Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2021 : Όχι άλλη ανοχή στην εγκατάλειψη των προβλημάτων της Θεσσαλίας

 

Το φετινό  θέμα :  Τι σημαίνει το νερό για σας ; 

Για άλλη μία χρονιά έρχεται στις 22 Μαρτίου η Παγκόσμια Ημέρα Νερού*  να μας «θυμίσει» την τεράστια αξία** αυτού του φυσικού αγαθού και να μας οδηγήσει και πάλι σε αναστοχασμό για την πορεία της «σχέσης» του με τον άνθρωπο, ουσιαστικά τη σχέση του ανθρώπου με την φύση.

Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού, ως γνωστόν, καθιερώθηκε το 1992, αναδεικνύοντας την αδιάρρηκτη διασύνδεση του νερού με το «περιβάλλον και την ανάπτυξη», δηλαδή τα θέματα που αποτελούσαν το αντικείμενο εκείνης της συνδιάσκεψης του ΟΗΕ στο Ρίο της Βραζιλίας.

Το 2020 επέλεξαν η Παγκόσμια Ημέρα Νερού να αφιερωθεί στο μεγάλο θέμα του καιρού μας, δηλαδή την Κλιματική Αλλαγή, προσδίδοντας με τον τρόπο αυτό ένα πιο ολοκληρωμένο περιεχόμενο στην «ορθή» διαχείριση του νερού και την συνεισφορά της στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Κάθε χρόνο γύρω από την Παγκόσμια Ημέρα Νερού διοργανώνονται εκδηλώσεις, γίνονται αφιερώματα, ανακοινώσεις, ειδικές εκδόσεις από τα ΜΜΕ, ενώ κάθε είδους οργανισμοί (δημόσιοι και ιδιωτικοί), φορείς της Πολιτείας, Υπουργεία, Αυτοδιοίκηση, κλπ. κάνουν τον «απολογισμό» τους, αναφέρονται στα «προβλήματα», προτείνουν γενικές λύσεις – συνήθως με την μορφή … ευχών ! – και καλούν τους πολίτες να  ευαισθητοποιηθούν στην χρήση του νερού και στην προστασία του περιβάλλοντος !

Στη Θεσσαλία βιώνουμε, ως γνωστόν, μια δραματική κατάσταση σχετικά με το υδατικό πρόβλημα.

Με την ευκαιρία λοιπόν της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού δικαιούμαστε να απευθύνουμε προς όλους τους παραπάνω, που κάθε χρόνο «εορτάζουν»  μαζί μας την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, ένα γενικό ερώτημα, εάν πράγματι παρατηρούν κάποια βελτίωση και εάν είναι ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα της δράσης τους στον τομέα των υδάτων.

Όμως ας μας επιτραπεί, εν αναμονή τυχόν απαντήσεων (;), να προσεγγίσουμε, συνοπτικά και επιλεκτικά, κάποιες βασικές παραμέτρους που διαμορφώνουν το υδατικό πρόβλημα στο υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας και να παραθέσουμε την δική μας άποψη για την πολιτική των κυβερνήσεων και τα αποτελέσματά τους.

• Ας αρχίσουμε με το μεγάλο θέμα της ασφάλειας της ζωής των κατοίκων, των περιουσιών τους και του εισοδήματός τους από (ακραία και μη) φυσικά φαινόμενα. Ζήσαμε πρόσφατα σεισμούς και πλημμύρες. Αμφιβάλλει κανείς, ειδικά με την εντεινόμενη αναταραχή στα κλιματικά φαινόμενα, ότι θα ζήσουμε ξανά και πιο έντονα, και το φαινόμενο της λειψυδρίας – ξηρασίας ; Και τι θα συμβεί σε περίπτωση παρατεταμένης ξηρασίας, όπως επίμονα προειδοποιούν έγκυρες επιστημονικές εργασίες και ανακοινώσεις αξιόπιστων διεθνών οργανισμών ; Στην περίπτωση αυτή, εκτός από αποθεματικό οικονομικών πόρων στον κρατικό προϋπολογισμό, απαιτείται και σημαντικό απόθεμα υδατικών πόρων για έκτακτη κάλυψη αναγκών (πχ. ύδρευσης) και για αποφυγή εκτεταμένων καταστροφών (πχ. στον πρωτογενή τομέα). Ρωτάμε λοιπόν : Υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης της ξηρασίας ; Τι προτείνουν για την δημιουργία υδατικού αποθέματος ; Για εμάς η απάντηση προσφέρεται από το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων του 2014, το οποίο προέβλεπε ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της Θεσσαλίας με την ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Συκιάς και την μεταφορά νερών από τον Αχελώο. Η προηγούμενη κυβέρνηση τροποποίησε μεν την επιλογή αυτή, δεν εξασφάλισε  όμως επί της ουσίας κάποια άλλη εναλλακτική λύση για ένα υδατικό απόθεμα, «αμυντικό» ως προς την ξηρασία. Το θέμα είναι σοβαρό, δεν χωράνε μισόλογα, ούτε αναβολές. Και με την ευκαιρία, ειδικά για την σημερινή Κυβέρνηση, παρατηρούμε ότι στην πράξη, παρά τις προεκλογικές και προγραμματικές της δεσμεύσεις, ούτε απέκτησε ένα σαφές πολιτικό σχέδιο για το υδατικό της Θεσσαλίας, ούτε κινείται στην επίλυση των εκκρεμοτήτων που παρέλαβε, όπως αυτή των έργων Αχελώου. Όμως η κοινωνία έχει κουραστεί να ακούει λόγια, απαιτεί αποτελέσματα. Πολύ φοβούμαστε ότι η διστακτικότητα της Κυβέρνησης και η έλλειψη επικοινωνίας με το λαό και τους φορείς της περιοχής οδηγεί, δυστυχώς, σε μια ακόμη χαμένη τετραετία.

• Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι η μείωση των καταναλώσεων νερού στις αρδεύσεις. Το υπαρκτό αυτό ζήτημα χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως εργαλείο δημιουργίας εντυπώσεων, σύγχυσης και αποπροσανατολισμού από εκείνους που, επί της ουσίας, ισχυρίζονται υποκριτικά ότι, για να επέλθει εξισορρόπηση του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου στη Θεσσαλία, αρκεί η μείωση των καταναλώσεων, με την προσθήκη μόνο κάποιων ακόμη «μικρών» έργων ταμίευσης ! Τα ακούσαμε αυτά από  τους γνωστούς  «οικολόγους», από τον Σ. Φάμελλο, αλλά και από κάποιους που δημοσίως τον σιγοντάριζαν ώστε να κρύψουν την ανύπαρκτη πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στον υδατικό τομέα και για να δικαιολογήσουν την ιδεολογικοπολιτική τους εμμονή για ακύρωση των έργων Αχελώου. Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία των επίσημων μελετών. Τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΣΔΥΘ) -  που εγκρίθηκαν με  υπουργικές αποφάσεις - είτε αυτά φέρουν «αριστερό», είτε «δεξιό» πρόσημο, προβλέπουν  την ανάγκη άμεσης σημαντικής μείωσης της κατανάλωσης αρδευτικού νερού, η οποία ετησίως (οφείλει να) ανέρχεται περίπου στα 200 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ! Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του «στόχου» αυτού, σημειώνουμε  ότι η ποσότητα αυτή ισούται με το 60% - 70% του συνολικού όγκου νερού που καταναλώνουν κάθε χρόνο οι κάτοικοι της  Αττικής ! Και εμείς ρωτάμε ; Τι έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση και τι κάνει η σημερινή κυβέρνηση, ώστε να προετοιμαστεί συστηματικά μια εφαρμόσιμη πολιτική για την επίτευξη ενός τόσο υψηλού και δύσκολα επιτεύξιμου  στόχου ; Εμείς πάντως όλα αυτά τα χρόνια δεν είδαμε ούτε σχεδιασμό, ούτε μέτρα, ούτε μεθοδική δουλειά στην αλλαγή νοοτροπίας των χρηστών, ούτε κίνητρα (πχ. για τεχνολογικές εφαρμογές στην γεωργία) και φυσικά δεν είδαμε (το πιο βασικό) έργα για υποκατάσταση ενός μέρους του νερού των χιλιάδων γεωτρήσεων (όπου πρακτικά δεν ελέγχεται ο καταναλωτής αγρότης) με επιφανειακά νερά (ταμιευτήρες περιμετρικά του κάμπου), που έχει «μαλλιάσει» η γλώσσα μας να προτείνουμε προς κάθε κατεύθυνση. Αυτή την περίοδο γίνεται κάποια προσπάθεια ωρίμανσης – ίσως και ένταξης – ενός από τα έργα αυτά, στην Σκοπιά Φαρσάλων. Ας ελπίσουμε να έχει θετικό αποτέλεσμα. Για όλα τα υπόλοιπα (Πύλη, Μουζάκι, Νεοχώρι, Ελασσόνα κλπ), τίποτε προς το παρόν. Συνοπτικά, ο μεγάλος στόχος της μείωσης των καταναλώσεων (δηλαδή της «ζήτησης» σε νερό), προς εξισορρόπηση του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου, πρέπει παράλληλα να συνοδεύεται  από την αύξηση της «προσφοράς», δηλαδή τις ταμιεύσεις  που προαναφέραμε. Αλλιώς κάνουμε …μια τρύπα στο νερό !

• Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα, που, πέραν των άλλων, «μετράει» και την υπευθυνότητα και την ευαισθησία των κυβερνώντων, είναι το μεγάλο οικολογικό πρόβλημα του υδατικού διαμερίσματος Θεσσαλίας. Πρόκειται για την οικολογική καταστροφή των υπόγειων υδροφορέων (ως γνωστόν τεράστιες ποσότητες εκατοντάδων εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού αντλούνται  κάθε χρόνο από μόνιμα – μη ανανεώσιμα – αποθέματα), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα επιφανειακά συστήματα (ποτάμια κλπ.) βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση (κάθε καλοκαίρι «πεθαίνουν» και κάθε χειμώνα «ξαναγεννιούνται»!). Αμφότερες οι υπουργικές αποφάσεις (2014, 2017) που προαναφέραμε, υπολογίζουν το συσσωρευμένο, εδώ και τρεις δεκαετίες, έλλειμμα των υπόγειων υδροφορέων στο ασύλληπτο μέγεθος των 3.000 εκατ. κυβικών μέτρων νερού (!), το οποίο υποχρεούνται τα όργανα της Πολιτείας, με κατάλληλες πολιτικές (συγκέντρωση νέων αποθεμάτων επιφανειακού νερού, έργα τεχνητού εμπλουτισμού κλπ.) να το επαναφέρουν σταδιακά στο οικοσύστημα, αποκαθιστώντας την ισορροπία του. Περιττό να πούμε πως κανείς δεν ασχολήθηκε με το θέμα αυτό, ούτε οι ευαίσθητοι «αριστεροί» κυβερνώντες, ούτε οι σημερινοί «φιλελεύθεροι», που και αυτοί διακρίνονται για  τις ανάλογες υποσχέσεις και όρκους προστασίας του  περιβάλλοντος. Και όχι μόνο αυτό, αλλά από το 2014, όταν έγινε για πρώτη φορά ένας αξιόπιστος υπολογισμός του ελλείμματος που έχουν δημιουργήσει οι υπεραντλήσεις, ουδείς φρόντισε  έστω και να μετράει (πολύ βασικό), να παρακολουθεί, να ελέγχει κάθε χρόνο τις μεταβολές και την αδιαμφισβήτητη επιδείνωση του προβλήματος, όπως εμείς εκτιμούμε. Όσο για τα αναγκαία αποθέματα που κάθε χρόνο θα χρησιμοποιούνται για αυτόν τον ιερό σκοπό, εμείς προτείνουμε απερίφραστα τα νερά του ταμιευτήρα Συκιάς (Αχελώος) που πρέπει άμεσα να ολοκληρωθεί. Υπάρχει μήπως κάποια άλλη αξιόπιστη και ρεαλιστική εναλλακτική πρόταση ; Και εάν ναι, γιατί δεν την εφαρμόζουν και αφήνουν  τα ήδη προβληματικά υπόγεια οικοσυστήματα στην τύχη τους ; Και μιας και αναφέραμε τα έργα Αχελώου, είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε από την κυβέρνηση και τον υπουργό κ. Κ. Καραμανλή μια λογική εξήγηση για την εγκληματική εγκατάλειψη τους. Εάν στο πολυδιαφημισμένο επιτελείο του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη εκτιμούν ότι τα έργα δεν χρειάζονται, ας το πούνε στο λαό και ας έχουν το πολιτικό θάρρος να τα καθαιρέσουν, γιατί παρατημένα εκεί πάνω στα βουνά, χωρίς αξιοποίηση, μόνο βλάβες προκαλούν στο περιβάλλον και επισύρουν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια μας. Έκκληση λοιπόν απευθύνουμε στην κυβέρνηση να μην «ανταγωνιστεί» τους προηγούμενους σε ανευθυνότητα και απραξία. Ας θυμούνται επίσης ότι τα έργα αυτά (επί του  Αχελώου) δεν αντέχουν (τεχνικά και πολιτικά) να τα παραπέμψουν σε μια επόμενη κυβερνητική τετραετία ! Εκτός εάν αυτές  ακριβώς τις αντοχές τους επιδιώκουν να «τεστάρουν»…..

 

Ας μην επεκταθούμε και σε άλλες παραμέτρους του υδατικού προβλήματος, δεν το επιτρέπει εξάλλου ο χώρος.

Εμείς επιλέξαμε να τιμήσουμε την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, θεωρώντας το σαν μια ευκαιρία  ενημέρωσης των καθημερινών ανθρώπων – καταναλωτών νερού και γενικά του λαού της Θεσσαλίας, που βιώνει μια δύσκολη κατάσταση και έχει να αντιμετωπίσει μεγάλους κινδύνους από την κακή (και συχνά ανύπαρκτη) πολιτική υδάτων και την αντίστοιχη έλλειψη υποδομών.

Σε καμμιά περίπτωση όμως δεν πρόκειται να δώσουμε άλλοθι στον συνήθη βερμπαλισμό περί «έργων», στην υποκρισία κάποιων εκπροσώπων μας που δήθεν «δουλεύουν» για το λαό βγάζοντας καθημερινά φωτογραφίες στα υπουργικά γραφεία, στις ξεπερασμένες επικοινωνιακές τακτικές τους, στην επί χρόνια κυβερνητική αδράνεια, στην κυνική αναλγησία τους μπροστά στην εξελισσόμενη (αφανή δυστυχώς) οικολογική καταστροφή, στην αδιαφορία αντιμετώπισης των κινδύνων που μας απειλούν.

ΟΧΙ λοιπόν  σε ανούσιους εορτασμούς της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού (και μάλιστα από κοινού με όσους ευθύνονται για όσα συμβαίνουν), ούτε ανοχή σε νέες υποσχέσεις που  στοχεύουν αποκλειστικά στον πρόσκαιρο εφησυχασμό των πολίτων.

ΟΧΙ επίσης σε όσους εγκλωβίζουν  τους πολίτες σε τεχνητούς διαχωρισμούς, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση, στοχεύοντας στην αποδυνάμωση της  δικαιολογημένης αντίδρασης τους.

Αντίθετα, καλούμε τον κάθε συμπολίτη μας να συνειδητοποιήσει την κατάσταση, να διεκδικήσουμε συλλογικά και με επιμονή τις απαιτούμενες λύσεις για την υπέρβαση και τέλος να συντονιστούμε και να αγωνιστούμε από κοινού για μια ουσιαστική αλλαγή πορείας.

*

https://www.worldwaterday.org/learn

https://www.worldwaterday.org/share 

https://www.worldwaterday.org/act

 

**[VALUING WATER

Water means different things to different people.

This conversation is about what water means to you.
How is water important to your home and family life, your livelihood, your cultural practices, your wellbeing, your local environment?
In households, schools and workplaces, water can mean health, hygiene, dignity and productivity.
In cultural, religious and spiritual places, water can mean a connection with creation, community and oneself.
In natural spaces, water can mean peace, harmony and preservation.
Today, water is under extreme threat from a growing population, increasing demands of agriculture and industry, and the worsening impacts of climate change.
Tell us your stories, thoughts and feelings about water.
By recording - and celebrating - all the different ways water benefits our lives, we can value water properly and safeguard it effectively for everyone.
Join the conversation about what water means to you.

**ΑΞΙΑ ΝΕΡΟΥ

Το νερό σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους.
Αυτή η συζήτηση αφορά τι σημαίνει το νερό για εσάς.
Πώς είναι σημαντικό το νερό για το σπίτι και την οικογενειακή σας ζωή, τα προς το ζην, τις πολιτιστικές σας πρακτικές, την ευημερία σας, το τοπικό σας περιβάλλον ;
Στα νοικοκυριά, τα σχολεία και τους χώρους εργασίας, το νερό μπορεί να σημαίνει υγεία, υγιεινή, αξιοπρέπεια και παραγωγικότητα.
Σε πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και πνευματικούς χώρους, το νερό μπορεί να σημαίνει σύνδεση με τη δημιουργία, την κοινότητα και τον εαυτό του.
Σε φυσικούς χώρους, το νερό μπορεί να σημαίνει γαλήνη, αρμονία και διατήρηση.
Σήμερα, το νερό απειλείται από τον αυξανόμενο πληθυσμό, τις αυξανόμενες απαιτήσεις της γεωργίας και της βιομηχανίας και τις επιδεινούμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Πείτε μας τις ιστορίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας για το νερό.

Καταγράφοντας - και γιορτάζοντας - όλους τους διαφορετικούς τρόπους που το νερό ωφελεί τη ζωή μας, μπορούμε να εκτιμήσουμε το νερό σωστά και να το προστατεύσουμε αποτελεσματικά για όλους.

Συμμετάσχετε στη συζήτηση για το τι σημαίνει το νερό για εσάς.]

Σχετικά κείμενα :

1. Άρθρο του κ. Φάνη Γέμτου, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τίτλο : «Νερό και Γεωργία»,

2. Άρθρο του κ. Ιωάννη Π. Στεφανάκου, τέως επίκουρου  καθηγητή ΕΜΠ με τίτλο : «Ο κυρίαρχος ρόλος των Υδροηλεκτρικών Έργων στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, στην αντιπλημμυρική προστασία και στην παραγωγή ενέργειας»,

3. Ανάρτηση του κ. Στέφανου Πάντου, αρχιτέκτωνα του ΕΜΠ με τίτλο «Πανδημία και υγιεινή του νερού».

4. Απόσπασμα συνέντευξης της περιβαλλοντολόγου – συγγραφέα κας Ελένης Ανδρεάδη στην Εφημερίδα Συντακτών (20-21 Μαρτίου 2021) με τίτλο : «Δεν μπορούμε να ζούμε υγιείς σε ένα άρρωστο πλανήτη».

[ Ερωτάται η κα Ανδρεάδη : «Τη Δευτέρα είναι η Παγκόσμια ημέρα Νερού. Ακόμη έως σήμερα ίσως να μην καταλαβαίνουμε πόσο τυχεροί είμαστε όταν ανοίγουμε τη βρύση και τρέχει νερό (ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ευρώπης, βεδουίνος της Συρίας σε καταγωγή, μου είχε πει πως την πρώτη φορά που το είδε αυτό όταν πήγε να σπουδάσει στη Γαλλία έπαθε τέτοιο σοκ που καθόταν ώρες και το κοίταγε). Ταυτόχρονα ακόμη οι λέξεις “οικολόγος”, “φιλόζωος”, “χορτοφάγος” (για το βίγκαν δεν το συζητάω καν) είναι σχεδόν δαχτυλοδεικτούμενος»

Και η απάντησή της : «όταν πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη μας δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό και 6.000 παιδιά πεθαίνουν καθημερινά από ασθένειες που μεταδίδονται από το νερό, το ότι φθάνει στη βρύση μας αυτός ο θησαυρός, θα έπρεπε να κατανοούμε πως είναι όχι μόνο τύχη, αλλά ένα μικρό καθημερινό θαύμα. Αν κάτι μας έχει γίνει βίωμα αυτό τον τελευταίο χρόνο, ελπίζω πως είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορούμε να ζούμε υγιείς σε ένα άρρωστο πλανήτη. Η εξέλιξη της τεχνολογίας μας επιτρέπει να κλείνουμε τα μάτια και να διατηρούμε την αίσθηση πως τρέχουμε με σιγουριά σε ανοιχτό αυτοκινητόδρομο, όταν στην πραγματικότητα το είδος μας αυτή τη στιγμή ισορροπεί στον πλανήτη σαν ακροβάτης σε τεντωμένο σχοινί. Ζούμε μια συλλογική αυταπάτη. Όταν πέσουμε θα είναι αργά» ]

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Πανδημία και υγιεινή του νερού - Από ανάρτηση του Στέφανου Πάντου*

Unicef : Τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν διαθέτουν τρεχούμενο νερό και σαπούνι ενάντια στον κορωνοϊό...

Πολύ απλές συγκρίσεις...

Η Unicef υπολογίζει ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους, καθώς δεν έχουν πρόσβαση στα βασικά μέτρα πρόληψης ενάντια στην πανδημία

Την ώρα που η λήψη όλο και πιο δραστικών μέτρων γενικεύεται στον κόσμο για την ανάσχεση του κορωνοϊού, τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν διαθέτουν καν τα στοιχειώδη όπως τρεχούμενο νερό και σαπούνι, για να προστατευθούν.

Μετά την Κίνα, το επίκεντρο της επιδημίας έχει μεταφερθεί στην Ευρώπη.

Αλλά η ανησυχία αυξάνεται για τις επιπτώσεις που θα σημαίνει η εξάπλωσή της στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου με «εύθραυστα» συστήματα υγείας.

Οι ηγέτες των χωρών της Αφρικής και της Ασίας έχουν επιβάλει αυστηρούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς και μέτρα καραντίνας σε μία προσπάθεια αποτροπής της εξάπλωσης της επιδημίας.

Ωστόσο, όπως προειδοποιεί ο ΟΗΕ, το συστηματικό πλύσιμο των χεριών, ένα από τα στοιχειώδη μέτρα αντιμετώπισης του κορωνοϊού, δεν είναι εφαρμόσιμο για εκατομμύρια ανθρώπους.

Η Unicef υπολογίζει ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους, λόγω έλλειψης πρόσβασης στα βασικά μέτρα πρόληψης ενάντια στον κορωνοϊό.

Ορισμένες περιοχές δεν διαθέτουν τρεχούμενο νερό, δεν έχουν τα μέσα για να αγοράσουν σαπούνι, εξηγεί ο υπεύθυνος της Unicef για το νερό και την υγιεινή για την ΝΑ Αφρική, Σαμ Γκόντφρεϊ.

Την στιγμή που τα πρώτα κρούσματα εμφανίσθηκαν στην ήπειρο μέσω όσων έχουν τα μέσα να ταξιδέψουν στο εξωτερικό , η επιδημία θεωρείται νόσος των πλουσίων στην Αφρική, όμως είναι νόσος που θα καταλήξει να πλήττει ακόμη περισσότερο τους φτωχούς.

Οι κάτοικοι των υπερπληθών παραγκουπόλεων ή των γιγάντιων προσφυγικών καταυλισμών κινδυνεύουν, διότι οι άνθρωποι είναι ήδη θύματα του υποσιτισμού ή άλλων προβλημάτων υγείας, ενώ πλήττονται από έλλειψη καθαρισμού των ακάθαρτων νερών.

Στην υποσαχάρια Αφρική, το 63% των κατοίκων των αστικών περιοχών (258 εκατ. άνθρωποι) δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους, σύμφωνα με την Unicef.

Το ίδιο ισχύει για 22% του πληθυσμού (153 εκατ.) της κεντρικής και νότιας Ασίας.

Ανησυχίες εκφράζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την πορεία προς τις φτωχότερες χώρες της επιδημίας που έχει φέρει στα όρια των δυνατοτήτων τους τις πλουσιότερες χώρες.

Την ώρα που θα ευρωπαϊκά νοσοκομεία αναζητούν αναπνευστήρες, οι αφρικανικές χώρες αναζητούν σαπούνι.

* Από ανάρτηση στο fb του Στέφανου Πάντου (αρχιτέκτωνα του ΕΜΠ)

https://www.facebook.com/stefanos.pantos/posts/10159257996816392

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Ο κυρίαρχος ρόλος των Υδροηλεκτρικών Έργων στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, στην αντιπλημμυρική προστασία και στην παραγωγή ενέργειας - Άρθρο Του Ιωάννη Π. Στεφανάκου* με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2021

 

Τα Υδροηλεκτρικά Έργα, έχουν μέγιστη συμμετοχή τόσο στην βελτίωση του ισοζυγίου παραγωγής - φορτίου όσο και στην ρύθμιση φορτίου - συχνότητας. Και αυτό επειδή έχουν την δυνατότητα ταχύτατης μεταβολής της ισχύος λειτουργίας τους, πολύ ταχύτερης αυτής των θερμοηλεκτρικών σταθμών φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα την διατήρηση τόσο της συχνότητας του Συστήματος όσο και του προγράμματος ανταλλαγών ισχύος με τρίτες χώρες.

 

Οι παραπάνω ιδιότητες των Υδροηλεκτρικών Έργων, σε συνδυασμό και με την ικανότητα αποθήκευσης ενέργειας στους ταμιευτήρες τους, μπορούν να συμβάλουν και λόγω της ευελιξίας τους, τόσο στην αντιμετώπιση της στοχαστικότητας των αιολικών και φωτοβολταïκών μονάδων παραγωγής, όσο και στην μείωση της μεγάλης διακύμανσης τιμών στην αγορά εξισορρόπησης του TARGET MODEL. Υπερβολική αύξηση των τιμών αυτών ως γνωστόν διαπιστώθηκε κατά την πρόσφατη εφαρμογή του μοντέλου αυτού στην χώρα μας.

 

Και μία σχετική και ιδιαίτερα σημαντική πληροφορία των τελευταίων ημερών. Με την βοήθεια κυρίως των ΥΗΕ της ΔΕΗ, κατόρθωσε ο ΑΔΜΗΕ να κρατήσει σε ισορροπία το ηλεκτρικό μας σύστημα, κατά το Ευρωπαϊκό (κυρίως Γερμανικό) blackout της 8^ης Ιανουαρίου. Στέλεχος του ΑΔΜΗΕ μάλιστα τονίζει σχετικά ότι, «μέχρι να αναπτυχθούν και άλλοι τρόποι παραγωγής, όπως η αποθήκευση (νέα Υδροηλεκτρικά Έργα και έργα Αντλησοταμίευσης προσθέτουμε εμείς...), δεν θα πρέπει η διείσδυση των ΑΠΕ να ξεπερνάει ένα μέγεθος».

Κρίσιμη λοιπόν και για την παραπέρα ανάπτυξη των ΑΠΕ, η κατασκευή νέων Υδροηλεκτρικών Έργων...

Επιπρόσθετα:

Στην επένδυση σε Υδροηλεκτρικά Έργα, η συμμετοχή των έργων πολιτικού μηχανικού (έργα παραγόμενα κυρίως από Έλληνες μηχανικούς, εργάτες και εξοπλισμό) είναι περίπου σε ποσοστό 80%, δηλαδή έχουν μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία, ενώ ο εισαγόμενος ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός είναι σε ποσοστό 20% μόνο.

Και αυτό σε αντίθεση με επένδυση σε θερμοηλεκτρικές μονάδες, όπου η συμμετοχή του εισαγόμενου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού είναι περίπου 80%. Στις δε αιολικές και φωτοβολταïκές μονάδες το αντίστοιχο ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο, περίπου 90%. Μεγέθη που φυσικά επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας. 

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις μεγάλες Υδροηλεκτρικές Μονάδες, οι οποίες σημειωτέον δεν θεωρούνται ΑΠΕ, ως προς το σκέλος της τιμολόγησης και εξαιρούνται από κάθε επιδότηση, γίνεται με «καύσιμο» το νερό, σε αντίθεση με τις θερμικές μονάδες φυσικού αερίου, όπου το εισαγόμενο καύσιμο έχει ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση και την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος της χώρας μας.

 

Τέλος, με αφορμή την προ ημερών δημοσιευθείσα μελέτη του ΟΗΕ για τους κινδύνους από την παλαιότητα (γήρανση) των μεγάλων φραγμάτων ανά τον κόσμο, να διευκρινήσουμε ότι τα φράγματα των μεγάλων Υδροηλεκτρικών Έργων της ΔΕΗ, είναι σχετικά νέα σε ηλικία. Για τα παλαιότερα από αυτά φράγματα Λάδωνα (1956), Πλαστήρα (1962) και Κρεμαστά (1966), μόλις πέρασαν 65-55 χρόνια αντίστοιχα από την πρώτη λειτουργίας τους.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι συντηρούνται και επιθεωρούνται σχετικά τακτικά και ικανοποιητικά (για τα ελληνικά πάντα δεδομένα βέβαια...), από το επί τόπου προσωπικό της ΔΕΗ, αρμόδιο για την λειτουργία τους και την παραγωγή ενέργειας.

Επιπρόσθετα ας τονιστεί ιδιαίτερα ότι όταν δημιουργούνται μεγάλοι ταμιευτήρας Υδροηλεκτρικών Έργων, παρέχουν άμεσα σημαντική πρόσθετη αντιπλημμυρική προστασία στις κατάντη των έργων περιοχές και πόλεις. Ας μη ξεχνάμε ότι οι ποταμοί Αχελώος και Αλιάκμονας είναι από τους πλέον μεγάλους ποταμούς στην χώρα μας και αν δεν υπήρχαν οι μεγάλοι ταμιευτήρες των ΥΗΕ Κρεμαστών-Καστρακίου και Ιλαρίωνα-Πολυφύτου-Σφηκιάς-Ασωμάτων αντίστοιχα, οι κατάντη παρόχθιες περιοχές και πόλεις θα υφίσταντο σοβαρότατες συνέπειες από μεγάλες πλημμύρες, όπως γινόταν συχνά πριν από την κατασκευή αυτών των έργων (δεκαετίες του ’60 και ’70).

Τέλος φυσικά περιττεύει ίσως να τονιστεί ο ρόλος των ταμιευτήρων των ΥΗΕ στις αρδεύσεις των πεδιάδων, αλλά και την ύδρευση μεγάλων αστικών περιοχών (Αγρίνιο από ΥΗΕ Καστρακίου στον Αχελώο, Θεσσαλονίκη από ΥΗΕ Ασωμάτων στον Αλιάκμονα).

 *Ο Δρ. Ιωάννης Στεφανάκος είναι πολιτικός μηχανικός , τ. Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ

 Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Νερό και Γεωργία - Άρθρο Του Φάνη Γέμτου* με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2021

Όπως κάθε χρόνο στις 22 Μαρτίου με απόφαση του ΟΗΕ γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα του Νερού. 

Για φέτος αποφασίστηκε να υιοθετηθεί το σύνθημα :  Τι σημαίνει το νερό για μένα ;

Στην εικόνα βλέπετε την αφίσα που δείχνει όλες τις συνδέσεις του νερού με τη ζωή μας :

Μας εξασφαλίζει τις άμεσες ανάγκες μας (πόσιμο νερό, καθαριότητα),  μας δίνει ενέργεια, βοηθά στις μεταφορές μας, μέσω της γεωργίας μας εξασφαλίζει τη τροφή και τις  πρώτες ύλες  που χρειαζόμαστε και συντηρεί το περιβάλλον στο οποίο ζούμε να απολαμβάνουμε.

Όλα αυτά με τις αλληλεπιδράσεις τους φαίνονται στο παρακάτω διάγραμμα :

Η  παραγωγή των φυτών είναι άμεσα  συνδεδεμένη με την υγρασία του εδάφους. Χάρη στην υγρασία αυτή μπορούν να απορροφούν  θρεπτικά στοιχεία από το έδαφος ενώ διατηρούν τη σπαργή των κυττάρων και ψύχουν το υπέργειο τμήμα τους. 

Κατ’ επέκταση στηρίζουν και τη κτηνοτροφία με παροχή νερού στα ζώα και με τη παραγωγή ζωοτροφών.

Βόρειες χώρες με υψηλή βροχόπτωση και κατανομή της σε όλο το χρόνο μπορούν να συντηρούν τη γεωργική παραγωγή με ελάχιστο ή χωρίς πρόσθετο νερό. Αντίθετα Νότιες χώρες με μικρές βροχοπτώσεις και κυρίως άνιση κατανομή τους στο χρόνο χρειάζονται προσθήκη νερού μέσω των αρδεύσεων για να εξασφαλίσουν τη παραγωγή. Ακόμα και σε Βόρειες χώρες πολλές καλλιέργειες ωφελούνται από την άρδευση και μελέτες έδειξαν την οικονομική ωφέλεια.

Η χώρα μας και ιδιαίτερα η Θεσσαλία είναι μια περιοχή με γενικά χαμηλές βροχοπτώσεις (ετήσιο ύψος από 500 χιλιοστά στην Ανατολική έως 700 χιλιοστά στη Δυτική) συγκεντρωμένες στους χειμερινούς μήνες του έτους όταν οι καλλιέργειες αναπτύσσονται  αργά λόγω χαμηλών θερμοκρασιών.  

Η εξασφάλιση υψηλών αποδόσεων και ιδιαίτερα των εαρινών καλλιεργειών απαιτεί πρόσθετες ποσότητες αρδευτικού νερού στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών του έτους.

Με τις συνθήκες αυτές η σημερινή παραγωγική γεωργία και κτηνοτροφία της Θεσσαλίας στηρίζονται στην άρδευση του 50% των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Μάλλον ορθότερα στηρίζονταν γιατί φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια αρχίζει μια μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων αλλά και των αρδευόμενων καλλιεργειών.

Η εξασφάλιση νερού άρδευσης στηρίχτηκε στη Θεσσαλία σε εκμετάλλευση υπόγειων υδροφορέων. Από τις πρώτες συστηματικές βαθιές  γεωτρήσεις του 1970 (Πρόγραμμα ΑΥΥΘ) και στη συνέχεια τις ανεξέλεγκτες (μετά το 1980) με τη πολιτεία  να κλείνει τα μάτια, η άρδευση στηρίζεται πλέον κατά 70-80% σε αντλούμενο μη ανανεώσιμο υπόγειο νερό.

‘Ήδη η υπερεκμετάλλευση έχει δημιουργήσει έλλειμα  3 δις κ.μ.  Η στάθμη των υπογείων υδροφορέων συνεχώς ταπεινώνεται με αποτέλεσμα να αυξάνει συνεχώς το βάθος των γεωτρήσεων και της άντλησης με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους.  Ταυτόχρονα η ταπείνωση της στάθμης προκαλεί είσοδο θαλασσινού νερού  που απειλεί τη ποιότητα του νερού άρδευσης και δημιουργεί κινδύνους τεράστιας οικολογικής καταστροφής. 

Τα επιφανειακά νερά  με μόνο δύο ουσιαστικά έργα ταμίευσης (τα φράγματα και τις αντίστοιχες τεχνητές λίμνες Πλαστήρα και Σμοκόβου) αφήνονται να καταλήγουν όλο το χειμώνα στη θάλασσα ενώ τα καλοκαίρια πλέον ο κύριος ποταμός ο Πηνειός στερεύει πριν από τη Λάρισα.

Ενώ η Θεσσαλική πεδιάδα περιβάλλεται από βουνά όπου θα μπορούσαν να ταμιευτούν οι χειμερινές βροχοπτώσεις  καμία προσπάθεια δεν γίνεται τα τελευταία πολλά χρόνια. 

Μεγάλα φράγματα που θα μπορούσαν να αποθηκεύσουν νερό για ασφάλεια υδροδότησης και άρδευσης (σε ξηρές περιόδους που αναμένονται με τη κλιματική αλλαγή), με χαμηλό κόστος ανά αποθηκευμένο κ.μ., που θα μπορούσαν παράλληλα να παράγουν ΥΗ ενέργεια αλλά και να ρυθμίσουν τη ροή των υδάτων αποτρέποντας καταστροφές από πλημύρες (μια άλλη επίπτωση της κλιματικής αλλαγής) δεν γίνονται.

Αλλά και το λίγο επιφανειακό νερό μεταφέρεται με ανοικτούς κακοσυντηρημένους αγωγούς χιλιάδων χιλιομέτρων με τεράστιες απώλειες. Παρ’ όλες τις προσπάθειες των αγροτών  να βελτιώσουν το βαθμό απόδοσης του αρδευτικού νερού με υψηλό ποσοστό συστημάτων στάγδην άρδευσης δεν φαίνεται να βελτιώνει τη κατάσταση.

Φτάνουμε επομένως στην εποχή των μεγάλων αποφάσεων.

Η σημερινή Θεσσαλική Γεωργία με κύκλο εργασιών κοντά στα 300 €/στρ  (έναντι των 200 €/στρ της  χώρας) κινδυνεύει να καταρρεύσει με μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων  που θα μετατραπούν σε ξηρικές.

Αυτό σημαίνει μείωση της ακαθάριστης αξίας από τα πάνω από τα 200 €/στρ στα 60-100 €/στρ κάτι που θα προκαλέσει  απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων € για την ευρύτερη οικονομία της περιοχής.

Αντί να αυξήσουμε τον κύκλο εργασιών και να στοχεύσουμε στα επίπεδα του Ισραήλ (1200 €/στρ) που κατάφερε να ποτίσει την έρημο με συστηματική προσπάθεια εμείς πάμε προς τα πίσω.

Οι δράσεις  πρέπει να προέλθουν από συλλογικούς φορείς και αφορούν τα έργα ταμίευσης εσωτερικά και εξωτερικά της λεκάνης του Πηνειού και του Ενιπέα αλλά και έργα ορθολογικής και χαμηλών απωλειών μεταφοράς του νερού που πρέπει να γίνουν από τους φορείς της πολιτείας  και τους οργανισμούς διαχείρισης των δικτύων.    Αλλά και από τους  αγρότες που πρέπει να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα χρήσης του νερού κατά τη διανομή στα χωράφια τους.  Από τη χρήση συστημάτων άρδευσης  χαμηλών απωλειών όπως η στάγδην άρδευση αλλά και η χρήση καλλιεργητικών  τεχνικών που θα αυξήσουν τόσο την οργανική ουσία του εδάφους και την υδατοϊκανότητα όσο και τη διηθητικότητα του. Καλλιεργητικά  συστήματα όπως η γεωργία συντηρήσεως (με χρήση αμειψισπορών, συνεχούς εδαφοκάλυψης και ακατεργασίας) μπορούν να τα επιτύχουν.

Ταυτόχρονα η εφαρμογή τους σε επικλινή εδάφη θα μειώσει τη διάβρωση που τα καταστρέφει (το 30% των καλλιεργούμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία) ενώ θα περιορίσει την απορροή (σε συνδυασμό με ζώνες ανάσχεσης) περιορίζοντας  πλημυρικά φαινόμενα.   

Η χρήση νέων τεχνολογιών όπως η διαφοροποιημένη εφαρμογή αρδευτικού νερού μπορεί να επιτύχει μειώσεις κατανάλωσης της τάξεως του 10-20% αλλά κυρίως ορθή εφαρμογή του νερού με αισθητήρες μέτρησης υγρασίας εδάφους ή ενδείξεων καταπόνησης των φυτών.

Είναι προφανές ότι οι δυνατότητες καλύτερης διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλία υπάρχουν.

Αυτό που χρειάζεται βούληση για να εφαρμοστούν και να εξασφαλίσουν μακροχρόνια τη ζωή  και την ευημερία των Θεσσαλών αλλά και της Χώρας.

 

Και πάλι η ρύπανση της Κάρλας !

 

Κανείς δεν αμφιβάλλει, για μια ακόμη φορά, ότι υπάρχουν κίνδυνοι για τις καλλιέργειες από την ρύπανση των νερών της τεχνητής λίμνης  Κάρλας.

Αμφιβολίες υπάρχουν μόνο για το μέγεθος του προβλήματος, αφού «..υπάρχουν αυξημένα ιόντα ασβεστίου, μαγνησίου και χρειάζονται επιπλέον εξειδικευμένες εξετάσεις»  (σημ. πλην της αγωγιμότητας), όπως επισημαίνει η πρόεδρος του Φορέα διαχείρισης Κάρλας κα Ιφιγένεια Κάγκαλου (ypaithros.gr, 2/3/2021).

Για το ίδιο θέμα υπήρξαν και πολιτικές αντιδράσεις από βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ (επερώτηση στη Βουλή) και από την «Λαϊκή Συσπείρωση Θεσσαλίας» προς τον Περιφερειάρχη κ. Κ. Αγοραστό (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,2/3/2021).

Έχουμε επανειλημμένα αναδείξει το πρόβλημα της Κάρλας από τον ιστότοπο ypethe.gr.

Το επαναλαμβάνουμε : Το έργο αυτό παραδόθηκε και εγκαινιάστηκε με δύο απολύτως επιβεβαιωμένα και πιστοποιημένα «ελαττώματα».

Το πρώτο είναι η τροφοδοσία του ταμιευτήρα μέσω «διπλής» άντλησης νερού από τον Πηνειό, η οποία, από προσωρινή λύση (με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και χωρίς ουσιαστικό έλεγχο κατά την διαδρομή των υδάτων έως τον ταμιευτήρα) τείνει να εξελιχθεί σε μόνιμη επιλογή.

Η αρχικά προβλεφθείσα και επιβεβλημένη, τεχνικά, οικολογικά και οικονομικά, τροφοδοσία από την Γυρτώνη δια βαρύτητας, φαίνεται ότι δεν απασχολεί όσο πρέπει τους αρμοδίους, που, δυστυχώς αρκούνται για την ώρα στην «δόξα» της ολοκλήρωσης του έργου.

Το δεύτερο «ελάττωμα» είναι η ανεξέλεγκτη ρύπανση από προσμείξεις στα μεταφερόμενα (από τον Πηνειό) νερά αστικών, κτηνοτροφικών και βιομηχανικών αποβλήτων, τα οποία τελικά δημιουργούν ερωτηματικά για την ασφαλή  χρήση (στις καλλιέργειες) των υδάτων του ταμιευτήρα.

Το πρόβλημα είναι γνωστό …πριν ακόμη λειτουργήσει ο νέος ταμιευτήρας (!).

Όλοι όμως δέχθηκαν την «προσωρινή» λύση τροφοδοσίας, χωρίς πάντως την διάθεση να «συγκρουστούν» με τα μικρά ή μεγάλα συμφέροντα και τις νοοτροπίες που επί δεκαετίες έχουν καλλιεργηθεί και χαρακτηρίζονται από  την αδιαφορία στην απόρριψη αποβλήτων (υγρών, στερεών, φυτοφαρμάκων κ.ο.κ.).

Έτσι, μετά την παρουσία όλων (πολιτών και φορέων) στα εγκαίνια, στην συνέχεια κυριάρχησε η …απουσία από τις δράσεις υποστήριξης της οικολογικής και ορθολογικής λειτουργίας του έργου.

Όσο για τον Φορέα διαχείρισης το έχουμε πει επανειλημμένα :

Εφόσον το έργο χωρικά συνδέεται με την λεκάνη απορροής του Πηνειού και οι επιβαρυντικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, βιομηχανία, διαχείριση αστικών αποβλήτων κλπ.)  που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή, βρίσκονται ΕΚΤΟΣ των ορίων του Φορέα διαχείρισης Κάρλας, τότε όλες οι προσπάθειες τους για προστασία και ασφαλή λειτουργία του οικοσυστήματος, στην καλλίτερη περίπτωση απλώς υποβαθμίζουν το αποτέλεσμα τους, ενώ στην χειρότερη περίπτωση τινάζουν στον αέρα την λειτουργία του φορέα.

Γι’ αυτό ακριβώς επιμένουμε στην θέσπιση ενός ΕΝΙΑΙΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ στο σύνολο του υδατικού διαμερίσματος Θεσσαλίας, με συμμετοχή της διοίκησης και των χρηστών, με «δικό τους» κανονισμό λειτουργίας και αντιμετώπισης όλων των σχετικών δράσεων, με γνώμονα την προστασία της υγείας, την βιώσιμη διαχείριση των επί μέρους οικοσυστημάτων, την ασφάλεια λειτουργίας, τον αποτελεσματικό έλεγχο κλπ.

Η διαχρονική αντιμετώπιση – πρακτική να «σπέρνουμε» φορείς, αμειβόμενους (;) προέδρους, συμβούλια και μικρά αποσπασματικά διοικητικά όργανα στα διάφορα οικοσυστήματα της περιοχής μας (παρότι αυτά επί της ουσίας αλληλοεπηρεάζονται) μάλλον δυσκολεύει παρά προωθεί την λύση των προβλημάτων.

Εξάλλου η δραματικά κακή κατάσταση των υδάτινων οικοσυστημάτων της Θεσσαλίας, όπως αποτυπώνεται στο εγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης υδάτων (είτε αυτό φέρει «δεξιές» είτε φέρει «αριστερές» υπογραφές), δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας για την όλη κατάσταση και τους επερχόμενους κινδύνους.

Τι άλλο λοιπόν πρέπει να συμβεί στον τόπο αυτό για να καταλάβουν οι αρμόδιοι (υπηρεσίες, φορείς, αυτοδιοίκηση, Βουλευτές, Υπουργεία κλπ.) ότι η διαχείριση υδάτων στη Θεσσαλία είναι άθλια και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου, ως ένα πρώτο βήμα, είναι εκ των ουκ άνευ ;

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Ένα από τα πολλαπλά μηνύματα του πρόσφατου σεισμού στη Θεσσαλία αφορά στις υδρεύσεις των πόλεων και οικισμών

 

Δεν διεκδικούμε δόξα ως « μετά Χριστόν προφήτες».

Όμως ο πρόσφατος σεισμός προκάλεσε σοβαρότατα προβλήματα και στο σύστημα ύδρευσης της μεγαλούπολης Λάρισας (και όχι μόνο), αφήνοντας τους καταναλωτές χωρίς πόσιμο νερό, για ημέρες.

Προφανώς στεκόμαστε και εμείς συμπαραστάτες στον αγώνα των τοπικών αρχών και ιδιαίτερα των εργαζομένων της ΔΕΥΑ Λάρισας και των άλλων όμορων επιχειρήσεων ύδρευσης, που εργάσθηκαν νυχθημερόν για την αποκατάσταση των προβλημάτων και την επαναφορά όλου του συστήματος (γεωτρήσεις, δεξαμενές, δίκτυο κλπ.) σε επίπεδο φυσιολογικής λειτουργίας, με παροχή άφθονου και υγιεινού νερού.

Οφείλουμε όμως να παρατηρήσουμε ότι στις γνωστές και επανειλημμένες παθογένειες των συστημάτων ύδρευσης που βασίζονται στους υπόγειους υδροφορείς και βιώσαμε μέχρι τώρα (προβλήματα ποιότητας από ρύπανση βιομηχανικής και γεωργικής προέλευσης, νιτρικά κ.ο.κ,  αλλά και  ανασφάλεια όσον αφορά την ποσοτική επάρκεια των υδροφορέων σε βάθος χρόνου), προστίθεται άλλη μια σοβαρή αβεβαιότητα από τις μεταβολές που επιφέρει στους υδροφορείς μια σοβαρή σεισμική δραστηριότητα, σε μια (σεισμογενή ούτως ή άλλως) περιοχή.

Ειδικότερα σε ότι αφορά την ύδρευση της Λάρισας και τις προοπτικές αντιμετώπισης των παραπάνω ζητημάτων σε βάθος χρόνου, έχουμε διατυπώσει στο παρελθόν τις απόψεις μας με παρεμβάσεις (σε επιστημονικές ημερίδες) ή και άρθρα.

Ενδεικτικά θα αναφερθούμε σε τρεις από αυτές :

Η πρώτη έγινε στην ημερίδα του ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας με θέμα την ύδρευση των θεσσαλικών πόλεων (Μάϊος 2013), όπου είχε επισημανθεί ότι :

«…Η ΔΕΥΑ Λάρισας παρότι τα τελευταία χρόνια έκανε κάποια βήματα προς την κατεύθυνση σχεδιασμού για το μέλλον και την εξασφάλιση υδρευτικού νερού, εντούτοις απέχει ακόμη από την δρομολόγηση λύσεων και αποφάσεων που θα καθορίσουν το μέλλον της για τα επόμενα 30-50 χρόνια……………………………….. Θα ήταν συνεπώς σκόπιμο να δρομολογηθεί για το μέλλον, η δυνατότητα αξιοποίησης και εκμετάλλευσης επιφανειακών πηγών νερού με ταμιευτήρες. Δεδομένου ότι κοντινές θέσεις φραγμάτων για ταμίευση επιφανειακών νερών υπάρχουν κυρίως στην περιοχή Ελασσόνας, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν τόσο οι ανάγκες της ΔΕΥΑΛ (μαζί με τις ενδεχόμενες επεκτάσεις του Δήμου Κιλελέρ, κ.α), όσο και οι ανάγκες του Δήμου Ελασσόνας (με πληθυσμό 20.000 κατοίκους), του Δήμου Τυρνάβου ή και άλλων όμορων Δήμων. Ορισμένες από τις θέσεις αυτές, βρίσκονται σε ακτίνα 30-50 χιλιόμετρα από την Λάρισα και πληρούν τις προϋποθέσεις ωφέλιμης χωρητικότητας, για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών σε νερό, της ΔΕΥΑΛ, δηλαδή  10-30 εκατ. μ3…..».

- Στη δεύτερη με τίτλο «Η Αλεξανδρούπολη δείχνει τον δρόμο για τη διαχείριση του νερού» (22/11/2019) σημειώναμε ότι :

«….Υπάρχουν μάλιστα σχετικές προμελέτες, ακόμη και ένα ημιτελές έργο (φράγμα) για τεχνητή λίμνη στη περιοχή Αγιονέρι Ελασσόνας, που θα μπορούσε να καλύψει σημαντικό μέρος των αναγκών ύδρευσης της Λάρισας……..Επανερχόμαστε στην αντίληψη για ύδρευση της Λάρισας και της Θεσσαλίας γενικότερα από επιφανειακά νερά, όχι μόνο για λόγους υγείας και κόστους νερού, αλλά, κυρίως για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την, ανεξέλεγκτη και χωρίς λογική, υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδροφορέων και τις συνεχιζόμενες αντλήσεις…...

Θεωρούμε πλέον ώριμη και αναγκαία την απόφαση η Δημοτική αρχή Λάρισας αλλά και όλοι οι τοπικοί παράγοντες των ΟΤΑ στην Θεσσαλία να εξετάσουν τις λύσεις  που έχουν προταθεί κατά καιρούς, να μεριμνήσουν για την ωρίμανση μελετών και να απαιτήσουν την ένταξη των αντίστοιχων έργων σε πρόγραμμα χρηματοδότησης….».

Τέλος, πριν λίγους μήνες σε  σχετικό άρθρο για το Αγιονέρι (26/5/2020) προτείναμε :

«..Σε περίπτωση που το Αγιονέρι τελικά δεν θα χρειαστεί για την άρδευση των περιοχών που προαναφέρθηκαν, ας αναθέσουν την διερεύνηση του ζητήματος στην ΔΕΥΑ Λάρισας, εάν και εφόσον και εκείνη το επιθυμεί, και ας εξεταστούν οι προϋποθέσεις για την αξιοποίηση των υδάτων του ημιτελούς έργου. Ας σημειωθεί ότι ο όγκος αυτών των υδάτων θα ενισχύσει σε ποσοστό πάνω από το 50% των ποσοτήτων που καταναλώνει σήμερα η περιοχή Λάρισας για την ύδρευση των οικισμών. Χρήσιμο θα ήταν εάν η ΔΕΥΑΛ έκανε μια δημόσια παρέμβαση στο θέμα αυτό….»

Η προκήρυξη μάλιστα από την ΔΕΥΑΛ (Δεκέμβριος 2019) του σχετικού masterplan για την ύδρευση της Λάρισας, μας δίνει την ευκαιρία να τεκμηριωθεί, επιστημονικά και οικονομικά, η καλλίτερη δυνατή λύση κάλυψης των αναγκών ύδρευσης για τις επόμενες δεκαετίες.

Συνοψίζοντας λοιπόν, θεωρούμε ότι η όλη κατάσταση των τελευταίων ημερών συνιστά ακόμη ένα σοβαρό λόγο, σε ότι αφορά στην Λάρισα και γενικότερα στις υδρεύσεις των πόλεων και οικισμών της πεδινής (κυρίως) Θεσσαλίας – πλην Καρδίτσας – για άμεση επανεξέταση της δυνατότητας υδροδότησης από επιφανειακούς ταμιευτήρες στα γύρω ημιορεινά, κάτι που θα αμβλύνει αποφασιστικά τα προβλήματα ποιότητας και επάρκειας, αλλά και γενικότερα θα θωρακίσει αποτελεσματικά την συνολική ασφάλεια των ευαίσθητων συστημάτων ύδρευσης.

Και ας σκεφθούμε :

Σε μια περιοχή με τόσο ταλαιπωρημένους και οικολογικά υποβαθμισμένους υπόγειους υδροφορείς, στον 21^ο αιώνα, μπορούμε σε αυτούς να στηρίξουμε (για πόσο ακόμη ;) την υδροδότησή μας για το πόσιμο νερό ;

Είναι στις ημέρες μας αποδεκτό, η σχέση υπόγειων έναντι επιφανειακών νερών (από πλευράς προέλευσης της πηγής υδροδότησης συνολικά στη Θεσσαλία) να βρίσκεται στα επίπεδα 80 : 20 τοις εκατό ;

Ακόμη ας μην μας διαφεύγουν τα λοιπά πλεονεκτήματα της ταμίευσης επιφανειακών υδάτων στα ημιορεινά, δεδομένου ότι αυτή προσφέρεται για την εξυπηρέτηση πολλαπλών σκοπών όπως η άρδευση, η αντιπλημμυρική προστασία (με την συγκράτηση κρίσιμων ποσοτήτων νερού βροχοπτώσεων), η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας (ανάλογα με το ύψος της υδατόπτωσης σε κάθε ταμιευτήρα), η δυνατότητα επικεντρωμένης επαναπλήρωσης ελλειμματικών υπόγειων υδροφορέων, η δυνατότητα εξασφάλισης αποθέματος νερού (για περιπτώσεις λειψυδρίας) κλπ.

Και τέλος ας μην αγνοούμε την παράμετρο της υπερβολικής κατανάλωσης ενέργειας που απαιτείται για τις αντλήσεις νερού γεωτρήσεων, επιβαρύνοντας δυσανάλογα τους καταναλωτές με δεδομένο ότι στις πιο πολλές επιχειρήσεις ύδρευσης (ΔΕΥΑ), το μεγαλύτερο από όλα είναι το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, που σε αρκετές από αυτές υπερβαίνει το 50% των συνολικών τους δαπανών !

Μήπως ήρθε η ώρα για αλλαγή πλεύσης στον τομέα των πηγών υδροδότησης του πόσιμου νερού, χωρίς άλλες αναβολές ;

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb