Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον: «Όχι» στην άλωση της κοινής λογικής - Μέρος 2ο

Το πρόσφατο άρθρο μου (17/2/2021) με τον ίδιο τίτλο, προκάλεσε ορισμένες αντιδράσεις ή/και σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένα από τα σχόλια αυτά, που έγινε στην ομάδα του blog στο fb, προήλθε από τον φίλο μου Πάνο και θεωρώ ότι έχει ιδιαίτερη σημασία, όταν κάποιος προσπαθεί με επιχειρήματα να υποστηρίξει τις θέσεις του.

Καλή ευκαιρία για μια καλή συζήτηση χωρίς μόνο όχι.

Χαίρομαι που και οι δύο συμφωνούμε ότι μας χρειάζονται οι ΑΠΕ. Ότι είναι σημαντικό να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για να σώσουμε τη ζωή στο Πλανήτη. Συμφωνούμε ότι είναι απαραίτητα και τα αιολικά και τα ηλιακά πάρκα. Το ερώτημα είναι που πρέπει να γίνουν. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.

Προφανώς τα αιολικά πρέπει να γίνουν σε περιοχές με υψηλό αιολικό δυναμικό. Αυτές είναι οι κορυφές των βουνών, οι ακτογραμμές και τα νησιά μας. Δυστυχώς στο κάμπο δεν φυσά αέρας και δεν μπορούν να εγκατασταθούν εκεί ανεμογεννήτριες.

Αν πούμε ότι δεν πρέπει να τα κάνουμε στα όμορφα βουνά ή ακτές ή νησιά μας γιατί αλλοιώνουν το περιβάλλον τότε είναι σαν να λέμε ότι δεν θα εγκαταστήσουμε ανεμογεννήτριες.

Μπορούμε να επιλέξουμε να διατηρήσουμε κάποια από αυτά ;

Φυσικά μπορούμε εφ’ όσον είναι περιορισμένα. Διαφορετικά ας ξεχάσουμε την αιολική ενέργεια. Αλλά η συζήτηση αυτή είναι υποκριτική. Γιατί κάθε τεχνικό έργο (συμπεριλαμβανομένων των σπιτιών μας) αλλοιώνει το περιβάλλον αλλά εκεί έχουμε επιλεκτικές διαθέσεις.

Με την άμεση ηλιακή ενέργεια τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο ήλιος υπάρχει παντού και επομένως μπορούμε να εγκαταστήσουμε Φ/Β παντού. Πρέπει όμως να επιλέξουμε. Θα τα βάλουμε στις οροφές των σπιτιών, των αποθηκών, των εργοστασίων κλπ. που δεν καλύπτουν γη ;

Προφανής απάντηση ναι ενδεχομένως με λίγο μεγαλύτερο κόστος. Όταν όμως αποφασίζουμε να τα εγκαταστήσουμε σε γόνιμη καλλιεργούμενη γη τότε αρχίζει μια συζήτηση.

Ως γνωστό, κάθε χρόνο χάνονται από την καλλιέργεια εκατομμύρια στρέμματα γης από τη κάλυψή τους από τεχνητά έργα. Επέκταση πόλεων που εντείνεται από την αστυφιλία, δρόμοι, αεροδρόμια κλπ. καλύπτουν κάθε χρόνο και μεγαλύτερες εκτάσεις.

Αν σε αυτά προσθέσουμε και τα ηλιακά πάρκα τότε το πρόβλημα θα ενταθεί. Αν δε με την αύξηση του πληθυσμού της γης χρειαστούμε αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας μας κατά 70% τα επόμενα έτη, είναι σαφές ότι δεν θα το πετύχουμε αν περιορίσουμε τις καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Στη χώρα μας διαδοχικές κυβερνήσεις έδωσαν τη δυνατότητα χρήσης γόνιμης γεωργικής γης μέχρι 1% για Φ/Β. Για τη Θεσσαλία αυτό σημαίνει 50.000 στρέμματα που παράγουν κάθε χρόνο 70.000 τόνους καλαμπόκι ή 20.000 τόνους σιτάρι αξίας μερικών εκατομμυρίων €. Για να μην αναφερθώ σε καλλιέργειες υψηλής αξίας.

Η άποψη μου είναι ότι θα πρέπει να εγκαταστήσουμε τα Φ/Β σε άγονες εκτάσεις, σε «πετροβούνια», εγκαταλειμμένα λατομεία κλπ. Ακόμα και εκτάσεις που έχουν χάσει το έδαφος από διάβρωση θα μπορούσαν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν αν δεν τα αναδασώσουμε για να τα επαναφέρουμε. Πιστεύω ότι συμφωνεί απόλυτα μαζί μου και φίλος μου Πάνος.

Ας έρθουμε όμως σε ένα θέμα που ταλανίζει κάθε έργο που γίνεται σε αυτή τη χώρα. Είμαστε προικισμένοι με πάρα πολλά αρχαία μνημεία. Από νεολιθικούς οικισμούς, αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, οθωμανικά μέχρι κάθε μορφής μνημεία τα θρησκείας μας. Όπου να βρεθείς θα συναντήσεις κάτι από όλα αυτά. Οι μεγαλύτεροι από εμάς έχουν ζήσει τόσο στη πόλη της Λάρισας όσο και στο κάμπο ανακαλύψεις θέσεων μνημείων (στη ΠΑΘΕ, στο στραγγιστικό κανάλι στη Μαυροβούνι που θα οδηγούσε τα νερά στο ταμιευτήρα της Κάρλας κλπ.).

Όλα αυτά δημιουργούσαν προβλήματα στα έργα. Σε κάποιες περιπτώσεις έγιναν παρακάμψεις σε άλλες μεταφέρθηκαν σε άλλες καλύφθηκαν.

Όλα αυτά με σημαντικό κόστος και καθυστερήσεις των έργων, αλλά τα προβλήματα λύθηκαν και τα έργα προχώρησαν. Σε άλλες περιπτώσεις είχαμε αλλαγές των έργων επιζήμιες για τη μακροχρόνια αποδοτικότητά τους. Για παράδειγμα στο φράγμα Ιλαρίωνα στον Αλιάκμονα ένα κελί μοναχού μείωσε τη χωρητικότητα της λίμνης κατά 100.000.000 κυβικά μέτρα νερού, που θα μπορούσαν να στηρίξουν μια ακόμα μονάδα 75 MW και θα πότιζαν 200.000 στρέμματα.

Στο φράγμα της Συκιάς (επί του Άνω Αχελώου), το ενδεχόμενο κατάκλισης με νερά του Μοναστηριού Αγίου Γεωργίου στο Μυρόφυλλο, ήταν η αιτία ακύρωσης του έργου από το ΣτΕ.

Σήμερα υπάρχουν σκέψεις για ταπείνωση της στάθμης του νερού της λίμνης που θα μειώσει τον όγκο του νερού κατά 150.000.000 κ. μ., ποσότητα που θα λείψει τόσο από τη παραγωγή ΥΗ ενέργειας όσο και από το απόθεμα νερού ασφαλείας, αναγκαίου για την Θεσσαλία σε περιόδους ξηρασίας, που αναμένονται να συμβούν με τη κλιματική κρίση.

Φυσικά και εδώ υπάρχει η λύση της μεταφοράς του Μοναστηριού λίγο πιο πάνω. Επομένως και εδώ πρέπει να γίνει μια συζήτηση τι πρέπει να διατηρήσουμε και με ποιο κόστος που προφανώς θα πληρώσει το κοινωνικό σύνολο.

Ας έρθουμε τώρα στο Γεντίκι. Σύμφωνα με το δημοσίευμα ο χώρος εξόρυξης του έγχρωμου μαρμάρου είναι λίγα χιλιόμετρα έξω από την έκταση των 8.000 στρεμμάτων. Αλλά και μέσα να είναι η περιοχή αυτή των λίγων στρεμμάτων πρέπει να αποφασίσουμε τι να διατηρήσουμε και τι να αξιοποιήσουμε. Για την έκταση ρώτησα κάποιον κάτοικο της περιοχής και μου είπε ότι παλαιότερα εκεί βοσκούσαν πρόβατα και τώρα είναι εγκαταλειμμένη.

Δεν αμφιβάλλω ότι πολλοί από όσους κατάγονται από την περιοχή, θυμούνται τις εποχές αυτές που τώρα τελείωσαν, με νοσταλγία. Αν είναι χώρος με σπάνια βιοποικιλότητα μπορεί φυσικά να διατηρηθεί ένα μέρος. Εάν έχει κάποια αρχαιολογική αξία να αξιολογηθεί. Μπορεί να γίνει το πάρκο πιο ψηλά στο βουνό. ‘Η να διατηρηθούν κάποια μονοπάτια. Για αυτό άλλωστε γίνονται οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα έπρεπε να αγωνιστούμε να γίνονται ποιο ουσιαστικές και όχι τυπικές. Για τον κάθε ένα από μας υπάρχουν συναισθηματικοί δεσμοί με διάφορες καταστάσεις. Αυτό όμως δεν μπορεί να σταματήσει τη πρόοδο. Επομένως θα συνεχίσω να πιστεύω ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε άγονη γη ή «πετροβούνια» για τη δημιουργία Φ/Β πάρκων και να σωθούν αντίστοιχα στρέμματα γόνιμης γης που διαφορετικά θα φύγουν από τη παραγωγή τροφίμων.

Είναι ένα θέμα αξιολόγησης που πρέπει να κάνουμε για το μέλλον μας.

Με τον φίλο μου Πάνο θα τα πούμε καλύτερα το καλοκαίρι, ...κορωνοϊού επιτρέποντος.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb