Τα «ξεχασμένα» Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων και οι ευθύνες της Πολιτείας

 

Χθεσινή είδηση στα ΜΜΕ : «Η Περιφέρεια Θεσσαλίας εκσυγχρονίζει το αρδευτικό δίκτυο των ΤΟΕΒ της ΠΕ Τρικάλων».

Παρόμοια δημοσιεύματα στα ΜΜΕ της Θεσσαλίας, επαναλαμβάνονται συχνά τα τελευταία χρόνια και για άλλους Τοπικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων  (ΤΟΕΒ) της Θεσσαλίας (με χρηματοδότηση της Περιφέρειας) ή και για μεμονωμένους Δήμους. Αφορούν κυρίως την υπογειοποίηση  επιφανειακών αρδευτικών δικτύων, τον εκσυγχρονισμό αντλητικών συγκροτημάτων γεωτρήσεων ή ακόμη και για την αντικατάστασή τους.

Χρήσιμη, αναγκαία και προς την σωστή κατεύθυνση η προσπάθεια αυτή της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Όλα αυτά τα έργα - μετά από 20 ή 30 χρόνια που λειτουργούν - χρειάζονται αντικατάσταση ή/και εκσυγχρονισμό και οι φορείς τους, συνήθως, δεν έχουν αυτή την οικονομική δυνατότητα.

Συνεπώς η πρωτοβουλία αυτή της Περιφέρειας, αφενός ενισχύει τους θεσσαλούς αγρότες που δυσκολεύονται να αντιμετωπίζουν το υψηλό κόστος άρδευσης (άντληση νερού από μεγάλο βάθος), αφετέρου  συνεισφέρει ουσιαστικά στην εξοικονόμηση των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας. Ένα υδατικό διαμέρισμα (ΥΔ), το οποίο εδώ και πολλά χρόνια, έχει  ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο και σοβαρό οικολογικό πρόβλημα από τις υπεραντλήσεις των υπόγειων υδροφορέων (και μάλιστα από τα μη ανανεώσιμα αποθέματα).

Οι προσπάθειες αυτές (αρδευτικά δίκτυα, εκσυγχρονισμός συστημάτων άρδευσης και εξοικονόμησης νερού, κ.α), που δεν γίνονται μόνο από την Περιφέρεια, αλλά και από Δήμους ή και ιδιώτες καλλιεργητές, συμβάλλουν στην υλοποίηση ενός από τους στόχους, που προβλέπονται από το εγκεκριμένο (2014, 2017) Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΣΔΥΘ), δηλαδή την μείωση της κατανάλωσης («ζήτηση») νερού στον τομέα της άρδευσης (και όχι μόνο).

Φαίνεται δηλαδή ότι για την επίτευξη του στόχου αυτού οι εμπλεκόμενοι χρήστες και φορείς διαχείρισης νερού στο ΥΔ Θεσσαλίας, αν και όχι στον απαιτούμενο βαθμό και χωρίς τον κατάλληλο συντονισμό, εργάζονται σταδιακά προς την κατεύθυνση αυτή.

Ταυτόχρονα, με τον τρόπο αυτό μειώνονται καθημερινά και τα περιθώρια «σπέκουλας» για όλους εκείνους οι οποίοι, διαχρονικά, επικεντρώνονται μονομερώς στο θέμα των αυξημένων καταναλώσεων στις αρδεύσεις και  το χρησιμοποιούν ως άλλοθι για να αποκρύψουν τις ευθύνες τους και για να δικαιολογήσουν την αδράνεια τους σε ότι αφορά την υλοποίηση των πολλών «μέτρων, δράσεων και έργων» που προβλέπονται στα ΣΔΥΘ (του 2014 και του 2017).

Μέτρα, δράσεις και έργα, που σαν στόχους έχουν την μείωση της «ζήτησης» νερού, την αύξηση της «προσφοράς» με την κατασκευή νέων έργων ταμίευσης νερού,  την μείωση των υδατικών ελλειμάτων της Θεσσαλίας, την οικολογική αποκατάσταση των υπόγειων  υδροφορέων και συνολικά την εξασφάλιση της «καλής κατάστασης» των υδατικών οικοσυστημάτων της.

Διαπιστώνουμε δηλαδή, ότι ενώ Περιφέρεια, Δήμοι, χρήστες και φορείς διαχείρισης νερού προσπαθούν – έστω και μεμονωμένα – να πετύχουν τον έναν (μείωση της ζήτησης) από τους κύριους στόχους των ΣΔΥ, η Πολιτεία (δια των αρμόδιων Υπουργείων της) εδώ και πολλά χρόνια αδυνατεί να κάνει κάποια - έστω και δειλά - βήματα προς την κατεύθυνση του δεύτερου στόχου (αύξηση της προσφοράς).

Με βάση τα παραπάνω και εφόσον η Θεσσαλία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα νερά του Αχελώου (αφού τα έργα «καρκινοβατούν») , κάτι που κατά κοινή ομολογία αποτελεί την πιο οικονομική και χρονικά πλησιέστερη λύση, το ερώτημα που ανακύπτει είναι, πώς άραγε θα επιτευχθεί ο άλλος μεγάλος στόχος που περιέχεται στο Σχέδιο Διαχείρισης, δηλαδή η αύξηση της «προσφοράς» ;

Αναφερόμαστε ουσιαστικά στην υλοποίηση νέων έργων ταμίευσης στη λεκάνη Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού (όπως π.χ. της Σκοπιάς στον Ενιπέα Φαρσάλων, του Μουζακίου, της Πύλης, της Ελασσόνας, κ.ο.κ.) που προβλέπονται και έχουν εξαγγελθεί προ πολλού (και μάλιστα ως «πανάκεια» από τον τότε αν. υπουργό κ. Σ. Φάμελλο), χωρίς όμως, τέσσερα χρόνια τώρα να έχει σημειωθεί πρόοδος στο θέμα αυτό.

Η επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί πρακτικά (λόγω του μεγέθους των έργων) αποκλειστική υποχρέωση του κεντρικού τομέα της Διοίκησης και της εκάστοτε Κυβέρνησης. Όσο περνάνε τα χρόνια χωρίς να προστίθενται νέα έργα ταμίευσης, το «όραμα» της εξισορρόπησης του υδατικού ισοζυγίου στη ΛΑΠ Πηνειού (έστω και με τις αμφισβητούμενες παραδοχές που περιέχονται στο Σχέδιο Διαχείρισης) απομακρύνεται όλο και πιο πολύ, ενώ τα συσσωρευμένα υδατικά ελλείμματα (κυρίως υπόγεια) διογκώνονται χρόνο με τον χρόνο.

Επιπλέον, η απουσία ενός ολοκληρωμένου εφαρμοστικού πλάνου υλοποίησης έργων και μέτρων που (προβλέπονται στο ΣΔΥΘ), καθιστά το πρόβλημα δυσεπίλυτο.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε και το θεσμικό πλαίσιο Διαχείρισης Υδάτων, που χρειάζεται επειγόντως σημαντικές παρεμβάσεις (π.χ. δημιουργία Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτων κατά Υδατικό Διαμέρισμα με τη συμμετοχή των χρηστών), έτσι ώστε να δώσει πνοή και κατάλληλα εργαλεία στο αναποτελεσματικό σύστημα διοίκησης των υδάτων.

Εδώ ακριβώς κρίνεται και η συνέπεια των Κυβερνήσεων στους στόχους που θέτουν οι ίδιοι (με σύμφωνη γνώμη των τοπικών φορέων).

Εδώ κρίνεται και η πολυσυζητημένη ευαισθησία όσων «ορκίζονται» κάθε μέρα στο περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία, χωρίς όμως να διαθέτουν την παρρησία να εγκαταλείψουν τις εμμονές τους και να αποβάλλουν τις ιδεοληπτικές τους παρωπίδες.

Αυτά τελικά αποτελούν και το μέτρο της ικανότητας να διοικήσουν, της ειλικρίνειας των υποσχέσεών τους και της πολιτικής του αξιοπιστίας.

Κώστας Γκούμας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb