«Εις ώτα μη ακουόντων» - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Όσο πλησιάζουμε στο καλοκαίρι πληθαίνουν στην Θεσσαλία οι ανησυχίες σχετικά με το νερό.

Γνωστές σε όλους οι ελάχιστες ποσότητες νερού που συγκεντρώθηκαν εφέτος στους ταμιευτήρες και τις λίμνες, οι χαμηλές παροχές στον Πηνειό και τους παραποτάμους του, τα περιορισμένα αποθέματα στους υπόγειους υδροφορείς.

Και φυσικά δεν αγωνιούν μόνο οι αγρότες, εφόσον  καταστροφή στα αγροτικά νοικοκυριά (ή έστω μειωμένη παραγωγή στον θεσσαλικό κάμπο) σημαίνει ταυτόχρονα μειωμένο εισόδημα στους ανθρώπους της υπαίθρου αλλά και σε πολλούς άλλους κλάδους  της τοπικής οικονομίας (ενδεικτικά : μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, εμπόριο, μεταφορές, κατασκευές, μηχανήματα κα).

Και όλα αυτά σε μια χώρα που (σύμφωνα με στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat) παρουσιάζει την μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση αγροτικής παραγωγής στην Ευρώπη.

Κάποιοι θα αναρωτηθούνε, μπορούμε  να κάνουμε κάτι με την κλιματική κρίση και την λειψυδρία ;

Μπορούμε να βρούμε λύση στο πρόβλημα των υδατικών ελλειμμάτων ;

Μπορούμε απαντούμε εμείς. Μπορούμε απαντούν η Περιφέρεια, οι Δήμοι, οι επιστημονικοί φορείς, οι συνεταιριστές και οι αγροτικές οργανώσεις. Μπορούμε απαντά σύσσωμη η τοπική κοινωνία.

Δεν έχουμε παρά να εφαρμόσουμε απαρέγκλιτα το ΣΧΕΔΙΟ  ΥΔΑΤΩΝ (ΣΔΛΑΠ) που έχει εγκρίνει η ίδια η κυβέρνηση !

Το Σχέδιο αυτό θεσμοθετήθηκε το 2014, αναθεωρήθηκε για πρώτη φορά το 2017 και ξανά το 2024 (με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου, παρόντος του ΠΘ κ. Μητσοτάκη).

Το ισχύον ΣΔΛΑΠ αναφέρει τα μέτρα και θέτει στόχους για την εξοικονόμηση νερού. Προσδιορίζει τις αναγκαίες δράσεις και έργα για την συγκέντρωση και την βιώσιμη αξιοποίηση των υδατικών πόρων που προσφέρονται στην λεκάνη (ΛΑΠ) του Πηνειού (ενδεικτικά : Σκοπιά Φαρσάλων, Πύλη, Μουζάκι, Νεοχώρι, Ελασσόνα και άλλα μικρότερης χωρητικότητας).

Προβλέπει τέλος την ενίσχυση του υδατικού δυναμικού στο ΥΔΘ και την δημιουργία ισχυρών αποθεμάτων μέσω της μεταφοράς 250 εκατ. κ. μ. νερού ετησίως από την ΛΑΠ Άνω Αχελώου, ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε δύσκολες συνθήκες λειψυδρίας, χωρίς να παραβιάζεται η φέρουσα ικανότητα των υδάτινων οικοσυστημάτων που οδηγεί στην καταστροφή τους και τελικά στην ερημοποίηση, όπως δυστυχώς συμβαίνει κατά τις τελευταίες δεκαετίες !

Εκτός αυτού, με την μεταφορά νερού από τον Άνω Αχελώο αναμένεται (σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο) να επιτευχθεί η εξισορρόπηση του υδατικού ισοζυγίου στο ΥΔΘ και σταδιακά να εξαλειφθεί η δημιουργία των καταστροφικών ελλειμμάτων.

Το Σχέδιο και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που το συνοδεύει έχουν μελετήσει σε βάθος όλες τις πλευρές του σύνθετου υδατικού ζητήματος στη Θεσσαλία (κάλυψη αναγκών, τεχνικά έργα, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, βιώσιμη λειτουργία οικοσυστημάτων, οικολογική προστασία και αναβάθμιση απειλούμενων υδροφορέων κοκ).

Με τις μελέτες αυτές «σφραγίζεται» ουσιαστικά και η περιβαλλοντική διάσταση του ζητήματος και δίνονται με επιστημονική  τεκμηρίωση απαντήσεις στις ανούσιες προπαγανδιστικές αιτιάσεις και στις υποτιθέμενες «ανησυχίες» των πάσης φύσεως «οικολογικών» οργανώσεων.

Και ας μην ξεχνάμε πως ένα σημαντικό τμήμα των έργων Αχελώου (ταμιευτήρας Συκιάς και σήραγγα μεταφοράς) έχει ήδη παραδοθεί κατασκευασμένο (σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%) από παλαιότερες κυβερνήσεις ανάμεσα στα έτη 1995 έως 2010. Το γεγονός λοιπόν πως η  αναγκαιότητα των έργων αυτών αμφισβητείται υποκριτικά και όψιμα από ένα ασήμαντο τμήμα του πολιτικού συστήματος (σε συνέργεια με εμμονικούς «οικολόγους»), δεν προσφέρει στην κυβέρνηση το παραμικρό άλλοθι για την απραξία στο θέμα αυτό.

Δυστυχώς όμως ο ΠΘ προσωπικά και ένα τμήμα του επιτελείου του έχουν, όπως φαίνεται, επιλέξει την διατήρηση της στασιμότητας στο θέμα αυτό και (για δικούς τους λόγους) επιμένουν σε αυτή την τακτική. Γι’ αυτό άλλωστε η σημερινή κυβέρνηση επί έξι συναπτά έτη πολιτεύεται μέσα σε ένα κυκεώνα αντιφάσεων, χωρίς ουσιαστικά να εφαρμόζει το Σχέδιο Υδάτων Θεσσαλίας (ακόμη και εκείνο που η ίδια ενέκρινε).

Με τον τρόπο αυτό, συνειδητά κατά την δική μας εκτίμηση, «συντηρεί» τις ξεπερασμένες αντιπαραθέσεις «υπέρ» ή «κατά» των έργων Αχελώου, εισπράττοντας από ένα μέρος της αντιπολίτευσης, εν είδει  «αντιπαροχής», την σιωπηρή αποδοχή της κυβερνητικής απραξίας στη Θεσσαλία.

Και επειδή ορισμένοι αναζητούν στις αποφάσεις του ΣτΕ «επιχειρήματα» εναντίον της ολοκλήρωσης των έργων  (σημ. : το ίδιο επικαλέστηκε παλαιότερα και ο κ. Μητσοτάκης), θυμίζουμε πως το ΣτΕ  με την τελική του απόφαση το 2014 και σε συνδυασμό και με τις απαραίτητες αλλαγές στο ΣΔΛΑΠ που άμεσα υλοποίησε η κυβέρνηση Σαμαρά, άνοιξε οριστικά τον δρόμο της ολοκλήρωσης του έργου, χωρίς καμμιά άλλη δικαιολογία από τις «διστακτικές» και συνάμα ανεύθυνες κυβερνήσεις που ακολούθησαν έως σήμερα [1].

Πάντως οφείλουμε να αναφέρουμε πως παρά το «απαγορευτικό» που εξέδωσε το πρωθυπουργικό περιβάλλον για το θέμα αυτό, υπάρχουν και «εντός» της κυβερνήσεως παράγοντες που ανησυχούν και ζητούν την άμεση επανεκκίνηση των έργων Αχελώου, επικαλούμενοι  κινδύνους από την απαράδεκτη εγκατάλειψη  των κατασκευασμένων έργων στην περιοχή. Ενδεικτικά, αναφερόμαστε σε επιστολή προς το πρωθυπουργικό επιτελείο και όλους τους υπουργούς και κυβερνητικούς παράγοντες που συνδέονται με την διαχείριση υδάτων, την οποία απέστειλε στις 22/07/2024 ο Γ.Γ. Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥΠΑΑΤ κ. Δ. Παπαγιαννίδης (ΔΠ), μηχανικός και άριστος γνώστης του θέματος.

Στην επιστολή του ο κ. ΔΠ υπενθυμίζει τις παλαιότερες υποσχέσεις (χωρίς αντίκρισμα όπως αποδείχθηκε)  του κ. Μητσοτάκη  στην  συνέντευξη του στην Θεσσαλονίκη (ΔΕΘ, 13-09-2020), όπου «έδωσε θετικές απαντήσεις σε ερωτήματα Θεσσαλών δημοσιογράφων, τόσο για την ολοκλήρωση του Φράγματος Συκιάς Αργιθέας Καρδίτσας ….. όσο και για τη μεταφορά ενός συγκεκριμένου ποσοστού νερών Αχελώου ποταμού από τη λεκάνη Πίνδου στη λεκάνη Πηνειού, στο Θεσσαλικό Κάμπο…(με) … ετήσια μεταφορά στη Θεσσαλία έως 250 εκατ. μ³ νερού…..». 

Αναφέρει επίσης στοιχεία για τα εκατοντάδες εκατ. ευρώ που δαπανήθηκαν έως σήμερα στην κατασκευή των έργων αυτών.

Στην ίδια επιστολή επισημαίνεται πως εάν υπήρχε «μεγάλη βροχόπτωση στη περιοχή των έργων εκτροπής του Άνω ρου του Αχελώου…….θα υπήρχε κίνδυνος θραύσης των προσωρινών προφραγμάτων σε Αχελώο και Κουμπουργιανίτικο, οπότε όλα τα νερά του Αχελώου θα μεταφέρονταν με “φυσική εκτροπή” στον Πηνειό μέσω του παραπόταμου Πάμισου και από εκεί στην περιοχή του Μουζακίου θα κινδύνευαν χιλιάδες ζωές». Και καταλήγει επισημαίνοντας πως «εάν δεν ληφθεί άμεσα πολιτική απόφαση επανεκκίνησης των έργων Αχελώου…….ο κίνδυνος που επαπειλεί χιλιάδες ζωές θα παραμένει υπαρκτός, πέρα από την καταστροφή των υφιστάμενων ήδη υποδομών».

Σημειώνουμε πως για το θέμα των «κινδύνων» εκπονήθηκαν και έχουν εδώ και πολλά χρόνια παραδοθεί σε όλους τους  Υπουργούς Υποδομών πραγματογνωμοσύνες Ελλήνων και ξένων ειδικών επιστημόνων, στις  οποίες  περιγράφονται αναλυτικά οι κίνδυνοι από την πολυετή εγκατάλειψη των προφραγμάτων και της (μη επενδυμένης) σήραγγας μεταφοράς, κάτι που σημαίνει πως οι Υπουργοί αυτοί θα είναι υπόλογοι εάν (ό μη γένοιτο) συμβούν όσα περιγράφονται στην επιστολή του κ. ΔΠ.

Επίσης, όπως επανειλημμένα έχουμε αναφέρει, τεράστιες είναι  και οι οικολογικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα των ποταμών Αχελώου και Κουμπουργιανίτη, οι οποίοι επί πολλά χρόνια παραμένουν «μπαζωμένοι» από σκυροδέματα και τεράστιου όγκου χωματισμούς, με ευθύνη βεβαίως των κυβερνήσεων που μεσολάβησαν από την εγκατάλειψη των έργων έως σήμερα [2].

Συνοπτικά, η εκτίμησή μας (για λόγους στους οποίους έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερες παρεμβάσεις μας) είναι πως η σημερινή κυβέρνηση έχει αποφασίσει να εξαντλήσει την τρέχουσα θητεία της χωρίς να ασχοληθεί περαιτέρω με το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας και χωρίς να ξοδέψει χρήματα στην κατασκευή των αναγκαίων έργων, είτε στην λεκάνη Πηνειού, είτε σε εκείνη του Αχελώου.

Κατά την άποψή μας η κυβέρνηση κινείται στη βάση μίας μελετημένης επικοινωνιακής τακτικής, προσποιείται πως….συζητάει και διαβουλεύεται, στην πράξη όμως απλώς περιορίζεται σε ιδιαίτερα αργές διαγωνιστικές διαδικασίες υλοποίησης κάποιων έργων (αρδευτικά δίκτυα Ταυρωπού και Υπέρειας - Ορφανών, ταμιευτήρας Σκοπιάς Φαρσάλων).

Επιπλέον προχωρά και σε «επικαιροποιήσεις» μελετών, όπως αυτές που ανατέθηκαν για ορισμένα αναγκαία έργα (Μουζάκι, Πύλη, διώρυγα μεταφοράς νερού δια βαρύτητας στον ταμιευτήρα Κάρλας), πέντε χρόνια (!!) μετά την ανάληψη διακυβέρνησης της χώρας (2019).

Και με αυτά τα ελάχιστα η κυβέρνηση συνεχίζει να πορεύεται επικοινωνιακά, προβαίνοντας  διαρκώς σε σχετικές ανακοινώσεις για τα ίδια πάντοτε έργα !

Με απλά λόγια, άλλες δύο σχεδόν «χαμένες» κυβερνητικές θητείες, με πραγματοποίηση μικρών βημάτων εντελώς δυσανάλογων με τις ανάγκες της περιοχής και σε προφανή διάσταση με την δραματική κατάσταση που βιώνουμε.

Και βεβαίως οι Θεσσαλοί [3] έχουν απηυδήσει αναμένοντας κάθε φορά τον κ. Μητσοτάκη, είτε στην ΔΕΘ, είτε σε κάποια επίσκεψή του στη Θεσσαλία, να προβεί σε «εξαγγελίες» έργων, τα οποία θα έπρεπε να έχουν παραδοθεί σε χρήση εδώ και χρόνια, προσφέροντας πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην οικονομία της περιοχής, στο εισόδημα των αγροτών (και όχι μόνο), στην εξασφάλιση άκρως αναγκαίων αποθεμάτων νερού, στην βιώσιμη αξιοποίηση των υδατικών πόρων, στην ανάταξη των πληγωμένων οικοσυστημάτων κοκ.

Μήπως τελικά απευθυνόμαστε σε «ώτα μη ακουόντων» ;

Μήπως τώρα τον λόγο θα πρέπει να τον έχουν οι πολίτες και οι φορείς της περιοχής μας, με στοχευμένες ενέργειες και διεκδικήσεις ;

Μήπως όλα αυτά πρέπει να γίνουν άμεσα  και όχι περιμένοντας τις επόμενες εκλογές ;

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

--------------------------------------------------------------------------------------------

[1] : Στις παλαιότερες αποφάσεις του ΣτΕ και στην πρόσφατη προσφυγή εναντίον του ΣΔΛΑΠ 2024 έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενη παρέμβασή μας, τεκμηριώνοντας αναλυτικά την κατευθυνόμενη άποψη πως δήθεν το Ανώτατο Δικαστήριο «εμποδίζει» την υλοποίηση των έργων Άνω Αχελώου.

[2] : Σκόπιμο είναι να αξιολογήσει κανείς την ειλικρίνεια και την αξιοπιστία των ψευτο-ευαίσθητων κομμάτων και οικολόγων, που  επιλεκτικά «παραβλέπουν» την συγκεκριμένη οικολογική απειλή και ουδέποτε άσκησαν πίεση στις κυβερνήσεις για άμεση υπέρβαση αυτής της νοσηρής κατάστασης μέσω της ολοκλήρωσης των έργων.

[3] : Όχι βεβαίως οι Θεσσαλοί βουλευτές της ΝΔ που, με την λογική της υπακοής στον «ηγέτη» τους και την ελπίδα κάποια στιγμή να «κατοικήσουν» σε υπουργικούς θώκους, δεν αποτολμούν να απαιτήσουν δημόσια από τον κ. Μητσοτάκη την υλοποίηση όσων από κοινού υποσχέθηκαν πριν έξι χρόνια στο λαό. Με άλλα λόγια θυσιάζουν όσα πιστεύουν (;) στο βωμό  μικροπολιτικών και προσωπικών επιδιώξεων.

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Ο Ασπροπόταμος και το υδροηλεκτρικό έργο Μεσοχώρας Τρικάλων - (Αθ. Ντάσκα)*

 

 

1.        Ο Ασπροπόταμος

1.1    Η περιοχή

Ο Ασπροπόταμος ή Άνω Αχελώος ή Ανατολικά Τζουμέρκα είναι μία από τις περισσότερο προνομιούχες περιοχές της Χώρας με πολλές δυνατότητες ανάπτυξης ιδιαίτερα για ορεινό τουρισμό, θερινό και χειμερινό, τώρα που ο θαλάσσιος με ευθύνη, αλλά δικαιολογημένη λόγω της μεγάλης ακτογραμμής και των νησιών, της Πολιτείας αλλά και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, έχει πλέον εγγίξει τα όριά του.

Η υπόψη περιοχή περιλαμβάνει μία δεκάδα κύριων οικισμών όλων πάνω από 800μ. υψόμετρο, αναπτυσσόμενων σε μία έκταση 700 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων με ορεινούς βοσκότοπους, δάση, εξαιρετικές φυσικές ομορφιές και πάρα πολλά νερά καθόσον το μέσο ύψος βροχοχιονοπτώσεων ξεπερνά τα 1800 χλστ./έτος (σε κάποια περιοχή 2.500 (!), για σύγκριση με την Αθήνα 400) και εκτάσεις κατάλληλες για ορεινές αρδευόμενες καλλιέργειες όπως τα οπωροφόρα (μηλιές, καστανιές, καρυδιές, κερασιές), τα χορτοδοτικά, σε συνδυασμό με την κτηνοτροφία – ποιμενική και οικόσιτη – και τα κηπευτικά.

Επιπλέον μετά την κατασκευή του εθνικού δρόμου Άρτας – Τρικάλων έγιναν και οι αναγκαίες οδικές προσβάσεις.

Στην οδική εξυπηρέτηση θα συμβάλλει και η ενδεχόμενη κατασκευή της παλαιότερα προταθείσας Αθαμςάνια Οδού.

Η περιοχή όμως αυτή παρά τη φυσιογνωμία της, ως μία ελληνική Ελβετία, έχει κατά τα τελευταία χρόνια εντελώς ερημώσει όπως δείχνουν οι σχετικές απογραφές πληθυσμού το 1991 και το 2021 από 30.000 σε περίπου 500 ήτοι 98%! με ανθρώπινη παρουσία μόνο Ιούλιο-Αύγουστο από τουρίστες και συνδεόμενους συναισθηματικά με τον τόπο καταγωγής τους.

Εξυπακούεται βεβαίως ότι η εγκατάλειψη της περιοχής για 10 μήνες το χρόνο έχει δυσάρεστες συνέπειες στις υποδομές, τα δίκτυα (ηλεκτρισμού, ύδρευσης κλπ.) και ακόμα στις οικοδομές, δημόσιες, δημοτικές και ακόμα ιδιωτικές.

Προκύπτει λοιπόν εθνική ανάγκη τόσο η Πολιτεία όσο και η ιδιωτική πρωτοβουλία να στραφούν και προς την ανάπτυξη της ορεινής εγκαταλειμμένης Ελλάδας, εφόσον βέβαια υπάρχουν οι δυνατότητες, ΄ως η περίπτωσή μας. 

1.2    Η πρότασή μας

Ο υπογράφων, με βάση τα γνωστικά αντικείμενα και την πείρα του μελέτησε προ 30ετίας τα στοιχεία της περιοχής ήτοι βροχοχιονοπτώσεις που φτάνουν 1,2 δις μ3/χρόνο (700 x 1,8), μήκος ποταμού (60 χλμ.), κλίσεις (1-3%), μέση παροχή (30μ3/sec), αδυναμία μεγάλου ταμιευτήρα λόγω ανάγλυφου, χειμαρρώδους μορφής και υπερβολικής στερεοπαροχής και με αφορμή το μελετώμενο τότε μεγάλο υδροηλεκτρικό της Μεσοχώρας είχε προβεί σε μία, κατά την άποψή του, πιο ήπια, οικολογικότερη και πολύ φθηνότερη επέμβαση για την ενεργειακή αξιοποίηση του ποταμού αλλά και ολόκληρης της περιοχής.

Συγκεκριμένα διεμόρφωσε σε μορφή Ειδικής Προκαταρκτικής Μελέτης μικρά υδροηλεκτρικά έργα οκτώ εντός της κοίτης το καθένα ύψους περί τα 20μ. και έξι εκτός της κοίτης (πηγές και ρέματα) συνολικής ενεργειακής παραγωγής 300Gwh/χρόνο και δαπάνη της τάξης των 100 εκ. € με παραποτάμιο μονοπάτι και πεζογέφυρες.

Τα υπόψη έργα της κοίτης αμβλύνουν τις αιχμές πλημμυρών, κατακρατούν τα φερτά υλικά (ο Αχελώος στην περιοχή αυτή είναι ουσιαστικά χειμαρροπόταμος), επιτρέπουν την κυκλοφορία της ιχθυοπανίδας, δεδομένου ότι ο Άνω Αχελώος είναι από τα καλύτερα περιβάλλοντα για την άγρια πέστροφα και τις ποτάμιες δραστηριότητες (κεκλιμένα επίπεδα) είναι σχεδόν αθάνατα (ενώ τα μεγάλα μετά τις επιχώσεις καταντούν απλής ροής ενώ έχουν γίνει εν τω μεταξύ τεράστιες και μη ανατάξιμες κατασκευές) και προφανώς ως πολύ μικρά δεν κινδυνεύουν από σεισμούς σε μία σεισμογενή Χώρα.

Η ομαλοποίηση της ροής και η κατακράτηση της στερεοπαροχής έχει τεράστια σημασία για τους κατάντη ταμιευτήρες και ιδιαίτερα του μακράν μεγαλύτερου των Κρεμαστών (αποφυγή αιχμών πλημμυρών και επίχωσης που μειώνει την αποδοτικότητά του). Τα ίδια έργα και για τον ίδιο σκοπό πρέπει να γίνουν και στους κυρίως κλάδους δηλαδή του Αγραφιώτη, του Ταυρωπού και του Κρικελιώτη).

Επιπλέον για τις τοπικές κοινωνίες προσφέρουν θέσεις εργασίας στην προκειμένη περίπτωση 30 μόνιμες, εκατοντάδες για τις συντηρήσεις και χιλιάδες στο στάδιο κατασκευής και το σπουδαιότερο διαθέτουν ως μικρά υδροηλεκτρικά (ισχύς <15 Mw), το 3% των ακαθαρίστων εσόδων στις τοπικές κοινωνίες και συγκεκριμένα εδώ 80εκ.€/χρόνο (300x0,09x0,03 εκ.).

Στο μεταξύ κατασκευάστηκε το λεγόμενο υδροηλεκτρικό Μεσοχώραςκαι η πρότασή μας έμεινε στο μεγαλύτερο μέρος της στα … χαρτιά!

 2.        Το έργο Μεσοχώρας

2.1    Ένας σύντομος σχολιασμός

Το έργο Μεσοχώρας με ύψος φράγματος 150μ., ισχύ 160 Mw, ετήσια παραγωγή 360Gwh και δαπάνη 500 εκ.€ παρουσιάστηκε ως έργο αποθήκευσης ενώ στην πραγματικότητα είναι κυρίως έργο εκτροπής καθόσον η υψομετρική διαφορά του σταθμού παραγωγής από τη Μεσοχώρα αγγίζει τα 200μ. ενώ η συμμετοχή του φράγματος στην υψομετρική διαφορά του έργου δεν φτάνει τα 100μ. (υδροληψία 720 – έδαφος 630).

Εξάλλου ο, κατά τη μελέτη, ωφέλιμος όγκος των 200εκ.m³ λόγω της μεγάλης κλίσης του ποταμού (2%) και της έντονης στερεοπαροχής γρήγορα θα απομειωθεί και θα μείνει καθαρά πλέον έργο εκτροπής[1].

Θα αρκούσε λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, μία απλή και ολιγοδάπανη υδροληψία στη θέση του ογκώδους φράγματος όπως ακριβώς έγινε σε σχετικό έργο στον παραπόταμο του ίδιου ποταμού Γκούρα.

Ανεξάρτητα πάντως των ανωτέρω σχολίων το έργο έγινε αλλά δεν λειτουργεί επί 20ετία και πλέον.

Αποτελεί διελκυστίνδα μεταξύ συλλογικοτήτων αλλά και διοικητικών – και μέχρι περιφερειαρχών – μεταξύ Θεσσαλίας και Δυτικής Ελλάδας ως σχετιζόμενο με το έργο εκτροπής του Αχελώου ενώ δεν έχει καμία σχέση με αυτό, καθόσον είναι καθαρά τοπικό υδροηλεκτρικό και επίσης έγινε αντικείμενο πολυάριθμων προσφυγών των κατοίκων του οικισμού Μεσοχώρα ως θιγόμενων.

Δεν κατόρθωσε το Ελληνικό Κράτος να κάνει επί τόσα χρόνια αν υπήρχε τέτοιος κίνδυνος έναν οικισμό μερικών δεκάδων σπιτιών σε μέρος κοντινό αλλά πιο ασφαλές δαπάνης λίγων εκατομμυρίων ευρώ μπροστά στα δεκάδες εκατομμύρια που χάθηκαν και χάνονται συνεχώς.

 2.2    Η πρότασή μας

Εφόσον έτσι έχει η κατάσταση και όπως φαίνεται θα συνεχιστεί σε βάρος της εθνικής και τοπικής οικονομίας και κοινωνίας προτείνουμε οι τεχνικοί της ΔΕΗ συμβουλευόμενοι ενδεχομένως ειδικότερους αρμόδιους μελετητές ντόπιους ή ξένους να προβούν στις αναγκαίες τροποποιήσεις του έργου ώστε να λειτουργήσει έστω και σε ένα σημαντικό ποσοστό της δυναμικότητάς του .

Κατά την άποψή μας θα μπορούσε να αγνοηθεί η αποθήκευση, έτσι και αλλιώς μικρή και προσωρινή (λόγω προσχώσεων) και να μετατραπεί το έργο σε καθαρό εκτροπής με συμμετοχή της υψομετρικής διαφοράς του φράγματος όχι περισσότερο από 30 μέτρα δηλαδή ουσιαστικά υποβιβασμό ανάλογο της υδροληψίας και του εκχειλιστή ώστε να υπάρχει δυνατότητα και ενός στοιχειώδους αποδεκτού ιχθυόδρομου. Εκτιμάται ότι η μείωση της αρχικής προβλεπόμενης απόδοσής του δεν θα ξεπεράσει το 30%.

Ευχής έργο θα ήταν να υπαχθεί και το υπόψη έργο, όπως θα διαμορφωθεί, στην κατηγορία του 3% κατ’εξαίρεση προς όφελος της τοπικής κοινωνίας παρ’όλο που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει σε ισχύ τα 80 Mw και παραγωγή μεγαλύτερη των 250Gwh /χρόνο (ο υπογράφων φρονεί ότι η διάκριση των υδροηλεκτρικών θα έπρεπε να είναι η φυσική (ροής–αποθήκευσης) και όχι η τεχνητά νομοθετημένη της ισχύος με όριο το 15Mw).

 3.           Παρατηρήσεις

Η περιοχή του Ασπροποτάμου, λόγω των φυσικών χαρακτηριστικών που περιγράψαμε και την κοινωνικοπολιτιστική ομοιότητα αλλά κυρίως τη μεγάλη απόσταση από το αντίστοιχο διοικητικό κέντρο (Τρίκαλα) θα μπορούσε να αποτελέσει ίδια διοικητική ενότητα (Δήμο) με το ενδεχόμενο υπαγωγής και του οικισμού Θεοδώριανα που έχει στον υπέρτατο βαθμό όλα τα ανωτέρω χαρακτηριστικά[2] (σχολιάζεται σε ιδιαίτερο τεύχος με τίτλο : Το πιο “πράσινο” χωριό της Χώρας) αλλά παρόλο ότι βρίσκεται στην ίδια λεκάνη του Άνω Αχελώου ανήκει σε άλλο διοικητικό κέντρο αρκετά μακρινό (Άρτα 80 χλμ.) και στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων αποκομμένο και από αυτόν από ορεινούς όγκους.

Τέλος με την υλοποίηση των ανωτέρω προτάσεων και ιδιαίτερα της μεγάλης ηλεκτροπαραγωγής καθαρής ενέργειας με τη συμβολή και της παραγωγής του προτεινόμενου ταμιευτήρα στον Πηνειό – κλάδος Μουργκάνη ανερχόμενης συνολικά σε 400 Gwh/χρόνο όχι μόνο το αναφερόμενο χωριό και ο προτεινόμενος Δήμος αλλά και ολόκληρος ο Νομός Τρικάλων μπορεί να γίνει ο πρώτος πράσινος Νομός της Χώρας.

 

Αθήνα, Δεκέμβριος 2023 *Αθανάσιος Ν. Ντάσκας Πολιτικός Μηχανικός - Περιβαλλοντολόγος Υδραυλικός Μηχανικός και Υδρολόγος των Πολυτεχνείου και Πανεπιστημίου Grenoble Αμφιτρίτης 30-30, Αθήνα 11334 Τηλ. 2108614696 - 6972256145

 

 

 

 

 

 

 

Συνημμένα : Χάρτης περιοχής

---

[1] Αν ποτέ κατασκευασθεί το έργο όπως αρχικά σχεδιάσθηκε πρέπει για την μακροημέρευσή του να γίνουν προς τα ανάντη αναβαθμοί συγκράτησης της πλούσιας στερεοπαροχής της οποίας είναι εύκολη και όχι δαπανηρή η αφαίρεση και ίσως και χρήσιμη (αμμοχάλικο οδοστρωσίας) ενώ από την τεχνητή λίμνη δύσκολη και πολυδάπανη.

[2] 65 Gwh/χρόνο

Έλλειψη σοβαρότητας σε «πράσινο» φόντο - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Ένα «νέο» και «ενωτικό Πράσινο» κόμμα (κατά δήλωσή των εκπροσώπων του) με την επωνυμία «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-Οικολογία» έκανε πρόσφατα την εμφάνισή του στην Θεσσαλία.

Άλλη μία ομάδα ανθρώπων που επέλεξε να επιβιβαστεί στο όχημα με το  αναγνωρίσιμο σήμα τής «οικολογίας», του οποίου αρκετοί (όχι όλοι) «επιβάτες» θεωρούν ότι εκπροσωπούν αυθεντικά την συλλογική ευαισθησία των πολιτών για την κλιματική κρίση, για την περιβαλλοντική μας προστασία, για τις απειλές κατά της ζωής και της υγείας μας, για τις προοπτικές μιας βιώσιμης παρουσίας στον τόπο μας.

Το κόμμα αυτό δεν ανταποκρίθηκε στην ανοικτή δημόσια πρόσκληση και στην σύσκεψη που διοργανώθηκε πριν δύο μήνες στη Λάρισα με πρωτοβουλία του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, στην οποία συζητήθηκε η εφαρμογή των Σχεδίων για τις πλημμύρες (ΣΔΚΠ) και για την διαχείριση των υδάτων (ΣΔΛΑΠ). [Σημειωτέον πώς σε αυτήν συμμετείχαν όλα τα κόμματα και οι βασικές οργανώσεις της περιοχής, εκδίδοντας μάλιστα και σχετικό ψήφισμα, με το οποίο ζητούν από την κυβέρνηση να εφαρμόσει χωρίς παρεκκλίσεις τα Σχέδια που η ίδια ενέκρινε].

Παρά ταύτα, εκπρόσωποι αυτού του κόμματος  βρέθηκαν πρόσφατα στη Λάρισα και επισκέφθηκαν τον Περιφερειάρχη Δημήτρη Κουρέτα, διακινώντας σε τοπικά ΜΜΕ την «αντίθεσή» τους στα «κυβερνητικά σχέδια» και στην «εκτροπή του Αχελώου», που όπως γενικόλογα ισχυρίζονται  (χωρίς εξηγήσεις και τεκμηρίωση)  «μπαίνει εμπόδιο σε κάθε προοπτική βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας». Κάλεσαν μάλιστα τον  Περιφερειάρχη να συνταχθεί μαζί τους ώστε «τα σχέδια για την εκτροπή του Αχελώου να εγκαταλειφθούν» [Σχετικό ρεπορτάζ  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 8/1/25].

Τελικά παραδέχθηκαν πώς οι προτάσεις τους «δεν βρήκαν ανταπόκριση» παρότι, όπως φαίνεται, ανέμεναν αυτό να συμβεί επειδή προεκλογικά οι ίδιοι είχαν στηρίξει την περιφερειακή παράταξη του κ. Κουρέτα. Δυστυχώς για αυτούς ο  Περιφερειάρχης τους δήλωσε καθαρά πως θα πορευτεί σύμφωνα με την ενιαία στάση των θεσσαλικών οργανώσεων και θα υπερασπιστεί τις βασικές κατευθύνσεις του κυβερνητικού Σχεδίου που, μεταξύ άλλων, προβλέπει ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της θεσσαλικής λεκάνης από τον Αχελώο. Έτσι και εκείνοι θεώρησαν αναγκαίο να επανέλθουν με ανακοίνωση [δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 11/1/25], κατηγορώντας την Περιφέρεια και τις θεσσαλικές οργανώσεις πως επιμένουν «σε παλιές δήθεν αναπτυξιακές λογικές», δείχνοντας να θεωρούν πως κατέχουν το μονοπώλιο της οικολογικής ευαισθησίας και γνώσης.

Από την πλευρά μας δεν έχουμε την πρόθεση να συντηρήσουμε την άγονη αντιπαράθεση σχετικά με τα ημιτελή έργα Αχελώου.

Σεβόμενοι τις διαδικασίες, κάναμε ότι μπορούσαμε για να υπάρξει ένας πλατύς και ουσιαστικός διάλογος κατά την διαβούλευση για το ΣΔΛΑΠ (και όχι μόνο). Και  τώρα που το Σχέδιο αυτό εγκρίθηκε ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ από την κυβέρνηση  να εφαρμοστεί.

Ζητήσαμε μάλιστα από όλα τα κόμματα, οι όποιες αντιρρήσεις σχετικά με την μεταφορά υδάτων από τον Αχελώο προς την θεσσαλική λεκάνη να έλθουν επιτέλους προς συζήτηση στη Βουλή, ώστε να ληφθεί μια αμετάκλητη απόφαση, σεβαστή από όλους.

Άραγε οι οργανώσεις αυτές είναι διατεθειμένες να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τούς θεσσαλικούς φορείς   και να διεκδικήσουμε από κοινού την διοργάνωση μίας τέτοιας συζήτησης στη Βουλή ;

Έχουμε όμως και μερικά ακόμη ερωτήματα προς το «νέο» αυτό οικολογικό κόμμα και γενικότερα προς τους υποστηρικτές της «ακύρωσης» των έργων Αχελώου.

1. Γιατί όλα αυτά τα (δεκαπέντε περίπου) χρόνια που τα έργα Αχελώου είναι «παγωμένα» δεν αντέδρασαν στο γεγονός ο ποταμός αυτός είναι «μπαζωμένος» και κομμένος στα δύο ; Γιατί δεν ανέδειξαν στην κοινή γνώμη, όπως εμείς συστηματικά πράττουμε, τις οικολογικές επιπτώσεις από αυτή την παράλογη στασιμότητα και τους κινδύνους για μεγάλες καταστροφές στην περιοχή, που σε περίπτωση ισχυρών πλημμυρικών φαινομένων θα παρασύρουν κατάντη του ποταμού απίστευτες ποσότητες χωματισμών, σκυροδεμάτων και σιδηρού οπλισμού, με ότι αυτό συνεπάγεται ;

Μήπως τελικά ο στόχος όλων αυτών των οργανώσεων ήταν ακριβώς η διατήρηση αυτής της «στασιμότητας» και η απραξία στο θέμα ;

Μήπως όλα αυτά τα χρόνια συνειδητά εξυπηρετούσαν  την τακτική των κυβερνήσεων που δεν ήθελαν να εμπλακούν σε αυτή την διελκυστίνδα, ώστε να μην θα διαταραχθούν οι ισορροπίες και «φορτωθούν» πολιτικό κόστος ;

Μήπως τώρα που μία κυβέρνηση έλαβε, επιτέλους, μια απόφαση που  (λογικά) συνεπάγεται την επανεκκίνηση των διαδικασιών ολοκλήρωσής των έργων, όλοι αυτοί «ξύπνησαν» από την σιγουριά της ακινησίας και επαναφέρουν το «ξαναζεσταμένο φαγητό» των ….«βιβλικών» περιβαλλοντικών καταστροφών που δήθεν θα επέλθουν από αυτό το τόσο συνηθισμένο (για όλες τις χώρες του κόσμου) τεχνικό έργο ;

2. Εφόσον, όπως ισχυρίζονται, το ΣτΕ «έχει αποφασίσει πολλές φορές» πως τα έργα «πρέπει να εγκαταλειφθούν», γιατί οι οργανώσεις αυτές (από κοινού με οργανώσεις της Αιτωλοακαρνανίας) προσφεύγουν εκ νέου στο Συμβούλιο της Επικρατείας ;

Μήπως τελικά αυτή η παραπληροφόρηση  ότι  το ΣτΕ σταμάτησε οριστικά τα έργα Αχελώου είναι κενή περιεχομένου ;

Μήπως ήλθε η ώρα να ομολογήσουν πως το Ανώτατο Δικαστήριο έχει απορρίψει στο σύνολό τους τις σχετικές αιτιάσεις τους περί καταστροφικών επιπτώσεων και άλλα παρόμοια (απόφαση 3478/2000) ; Μήπως πρέπει να πούνε επιτέλους την αλήθεια σε όσους τους ακολουθούν πως το τμήμα αναστολών του ΣτΕ (απόφαση 268/2011), μετά από δική μας προσφυγή,  έδωσε εντολή στην διοίκηση να ολοκληρωθούν τα έργα της σήραγγας μεταφοράς για αποφυγή των κινδύνων κατάρρευσης ;

Μήπως οφείλουν να ενημερώσουν την κοινή γνώμη πώς σχετικά με την μεταφορά 250 εκατ. κ. μ. νερού ουδέποτε το ΣτΕ εξέδωσε ακυρωτική απόφαση ;

Και εν πάσει περιπτώσει γιατί ενοχλούνται που οι θεσσαλικές οργανώσεις με επικεφαλής την Περιφέρεια (και με τον νομικό της σύμβουλο), ενόψει της (πιθανής) εκδίκασης της υποβληθείσας προσφυγής κατά του εγκεκριμένου Σχεδίου, ετοιμάζονται για παράσταση στο ΣτΕ ;

Δεν αντιλαμβάνονται πώς, ακόμη και εάν διαφωνούν με την «εκτροπή Αχελώου», το να εγκαλούν τον Περιφερειάρχη  για «απαράδεκτη επιμονή» (!) και να αμφισβητούν ευθέως τις οικολογικές του ευαισθησίες, συνιστά έλλειψη πολιτικού ήθους ;

Και πόσο υπερβολικός  μπορεί άραγε να θεωρηθεί ο ισχυρισμός  τους ότι η μεταφορά προς την θεσσαλική λεκάνη του μόλις 6% της ετήσιας παροχής υδάτων του ποταμού Αχελώου θα τα …στερήσει (!!!) από την όμορη περιοχή, όταν μόνο στην λίμνη Κρεμαστών συγκεντρώνονται σταθερά και βρίσκονται στη διάθεσή της  Αιτωλοακαρνανίας πάνω από 3,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, δηλαδή πέντε έως έξι φορές περισσότερα από την ετήσια κατανάλωση υδάτων στην ευρύτερη αυτή περιοχή ;

3. Το κόμμα αυτό κατηγορεί  την Περιφέρεια για την «πλήρη υιοθέτηση των κυβερνητικών σχεδίων και (για) διαχείριση του νερού, που βασίζεται σε ακριβά έργα, φράγματα, ταμιευτήρες».

Τελικά τι από όλα αυτά τους ενοχλεί ;

Μήπως θα προτιμούσαν το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας να κινείται χωρίς κανένα Σχέδιο ;

Μήπως, εκτός από την δημιουργία ταμιευτήρων, έχουν να μας υποδείξουν κάποιον καλύτερο τρόπο για την τόσο αναγκαία διασφάλιση αποθεμάτων νερού που θα μας προστατέψουν  από την λειψυδρία - ερημοποίηση, έργα που σε περίπτωση πλημμυρών θα συμβάλουν ταυτόχρονα στην συγκράτηση μέρους των υδάτων, περιορίζοντας τις συνέπειες ;

4. Και  μία παρατήρηση σχετικά με τον ταμιευτήρα της  Κάρλας. Στην ανακοίνωσή τους, εάν σωστά την ερμηνεύουμε, ζητούν  την κατάργηση αυτού του τεχνικού έργου που ομόθυμα αποδέχθηκαν και στήριξαν οι θεσσαλοί και ειδικότερα οι τοπικές κοινωνίες των παρακάρλιων περιοχών, που κατασκευάστηκε από το 2000 έως το 2018, που λειτουργεί εδώ και έξι χρόνια και που χρηματοδοτήθηκε από περιβαλλοντικό πρόγραμμα της ΕΕ με  δαπάνη περίπου 250 εκατ. ευρώ.

Ας σημειωθεί πώς το φυσικό λιμναίο σύστημα που προϋπήρχε το χαρακτήριζαν τα στάσιμα αλατούχα νερά, η έλλειψη διεξόδου και ανανέωσης των υδάτων, τα θανατηφόρα έλη και η μόνιμη απειλή της υγείας των κατοίκων.

Επιπλέον στα παρακάρλια απουσίαζε επί αιώνες μία σταθερή σχέση ανάμεσα στην έκταση που κατείχε το υδάτινο οικοσύστημα και στις «καθαρές» διαθέσιμες για καλλιέργεια εκτάσεις, δημιουργώντας έλλειψη εισοδήματος, φτώχεια και ανασφάλεια στους ανθρώπους που στην γεωργία στήριζαν την ζωή τους και την συνέχιση της παραμονής τους στην περιοχή.

Επιπλέον, παραβλέπουν πως η  συντεταγμένη πλέον μεταφορά υδάτων από τον Πηνειό και η διάθεση σημαντικού μέρους των υδάτων του ταμιευτήρα για αρδεύσεις  διασφαλίζει την σταθερή  ανανέωση των υδάτων του νέου οικοσυστήματος, ενώ παράλληλα η διήθηση των «φρέσκων» αυτών υδάτων στο έδαφος λειτουργεί για τους υπόγειους υδροφορείς ως ασπίδα προστασίας απέναντι στην διείσδυση του θαλασσινού νερού.

Γι’ αυτούς τους λόγους  εξάλλου η δημιουργία της νέας τεχνητής λίμνης Κάρλας χαρακτηρίστηκε ως ένα εξόχως περιβαλλοντικό έργο !

Πάντως, ανεξάρτητα από τις απόψεις αυτές, δεν είναι δυνατόν να αποδεχθούμε για άλλη μία φορά τα πισωγυρίσματα και παιχνίδια αυτών των οργανώσεων που συστηματικά καλλιεργούν συγχύσεις ή/και στοχοποιούν πολύτιμα έργα που κατασκευάστηκαν και λειτουργούν (ή ετοιμάζονται να λειτουργήσουν) στην Θεσσαλία.

Πρώτα βιώσαμε την απαράδεκτη στοχοποίηση του ΥΗΕ Μεσοχώρας, που από το 2001 που ολοκληρώθηκε η κατασκευή του χρειάστηκε 16 ολόκληρα χρόνια για να αδειοδοτηθεί (2017, κυβέρνηση Τσίπρα).

Ανάλογη τακτική  ακολουθείται έως σήμερα στα έργα  μεταφοράς νερού από τον Αχελώο.

Και τώρα εμφανίζεται ένας καινούριος «στόχος» από τις οργανώσεις αυτές που ζητούν την ακύρωση (;) του νέου ταμιευτήρα Κάρλας και την επαναφορά  του σε ένα «οικοσύστημα με φυσική λειτουργία» !!

Δεν έχουμε πληροφόρηση εάν οι γνώριμοι στην περιοχή μας φίλοι συμπολίτες που συμβαδίζουν με απόψεις για «πράσινες» πολιτικές είναι διατεθειμένοι να υποστηρίξουν παρόμοιους στόχους.

Το βέβαιον είναι πως οι θεσσαλικές οργανώσεις δεν πρέπει να παραβλέψουν τον ιδιότυπο αυτό «πόλεμο» που συστηματικά εξελίσσεται κατά  θεσσαλικών έργων κρίσιμης σημασίας, έστω και εάν συχνά οι απόψεις αυτές στερούνται ρεαλισμού, επιστημονικής τεκμηρίωσης και σοβαρότητας.

Πάντως αρκετά έχουμε πληρώσει έως τώρα την υποτίμηση που κατά καιρούς επιδείξαμε σε παρόμοια ζητήματα.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Προσδοκίες για το 2025 - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Πολύ θα θέλαμε το 2024 που ήδη μας αποχαιρέτησε  να το κατατάξουμε σαν μια χρονιά με θετικό αποτύπωμα σε ότι αφορά στα μείζονα για την Θεσσαλία ζητήματα που συνδέονται με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και την ανάγκη «απόδρασης» από τις  καταστροφικές επιπτώσεις λόγω των αλλεπάλληλων έντονων φυσικών φαινομένων  (πλημμύρες, παρατεταμένη λειψυδρία).

Όμως, χωρίς την παραμικρή διάθεση μηδενισμού, τα βήματα που  πραγματοποιήθηκαν αυτή τη χρονιά ήταν περιορισμένα και εντελώς  δυσανάλογα με τα τεράστια προβλήματα στην περιοχή μας,

Το σημαντικό που ξεχωρίζουμε για τον χρόνο που έφυγε είναι η έγκριση (έστω και με μεγάλη καθυστέρηση) των θεσμοθετημένων από Ευρωπαϊκές Οδηγίες Σχεδίων για τους Κινδύνους Πλημμύρας (ΣΔΚΠ)   και για την Διαχείριση των υδάτων (ΣΔΛΑΠ) [1].

Όμως, παρά την θετική αυτή εξέλιξη, καθημερινά πληθαίνουν οι αμφιβολίες  σχετικά με τις προθέσεις της κυβέρνησης και γενικότερα την συμβολή του πολιτικού συστήματος [2] στην εφαρμογή των εγκεκριμένων Σχεδίων, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλειά μας απέναντι στους πολλαπλούς κινδύνους που μας απειλούν  αλλά και για τις προοπτικές ανάπτυξης  της περιοχής.

Αρκετά είναι τα στοιχεία που ισχυροποιούν τις ανησυχίες μας.

Θα  επισημάνουμε  κάποια από αυτά :

α) Ως γνωστόν, τα Σχέδια στα οποία αναφερθήκαμε, έχουν γενικό χαρακτήρα και καταγράφουν ένα πλήθος έργων και μέτρων που πρέπει να υλοποιηθούν για την επίτευξη των άμεσων και μεσοπρόθεσμων στόχων τους. Αυτό σημαίνει πως για την εφαρμογή των Σχεδίων απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εκπόνηση  αντίστοιχων εφαρμοστικών πλάνων - μελετών (masterplan).

Δυστυχώς όμως στην κατεύθυνση αυτή δεν έχουν αναληφθεί κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Και, εάν μας επιτραπεί να γίνουμε ολίγον …. καχύποπτοι, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως τελικά η έγκριση των Σχεδίων προχώρησε ώστε απλά και μόνο να είμαστε εντάξει στις συμβατικές μας υποχρεώσεις απέναντι στα επιτελεία των Βρυξελλών και ενδεχομένως να αποφύγουμε ανάλογες ποινές.

β) Συνεχίζοντας από την θέση του «αμφισβητία» και σαν προέκταση των παραπάνω σκέψεων, παρατηρούμε πως η μη ύπαρξη  masterplan  απαλλάσσει ουσιαστικά την κυβέρνηση από το βάρος συγκεκριμένων δεσμεύσεων ως προς το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έργων και δράσεων, καθώς και ως προς τις αντίστοιχες υποχρεώσεις  χρηματοδότησής τους.

Αυτό επίσης της επιτρέπει να «παίζει» επικοινωνιακά με αόριστες υποσχέσεις, με «επικαιροποίηση» μελετών, με αναμόχλευση συζητήσεων για χιλιοειπωμένα έργα (πχ. Πύλη, Μουζάκι κα), χωρίς όμως να διαθέτει για  υλοποίησή τους αξιόλογους οικονομικούς πόρους και κατά συνέπεια να μην πραγματοποιούνται ουσιαστικά βήματα προόδου.

γ) Η χρονιά που έφυγε χαρακτηρίστηκε, μεταξύ άλλων, από πολύ κρίσιμης σημασίας γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη  «γειτονιά» μας.

Οι πόλεμοι επεκτείνονται, οι εμπορικοί και στρατιωτικοί ανταγωνισμοί  διαρκώς οξύνονται. Ταυτόχρονα με την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ φαίνεται πώς είναι αναπόφευκτη η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στις χώρες του ΝΑΤΟ, ίσως και στο ύψος του 5% του ΑΕΠ !! [3]

Εάν αυτό ισχύσει  για την Ελλάδα και σε συνδυασμό με τους περίφημους «δημοσιονομικούς περιορισμούς», καθίσταται  ακόμη πιο δύσκολη η εξεύρεση οικονομικών πόρων για υλοποίηση έργων στην περιοχή μας και η άμεση εφαρμογή των Σχεδίων.

Με άλλα λόγια περιορίζονται  ακόμη περισσότερο οι ελπίδες που είχαμε ότι σύντομα θα βελτιωθούν οι συνθήκες ασφάλειας από τις δραματικές απειλές των πλημμυρών, η  ανθεκτικότητα των υδάτινων οικοσυστημάτων μας ως προς την έντονη λειψυδρία καθώς και η εξασφάλιση αποθεμάτων για την ταχεία αποκατάσταση  εκείνων που  απειλούνται  με κατάρρευση. Και όλα αυτά με άμεσες αλλά και μακροπρόθεσμες δραματικές συνέπειες στον αγροτοδιατροφικό τομέα, στην επισιτιστική μας ασφάλεια, στην γενικότερη οικονομία της περιοχής (μεταποίηση, υπηρεσίες κλπ.), στην προσπάθεια συγκράτησης των νέων στον τόπο τους.

δ) Και μιας και αναφερθήκαμε στα αποθέματα νερού, θα υπενθυμίσουμε πως στο εγκεκριμένο ΣΔΛΑΠ προβλέπεται η ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της λεκάνης Πηνειού κατά 250 εκατ. κ. μ. νερού ετησίως μέσω της ολοκλήρωσης και λειτουργίας των ημιτελών έργων Άνω Αχελώου (ταμιευτήρας Συκιάς και σήραγγα μεταφοράς προς Μουζάκι), που ούτως η  άλλως εξυπηρετούν πολλούς και διαφορετικούς σκοπούς. Ένας από αυτούς είναι και η παραγωγή (υδροηλεκτρικής) ενέργειας που προβλέπεται στον ταμιευτήρα Συκιάς. Συνεπώς, σε εμάς τους «καχύποπτους» δεν θα μπορούσαν να μην προκαλέσουν ανησυχία οι πρόσφατες δηλώσεις του νεοεκλεγέντα προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος με σκληρή γλώσσα απαίτησε από τους Ευρωπαίους να «προτιμήσουν» για τις ενεργειακές τους ανάγκες το «δικό» του σχιστολιθικό αέριο (σημειωτέο, πανάκριβο και εξόχως καταστροφικό για τη φύση). [4]

Τελικά φαίνεται να επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά αυτό που χρόνια τώρα ισχυριζόμαστε πως οι επιλογές της χώρας μας στο ενεργειακό της μείγμα καθορίζονται συχνά και από εξωγενείς γεωπολιτικούς παράγοντες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως σε μία χώρα σαν την δική μας, με πολλές  και πλούσιες ενεργειακές επιλογές, παραμένει ενεργειακά ως μία από τις πιο εξαρτημένες χώρες της ΕΕ (δείκτης εξάρτησης κοντά στο 80%!!).

Θα σημειώσουμε εδώ πως ειδικά η ΥΗ ενέργεια, παρά την αναμφισβήτητη συμβολή της στην κλιματική ουδετερότητα, βρέθηκε στο στόχαστρο της κυβέρνησης Τσίπρα που την έθεσε παντελώς εκτός σχεδιασμού (ΕΣΕΚ 2018). Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με τον πρόσφατα αναθεωρημένο σχεδιασμό της, βελτίωσε κάπως την ποσοστιαία συμμετοχή της ΥΗΕ στο ενεργειακό μείγμα, όχι πάντως σε επίπεδο ανάλογο των δυνατοτήτων που προσφέρουν η γεωμορφολογία και οι υδατικοί πόροι τής χώρας μας.

Να λοιπόν που η πρόοδος των έργων μεταφοράς υδάτων από την λεκάνη Αχελώου (αποθέματα έναντι λειψυδρίας, οικολογική αποκατάσταση, αρδεύσεις κλπ.) «σκοντάφτει, μεταξύ άλλων, και στην επιβαλλόμενη από ποικίλα ενεργειακά συμφέροντα «στρέβλωση» ενός ορθολογικού ενεργειακού σχεδιασμού.

Όμως αρκετά με τις ανησυχίες μας. Ούτως η άλλως, για την επίτευξη  βέλτιστου αποτελέσματος στα προβλήματα ασφάλειας, οικολογικής αναβάθμισης και βιώσιμης ανάπτυξης ο δρόμος είναι μακρύς. Ειδικά στην γενικότερη παγκόσμια ρευστότητα που επικρατεί, μια τέτοια πορεία δεν κρίνεται από τα πεπραγμένα μίας μόνο χρονιάς ή από τις επιδόσεις μίας μόνο κυβέρνησης.

Και εμείς, όπως πάντα, διατηρούμε την αισιοδοξία μας και σε σχέση με τα υδατικά ζητήματα είμαστε πεπεισμένοι πως θα υπάρξει τελικά θετικό αποτέλεσμα στην εφαρμογή ενός ορθολογικού σχεδιασμού, τον οποίο ήδη διαθέτουμε και αυτό το θεωρούμε κατάκτηση για την Θεσσαλία.

Και ας μην μας διαφεύγει πως η περιοχή μας διαθέτει εξαιρετικό επιστημονικό προσωπικό (που συνέβαλε αποφασιστικά στην τελική διαμόρφωση αυτών των θεσμοθετημένων Σχεδίων), αλλά και ισχυρές οργανώσεις που μεριμνούν για την ενημέρωση των πολιτών και προβάλλουν τις ανάλογες διεκδικήσεις.

Σε αυτή την προσπάθεια οφείλεται και το γεγονός πώς τα τελευταία χρόνια, αργά αλλά σταθερά, διαλύονται  και οι όποιες επί μέρους συγχύσεις είχαν καλλιεργηθεί κατά καιρούς στην κοινή γνώμη και ιδιαίτερα στους οικολογικά ευαισθητοποιημένους  πολίτες, ενώ  η ίδια η ζωή έχει θέσει κυριολεκτικά στο περιθώριο διάφορες ξεπερασμένες εμμονές πού έρχονται από το παρελθόν.

Με τις παραπάνω προϋποθέσεις, σε συνδυασμό με τους αγώνες που θα απαιτηθούν, εκτιμούμε πως τα όποια εμπόδια συνεχίζουν να υπάρχουν σταδιακά θα ξεπεραστούν και σε σχέση με τα υδατικά ζητήματα θα αποκτηθεί ο κοινός βηματισμός που επιβάλλεται σε παρόμοιες περιπτώσεις.

Καλή χρονιά σε όλους

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

[1] Στα θετικά βεβαίως παραμένει και η συνέχιση της διαγωνιστικής διαδικασίας (που άρχισε από την προηγούμενη κυβερνητική θητεία Κυρ. Μητσοτάκη, κινείται όμως σε μάλλον χαμηλούς ρυθμούς) στα ομολογουμένως ιδιαίτερα  χρήσιμα έργα εξοικονόμησης νερού, όπως είναι τα σύγχρονα αρδευτικά δίκτυα στις περιοχές  ΤΟΕΒ Ταυρωπού και Υπέρειας-Ορφανών. Το ίδιο ισχύει και για την αναμενόμενη  κατασκευή του ταμιευτήρα πολλαπλού σκοπού στην Σκοπιά Φαρσάλων επί του π. Ενιπέα. Τέλος θετική θεωρείται και η συνειδητοποίηση από τους αρμόδιους, της ανάγκης κατασκευής διώρυγας για την διά βαρύτητας τροφοδοσία της τεχνητής λίμνης Κάρλας από το ύψος της Γυρτώνης, για την οποία ανατέθηκε η σχετική επικαιροποίηση παλαιότερης μελέτης, έστω και εάν χρειάστηκε να περάσουν αναξιοποίητα τουλάχιστον επτά σχεδόν χρόνια από τα εγκαίνια του έργου της Κάρλας !

[2] Παρατηρούμε πως από όλες τις πλευρές δεν ασκείται συστηματικά πίεση προς την κυβέρνηση στην κατεύθυνση εφαρμογής των Σχεδίων. Είναι χαρακτηριστικό πως η ανάδειξη  αυτού τού σημαντικού για την Θεσσαλία ζητήματος στην Βουλή είναι περιορισμένη και ευκαιριακή, ενώ  συχνά οι  βουλευτές προβάλλουν θέματα τρέχουσας επικαιρότητας, κυρίως αυτά που «συγκινούν» πιο εύκολα τους ψηφοφόρους τους.

Ειδικά στο κρίσιμο θέμα της ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού της θεσσαλικής λεκάνης από τον Αχελώο και παρότι η ευστάθεια του υδατικού ισοζυγίου του ΣΔΛΑΠ εξαρτάται απόλυτα από την μεταφορά αυτών των υδάτων, κανένα κόμμα δεν έθεσε επιτακτικά στην κρίση της Βουλής το αυτονόητο αίτημα (των θεσσαλών αλλά και κάθε σοβαρού ουδέτερου παρατηρητή) να ληφθεί επιτέλους μια ΟΡΙΣΤΙΚΗ απόφαση επανέναρξης και ολοκλήρωσης των ημιτελών έργων, όπως επιβάλλει η λογική αλλά και το εγκεκριμένο Σχέδιο.

Οι κυβερνητικοί βουλευτές, συμπεριλαμβανομένων των θεσσαλών, με «σιωπηρή» εντολή του πρωθυπουργικού επιτελείου, αποφεύγουν μια τέτοια συζήτηση που θα προκαλούσε εσωτερικές (τοπικιστικές και όχι μόνο) αντιδράσεις. Περισσότερα στο άρθρο μας (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 9/12/2024).

 Η αξιωματική αντιπολίτευση, για την ώρα και μετά τις εσωκομματικές διαδικασίες, δεν ανέλαβε σχετικές πρωτοβουλίες στη Βουλή, παρά τις θετικές τοποθετήσεις, την σταθερή παρουσία και δραστηριοποίηση των τοπικών της στελεχών.

Όσον αφορά στα κόμματα της πολυδιασπασμένης «ριζοσπαστικής» αριστεράς, ουσιαστικά απουσίαζαν κατά την πολύμηνη διαβούλευση επί του ΣΔΛΑΠ. Επιπλέον φαίνεται πώς οι παλαιότερες τοποθετήσεις της κυβέρνησης Τσίπρα «κατά της εκτροπής Αχελώου» και η παρατεινόμενη απροθυμία τους να αποδεχθούν, όπως η λογική επιβάλλει, την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου ή έστω να προτείνουν την κατεδάφισή τους (κάτι που δεν αποτόλμησαν ούτε κατά την κυβερνητική τους θητεία), συνεχίζει να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την συμβολή τους σε μία κοινή θεσσαλική προσπάθεια στα μείζονα υδατικά θέματα.

Το ΚΚΕ, όπως δήλωσε και στην πλατειά σύσκεψη φορέων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας (21 Οκτωβρίου 2024), ακολουθεί μια δική του χωριστή πορεία στο υδατικό ζήτημα. Παρατηρούμε όμως πως οι σχετικές τους διεκδικήσεις για δράσεις και κρίσιμα έργα συχνά συναθροίζονται με πολλά άλλα, δίκαια οπωσδήποτε, αιτήματα επί μέρους κινημάτων (αγροτών, πλημμυροπαθών, αποζημιώσεις κλπ.), υποβαθμίζοντας αντικειμενικά την σημασία τους. Πάντως στην Βουλή, κατά την δική μας εκτίμηση, η όποια πίεση ασκούν δεν συμβαδίζει με το μέγεθος των απειλών στη Θεσσαλία και την ανάγκη άμεσης υλοποίησης του εγκεκριμένου σχεδιασμού (ΣΔΛΑΠ), απέναντι στον οποίο (το γράφουμε με επιφύλαξη) για διαφόρους λόγους στέκονται  αρνητικά.

Από τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν παρατηρήσαμε στη  Βουλή κάποια ουσιαστική ενασχόληση με το θεσσαλικό ζήτημα.

[3] Δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 21 Δεκ.2024

[4] «Είπα στην ΕΕ ότι οφείλει να καλύψει το τεράστιο έλλειμμά της με τις Ηνωμένες Πολιτείες αγοράζοντας σε μεγάλη κλίμακα το πετρέλαιό μας και το αέριό μας. Διαφορετικά θα είναι τελωνειακοί δασμοί μέχρι τέλους!!» (από ανάρτησή του στο Truth Social, δες Εφ - Συν 21-22 Δεκ.2024).

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb