Η Ημέρα της Γεωργίας στις ΗΠΑ και η συμβολή της στην ανάπτυξη της χώρας - (Φάνης Γέμτος)*

 

Στις ΗΠΑ, με ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού να ασχολείται με τη γεωργία, η τελευταία εκτιμάται ιδιαιτέρα από τους πολίτες για τη σημαντική συμβολή της στην κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας. 

Για αυτό έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 18 Μαρτίου η Εθνική Ημέρα της Γεωργίας. Το φετινό σύνθημα είναι «Γεωργία : Μαζί αναπτυσσόμαστε». Κάθε χρόνο, την ημερομηνία αυτή, Αγρότες και οργανώσεις τους, Πανεπιστήμια, Κρατικές Υπηρεσίες αλλά και όσοι προσφέρουν υπηρεσίες στο γεωργικό τομέα (καταστήματα πώλησης εισροών, μηχανημάτων κλπ) ενώνουν τις δυνάμεις τους για να γιορτάσουν αυτή την ημέρα. Υπάρχουν αρκετές δημοσιεύσεις με την ευκαιρία για τη σημασία της γεωργίας και βρήκα ευκαιρία να σας δώσω μια εικόνα.

Η Εθνική Ημέρα της Γεωργίας καθιερώθηκε με σκοπό την αναγνώριση και προβολή της ζωτικής συμβολής του αγροτικού τομέα στην οικονομία και την κοινωνία. Η γεωργία, ως ένας από τους παλαιότερους και πιο θεμελιώδεις κλάδους, αποτελεί τη βάση της διατροφικής μας αλυσίδας, παράγει σημαντικές πρώτες ύλες για τις ανάγκες μας και επηρεάζει κάθε πτυχή της καθημερινής μας ζωής. Επί πλέον έχει σημαντική συμβολή στη διατήρηση του περιβάλλοντος αλλά και φυσικών πόρων όπως το έδαφος, το νερό και η ενέργεια.

Ιστορικά η γεωργία υπήρξε η βάση της ζωής μας στο Πλανήτη, αλλά και της ανάπτυξης του πολιτισμού. Όλα αρχίζουν πριν από 10.000 χρόνια που η αλλαγή του κλίματος άλλαξε τον τρόπο ζωής και από κοινωνίες μετακινούμενων κυνηγών-συλλεκτών μετατράπηκαν σε αγρότες με σταθερές κατοικίες. Έτσι αναγκάστηκαν να αναπτύξουν θεσμούς (διοίκηση, στρατό για ασφάλεια κλπ) για να επιβιώσουν. Με βάση τη γεωργία αναπτύχθηκαν όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί της Μέσης Ανατολής, τη Βόρειας Αφρικής και της Νότιας Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια η Γεωργία εξασφαλίζει τις ανάγκες της κοινωνίας με συνεχώς μειούμενους πληθυσμούς. Χαρακτηριστικά σήμερα ένας Αμερικανός αγρότης παράγει τρόφιμα και πρώτες ύλες που καλύπτουν 165 άτομα όταν το 1960 κάλυπτε μόνο 25. Αυτό δίνει τη δυνατότητα να απελευθερωθούν εργατικά χέρια για άλλους τομείς της οικονομίας, κάτι που επέτρεψε την ανάπτυξη των πολιτισμών αλλά και τη σημερινή τεράστια ανάπτυξη των επιστημών κι της τεχνολογίας.

Η συνεχής αύξηση του πληθυσμού της Γης δημιουργεί νέες απαιτήσεις από τους αγρότες και τη γεωργία να αυξήσει την παραγωγικότητα της ώστε να καλύψει τις ανάγκες τους και να ελαχιστοποιήσει τους πληθυσμούς που βρίσκονται στα όρια της πείνας. Επομένως η γεωργία, παρά το μικρό αριθμό των απασχολούμενων πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα για να μη βρεθούμε μπροστά σε δύσκολα προβλήματα.

Σήμερα η γεωργία δεν βρίσκεται στα καλύτερά της. Διαδοχικές παγκόσμιες κρίσεις δημιούργησαν ανισορροπίες στο σύστημα, με αύξηση του κόστους των εισροών (ενέργεια, λιπάσματα, μηχανήματα, χημικά) που ακόμα δεν ισορρόπησαν. Οι τιμές των προϊόντων που είχαν ακολουθήσει τις αυξήσεις αρχίζουν να επανέρχονται στα προ κρίσης επίπεδα (χωρίς να ακολουθούνται και από τις εισροές) που δημιουργεί τεράστια προβλήματα μείωσης του εισοδήματος των αγροτών. Επί πλέον οι αγρότες τα τελευταία χρόνια βρίσκονται εκτεθειμένοι σε εκτεταμένες ζημιές από καιρικά φαινόμενα όπως ανεμοστρόβιλοι, έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες, ξηρασία, υψηλές θερμοκρασίες αλλά και εκτεταμένες φωτιές που ζημιώνουν τις καλλιέργειες και μειώνουν τις αποδόσεις.

Ο γεωργικός τομέας των ΗΠΑ έχει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών της τάξης των 50 δις $. Η συζήτηση από τη νέα ηγεσία των ΗΠΑ για επιβολή δασμών κλπ σε εισαγόμενα προϊόντα είναι πιθανό να επηρεάσουν και τις αγορές των αγροτικών προϊόντων και να προκαλέσουν νέες μειώσεις των τιμών στο εσωτερικό. Η νέα Υπουργός Γεωργίας της χώρας Rollins διακήρυξε ότι η γεωργία της χώρας είναι στη χειρότερη οικονομικά κατάσταση των τελευταίων 100 ετών.

Επί πλέον η κοινωνία ζητά από τους αγρότες να προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο οικοσύστημα και στη ζωή γενικότερα: Η προστασία κοινωνικών πόρων όπως το έδαφος (προστασία από διάβρωση, διατήρηση της υγείας και της γονιμότητάς του), το νερό (συμβολή στη μείωση της ρύπανσης και στο καθάρισμα των υδάτων), η συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής τόσο μέσω της μείωσης των άμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και με τη δυνατότητα αφαίρεσης ΑτΘ από την ατμόσφαιρα μέσω της αύξησης της οργανικής ουσίας του εδάφους και της δέσμευσης στο έδαφος όσο και με τη δέσμευση σε μόνιμη βλάστηση. Η συμβολή της γεωργίας είναι κρίσιμη για όλα αυτά και πρέπει να προσαρμοστεί για να ανταποκριθεί. Για αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί ώστε να υιοθετήσει πρακτικές που θα συμβάλλουν στους στόχους που θέτει η κοινωνία.

Η Γεωργία ήταν τα τελευταία χρόνια προστατευόμενη από την Αμερικανική πολιτεία. Οι αγρότες ενισχύονταν για την παραγωγή τους αλλά και για την υιοθέτηση καλλιεργητικών πρακτικών που να οδηγούν σε προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Το ίδιο ενισχύονται και η έρευνα και ανάπτυξη τεχνικών που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων. Όλα αυτά σήμερα δεν είναι εξασφαλισμένα, καθώς η νέα διοίκηση της χώρας φαίνεται να προγραμματίζει περικοπές δαπανών δημιουργώντας ανασφάλεια στους αγρότες της χώρας.

Μέλλον της Γεωργίας

Σύμφωνα με κάποιους συγγραφείς η Εθνική Ημέρα Γεωργίας δεν είναι μόνο ένας εορτασμός, αλλά και μια υπενθύμιση της ανάγκης για συνεχή υποστήριξη και επένδυση στον αγροτικό τομέα. Οι πολιτικές και τα προγράμματα που προάγουν την αειφορία, την καινοτομία και την εκπαίδευση των νέων αγροτών είναι καθοριστικά για το μέλλον της γεωργίας. Η Εθνική Ημέρα Γεωργίας είναι μια ημέρα γιορτής και αναγνώρισης της σημαντικής συμβολής της γεωργίας στην κοινωνία. Είναι μια ημέρα η κοινωνία να τιμήσει τους αγρότες και να δεσμευτεί στην υποστήριξη και την ανάπτυξη ενός βιώσιμου και δυναμικού αγροτικού τομέα.

Είναι εντυπωσιακό πώς μια χώρα με ελάχιστο τμήμα του πληθυσμού στη γεωργία την τιμά και τη γιορτάζει δίνοντας μια ευκαιρία για συζήτηση των προβλημάτων και προβολής των απαιτήσεων της κοινωνίας από τους αγρότες. Μια τέτοια συζήτηση θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για τη χώρα μας. Το πολιτικό σύστημα αλλά και πολλοί πολίτες δεν αντιλαμβάνονται σωστά τη σημασία της γεωργίας τόσο για την ανάπτυξη της χώρας όσο για την προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος. Για αυτό ο πρωτογενής τομέας είναι παραμελημένος, έχουμε αφεθεί μόνο στην ΚΑΠ και τις επιδοτήσεις και δεν ασχολούμαστε ούτε με την παραγωγικότητα της γεωργίας μας ούτε με την προστασία των φυσικών πόρων που μπορεί να μας προσφέρει.

* Θεοφάνης Γέμτος, Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πηγή :  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

 

Σοβαρό πολιτικό ζήτημα αποτελεί ο «νομικός πόλεμος» Αιτωλοακαρνανίας και «οικολόγων» κατά της Θεσσαλίας - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Η σημερινή μας παρέμβαση θα έπρεπε λογικά να αναφέρεται στην  Παγκόσμια Ημέρα Νερού (στην οποία είναι αφιερωμένη η 22^α Μαρτίου) και τα ισχυρά μηνύματα που εκπέμπονται από αυτήν σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Και αυτά όλα να τα συνδέσει με τις όποιες προσπάθειες καταβάλλονται στην δική μας χώρα για την βιώσιμη διαχείριση και προστασία του πολύτιμου αυτού φυσικού πόρου.

Να όμως που δυσάρεστες εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις ορατές απειλές από την αναμενόμενη έντονη φετινή λειψυδρία, μας υποχρεώνουν να στραφούμε στα τρέχοντα σημαντικά ζητήματα.

Α. Προσφυγή στο ΣτΕ κατά του Σχεδίου Υδάτων

Η προσφυγή υποβλήθηκε από  αυτοδιοικητικούς φορείς [1] και Επιμελητήρια της Αιτωλοακαρνανίας, σε συνεργασία με γνωστές «οικολογικές» (υποτίθεται) οργανώσεις.

Κεντρικός τους στόχος είναι να ακυρωθεί το ισχύον Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ Θεσσαλίας) της σημερινής κυβέρνησης, στο οποίο, ως γνωστόν, περιλαμβάνονται πλέον και τα εγκαταλειμμένα έργα μεταφοράς νερού από την λεκάνη Αχελώου (250 hm3 νερού ετησίως, περίπου το 5% της συνολικής ετήσιας παροχής του ποταμού), μέσω του ημιτελούς φράγματος  Συκιάς και της (ήδη διανοιγμένης) σήραγγας μεταφοράς προς Μουζάκι. Ουσιαστικά με την προσφυγή τους επιζητούν να μην ολοκληρωθούν τα έργα αυτά και κατ’ επέκταση να μην αξιοποιηθούν  αποθέματά τους, ούτε για την ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της λεκάνης Πηνειού, ούτε για την παραγωγή ΥΗ ενέργειας.

Και επειδή κάποιοι δικαίως θα αναρωτηθούν σε τι άραγε βλάπτει κάτι τέτοιο την Αιτωλοακαρνανία, διευκρινίζουμε πως ο πραγματικός  σκοπός παρόμοιων προσφυγών, όπως δημόσια διακηρύσσουν, είναι να επιτύχουν «αντισταθμιστικά οφέλη»  μέσω του «νομικού πολέμου» που εξαπολύουν [2], έστω και εάν  ελάχιστα το επισημαίνουν αυτό τα ΜΜΕ.

Από την ανάγνωση και μόνο των αιτιάσεων της προσφυγής προκύπτει ότι τις οργανώσεις αυτές αφήνει παντελώς αδιάφορες  το γεγονός πως τα νερά που θα μεταφερθούν από τον Άνω  Αχελώο θα απαλλάξουν τους εξαντλημένους υπόγειους υδροφορείς της θεσσαλικής λεκάνης από τις καταστροφικές υπεραντλήσεις υπόγειων υδάτων.

Ουδόλως επίσης νοιάζονται που χωρίς την μεταφορά θεωρείται βέβαιο πως θα επέλθει σημαντική μείωση των αρδευόμενων παραγωγικών εκτάσεων, κάτι που θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα στις προοπτικές μιας βιώσιμης, αποδοτικής και υψηλού εισοδήματος Γεωργίας στην Θεσσαλία.

Και φυσικά, παρά τις υποκριτικές τους διακηρύξεις για οικολογική ισορροπία και προστασία του περιβάλλοντος, ελάχιστα τους απασχολούν οι συνεχιζόμενες καταστροφικές επιπτώσεις στον «μπαζωμένο» Αχελώο στην περιοχή των έργων, οι απειλές ξηρασίας και ερημοποίησης των εδαφών στην περιοχή μας, και τέλος  το γεγονός πως μόνο με την αξιοποίηση της κρίσιμης αυτής ποσότητας υδάτων από την λ. Αχελώου προσφέρεται δυνατότητα εξισορρόπησης του ελλειμματικού ισοζυγίου στο ΥΔ Θεσσαλίας.

Γι’ αυτούς πόλεμος για αντισταθμιστικά και ….. «γαία πυρί μειχθήτω»!

Ας σημειωθεί επίσης πως αποτελεί μνημειώδη ανευθυνότητα κάποιοι να κάνουν πως δεν γνωρίζουν ότι τα έργα αυτά, όχι μόνο προχώρησαν, αλλά βρίσκονται πλέον σε ποσοστά εκτέλεσης φυσικού αντικειμένου 65% στο φράγμα Συκιάς και 85% στην σήραγγα μεταφοράς προς Μουζάκι, κάτι που πρακτικά αποκλείει  άλλη εναλλακτική λύση εκτός από την ολοκλήρωση και λειτουργία τους.

Β. Η πολιτική διάσταση, η στάση της κυβέρνησης και των κομμάτων

Δυστυχώς παρόμοιες πρακτικές «νομικού πολέμου», με την ανοχή των κυβερνήσεων, που επανειλημμένα έχουν χρησιμοποιήσει στην υπόθεση Αχελώου, αρκετές φορές αποδείχθηκαν αποτελεσματικές και γι’ αυτό συνεχίζουν να τις χρησιμοποιούν.

Παράλληλα όμως με αυτές, δοκιμάζεται και η πραγματική πολιτική βούληση των κυβερνήσεων που φέρουν την ευθύνη  εκπόνησης, έγκρισης και εφαρμογής των Σχεδίων, τα οποία τώρα καλούνται εκ των πραγμάτων να υπερασπιστούν.

Άσχετα πάντως εάν και κατά πόσο θα τα υπερασπιστούν στην πράξη, στην ουσία πρόκειται για πολιτικό ζήτημα που υπερβαίνει μια συνηθισμένη δικαστική διαμάχη και κακώς κάποιοι το προσπερνούν αδιάφορα με τόση ευκολία.

Εκτός όμως από τα παραπάνω, ανακύπτουν ερωτήματα και για τις δημοκρατικές διαδικασίες με τις οποίες λαμβάνονται μείζονος σημασίας αποφάσεις που αφορούν (και) στην εφαρμογή Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Το δίδαγμα από αυτή την προσφυγή  είναι πως όταν κανείς δεν καταφέρνει να «περάσουν» οι απόψεις του με τις προβλεπόμενες από την Οδηγία διαδικασίες (διαβούλευση επί πολλούς μήνες, γνωμοδοτήσεις  Περιφερειών και Δήμων, απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου), τότε τις παρακάμπτει και προσπαθεί, είτε να ακυρωθούν οι αποφάσεις, είτε να «εκβιάσει» για αντισταθμιστικά οφέλη. Και βεβαίως χρησιμοποιούν το ΣτΕ σαν «εργαλείο» επίτευξης των επιδιώξεών τους, έστω και εάν σε κάποιες περιπτώσεις αυτές είναι ποταπές και μη συμβατές με την πολιτική ηθική και δεοντολογία.

Και να σκεφθεί κανείς πως αυτή η παρεμπόδιση εφαρμογής δημοκρατικά ειλημμένων  αποφάσεων, προέρχεται από  «υπεύθυνους» (υποτίθεται) αυτοδιοικητικούς παράγοντες στην γειτονική Αιτωλοακαρνανία. [Σημ. : στις συμπράττουσες γνωστές οικολογικές οργανώσεις δεν αναφερόμαστε, δεδομένου πως ούτως η άλλως, δεν διακρίνονται ιδιαίτερα για την κοινωνική τους υπευθυνότητα].

Ουσιαστικά, μέσω της  συντονισμένης επίθεσης κατά των Σχεδίων αποκαλύπτεται πόσο ρηχό και υποκριτικό είναι το ενδιαφέρον της κυβέρνησης για μια βιώσιμη διαχείριση των υδάτων στην Θεσσαλία.

Με την απραξία και την ουδέτερη στάση που τηρεί η κυβέρνηση απέναντι στην προσφυγή, το εγκεκριμένο Σχέδιο τίθεται πλέον σε ισχυρή αμφισβήτηση και εισέρχεται σε μία φάση αβεβαιότητας, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Θεσσαλία.

Το βέβαιον είναι πως όλα αυτά συνιστούν εντέλει ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα.

Για την Θεσσαλία όμως δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια στασιμότητας και απραξίας και μάλιστα σε τέτοιου είδους τεχνάσματα και…. «πολέμους». Μέσα από την δική μας  οργανωμένη και μαζική αντίδραση οφείλουμε να σταθούμε απέναντι σε μία κατάσταση όπου κάποιοι εκμεταλλεύονται τις δραματικές συνθήκες σε μια γειτονική περιοχή για να διεκδικήσουν….«αντισταθμιστικά οφέλη» !

Επιβάλλεται λοιπόν να υπάρξουν άμεσα καθαρές θέσεις από το σύνολο του πολιτικού συστήματος για την τύχη και την πορεία τους.

Τέλος, με τις εξελίξεις αυτές η  Θεσσαλία πρέπει με ακόμη πιο δυνατή φωνή να αντιπαραθέσει το αυτονόητο δικαίωμα να γνωρίζει με βεβαιότητα ποιές ποσότητες υδάτων είναι διαθέσιμες για το σύνολο των χρήσεων νερού στην περιοχή της και ποια αποθέματα νερού θα διαθέτει στον «πόλεμο» κατά της λειψυδρίας και αποκατάστασης των πληγωμένων οικοσυστημάτων της. Και στο θέμα αυτό η κυβέρνηση, που έχει την ευθύνη να προστατέψει τις αποφάσεις της, καλείται να δώσει απαντήσεις και τις ανάλογες εγγυήσεις.

 Γ. Τα «εν οίκω»….

Στην κατεύθυνση υπεράσπισης των θέσεων της Θεσσαλίας στο ΣτΕ αλλά και γενικότερα για την εφαρμογή του ΣΔΛΑΠ και υλοποίησης των έργων που περιέχονται σε αυτά, η Περιφέρεια ανέλαβε έγκαιρα πρωτοβουλίες, όπως την πλατιά σύσκεψη στα τέλη του 2024, την σταθερή και δημόσια απόρριψη των πιέσεων «οικολογικών» οργανώσεων που απαιτούσαν από τον Περιφερειάρχη να συνταχθεί στο πλευρό τους (!!) στην προσφυγή κατά του ΣΔΛΑΠ, αλλά και την  οργάνωση νομικής παρέμβασης στο ΣτΕ κλπ.

Σοβαρό είναι και το «έλλειμμα» της στήριξης από τα κόμματα που για διαφόρους λόγους αποστασιοποιούνται από την κοινή αυτή προσπάθεια. Συγκεκριμένα παρατηρούμε πως κανένα κόμμα (κεντρικά η τοπικά) δεν τοποθετήθηκε στις πρόσφατες αυτές εξελίξεις, λες και πρόκειται για ένα τυπικό και  αδιάφορο ζήτημα.

Εάν εξαιρέσουμε το κυβερνών κόμμα που για ευνόητους λόγους  δεν παρεμβαίνει στις εξελίξεις, πιστεύουμε πως και για κάποια από τα αντιπολιτευόμενα κόμματα η επιλογή της σιωπής είναι συνειδητή, δεδομένου πως χρόνια τώρα ταλανίζονται από ανούσιες εσωτερικές διαμάχες με τα «υπέρ η κατά» των έργων Αχελώου.

Με τον τρόπο αυτό, προσφέρουν το απαραίτητο «άλλοθι»  στην σημερινή κυβέρνηση για να σιωπά και να μην εκδηλώνει αντίδραση κατά της προσφυγής, παρότι τα προσβαλλόμενα Σχέδια φέρουν την υπογραφή του ίδιου του κ. Μητσοτάκη !

Υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις κομμάτων που για ιδεολογικούς λόγους αποστασιοποιούνται από την κοινή δράση, είτε πρόκειται για πρωτοβουλίες της Περιφέρειας, είτε άλλων φορέων. Παρατηρούμε επίσης πως ούτε στην Αιτωλοακαρνανία ούτε στη Θεσσαλία τάσσονται απέναντι στις μεθοδεύσεις των «οικολόγων» και των τοπικιστών της Αιτωλοακαρνανίας, παρότι ενδεχόμενη επίτευξη των στόχων της προσφυγής βλάπτει ευθέως τους αγωνιζόμενους αγρότες των μπλόκων, αλλά και γενικότερα την οικονομία της Θεσσαλίας.

Όποια όμως και να είναι η στάση των κομμάτων, για τους φορείς και τους πολίτες είναι ώρα για συντονισμό και δράση.

Απαραίτητη η καθαρή τοποθέτηση όλων στα επίδικα ερωτήματα που η ζωή και οι εξελίξεις φέρνουν στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος.

Όχι άλλη παθητική στάση μπροστά στην ακύρωση των Σχεδίων Υδάτων που η εφαρμογή τους θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις φυσικά, να φέρει την Θεσσαλία σε τροχιά υπέρβασης των εξαιρετικά δυσεπίλυτων προβλημάτων της.

Όχι υποτίμηση μπροστά στην απειλούμενη εγκατάλειψη των έργων Αχελώου.

Και στο τέλος της ημέρας, κανένα ιδεολογικού η περιβαλλοντικού χαρακτήρα επιχείρημα δεν θα δικαιολογήσει (και σε περίπτωση αποτυχίας δεν θα συγχωρήσει) εκείνους που θα επιλέξουν την αποστασιοποίηση από την κοινή προσπάθεια που αναπτύσσεται.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου σχετικά με  γνωμοδότηση σε νέα ενεργειακή επένδυση στην λίμνη Στράτου, ο Δήμαρχος Αγρινίου Γ. Παπαναστασίου δήλωσε πως «Ο Δήμος Αγρινίου… (θα) ξεκινήσει νομικό πόλεμο, όπως έγινε και με την περίπτωση της εκτροπής του Αχελώου…. Εν αντιθέσει λοιπόν με όσα δεν…. έγιναν όταν κατασκευάζονταν τα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ στον Αχελώο, αυτή τη φορά η περιοχή προσδοκά τουλάχιστον σε αντισταθμιστικά» !!! (Δες «Συνείδηση της Αιτωλίας και Ακαρνανίας», 24/2/25). Τα σχόλια περιττεύουν.

[2] Ενδεικτική η πρόσφατη δήλωση του Περιφερειάρχη Δ. Στερεάς Ελλάδος κ. Φαρμάκη, ο οποίος αναφέρθηκε στην  «υδατική αφαίμαξη» που γίνεται στην Αιτωλοακαρνανία «με μηδενικά ανταποδοτικά οφέλη», με αποτέλεσμα (όπως ισχυρίζεται) «…να παραμένει ο πιο παραμελημένος νομός της Ελλάδας» (agrinionews.gr, 28/2/2022).

Το έδαφος και οι υπηρεσίες του στο οικοσύστημα του πλανήτη (Μέρος 3ο) - (Φάνης Γέμτος)*

 

Κρίσιμο στοιχείο να αποκτήσει η χώρα πολιτική προστασίας του - Ο αναντικατάστατος ρόλος της υδροηλεκτρικής ενέργειας

Το έδαφος εκτός από τις ωφέλειες στη γεωργική παραγωγή παρέχει και σημαντικές υπηρεσίες στο οικοσύστημα του πλανήτη. Ποιες είναι αυτές ;

1. Ρύθμιση του κλίματος: Το έδαφος παίζει καίριο ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος. Αποθηκεύει άνθρακα με τη μορφή οργανικής ύλης, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Η ορθολογική διαχείριση του εδάφους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων στην ατμόσφαιρα.
2. Φιλτράρισμα και αποθήκευση νερού. Το έδαφος λειτουργεί ως φυσικό φίλτρο για το νερό. Τα εδάφη απορροφούν και αποθηκεύουν νερό, και φιλτράρουν όσο απορρέει προς τα βαθύτερα στρώματα, προφυλάσσοντας έτσι τους υδροφόρους ορίζοντες και τα επιφανειακά ύδατα από ρύπανση. Επιπλέον, η ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί νερό είναι κρίσιμη για την πρόληψη πλημμυρών και την εξασφάλιση της παροχής νερού κατά τις περιόδους ξηρασίας.
3. Παροχή θρεπτικών ουσιών. Το έδαφος είναι η κύρια πηγή θρεπτικών ουσιών για τη φυτική ζωή. Περιέχει στοιχεία που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την υγεία των φυτών. Χωρίς το έδαφος, η γεωργία και οι φυσικές οικολογίες δε θα μπορούσαν να επιβιώσουν.
4. Διατήρηση της βιοποικιλότητας. Το έδαφος φιλοξενεί μια τεράστια ποικιλία οργανισμών που συμβάλλουν στη διάσπαση της οργανικής ύλης και την ανακύκλωση των θρεπτικών ουσιών. Αυτοί οι οργανισμοί περιλαμβάνουν βακτήρια, μύκητες, σκουλήκια και μικροοργανισμούς, που αποτελούν τη βάση των τροφικών αλυσίδων και διατηρούν τη βιοποικιλότητα.
5. Υποστήριξη των οικοσυστημάτων. Το έδαφος παρέχει φυσικές και χημικές υποδομές απαραίτητες για την επιβίωση πολλών οικοσυστημάτων. Είναι το θεμέλιο για τα δάση, τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, τους βάλτους και άλλους τύπους οικοσυστημάτων που στηρίζουν την άγρια ζωή και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
6. Πολιτιστική και αισθητική αξία. Το έδαφος έχει, επίσης, πολιτιστική και αισθητική αξία. Σε πολλές παραδόσεις και πολιτισμούς το έδαφος θεωρείται ιερό και έχει συμβολική σημασία. Επιπλέον, το τοπίο και η γεωμορφολογία που δημιουργούνται από διάφορους τύπους εδαφών συμβάλλουν στην ομορφιά της φύσης.
7. Οικονομικές υπηρεσίες. Η ποιότητα του εδάφους επηρεάζει άμεσα την παραγωγικότητα της γεωργίας και άλλων βιομηχανιών. Τα εδάφη υψηλής γονιμότητας με καλή διαχείριση μπορούν να αυξήσουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών και να στηρίξουν τη βιωσιμότητα των αγροτικών κοινοτήτων. Επίσης, μέσω της δασοκομίας, της κατασκευής και άλλων δραστηριοτήτων, το έδαφος συνεισφέρει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και δημιουργία εισοδήματος.
8. Ρύθμιση των φυσικών διεργασιών. Το έδαφος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των φυσικών διεργασιών, όπως η διάβρωση και η εναπόθεση υλικών. Βοηθά στη σταθεροποίηση των πλαγιών και την πρόληψη κατολισθήσεων. Επιπλέον, μέσω των βιολογικών και χημικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο έδαφος, συμβάλλει στη διάσπαση των ρύπων και την καθαρότητα του περιβάλλοντος.

Όπως αντιλαμβάνεστε, το έδαφος και η οργανική ουσία του παίζουν έναν κρίσιμο ρόλο τόσο για τη ζωή του πλανήτη όσο και ειδικότερα για τη γεωργία. Γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε, για να αυξήσουμε την οργανική ουσία των εδαφών μας. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με αύξηση των εισροών οργανικής ύλης στο έδαφος και περιορισμό της αποδόμησής της. Εισροές είναι οι ρίζες των καλλιεργούμενων φυτών, τα φυτικά υπολείμματα, οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης και η εφαρμογή οργανικών υλικών, όπως κοπριές, κομπόστες, υπολείμματα μεθανικής ζύμωσης. Μείωση της αποδόμησης επιτυγχάνεται με μείωση της κατεργασίας εδάφους, είτε αυτό είναι αβαθής κατεργασία, είτε κατεργασία σε λωρίδες, είτε ακατεργασία. Το σύνολο αυτών των ενεργειών θα μας οδηγήσει σε υγιή εδάφη που θα εξασφαλίζουν υψηλές αποδόσεις με χαμηλό κόστος παραγωγής και σημαντικές υπηρεσίες στο οικοσύστημα. Για τις τελευταίες μπορούν οι αγρότες να διεκδικήσουν ανταπόδοση από το κοινωνικό σύνολο ή από άλλους χρήστες των υπηρεσιών αφαίρεσης αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα, όπως η ανθρακοδέσμευση. 

Είναι κρίσιμο στοιχείο να αποκτήσει η χώρα πολιτική προστασία του εδάφους, κάτι που δε φαίνεται να καταλαβαίνει το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Η ενέργεια είναι ένα άλλο στοιχείο κρίσιμο για τη ζωή του πλανήτη. Σήμερα καταναλώνουμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας με χρήση ορυκτών καυσίμων. Έχουμε δύο προβλήματα. Το ορυκτά καύσιμα παράγουν αέρια του θερμοκηπίου που δημιουργούν την κλιματική αλλαγή και υπάρχουν σε περιορισμένες ποσότητες, που σε κάποια χρόνια θα τελειώσουν. Επομένως, πρέπει να μειώσουμε όσο περισσότερο μπορούμε την κατανάλωση ενέργειας, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 

Μία από αυτές είναι η υδροηλεκτρική (ΥΗ) ενέργεια που παράγεται από την ενέργεια του νερού που πέφτει σε ορεινούς όγκους.

Ο συνδυασμός με ταμιευτήρες νερού εξασφαλίζει παραγωγή ενέργειας όλον τον χρόνο. Η χώρα μας είναι γεμάτη βουνά, όπου θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ταμιευτήρες με υδατοπτώσεις. Σημειώστε ότι σήμερα εκμεταλλευόμαστε μόλις το 35% του ΥΗ δυναμικού της χώρας και ότι οι ταμιευτήρες συνδυάζονται με την αποτροπή πλημμυρών και την εξασφάλιση νερού για τις ανάγκες άρδευσης, ιδιαίτερα σε περιόδους ξηρασίας. Η χώρα είναι διάσπαρτη με ημιτελή φράγματα, που χάρη στην έλλειψη αποφασιστικότητας του πολιτικού συστήματος παραμένουν σε αδράνεια με τεράστια υπενδεδυμένα ποσά. Η ΥΗ ενέργεια έχει και ένα σημαντικό πλεονέκτημα, ότι όλη η επένδυση (φράγμα κ.λπ.) εκτός από τα μηχανήματα παραγωγής ενέργειας, γίνεται με ελληνικά υλικά. Ένα δεύτερο, ότι μπορεί να καλύπτει ζήτηση αιχμής, αλλά και να δημιουργεί σχετικά εύκολα συστήματα αντλιοταμίευσης για αποθήκευση ενέργειας. Εμείς, βέβαια, προτιμούμε να εισάγουμε ενέργεια από τον πυρηνικό σταθμό της Βουλγαρίας, παρά να παράγουμε καθαρή ενέργεια από το νερό. Αυτό θεωρείται οικολογική συνείδηση.

Επιπλέον, η γεωργία είναι ένας μεγάλος καταναλωτής ενέργειας και παραγωγός αερίων του θερμοκηπίου. Η συνολική παραγωγή ΑτΘ από το σύστημα διατροφής φτάνει στο 30% των παγκόσμιων εκπομπών, ενώ η στενή γεωργική παραγωγή είναι κοντά στο 15%. Η ενέργεια καταναλώνεται άμεσα σε μορφή υγρών καυσίμων ή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και έμμεσα, καθώς όλες οι εισροές χρειάζονται ενέργεια για να παραχθούν. Πρακτικές, όπως η μειωμένη κατεργασία, σωστή εφαρμογή λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και νερού, η σωστή χρήση του μηχανικού εξοπλισμού, οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Οι νέες τεχνολογίες που αρχίζουν να εφαρμόζονται στη διαχείριση των αγροκτημάτων μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Στα τρία σημειώματα προσπάθησα να δώσω μια εικόνα της σημασίας της σωστής διαχείρισης των φυσικών πόρων νερό, έδαφος και ενέργεια για τον πρωτογενή τομέα και την κοινωνία. Είναι κρίσιμο να συζητήσουμε ως κοινωνία τα προβλήματα και να επιβάλλουμε στο πολιτικό σύστημα να αναπτύξει πολιτικές που θα συμβάλλουν στη σωστή διαχείριση. Οι πολιτικές δεν πρέπει απλώς να συμφωνηθούν από όλα τα κόμματα, αλλά και να μεταφερθούν στους αγρότες που θα τα εφαρμόσουν. Αντί να μοιράζουμε επιδοτήσεις και αποζημιώσεις για συλλογή ψήφων, να τις στοχεύσουμε σε αμοιβές των παραγωγών για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στο οικοσύστημα και το κοινωνικό σύνολο. Αυτό πρέπει να το κάνει παράλληλα με την ΚΑΠ μια Εθνική Αγροτική Πολιτική, που θα στοχεύει επιπλέον και στην αύξηση του εισοδήματος των αγροτών, αλλά και του ΑΕΠ της χώρας. Έχουμε ελπίδες;

Υ.Γ.: Στις δύο φωτογραφίες φαίνεται το φράγμα Μεσοχώρας και ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρισμού εγκαταλελειμμένα από το 2001. Μία από τις εξηγήσεις για τη χαμηλή παραγωγικότητα της οικονομίας και τις χαμηλές αμοιβές στη χώρα μας.

* Θεοφάνης Γέμτος, Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πηγή :  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Ο ρόλος της οργανικής ουσίας στο έδαφος και πώς θα επιτύχουμε την αύξησή της (Μέρος 2ο) - (Φάνης Γέμτος)*

 

Στο προηγούμενο σημείωμα περιέγραψα τι συμβαίνει στο έδαφος στη φύση μέχρις ότου επέμβουμε. 

Τι κάνουμε εμείς ; Πρώτα, με τις ετήσιες καλλιέργειες, καλύπτουμε με βλάστηση το έδαφος μόνο για μέρος του χρόνου και το υπόλοιπο μένει χωρίς βλάστηση. 

Μια χειμερινή καλλιέργεια καλύπτει το έδαφος για 6-7 μήνες, ενώ μια καλοκαιρινή μάλλον λιγότερο. Επομένως, έχουμε μικρότερη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας τον χρόνο και άρα μείωση της εισροής οργανικής ύλης στο έδαφος από τη μη λειτουργία του ριζικού συστήματος. Από αυτήν την παρατήρηση ενισχύθηκε η ιδέα της συνεχούς παρουσίας βλάστησης με χρήση καλλιεργειών φυτοκάλυψης που εξασφαλίζουν την παρουσία ενεργών ριζών στο έδαφος και επιπλέον εισροή οργανική ύλης είτε από τις ρίζες όταν συγκομίζεται το υπέργειο τμήμα, είτε από τη ρίζα και τις εκκρίσεις των ζώων όταν βοσκούνται από ζώα, είτε από όλο το φυτό όταν ενσωματώνονται σε μορφή χλωρής λίπανσης. 

Επιπλέον, στο έδαφος εισρέει οργανική ύλη από τις ρίζες και τα φυτικά υπολείμματα της κύριας καλλιέργειας, αλλά και από την εφαρμογή κοπριάς ή άλλων οργανικών υλικών. Τα εκκρίματα των ριζών και η οργανική ύλη που εισρέει στο έδαφος χρησιμοποιούνται από τους μικροοργανισμούς και μετατρέπονται σε χούμο. 

Έτσι, δημιουργείται η οργανική ουσία του εδάφους που διατηρείται σε υψηλά επίπεδα όταν δε γίνεται έντονη αποδόμηση της οργανικής ύλης. Αυτό συμβαίνει όταν έχουμε έντονο αερισμό του εδάφους που προκαλείται από τη διατάραξη του εδάφους με την κατεργασία. 

Όταν αναμοχλεύουμε το έδαφος με το όργωμα ή με όποια κατεργασία, ενισχύουμε την αποδόμηση της οργανικής ουσίας του εδάφους. 

Είναι προφανές ότι η τελική οργανική ουσία του εδάφους είναι η διαφορά ανάμεσα στην εισροή οργανικής ύλης κάθε μορφής και της αποδόμησης από τους μικροοργανισμούς. Συνδυασμός μιας καλλιέργειας για ένα διάστημα του έτους με απομάκρυνση ή καύση των φυτικών υπολειμμάτων και συνεχής βαθιά κατεργασία του εδάφους (όργωμα κ.λπ.) είναι η συνταγή για χαμηλή οργανική ουσία των εδαφών. Ακριβώς αυτό που συμβαίνει με τα χωράφια μας. Τα καλλιεργούμε για πάρα πολλά χρόνια με καλλιέργειες που καλύπτουν το έδαφος για μέρος του χρόνου, απομακρύνουμε ή καίμε τα φυτικά υπολείμματα και τα οργώνουμε για αιώνες, με τον τελευταίο με την ανάπτυξη των τρακτέρ να πάμε και σε μεγαλύτερο βάθος και διατάραξη. 

Ως αποτέλεσμα τα εδάφη μας έχουν οργανική ουσία γύρω στο 1%, που είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Ποιες είναι οι επιπτώσεις ; 

Ας συνοψίσουμε πρώτα τι προσφέρει η οργανική ουσία στο έδαφος. 

1. Βελτίωση της δομής του εδάφους. Όπως ανέφερα κάνει σταθερότερα τα συσσωματώματα και το δίκτυο πόρων στο έδαφος. Το καθιστά σταθερό πιο αφράτο και ευάερο. Αυτό διευκολύνει τη διήθηση του νερού (που μειώνει την απορροή) και τη διατήρηση της υγρασίας, μειώνοντας τον κίνδυνο διάβρωσης και αυξάνοντας την αντοχή σε περιόδους ξηρασίας.

2. Αύξηση της ικανότητας συγκράτησης νερού. Τα εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία έχουν μεγαλύτερη υδατοϊκανότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές με χαμηλές βροχοπτώσεις ή περιόδους χωρίς βροχές, καθώς βοηθά στη διατήρηση της υγρασίας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

3. Παροχή θρεπτικών συστατικών. Καθώς η οργανική ουσία διασπάται, απελευθερώνει σταδιακά θρεπτικά συστατικά, όπως άζωτο, φώσφορο και κάλιο, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών. Αυτό μειώνει την ανάγκη για χημικά λιπάσματα. Η οργανική ουσία με μεγάλη επιφάνεια επαφής με το περιβάλλον και θετικό φορτίο συγκρατεί πολλά θρεπτικά στοιχεία, όπως το νιτρικό άζωτο, και μειώνει τις απώλειες.

4. Βελτίωση της βιολογικής δραστηριότητας και της βιοποικιλότητας. Η οργανική ουσία παρέχει τροφή και καταφύγιο για μικροοργανισμούς, σκουλήκια και άλλα ζωντανά που ζουν στο έδαφος. Αυτοί οι οργανισμοί διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διάσπαση της οργανικής ύλης και στην ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών.

5. Μείωση της διάβρωσης του εδάφους. Τα εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία έχουν καλύτερη συνοχή και είναι πιο ανθεκτικά στη διάβρωση από τον άνεμο και το νερό. Η οργανική ουσία βοηθά στη δέσμευση των σωματιδίων του εδάφους, μειώνοντας την απώλεια του ανώτερου στρώματος του εδάφους που μειώνει τη γονιμότητά του.

6. Μείωση της συμπίεσης του εδάφους. Τα σταθερότερα συσσωματώματα αντιστέκονται στη συμπίεση του εδάφους από τα πολύ βαριά μηχανήματα που κυκλοφορούν στα χωράφια. Ιδιαίτερα κίνηση μηχανημάτων σε υγρά εδάφη μπορούν να προκαλέσουν συμπίεση του εδάφους που χρειάζεται χρόνια για να επανέλθει.

Πολύ ωραία όλα αυτά, θα μου έλεγε κάποιος, αλλά μήπως με τη χαμηλή οργανική ουσία των εδαφών μας δεν καταφέρνουμε να επιτυγχάνουμε υψηλές αποδόσεις ; Θα συμφωνήσω μαζί του, μόνο που αυτό το πετυχαίνουμε με μεγαλύτερες εισροές. Περισσότερα λιπάσματα, περισσότερο νερό, αλλά και μειωμένες αποδόσεις σε χρονιές όπως η προηγούμενη με την εκτεταμένη ξηρασία. 

Χωράφια με υψηλότερη οργανική ουσία αντέδρασαν καλύτερα στην ξηρασία. Με δεδομένο το υψηλό κόστος των εισροών, το πρόβλημα είναι σημαντικό και πρέπει να το σκεφτούμε. 

Αυξημένη οργανική ουσία του εδάφους μειώνει το κόστος (πραγματικά και όχι με επιδοτήσεις των τιμών) και αυξάνει τις αποδόσεις. Βέβαια, η συνεχής αναμόχλευση του εδάφους και ιδιαίτερα το όργωμα μας δίνουν μια σειρά από πλεονεκτήματα, όπως η μείωση των ζιζανίων χάρη στην κάλυψη των σπόρων τους με την αναστροφή της λωρίδας στο βάθος οργώματος. 

Κρίσιμο στοιχείο για αιώνες μέχρι την ανακάλυψη των ζιζανιοκτόνων μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιπλέον, μας αφήνει μια επιφάνεια χωρίς φυτικά υπολείμματα που κάνει εύκολη την προετοιμασία της σποροκλίνης. Τουλάχιστον οπτικά φαίνεται να δημιουργεί ένα χαλαρό έδαφος για την ανάπτυξη της ρίζας, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται από τελευταίες έρευνες. 

Θα πρέπει, επομένως, να συζητήσουμε τα υπέρ και τα κατά του κάθε συστήματος για να αποφασίσουμε τι θα προωθήσουμε.

* Θεοφάνης Γέμτος, Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πηγή :  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Όχι άλλος «εμφύλιος» για το υδατικό - οικολογικό πρόβλημα της Θεσσαλίας - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Οι συνθήκες αβεβαιότητας στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής αλλά και η συνεχιζόμενη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με τις πιέσεις προς την χώρα μας για εφαρμογή των αντίστοιχων οδηγιών της ΕΕ, οδήγησε τις κυβερνήσεις της περασμένης δεκαετίας  στην εκπόνηση και έγκριση Σχεδίων που αφορούν στην διαχείριση των υδάτων.

Στην Θεσσαλία, τα Σχέδια αυτά συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, στην τεκμηρίωση των αιτημάτων που επί δεκαετίες έθεταν οι  θεσσαλικές οργανώσεις προς τις κυβερνήσεις για υλοποίηση έργων και εφαρμογή μέτρων σχετικά με  τα νερά, το έδαφος και την προστασία των οικοσυστημάτων μας.

Να όμως που η θέσπιση των Σχεδίων δεν φάνηκε να είναι αρκετή για την απρόσκοπτη εφαρμογή τους.

Η προφανής απουσία πολιτικής βούλησης υπήρξε καθοριστική. Δυστυχώς, παρά τις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν, μετά την έγκριση του πρώτου Σχεδίου (ΣΔΛΑΠ) το 2014 και οι θεσσαλοί είδαν να συνεχίζεται και να διευρύνεται η οικολογική υποβάθμιση, να μην δημιουργούνται με τους αναγκαίους ρυθμούς σύγχρονα αρδευτικά έργα που θα οδηγούσαν στην εξοικονόμηση νερού, να μην υλοποιούνται νέα έργα εξασφάλισης αποθεμάτων νερού (σημ.: το αντίθετο, κάποια  εγκαταλείπονται, όπως πχ. το Αγιονέρι).

Και το πιο βασικό, αυτή η θεσμική  αναβάθμιση της διαχείρισης των υδάτων στη Θεσσαλία συνοδεύτηκε από την διακοπή και εγκατάλειψη των ημιτελών έργων Αχελώου, ενώ τα τελευταία είκοσι χρόνια κανένα νέο έργο αξιόλογου μεγέθους και σημασίας (σημ.: πλην της τεχνητής λίμνης Κάρλας που είχε ενταχθεί σε πρόγραμμα από το 2000) δεν προστέθηκε στο δυναμικό της περιοχής μας.

Εκείνα όμως που όχι μόνο διατηρήθηκαν αλλά και εντάθηκαν είναι η ακατάσχετη υποσχεσιολογία και γενικά το παραμύθιασμα των θεσσαλών, που μετά από τόσα χτυπήματα και τις αντίστοιχες συνέπειες από τα φυσικά φαινόμενα, την οικονομική πολιτική και τις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις δικαιολογημένα βρίσκονται σε απόγνωση.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, το καλοκαίρι του 2024 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αναθεωρήθηκε το ΣΔΛΑΠτου 2017.

Με τον νέο σχεδιασμό προβλέπεται να μεταφερθούν νερά από τον Αχελώο (με την ολοκλήρωση των εγκαταλειμμένων έργων) που θα ενισχύσουν το υδατικό δυναμικό της θεσσαλικής λεκάνης και θα συνυπολογίζονται στο επί τόσα χρόνια ελλειμματικό υδατικό της ισοζύγιο.

Και ενώ από πέρυσι ακόμη θα περίμενε κανείς η κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες για υλοποίηση των βημάτων που προδιαγράφονται στα Σχέδια ώστε να φθάσουμε στην επανεκκίνηση των έργων, οι εξελίξεις μας διέψευσαν.

Η κυβέρνηση  δεν έπραξε το παραμικρό για το επίμαχο αυτό θέμα, ούτε καν εξέδωσε μια ανακοίνωση ώστε να ενημερώσει τους ενδιαφερόμενους θεσσαλούς σχετικά με τις προθέσεις της, το χρονοδιάγραμμα που θέτει, τις πηγές χρηματοδότησης των έργων κλπ.

Την ίδια περίοδο οι γνωστές «οικολογικές» οργανώσεις (κάποιες σε αγαστή σχέση με την σημερινή κυβέρνηση), σε σύμπραξη με την Περιφέρεια Δ. Ελλάδος, την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση και άλλες οργανώσεις της Αιτωλοακαρνανίας, υπέβαλαν προσφυγή στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση των ΣΔΛΑΠ και βεβαίως την διακοπή οποιασδήποτε ενέργειας επανεκκίνησης των έργων Αχελώου.

Στην «επίθεση» αυτή κατά της απόφασης του ΠΘ και της κυβερνητικής πολιτικής, θα περίμενε κανείς πρώτη από όλους να αντιδράσει η ίδια η κυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος που βρίσκονται στο επίκεντρο της προσφυγής.

Όμως περιέργως (;;;) η αντίδρασή τους υπήρξε  μηδενική. Ούτε καν μια ανακοίνωση αντίκρουσης των στόχων και των βασικών επιχειρημάτων της προσφυγής, έστω για τα μάτια του κόσμου, έτσι ώστε να μην επιτρέψουν σε κανέναν να σκεφθεί πως πρόκειται για «σύμπραξη» της κυβέρνησης και  των φιλοκυβερνητικών οργανώσεων των γειτόνων μας.

Η δική μας εκτίμηση είναι πως η κυβέρνηση, αξιοποιώντας τις αδυναμίες και την περιορισμένη απήχηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των ηγετικών  τους στελεχών, είναι  αποφασισμένη να «συντηρήσει» την στασιμότητα στην υπόθεση των έργων Αχελώου.

Κάνοντας εκτίμηση πολιτικού κόστους-οφέλους, επιδιώκει να αποφύγει σύγκρουση με τους τοπικιστές της Αιτωλοακαρνανίας  (που όπως οι ίδιοι αποκαλύπτουν προσφεύγουν κατά της κυβέρνησης με στόχο να διεκδικήσουν  αντισταθμιστικά οφέλη!) [1].

Αντ’ αυτού αγνοεί τα αιτήματα των θεσσαλών και επιλέγει  να μην διαθέσει πόρους ούτε καν για την αναγκαία προεργασία και τις απαραίτητες  μελέτες επανεκκίνησης των έργων Αχελώου. Αποφεύγει επίσης να  «στενοχωρήσει» συμφέροντα που αντιτίθενται στην ένταξη νέων υδροηλεκτρικών μονάδων στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας, να προστατέψει την όποια «θετική» εικόνα του ΠΘ απέναντι στις οικολογικές οργανώσεις  και γενικά να εξυπηρετήσει άλλους σκοπούς που όσοι βρισκόμαστε μακριά από τα κέντρα εξουσίας δεν είμαστε σε θέση να τους γνωρίζουμε.

Όμως για να έχουν αποτέλεσμα όλα αυτά, απαιτείται και η  διακριτική στήριξη φορέων και θεσσαλών παραγόντων, έστω και με την μορφή της …..αποχής από μια συγκροτημένη αντίδραση απέναντι στην συνειδητή και καταστροφική για την Θεσσαλία πολιτική της κυβέρνησης. Και εδώ οι «πρόθυμοι» είναι δυστυχώς αρκετοί.

Πρώτα από όλα οι θεσσαλοί κυβερνητικοί βουλευτές που επιδίδονται σε κάποιες αποσπασματικές αναφορές «υπέρ» των έργων Αχελώου (έτσι για ξεκάρφωμα….), ενώ στην πραγματικότητα αποφεύγουν να πιέσουν ανοιχτά τον ΠΘ και την κυβέρνηση ώστε να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους, να εφαρμόσουν τα προβλεπόμενα στα Σχέδια και να δεσμευτούν με αντίστοιχα χρονοδιαγράμματα.

Ίσως κάποιοι να έχουν στο μυαλό τους τον επικείμενο ανασχηματισμό, ελπίζοντας να συμπεριληφθούν στους 60-65 εκλεκτούς του επόμενου υπουργικού συμβουλίου. Και δυστυχώς τίποτα δεν διδάσκονται από την ανοικτή διαφοροποίηση των συναδέλφων τους στην Αιτωλοακαρνανία, οι οποίοι παρότι ανήκουν στο κυβερνών κόμμα, δεν διστάζουν να συμπορευτούν με τον λαό και τις οργανώσεις της περιοχής τους.

Και φυσικά σε αυτό δεν υπήρξε καμία αντίδραση από το κόμμα της ΝΔ, παρότι σε παρόμοιες περιπτώσεις δημόσιας αντίδρασης βουλευτών σε αποφάσεις του ΠΘ και της κυβέρνησης εφαρμόστηκε η ποινή της διαγραφής !  (Εκτός πιά εάν κάτι γνωρίζουν εκεί στην Αιτωλοακαρνανία και προσβάλλουν εκ του ασφαλούς τις  αποφάσεις της κυβέρνησης….).

Επανερχόμενοι στους φορείς και παράγοντες της  Θεσσαλίας, εάν εξαιρέσει κανείς την πανθεσσαλική πρωτοβουλία του Περιφερειάρχη στα τέλη του περασμένου έτους, οι υπόλοιπες αντιδράσεις απέναντι στην κυβερνητική απραξία ήταν κατώτερες των περιστάσεων ή/και εντελώς ανύπαρκτες.

Πιο χαρακτηριστική η απουσία από την κοινή προσπάθεια των Δημάρχων και της Ένωσης τους (ΠΕΔ). Αναπολούμε με θλίψη παλαιότερες  πρωτοβουλίες Δημάρχων σαν εκείνες των Κ. Τζανακούλη, Δ. Παπαστεργίου, Φ. Αλεξάκου αλλά και άλλων από μικρότερους Δήμους.

Γυρίζει η σκέψη μας σε σημαντικές πρωτοβουλίες (Συνέδρια, Ημερίδες, επισκέψεις σε Υπουργεία, συσκέψεις με βουλευτές, αρθρογραφία κα) της ΠΕΔ περασμένων περιόδων, καθώς και πολλών άλλων (λίγο παλαιότερων) Δημάρχων και Νομαρχών, για να μην πάμε πιο πίσω στους αείμνηστους Α. Λαμπρούλη, Κ. Παπαστεργίου, Χ. Τέγο κοκ.

Όλοι αυτοί ποτέ δεν διανοήθηκαν να απουσιάσουν από την κοινή δράση για τα νερά. Ουδέποτε σκέφθηκαν να «κρυφτούν» για να γίνουν αρεστοί ή για να εξασφαλίσουν πχ την κομματική τους στήριξη στις επόμενες εκλογές.

Και το κυριότερο, καλούσαν σε  σύμπραξη τους φορείς της περιοχής, από την οποία ουδέποτε  απουσίαζαν το ΤΕΕ, το ΓΕΩΤΕΕ, τα Επιμελητήρια, τα Εργατικά Κέντρα, οι αγροτιστές και άλλοι μαζικοί φορείς [2].

Ακόμη και όσα οι φιλοκυβερνητικοί παράγοντες διαρρέουν, ότι δηλαδή θα έρθει ο ίδιος ο ΠΘ να κάνει ανακοινώσεις, για την ώρα αποδείχθηκε πως αποτελούν επικοινωνιακή καλλιέργεια προσδοκιών, κοινώς παραμύθιασμα.

Πάντως, εάν προσπαθήσουμε να δούμε το ζήτημα κάπως αισιόδοξα, με την νέα προσφυγή στο ΣτΕ παρουσιάζεται μια ευκαιρία επανασυσπείρωσης των φορέων της Θεσσαλίας.

Ήδη ο Περιφερειάρχης με τον νομικό του σύμβουλο προετοιμάζουν  παρέμβαση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το ίδιο σκέπτονται και άλλοι φορείς της περιοχής.

Ας ελπίσουμε πως αυτή η προσπάθεια θα εξελιχθεί ευρύτερα σε μαζική και συγκροτημένη αντίδραση απέναντι σε μια κυβέρνηση που μπροστά στα οξυμένα προβλήματα και την αδήριτη ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης των απειλών στην περιοχή μας επιλέγει, έως σήμερα τουλάχιστον, μια τακτική εξυπηρέτησης  τοπικιστικών και άλλων συμφερόντων, μια πολιτική σιωπής και μικροπολιτικών υπολογισμών.

Ας θυμούνται όμως πως η ανάγκη εφαρμογής των Σχεδίων γίνεται όλο και πιο πλατειά κοινό αίτημα για τη Θεσσαλία και η ολοκλήρωση των έργων Αχελώου δεν πρόκειται να περάσει σε δεύτερη μοίρα στην συνείδηση των θεσσαλών, όσο και εάν εκείνοι προσπαθούν να το επιτύχουν.

Επίσης όλοι αντιλαμβάνονται πως τα έργα αυτά  δεν μπορούν εσαεί να παραμένουν στη στάσιμη και επικίνδυνη κατάσταση που βρίσκονται σήμερα.

Και όπως προκύπτει από εκθέσεις έμπειρων πραγματογνωμόνων (Ελλήνων και ξένων), στο φράγμα Συκιάς και στη σήραγγα μεταφοράς, οι κίνδυνοι υποσκαφής και κατάρρευσης των εγκαταλειμμένων κατασκευών είναι μεγάλοι, με πιθανές καταστροφικές συνέπειες σε κατάντη εγκαταστάσεις και υποδομές ή/και με κίνδυνο απώλειας ακόμη και ανθρώπινων ζωών.

Και επειδή τα μηνύματα από την υπόθεση των Τεμπών είναι νωπά, ας μην παίξουν άλλο με την τύχη τους, γιατί τότε κανένας σταθμάρχης και κανένα μπάζωμα δεν πρόκειται να καλύψει τις ευθύνες τους.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1]  Σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου σχετικά με  γνωμοδότηση σε νέα ενεργειακή επένδυση στην λίμνη Στράτου, ο Δήμαρχος Αγρινίου Γ. Παπαναστασίου δήλωσε πως «Ο Δήμος Αγρινίου… (θα) ξεκινήσει νομικό πόλεμο, όπως έγινε και με την περίπτωση της εκτροπής του Αχελώου….Εν αντιθέσει λοιπόν με όσα δεν…. έγιναν όταν κατασκευάζονταν τα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ στον Αχελώο, αυτή τη φορά η περιοχή προσδοκά τουλάχιστον σε αντισταθμιστικά» !!! (Δες «Συνείδηση της Αιτωλίας και Ακαρνανίας», 24/2/25). Τα σχόλια περιττεύουν.

[2] Χάρις στην συστηματική δραστηριοποίηση αυτών των παραγόντων και των φορέων καταφέραμε να διατηρήσουμε ζωντανή την συνέχιση κατασκευής  των έργων (παρά τις λυσσαλέες αντιδράσεις των ψευτοοικολόγων και των συνοδοιπόρων τους), να επισκεφθούμε και να ενημερώσουμε έως και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Πρωθυπουργούς, αρχηγούς κομμάτων, την ευρωπαία Επίτροπο στις Βρυξέλλες, υπουργούς και βεβαίως κυβερνητικά στελέχη των οποίων ουκ έστιν αριθμός. Και τώρα, με αυτή την κυβέρνηση και αντίστοιχα αυτές τις τοπικές ηγεσίες δεν μπορέσαμε να συναντήσουμε ούτε καν το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών, ζητώντας στοιχειωδώς κάποιες εξηγήσεις για την στασιμότητα και τη σιωπή που έχει επιβληθεί στο θέμα.

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Η προστασία και η σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων – (Φάνης Γέμτος)*

 

 

(Μέρος 1ο)

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παραγωγή τροφίμων και πρώτων υλών είναι η βάση της ζωής στον πλανήτη. Παρ’ όλο που πετύχαμε τεράστιες βελτιώσεις στις αποδόσεις των καλλιεργειών μας, που τις πετυχαίνουμε με πολύ μικρή ανθρώπινη εργασία, η παραγωγή δεν είναι αρκετή για να καλύψει τις ανάγκες ενός συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού.

Οι βελτιώσεις που πετύχαμε συνεχίζουν να στηρίζονται σε μια ορθή χρήση των φυσικών πόρων, όπως το έδαφος, το νερό και η ενέργεια, σε συνδυασμό με τη γενετική βελτίωση των καλλιεργούμενων φυτών και εκτρεφόμενων ζώων.

Επομένως, είναι κρίσιμο να διαχειριζόμαστε σωστά τους φυσικούς πόρους που διαθέτουμε όχι μόνο για άμεση κάλυψη των αναγκών, αλλά και για τη διατήρηση της παραγωγικότητας για το μέλλον.

Η σωστή διαχείριση είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο και πρέπει να συζητήσουμε τα θέματα για να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις. Βέβαια, στη χώρα μας δε συζητάμε τα σοβαρά θέματα, αλλά μάλλον ό,τι προκαλεί εντυπώσεις και ψήφους στο πολιτικό σύστημα.

Αυτό, όμως, δε βοηθά να κατανοήσουμε τα προβλήματα και να βρούμε λύσεις. Θα προσπαθήσω να ξεκινήσω μια συζήτηση, με την ελπίδα ότι κάτι μπορεί να αλλάξει.

Ας ξεκινήσουμε από το νερό. Για το κλίμα της χώρας και ειδικότερα της Θεσσαλίας (χειμώνες με χαμηλές θερμοκρασίες, βροχές και χιόνια κυρίως στα ορεινά, καλοκαίρια με υψηλές θερμοκρασίες και έλλειψη βροχών) είναι κρίσιμο να μπορέσουμε να αποθηκεύσουμε το νερό των χειμερινών βροχών για να το έχουμε το καλοκαίρι.

Το διαθέσιμο νερό το καλοκαίρι εξασφαλίζει πολύ υψηλές αποδόσεις που δεν πετυχαίνουν οι χειμερινές καλλιέργειες.

Τα χειμερινά σιτηρά έχουν αποδόσεις στα 300 κιλά/στρ., όταν το καλαμπόκι φτάνει τα 1.500 κ./στρ. Αντίστοιχη διαφορά ανάμεσα σε μηδική και βίκο κ.λπ.

Έχω γράψει πολλές φορές ότι είναι απαραίτητο να γίνουν πολλά φράγματα με ταμιευτήρες σε όλη τη χώρα για να εξασφαλίσουν καλής ποιότητας και χαμηλού κόστους νερό για τις καλλιέργειες παράλληλα με την παραγωγή καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας. Ιδιαίτερα για τη Θεσσαλία τα μεσαία φράγματα στη δυτική πλευρά και στον Όλυμπο (Σκοπιά, Μουζάκι, Πύλη, Νεοχωρίτης, Αγιονέρι κ.λπ., που τα προβλέπουν στα ΣΔΛΑΠ) μαζί με τη μεταφορά μικρής ποσότητας νερού από τον Αχελώο θα καλύψουν τις ανάγκες άρδευσης τουλάχιστον 2.500.000 στρεμμάτων, που θα αποτελέσουν τη βάση μιας ισχυρής παραγωγικής πρωτογενούς παραγωγής για την περιοχή.

Τα ίδια φράγματα, σε συνδυασμό με έργα ορεινής υδρονομίας και καθάρισμα ρεμάτων κ.λπ., θα εξασφαλίσουν τη Θεσσαλία από πλημμύρες (σύμφωνα και με το υπό έγκριση από την κυβέρνηση ΣΔΚΠ της Θεσσαλίας).

Μια επιπλέον ασφάλεια για τους κατοίκους. Έχω γράψει πολλές φορές για την ανάγκη σωστής διαχείρισης των υδάτων που περιλαμβάνει την προσφορά του νερού (ταμιευτήρες), τη σωστή μεταφορά και διανομή του νερού στους αγρότες και τη σωστή εφαρμογή του νερού στο χωράφι και τις καλλιέργειες από τους αγρότες. Απαραίτητες δράσεις για να έχουμε επάρκεια νερού και υψηλή παραγωγικότητα του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας.

Ο δεύτερος φυσικός πόρος είναι το έδαφος. Δεν υπάρχει καλλιέργεια, αλλά και ζωή στον πλανήτη χωρίς τις λειτουργίες του εδάφους.

Ως έδαφος ορίζεται το επιφανειακό στρώμα της Γης, πάχους 1 μέτρου. Προέκυψε από την αποσάθρωση των αρχικών πετρωμάτων της επιφάνειας του πλανήτη σε αλληλεπίδραση με βιοτικούς παράγοντες, όπως τα φυτά, τα ζώα που βόσκουν, οι μικροοργανισμοί που ζουν στο έδαφος, με τους κλιματικούς παράγοντες. Αποτελείται από ανόργανα υλικά, που ανάλογα με το μέγεθός τους χαρακτηρίζονται ως άργιλος, ιλύς και άμμος.

Τα υλικά αυτά συνδέονται μεταξύ τους με τη βοήθεια της αργίλου, αλλά κυρίως με την οργανική ουσία του εδάφους και δημιουργούν συσσωματώματα. Η οργανική ουσία είναι το κύριο στοιχείο του εδάφους που συμβάλλει στη δημιουργία σταθερών συσσωματωμάτων που δημιουργούν τη δομή τους εδάφους. Δηλαδή τη διάταξή τους στον χώρο που δημιουργεί μικρούς και μεγαλύτερους πόρους. Οι μικροί πόροι συγκρατούν το νερό (και τα θρεπτικά στοιχεία) με μεγαλύτερες δυνάμεις από τη βαρύτητα και εξασφαλίζουν νερό στα φυτά. Οι μεγαλύτεροι αδειάζουν από νερό με τη βαρύτητα μετά από πλήρωση από βροχή ή άλλο φαινόμενο και βοηθούν στον αερισμό του εδάφους, κρίσιμο στοιχείο για τη ζωή των ριζών των φυτών, αλλά και των μικροοργανισμών.

Επομένως, το έδαφος είναι ένας ζωντανός οργανισμός που πρέπει να φροντίσουμε την υγεία του για να λειτουργεί σωστά και να μας δίνει τις μεγαλύτερες αποδόσεις των φυτών μας με τις μικρότερες δυνατές εισροές.

Στα εδάφη μας λειτουργεί ένας κύκλος του άνθρακα. Τα φυτά με ενέργεια από το ηλιακό φως μέσω της φωτοσύνθεσης δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και το μετατρέπουν σε σάκχαρα.
Τα σάκχαρα μεταφέρονται και προς τις ρίζες, απ’ όπου ανταλλάσσονται με τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Οι ρίζες προσφέρουν την ενέργεια των σακχάρων και οι μικροοργανισμοί τα θρεπτικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τα φυτά. Αυτή η ανταλλαγή ουσιών μαζί με τη μάζα των ριζών και ό,τι άλλο οργανικό υλικό εισέρχεται στο έδαφος (π.χ. φυτικά υπολείμματα), δημιουργούν την οργανική ουσία του εδάφους, κρίσιμο στοιχείο για την υγεία του εδάφους.

Η οργανική ουσία που δημιουργείται αποδομείται σταδιακά από τους μικροοργανισμούς του εδάφους και τελικά δημιουργείται μια ισορροπία που είναι η οργανική ουσία του κάθε εδάφους. Η αποδόμηση της οργανικής ουσίας παράγει διοξείδιο του άνθρακα που αποδεσμεύεται στην ατμόσφαιρα και θρεπτικά στοιχεία που αποδίδονται στα φυτά είτε εκπλύνονται στα βαθύτερα στρώματα (όπως το ευδιάλυτο στο νερό άζωτο) είτε παραμένουν στο έδαφος και χάνονται από απομάκρυνση του εδάφους (π.χ. από τη διάβρωση).

Επομένως, στο τέλος έχουμε μια ισορροπία μεταξύ των εισροών οργανικής ύλης και μετατροπής της σε οργανική ουσία του εδάφους και αποδόμησής της, αλλά και μια ισορροπία μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων που καθορίζουν τη λειτουργία του συστήματος και τελικά την παραγωγή των καλλιεργειών μας. Θα συνεχίσω στο επόμενο.

* Θεοφάνης Γέμτος, Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πηγή :  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb