Οι πρώτες εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τον πρόσφατο διάλογο για το υδατικό της Θεσσαλίας - Του Κώστα Γκούμα*

 

Πυκνός ο διάλογος που αναπτύχθηκε τις προηγούμενες ημέρες γύρω από το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας (Ημερίδα ΠΕΔ/Θ στη Λάρισα,  συνέδριο της AgriBusiness Forum στα Τρίκαλα παρουσία του υπουργού κ. Σκρέκα, περιοδεία κ. Φάμελλου στη Θεσσαλία, αρθρογραφία πολιτικών και αυτοδιοικητικών στελεχών κλπ.).

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν έχουν σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον και αποκαλύπτουν τις θέσεις και τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και της αυτοδιοίκησης στην περιοχή μας, καθώς και τις προοπτικές που δημιουργούνται ώστε να ξεφύγει επιτέλους η Θεσσαλία από το τέλμα της απραξίας και της αναποτελεσματικότητας σε σχέση με το υδατικό πρόβλημα.

Ας αρχίσουμε με την κυβερνητική πλευρά. Ανακοινώθηκε πριν λίγες ημέρες ένα «πακέτο» αρδευτικών έργων για τα επόμενα χρόνια με χρηματοδότηση κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης, πόρους του ΥΠΑΑΤ και δημόσιες επενδύσεις. 

Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και κάποια έργα θεσσαλικού ενδιαφέροντος (δες τον σχετικό σύνδεσμο εδώ).

Πρόκειται αναμφίβολα για μια θετική εξέλιξη και κάποιες αντιπολιτευτικές μεμψιμοιρίες του Σωκράτη Φάμελλου (στο εξής ΣΦ) από την Λάρισα («μεγάλες αδικαιολόγητες καθυστερήσεις», «αδράνεια» κ.α.) προφανώς δεν αλλοιώνουν την σημασία τους.

Πρώτη βασική παρατήρηση είναι ότι πρέπει τα έργα που ανακοινώθηκαν να γίνουν πραγματικότητα. Δυστυχώς  παραμένει η αρνητική εμπειρία του παρελθόντος, όταν κυβερνήσεις είχαν επανειλημμένα ανακοινώσει μελέτες ή/και έργα, που τελικά όμως κάποια από αυτά δεν προχωρήσαν ή, για κάποια άλλα, η «επόμενη» κυβέρνηση άλλαζε τον προγραμματισμό τους, απεντάσσοντας έργα ή εγκαταλείποντας τα ανολοκλήρωτα. 

Συνεπώς, χρέος όλων των φορέων και οργανώσεων της Θεσσαλίας είναι στο εξής να παρακολουθούμε στενά την πορεία των έργων που ανακοινώθηκαν έως και την υλοποίησή τους.

Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με τους στόχους που υπηρετούν τα έργα που ανακοινώθηκαν.

Η μία κατηγορία έργων υπηρετεί την πολιτική εξοικονόμησης νερού, μειώνοντας δραστικά τις απώλειες από την μεταφορά και διανομή του νερού στους τελικούς χρήστες. Τυπικό τέτοιο έργο είναι η αναβάθμιση των αρδευτικού δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού (κλειστό δίκτυο) στην Καρδίτσα, όπου η εξοικονόμηση εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 50% των καταναλώσεων και θα περιορίσει κατά περίπου 30 εκατ. κ. μ. νερού τις απολήψεις από την τεχνητή λίμνη Ν. Πλαστήρα !

Η δεύτερη κατηγορία έργων αφορά στην ταμίευση υδάτων εντός της Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού, με έργα, όπως ακούσαμε, στον Ενιπέα Φαρσάλων στο Μουζάκι και άλλα μικρότερα. Επειδή και ο στόχος αυτός είναι εξίσου σημαντικός με την εξοικονόμηση, σκόπιμο είναι η κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει άμεσα και υπεύθυνα, ποιοι ταμιευτήρες θα ενταχθούν καθώς και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους.

Τέλος ας μην διαφύγει της προσοχή μας η ανακοινωθείσα διαδικασία υλοποίησης κάποιων έργων μέσω ΣΔΙΤ και ας εργαστούμε ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις των κυβερνώντων πως ΔΕΝ θα επιβαρυνθούν οι χρήστες (αγρότες) με την αποπληρωμή των έργων και ότι η συμβολή των αγροτών θα παραμείνει στα επίπεδα του τέλους άρδευσης που ισχύει σήμερα.

Όμως, παρά τις θετικές εκτιμήσεις που διαπιστώσαμε στα παραπάνω, δεν πρόκειται να παρασυρθούμε από το πανηγυρικό κλίμα και να δώσουμε στον Θεσσαλικό λαό να πιστέψει ότι με τα έργα αυτά λύνεται το υδατικό πρόβλημα. 

Το μείζον πρόβλημα των ελλειμμάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) παραμένει. Τα έργα αυτά,  όταν με το καλό υλοποιηθούν, θα συμβάλλουν στην μείωση των ετήσιων ελλειμμάτων(προσφορά/ζήτηση), δεν πρόκειται όμως να ανταποκριθούν στην σταδιακή εξάλειψη του συσσωρευμένου υδατικού ελλείμματος των 3000 εκατ. κ. μ. νερού στους υπόγειους υδροφορείς (δες Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων/ΣΔΛΑΠ του 2017), ούτε βεβαίως θα δώσουν την δυνατότητα για μεγάλης κλίμακας υποκατάσταση των υφισταμένων 33.000 γεωτρήσεων στον θεσσαλικό κάμπο, πολλές από τις οποίες αντλούν από μόνιμα αποθέματα νερού των υπόγειων υδροφορέων (οικολογική καταστροφή, επέκταση της υφαλμύρινσης κλπ. ).

Για όλα αυτά, καθώς, και για την εξασφάλιση υδάτινων αποθεμάτων που θα αντιμετωπίσουν την ερημοποίηση και την ξηρασία που μας απειλούν (βλέπε ομιλίες καθηγητών κ.κ. Λέκκα, Λουκά, Δέρκα κ.α. στην ημερίδα της ΠΕΔ), είναι κρίσιμης σημασίας η ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ από τα ορεινά της Δυτικής Θεσσαλίας και συγκεκριμένα με μεταφορά από τον ταμιευτήρα Συκιάς και μέσω της σήραγγας προς Μουζάκι, τα λεγόμενα «έργα εκτροπής Αχελώου». 

Με άλλα λόγια χρήσιμα και σημαντικά τα έργα που ανακοινώθηκαν, κανένα από αυτά δεν «περισσεύει», όμως δεν επαρκούν για την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και την απόκρουση του κινδύνου ερημοποίησης.

Η κυβέρνηση του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στο θέμα των έργων του Αχελώου έχει κηρύξει την απόλυτη σιγή !

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εκπρόσωπός της Υπουργός κ. Σκρέκας, που βρέθηκε στην Θεσσαλία (αλλά όχι στην Ημερίδα της ΠΕΔ) την προηγούμενη ημέρα, δεν είχε το θάρρος ούτε καν να αναφέρει την λέξη  «Αχελώος», λες και δεν είναι Θεσσαλός, λες και δεν είναι μέλος μιας κυβέρνησης, που είχε εξαγγείλει την ολοκλήρωση των έργων. 

Άραγε πόσο αξιόπιστοι μπορούν να θεωρηθούν ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης και οι Υπουργοί του, όταν από την μια τα «κόβουν χοντρά» στον ΣΥΡΙΖΑ για κωλοτούμπες και παλινωδίες σε διάφορα θέματα, οι ίδιοι, όμως, χρησιμοποιούν ακριβώς παρόμοιες πρακτικές, χωρίς μάλιστα να αισθάνονται την ανάγκη να δώσουν κάποιες εξηγήσεις στον Θεσσαλικό λαό ;

Το μόνο ενθαρρυντικό αυτής της ημέρας ήταν ότι στην ημερίδα της ΠΕΔ  Θεσσαλίας , όσοι βουλευτές και αυτοδιοικητικοί της ΝΔ  παραβρέθηκαν, δεν ακολούθησαν την τακτική της αποσιώπησης, αντίθετα εξέφρασαν αβίαστα την θέση τους για την ολοκλήρωση των έργων  Άνω Αχελώου και πολλοί από αυτούς ασπάστηκαν την πρόταση της Επιτροπής Διεκδίκησης  (ΕΔΥΘΕ) να συζητηθεί το θέμα στην Βουλή. 

Θα παρακολουθήσουμε άγρυπνα στο εξής, εάν οι τοποθετήσεις αυτές ήταν ειλικρινείς και κατά πόσο είναι διατεθειμένοι  να πιέσουν τον «σιωπηλό» πρωθυπουργό να ανταποκριθεί στις προεκλογικές δεσμεύσεις της ΝΔ και να πράξει το αυτονόητο.

Ας έλθουμε τώρα και στην αξιωματική αντιπολίτευση. 

Τόσα χρόνια, που ήταν στην κυβέρνηση «απουσίαζαν» κυριολεκτικά  από την υπόθεση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας επικαλούμενοι διάφορες δικαιολογίες. 

Πρόσφατα μάλιστα ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Δ. Γελαλής (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22/11) επικαλέστηκε τις  «τελείως διαφορετικές δημοσιονομικές  συνθήκες» και το «μικρότερο χρονικό διάστημα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ !

Μια παρατήρηση σε αυτά : δηλαδή 4,5 ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης επαρκούσαν ώστε να επικεντρωθούν επίμονα και παθιασμένα, για να βγουν τα έργα του Αχελώου έξω από τους θεσμικούς σχεδιασμούς (Χωροταξικό, ΣΔΛΑΠ, ΕΣΕΚ) αλλά δε ήταν αρκετά να εργαστούν για την ωρίμανση και δρομολόγηση κάποιων νέων έργων στην Θεσσαλία ;

Επίσης, ήταν τόσο στενά τα «δημοσιονομικά» περιθώρια, που δεν τους επέτρεψαν να ασχοληθούν με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης υδάτων, την ενίσχυση σε προσωπικό και  μέσα των υφισταμένων διοικητικών δομών, την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου  των ΤΟΕΒ κλπ. ;   

Προφανώς όχι, απλά δεν ήταν  προτεραιότητα για αυτούς και δεν έτυχαν της ανάλογης σημασίας, όπως επιβάλλεται σε τόσο κρίσιμα θέματα (και για να είμαστε δίκαιοι και η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει κάνε, μέχρι σήμερα, θετικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση).

Ας επανέλθουμε στο ουσιαστικό ζήτημα των έργων εκτροπής – μεταφοράς από τον Αχελώο. Τόσα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν οχυρωμένος πίσω από την ανούσια τοποθέτηση ότι είναι «κατά της εκτροπής», αποφεύγοντας, όμως, να μιλήσει με ειλικρίνεια για τις πραγματικές του προθέσεις σχετικά με την τύχη των ημιτελών έργων. 

Το τελευταίο διάστημα, όμως,  χάρις και την συστηματική προσπάθεια της ΕΔΥΘΕ, ο κόσμος άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το πραγματικό πολιτικό δίλημμα δεν είναι  «υπέρ/κατά»  της εκτροπής αλλά έχει μετατοπιστεί στο ερώτημα εάν  «θα ολοκληρωθούν ή όχι»  τα έργα   του Αχελώου.

(Σημείωση: η μετατόπιση από αυτό το δίλημμα  «υπέρ/κατά» ξεβόλεψε αναλόγως και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος νόμιζε ότι οι ανέξοδες υποσχέσεις του για τον Αχελώο θα επιτρέψουν να μείνει  αλώβητος για όλη την διάρκεια της πρωθυπουργίας του).

Μετά από αυτά στον ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να υπάρχουν «ρωγμές» στην επιχειρηματολογία του. Κάποια στελέχη του ( πχ. ΣΦ) παραμένουν δογματικά στην θέση ότι η «εκτροπή του Αχελώου έχει κλείσει με την απόφαση 26/14 του ΣτΕ» Και την ίδια ώρα οι βουλευτές Λάρισας Α. Βαγενά και Β. Κόκκαλης (ο οποίος έως το 2019 ήταν ένθερμος υποστηρικτές των έργων Αχελώου !!) στέκονται άβουλοι και αμίλητοι δίπλα του, αποδεχόμενοι προφανώς τις θέσεις του πρώην  υπουργού ότι το ΣτΕ «έκλεισε οριστικά το θέμα των έργων» …

Βεβαίως ο κ. ΣΦ απέφυγε να μας εξηγήσει γιατί, εφόσον και σε άλλα έργα υπάρχουν ακυρωτικές αποφάσεις του ΣΤΕ, όπως π.χ. για το ΥΗΕ Μεσοχώρας, στο έργο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει θετικός στο να λειτουργήσει και τα στελέχη του ψήφισαν θετικά κατά το πρόσφατο Περιφερειακό Συμβούλιο; Ή, αντίστοιχα θα ρωτήσουμε, γιατί πιέζουν την κυβέρνηση για το θέμα των αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη όπου το ΣτΕ «δικαίωσε» την άποψη του ΥΠΠΟ και απέρριψε την σχετική προσφυγή ;

Μήπως τελικά για τον Σωκράτη Φάμελλο και τον ΣΥΡΙΖΑ οι αποφάσεις του ΣτΕ γίνονται σεβαστές αλακάρτ ;

Η υποκρισία όμως συνεχίζεται, με διαφορετική μορφή, και από άλλους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ. Για παράδειγμα ο Δ. Γελαλής, αποστασιοποιούμενος από τον ΣΦ, δηλώνει ότι «δεν είμαι της λογικής …να γκρεμίζονται έργα», χωρίς όμως να απαντά στο ερώτημα τι θα γίνει με αυτά !

Σε ανάλογη κατεύθυνση, ακόμη πιο υποκριτικά, ο Δήμαρχος Λαρισαίων, ο οποίος στην ημερίδα της ΠΕΔ/Θ  δήλωσε ότι «δεν επιθυμώ να καταστραφούν» (τα έργα) θεωρώντας την πρόταση αυτή «εκτός τόπου και χρόνου», πρότεινε μάλιστα την ολοκλήρωσή τους (Συκιά και σήραγγα) και την λειτουργία υδροηλεκτρικού σταθμού ! Αλλά όπως είπε «μετά θα βάλουμε στο τραπέζι την εκτροπή Αχελώου». Παράλειψε βεβαίως να πει στους Θεσσαλούς ότι κάτι τέτοιο αποτελεί παγίδα δεδομένου πως ένα τέτοιο σενάριο αποκλείεται παντελώς από το ΣτΕ. 

Το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως προκύπτει και από την απόφαση 26/2014, επιμένει (και ορθώς κατά την άποψή μας) ότι πρέπει το σχέδιο αξιοποίησης των υδάτων του Αχελώου (ενέργεια, αρδεύσεις, ξηρασία κλπ.) να είναι σαφές, καθαρό, δεσμευτικό και χωρίς αστερίσκους. Συνεπώς αποκλείονται «εναλλακτικές» προτάσεις σαν αυτές που κάνουν τώρα οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ για να αποφύγουν την πίεση από τα ερωτήματα των προβληματισμένων για το μέλλον της Θεσσαλίας πολιτών και των αγροτών που αγωνιούν.

Με απλά λόγια : Τα έργα Αχελώου είτε ολοκληρώνονται, παράγοντας ενέργεια και παράλληλα συνεισφέρουν στην ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔ Θεσσαλίας (μέσω της μεταφοράς 250 εκατ. κ. μ. νερού), είτε/εναλλακτικά κατεδαφίζονται, γιατί δεν υπάρχει άλλο περιθώριο  στους ποταμούς Άνω  Αχελώο και  Κουμπουργιαννίτη, που παραμένουν μπαζωμένοι  για πάνω από 30 χρόνια και η ροή τους γίνεται μέσα από σήραγγες παράκαμψης, μισοβουλωμένες  από  φερτά υλικά.

Και ας μην ξεχνάμε τους κινδύνους από πλημμυρικά φαινόμενα, όπως τα εντόπισαν οι πραγματογνώμονες επί υπουργίας Χρ. Σπίρτζη, κάτι που  οδήγησε τον τότε υπουργό να ενεργοποιήσει μια μικρή χρηματοδότηση συντήρησης των εγκαταλειμμένων έργων.

Φυσικά δεν έχουμε απαίτηση από πολιτικούς, που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι η «καριέρα» τους (Σκρέκας, Φάμελλος κλπ.), ούτε φυσικά από τους Αιτωλοακαρνάνες τοπικιστικές και τους κάθε είδους λαϊκιστές - ψευτοοικολόγους να συναισθανθούν τους κινδύνους, να επιδείξουν ειλικρινή οικολογική ευαισθησία και να πράξουν αυτό που το καθήκον τους επιβάλλει.

Αυτοί οι άνθρωποι μόνο από πολιτική πίεση καταλαβαίνουν. Έτσι πχ. και πριν λίγα χρόνια πιέστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ με την επί τριάντα χρόνια ανιστόρητη επιμονή τους να κατεδαφίσουν την Μεσοχώρα, και υποχρεώθηκαν να στηρίξουν το έργο, βλέποντας ότι το πολιτικό κόστος  ήταν μεγαλύτερο από το «όφελος» (κατά σύμπτωση υπουργός Σ. Φάμελλος). Έτσι λοιπόν θα συμβεί και τώρα.

Η πίεση των Θεσσαλών, με τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο και ώριμα πολιτικά αιτήματα, όπως πχ. η πρόταση για συζήτηση στη Βουλή, θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα και θα αντικαταστήσουν τους μικροπολιτικούς υπολογισμούς, την υποκρισία, την αποσιώπηση των κινδύνων και τον λαϊκισμό, οδηγώντας στην επικράτηση της λογικής, δηλαδή την ολοκλήρωση των έργων.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

 

Απαραίτητοι οι ταμιευτήρες περιμετρικά της Θεσσαλίας - (Κώστα Γιαννακού - Φάνη Γέμτου)*

 

Πρέπει άμεσα να προετοιμαστούμε για να πετύχουμε την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε τρόφιμα λύνοντας το πρόβλημα της διαχείρισης του νερού. Πρέπει να καλύψουμε τόσο την πλευρά της διαθεσιμότητας με ταμιευτήρες περιμετρικά της πεδιάδας, αλλά και να επιτύχουμε ουσιαστική εξοικονόμηση με δημιουργία έργων μεταφοράς και διανομής του νερού με ελάχιστες απώλειες, βελτίωση των μεθόδων άρδευσης και χρήση νέων τεχνολογιών για την ορθολογική εφαρμογή του νερού και με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλλουμε στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού. Αυτό αναφέρει η ΕΔΥΘΕ απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «ΕτΔ» για τον εάν και κατά πόσο η κακή διαχείριση νερών αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη της γεωργίας στη Θεσσαλία και αν η έως τώρα, κακή, πορεία μπορεί να αντιστραφεί.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

Πιο συγκεκριμένα :

Ερώτηση «ΕτΔ» :

Στη χώρα μας και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, η κακή διαχείριση των υδάτων και η έλλειψη νερού αποτελούν τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη της γεωργίας, σε μια περίοδο που η αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη απαιτεί αύξηση της παραγωγικότητάς της. Μπορεί να αναστραφεί αυτό και με ποιον τρόπο ;

Εάν δεν συμβεί αυτό, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία της περιοχής ;

Απάντηση ΕΔΥΘΕ :

Ο πληθυσμός του πλανήτη συνεχίζει να αυξάνεται και αναμένεται να φτάσει τα 9 δισ. μέχρι τα μέσα του αιώνα.

Ταυτόχρονα, η καλλιεργούμενη γη φαίνεται να μειώνεται καθώς γόνιμες εκτάσεις καταστρέφονται από φαινόμενα όπως η διάβρωση των εδαφών, καταστροφή τους από αλατότητα ή οξύνιση, αλλά και από κάλυψη από τεχνικά έργα. Παράλληλα, παρατηρείται μείωση της γονιμότητας και της υγείας τους από τις ακολουθούμενες καλλιεργητικές πρακτικές.

Για τις διατροφικές ανάγκες του αυξημένου πληθυσμού η γεωργία μέχρι τα μέσα του αιώνα πρέπει να αυξήσει ουσιαστικά την παραγωγικότητά της.

Εκτιμάται ότι είναι απαραίτητη μια αύξηση της τάξης του 70%. Και αυτό πρέπει να γίνει στις συνθήκες που αναμένεται να δημιουργήσει η κλιματική κρίση. Η χώρα μας και η Θεσσαλία ειδικότερα πρέπει να προετοιμαστούν και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να επιτύχουν τις επιθυμητές αυξήσεις της παραγωγής για κάλυψη των αναγκών.
Το κύριο χαρακτηριστικό της θεσσαλικής γεωργίας είναι η υψηλή παραγωγικότητα που φαίνεται από τον κύκλο εργασιών ανά στρέμμα των 300€ όταν ο μ.ο. της χώρας είναι στα 200€.

Αυτό αποδίδεται σε στοιχεία όπως η δυνατότητα άρδευσης του 50% των καλλιεργειών, τα πολλά μικροκλίματα που καλύπτουν πολλές καλλιέργειες, τα μεγαλύτερα αγροκτήματα, τις ικανότητες των αγροτών της στη χρήση μηχανικού εξοπλισμού και νέων τεχνολογιών.
Ένα κρίσιμο σημείο είναι η άρδευση των καλλιεργειών. Στηρίζεται κατά 70% σε αντλήσεις νερού από υπόγειους υδροφορείς χρησιμοποιώντας νερά σε μεγάλο ποσοστό μη ανανεώσιμα.

Αυτό δημιουργεί ανασφάλεια για το μέλλον των αρδευόμενων καλλιεργειών, καθώς η στάθμη των υδροφόρων οριζόντων συνεχώς κατεβαίνει με αποτέλεσμα υψηλό ενεργειακό και οικονομικό κόστος άρδευσης, ενώ υπάρχει κίνδυνος εισόδου θαλασσινού νερού που θα κάνει ακατάλληλα τα νερά για κάθε χρήση. Παράλληλα, σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλίας δημιουργούνται καθιζήσεις με ρωγμές να εμφανίζονται στην επιφάνεια.

Είναι προφανές ότι η κατάσταση όπως έχει σήμερα δεν είναι βιώσιμη.

Η προτεινόμενη λύση είναι η ταμίευση υδάτων σε ταμιευτήρες που θα αποθηκεύουν νερό που θα χρησιμοποιείται για άρδευση των καλλιεργειών.
Η Θεσσαλία είναι μια πεδιάδα που περιβάλλεται από ορεινούς όγκους. Εκεί υπάρχουν αρκετές δυνατότητες δημιουργίας ταμιευτήρων που θα αποθηκεύουν τα νερά των χειμερινών βροχοπτώσεων για να μην καταλήγουν στη θάλασσα και να είναι διαθέσιμα το καλοκαίρι για την άρδευση των καλλιεργειών.

Μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστεί δύο μεγάλοι ταμιευτήρες σε ορεινές περιοχές (του Ν. Πλαστήρα και του Σμοκόβου) και ένας στην πεδιάδα γνωστός με το όνομα της πρώην λίμνης Κάρλας. Το νερό που συγκεντρώνουν προσθέτει ποσότητες νερού στο ισοζύγιο που ατυχώς μένει αρνητικό.

Εκτιμάται ότι από τους υπόγειους υδροφορείς έχουν υπεραντληθεί περισσότερα από 3 δισ. κ.μ. που σύμφωνα με τη Νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να αποκατασταθούν στο προσεχές μέλλον.

Είναι προφανές ότι η διατήρηση της σημερινής γεωργίας και η αύξηση της παραγωγικότητας στο μέλλον απαιτεί άμεσα μέτρα στήριξης του ισοζύγιου νερού με κατασκευή ταμιευτήρων, αλλά σύμφωνα με τα ΣΔΥ του 2014 και με μεταφορά 250 εκατομμυρίων κ.μ. νερού από την όμορη λεκάνη του Αχελώου.

Η αδυναμία κάλυψης του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου θα οδήγηση σε μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων και σε αντίστοιχη μείωση των αποδόσεων.

Διότι μια ξηρική καλλιέργεια αποδίδει λιγότερο από το μισό μιας αρδευόμενης. Αν στην εξίσωση προσθέσουμε τα προβλήματα της κλιματικής κρίσης οι ξηρικές καλλιέργειες γίνονται πιο επισφαλείς και ενδεχομένως να χρειάζονται και αυτές συμπληρωματική εφαρμογή νερού.
Είναι προφανές από τα πιο πάνω ότι πρέπει άμεσα να προετοιμαστούμε για να πετύχουμε την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε τρόφιμα λύνοντας το πρόβλημα της διαχείρισης του νερού.

Πρέπει να καλύψουμε τόσο την πλευρά της διαθεσιμότητας με ταμιευτήρες περιμετρικά της πεδιάδας, αλλά και να επιτύχουμε ουσιαστική εξοικονόμηση με δημιουργία έργων μεταφοράς και διανομής του νερού με ελάχιστες απώλειες, βελτίωση των μεθόδων άρδευσης και χρήση νέων τεχνολογιών για την ορθολογική εφαρμογή του νερού.

Έτσι θα συμβάλλουμε στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού.

Για την ΕΔΥΘΕ :

*Κώστας Γιαννακός, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Φάνης Γέμτος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Δίκτυο τεχνητών λιμνών στον Πάμισο - Του Κων. Π. Κλοκοτάρα*

 

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί παράγοντα πίεσης στους υδατικούς πόρους της Θεσσαλίας. Το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας έχει έλλειμμα σε νερό της τάξης των 474 hm3 το έτος. Τα προβλήματα νερού αναμένεται να επιδεινωθούν στη Μεσόγειο, όπου ήδη παρατηρείται σταδιακή μείωση των συνολικών βροχοπτώσεων τις τελευταίες δεκαετίες αλλά αύξηση τις έντασης της βροχής όταν τελικά βρέχει. Παρατηρείται όλο και πιο συχνά στην περιοχή μας να αυξάνονται οι ημέρες χωρίς βροχή μέσα στον χρόνο και όταν βρέχει σε ελάχιστη ώρα να «πέφτει» ποσοστό έως 70% της ετήσιας βροχόπτωσης. Τα υδατώδη μετεωρολογικά κατακρημνίσματα του Μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός» σε δύο μέρες (18 & 19/9/2020) ξεπέρασαν τους 310 τόνους νερού ανά στρέμμα γης. Τα αποτελέσματα υπήρξαν καταστροφικά από την πλημμύρα, ενώ o υδροφόρος ορίζοντας δεν προλαβαίνει να εμπλουτιστεί, αφού το νερό της βροχής κυλάει ορμητικά προς τη θάλασσα.

Η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών στους ορεινούς χειμάρρους Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας του Πάμισου παραποτάμου Πηνειού μπορεί να συμβάλει -εκτός των άλλων- στην αειφόρο διαχείριση υδάτινων πόρων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (Λεκάνη Απορροής Πηνειού). Οι τεχνητές λίμνες Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας πρέπει να συσχετισθούν με τα έργα εκτροπής του Αχελώου δεδομένου ότι χωροθετούνται ανάντι της τεχνητής λίμνης που μπορεί να κατασκευασθεί στα στενά (Αγριοκερασιάς - Κακαβάκια) του Πάμισου στην έξοδό του προς Μουζάκι και η οποία θα δεχθεί τα νερά Αχελώου. Με δεδομένο ότι τα έργα Αχελώου έχουν ήδη υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό (Συκιά 65% και σήραγγα μεταφοράς 85%), τα πρόσθετα έργα ταμίευσης πρέπει να επιλεγούν, ώστε το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας να γίνει υδατικά αυτόνομο.
Ο Πάμισος έχει τις πηγές του στη Νότια Πίνδο σε υψόμετρο 1.600 μ. περίπου. Οι πηγές του αποτελούν έξι χειμαρρικές υπολεκάνες (υδατορέματα).

Τα έξι υδατορέματα του Πάμισου είναι :

* Τo Φλωρεσιώτικο (Ανθοχωρίτικο) ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου-Σκαφίδα.
* Τo Κερασιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της κορυφής Γκαβέλλου στον αυχένα της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου και Κουφόλογγου.

* Τo ρέμα Οξυάς που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Φούρκα-Κουλκουτσάρι, που αναπτύσεται Ανατολικά του Όρους Σχιζοκάραβο την ψηλώτερη κορυφή της Νότιας Πίνδου στον Νομό Καρδίτσας.
* Τo Κακόρεμμα Δρακότρυπας που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Τυμπάνου-Αέρα-Σουβλί-Προφ. Ηλία.
* Τo Μέγα ρέμα που έχει τις πηγές του στις Νοτιοδυτικές κλιτύες της κορυφής Μπλόστιανη.

* Τo Βατσουνιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του Βορειοανατολικά της οροσειράς Τυμπάνου Kαραβούλας.

Τα έξι υδατορέματα έχουν κοινή περιοχή συμβολής ανάντι από στένωμα του Πάμισου που διακόπτει την οροσειρά Ίταμος στις κορυφές Αγριοκερασιά- Κακαβάκια όπου μπορεί να κατασκευασθεί φράγμα και τεχνητή λίμνη για την υποδοχή των υδάτων Αχελώου, Νοτιοδυτικά της Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη και κοντά στον οικισμό Μουζακίου.

Ο Πάμισος με τη σειρά του εκβάλλει στον Πηνειό ποταμό, στην περιοχή Μεγάλα Καλύβια Νομού Τρικάλων - Αγναντερό Νομού Καρδίτσας. Η λεκάνη απορροής του Πάμισου έχει έκταση 160.000 στρέμματα και με τα ορεινά συμπλέγματα της Νότιας Πίνδου που τη συμπεριλαμβάνουν δημιουργείται ένα φυσικό περιβάλλον, με ισχυρή και συνεχή διαμορφωτική λειτουργία του χειμαρρικού αναγλύφου. Το τραχύ κλίμα και ιδίως οι πολλές και ραγδαίες κατακρημνίσεις σε συνδυασμό και με την έντονη τοπογραφία των οροσειρών της Νότιας Πίνδου, το ευπαθές γεωυπόθεμα και η έλλειψη προστατευτικού φυτοκαλύματος σχηματίζουν ένα πολύ έντονο χειμαρρικό περιβάλλον που αναπτύσσεται στη λεκάνη απορροής Πάμισου έως την έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου. Ο Πάμισος (Πλιούρης) στην έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου φέρνει 4 m3/sec.

Η διαχείριση υδάτινων πόρων με κατασκευή φραγμάτων σε ποτάμιες-παραποτάμιες λεκάνες απορροής κρίνεται αειφορική και σύμφωνη με την εφαρμογή σχετικών κοινοτικών μέτρων και οδηγιών, καθώς και την εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων που έχει υπογράψει η χώρα μας για την προστασία του περιβάλλοντος γενικά και εν προκειμένω του υδάτινου. Η κατασκευή τεχνητών λιμνών στα συμπλέγματα οροσειρών Νότιας Πίνδου και του ποτάμιου συστήματος Αχελώου-Ταυρωπού, Πάμισου-Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού μπορεί να συμβάλει στη χωροθέτηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων μη πληθωριστικών και σεβόμενων του περιβάλλοντος. Με τα φράγματα Μεσοχώρας - Συκιάς οι νέοι υγροβιότοποι που δημιουργούνται στις τεχνητές λίμνες Μεσοχώρας Συκιάς συντελούν σε ανάπτυξη που βασίζεται σε συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, που επιτρέπει την ανανέωσή τους και τη διατήρηση της ισορροπίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητάς του. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις τεχνητές λίμνες από τα υδροηλεκτρικά φράγματα (τεχνητές λίμνες: Πλαστήρα, Κρεμαστών, Καστρακίου κ.λπ.). Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΒΥ (Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων) του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, στις περιοχές των υδροηλεκτρικών φραγμάτων βρίσκουν καταφύγιο μερικά είδη ζώων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Εν κατακλείδι απαιτείται μια στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων. Αντί να επαυξηθεί σε 650 - 700 hm3 / έτος μεταφοράς νερού (κατά τα πρότυπα της Λίμνης Πλαστήρα) από τον άνω ρου του Αχελώου, καταργήθηκε το μέτρο της μεταφοράς νερού 250hm3 / έτος, που θα μπορούσε ανεπαρκώς να λύσει το πρόβλημα του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου στη Λεκάνη Απορροής Πηνειού. Επιπρόσθετα η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας Πάμισου και Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού συμβάλλει στη διατήρηση και επαύξηση των υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία. Ένα Σχέδιο Αειφορικής διαχείριση υδάτων Αχελώου - Πηνειού προϋπολογισμού 2,4 δισ. ευρώ απομένει να συγκεκριμενοποιηθεί στο Σχεδιασμό νέου ΕΣΠΑ και Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2021-2027. Επιπρόσθετα για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027, αυξήθηκε 60% η χρηματοδότηση του προγράμματος LIFE που καθιερώθηκε το 2014 ώστε να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να συμμορφωθούν με τη βασική νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον, τη φύση και το κλίμα.

* Ο Κων/νος Π. Κλοκοτάρας, είναι αγρονόμος και τοπογράφος μηχανικός

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb 

 

Η εφαρμογή αισθητήρων σε μηλεώνες της Αγιάς για υποβοήθηση στην άρδευσή τους - Του Φάνη Γέμτου*

 

Το Πρόγραμμα ATLAS είχε και μια σειρά εφαρμογών «έξυπνης» διαχείρισης της άρδευσης οπωρώνων της περιοχής. Είχα τη χαρά να ξεναγηθώ σε έναν από τους πιλοτικούς αγρούς και να δω τις εφαρμογές. Ήταν ένας υπέροχος μηλεώνας με τα δέντρα

κατάφορτα από μήλα. Είχε έξι ποικιλίες μήλων με δέντρα περιποιημένα, αραιωμένοι καρποί με αναμενόμενη παραγωγή κοντά στους 5 τόνους το στρέμμα. Το έδαφος καλυμμένο με βλάστηση ώστε να περιορίζεται η διάβρωση. Ο έλεγχος της βλάστησης με χορτοκοπτικά. Ο παραγωγός μας είπε ότι δεν είχαν ιδιαίτερο πρόβλημα με τον παρατεταμένο καύσωνα στην περιοχή, καθώς είναι σε κάποιο υψόμετρο (δίπλα από το Μεταξοχώρι) και επηρεάζεται από την εγγύτητα της θάλασσας.

Στον οπωρώνα είχαν εγκατασταθεί μια σειρά από αισθητήρες που κατέγραφαν την υδατική κατάσταση του οπωρώνα. Όλοι οι αισθητήρες μαζί με εγκατεστημένους στην περιοχή μετεωρολογικούς σταθμούς ήταν συνδεδεμένοι και αποτελούσαν ένα σύστημα IoT (Internet of Things).

Δεν έχω βρει το όρο στα Ελληνικά, αλλά υποθέτω θα ήταν ιντερνέτ ή διαδίκτυο των πραγμάτων ή των μηχανών. Τι είναι αυτό ;

Θα προσπαθήσω να το εξηγήσω. Στο διαδίκτυο που όλοι χρησιμοποιούμε συνδέονται άνθρωποι μεταξύ τους ή με μια μηχανή και αλληλοεπιδρούν. Π.χ. μιλάμε με τα παιδιά μας στο εξωτερικό. Ή αναζητούμε μια πληροφορία και η μηχανή της Google μας βρίσκει ό,τι υπάρχει στο διαδίκτυο. Με το IoT οι μηχανές επικοινωνούν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους.

Αισθητήρες συγκεντρώνουν δεδομένα, τα μεταδίδουν σε κάποια άλλη μηχανή που τα επεξεργάζεται και μπορεί να δίνει εντολές π.χ. να τους ρυθμίσει ή να επεξεργάζεται τα στοιχεία και να δίνει εντολή πότε πρέπει να ποτιστεί το χωράφι και με ποια ποσότητα. Μπορεί να μετρά την ποιότητα του νερού, καθώς και τη στάθμη του νερού στις γεωτρήσεις. Αυτό μπορεί να πάει στον παραγωγό που θα ενεργοποιήσει το αρδευτικό σύστημα ή να ποτίσει το σύστημα μόνο του.

Το Πρόγραμμα ATLAS έχει χαρτογραφήσει μια περιοχή με τις καλλιέργειες (στην περίπτωση μηλιές), τύπους εδάφους κ.λπ., όπου έχει εγκαταστήσει αισθητήρες και μετεωρολογικούς σταθμούς. Τα δεδομένα με κάρτες κινητού τηλεφώνου μεταφέρονται στο σύννεφο. Εκεί επεξεργάζονται και δίνουν στοιχεία για το πότε πρέπει να ποτίσει ο αγρότης. Ο αγρότης μπορεί να το δει αυτό μπαίνοντας στον ιστότοπο των υπηρεσιών, ο οποίος θα γίνει ευρέως διαθέσιμος την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Βάζοντας το βελάκι στο χωράφι του μπορεί να πάρει την πληροφορία και να προγραμματίσει την άρδευση. Πραγματικά εντυπωσιακό. Η Ελληνική εφαρμογή είναι το Υδρολογικό Παρατηρητήριο του Πηνειού και σε αυτό συνεργάζονται και άλλα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. ερευνητικά προγράμματα.

Ας δούμε όμως τι αισθητήρες έχουν εγκαταστήσει στο αγρόκτημα που επισκέφτηκα. Αρχικά και το πιο απλό είναι αισθητήρες υγρασίας του εδάφους. Είναι κάτι κάρτες σαν σπαθάκια που τοποθετούνται σε διαφορετικά βάθη στο έδαφος και καταγράφουν την υγρασία του. Είναι συνδεδεμένα με όργανο που τα ελέγχει και στέλνει τις μετρήσεις στο σύννεφο. Η χρήση της μετάδοσης με κάρτες τηλεφώνου τεχνολογίας ΝΒ - ΙοΤ έλυσε το πρόβλημα που είχαμε παλαιότερα με την ασύρματη μετάδοση που δεν μπορούσε να λειτουργήσει, καθώς τα φυτά εμπόδιζαν τη μετάδοση.

Ένας άλλος αισθητήρας μετρούσε τη ροή του νερού και επομένως την ποσότητα του νερού που εφαρμοζόταν. Το υδρόμετρο που φαίνεται στη φωτογραφία μετρά παροχή και μεταδίδει άμεσα στο σύννεφο. Η διεύθυνση υδάτων θα μπορούσε ίσως να βάλει τέτοια υδρόμετρα στις γεωργήσεις αντί για τα μηχανικά που βάζει και να έχει άμεση πληροφορία για τη χρήση νερού. Υποθέτω ότι δεν θα κλέβονται και εύκολα, καθώς με τα συστήματα που έχουν θα παρακολουθούνται καλύτερα. Με βάση την υγρασία του εδάφους υπολογίζεται το έλλειμα νερού και η ανάγκη άρδευσης. Σε συνδυασμό με τα μετεωρολογικά στοιχεία εκτιμάται ο χρόνος άρδευσης και η ποσότητα νερού που ο παραγωγός μπορεί να δει στο διαδίκτυο.

Για την εκτίμηση της διαθέσιμης υγρασίας στο έδαφος υπάρχει και ένα όργανο νετρονίων. Tα ταχέα νετρόνια επιβραδύνονται από το υδρογόνο, οπότε η έντασή τους σχετίζεται αρνητικά με την υγρασία στο έδαφος. Έτσι, το όργανο αυτό μετράει την κοσμική ακτινοβολία σε μια ακτίνα περίπου 150 μέτρων και συσχετίζοντάς τη με μετρήσεις υγρασίας έχουμε τελικά μια μέση υγρασία εδάφους για όλο τον αγρό..
Ένα άλλο στοιχείο μετρά τη ροή των χυμών στον κορμό των δέντρων.

Η ιδέα είναι να βάλουμε ένα θερμόμετρο (θερμοζεύγος) στον κορμό του δέντρου και ένα εκτός. Η ροή των χυμών του φυτού ψύχει το θερμόμετρο και δημιουργεί διαφορά θερμοκρασίας με το εξωτερικό θερμόμετρο. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά θερμοκρασίας, τόσο μεγαλύτερη είναι η κυκλοφορία των χυμών και τόσο καλύτερη είναι η υδατική κατάσταση του φυτού. Άρα δεν χρειάζεται πότισμα. Το αντίθετο όταν η διαφορά θερμοκρασίας μειώνεται.

Το Πρόγραμμα χρησιμοποιεί και άλλα εργαλεία, όπως πρότυπα (μοντέλα) εκτίμησης της άρδευσης, όπως ένα του FAO που εκτιμά τη ποσότητα νερού που πρέπει να εφαρμόσουμε. Όλα αυτά συνδυάζονται και επεξεργάζονται στο σύννεφο και δίνουν άμεσα στοιχεία που βοηθούν τον παραγωγό να διαχειριστεί την άρδευση του χωραφιού του. Θα ποτίσει όταν πρέπει και θα εφαρμόσει την ποσότητα του νερού που χρειάζεται βελτιώνοντας την παραγωγή του, εξοικονομώντας νερό και κόστος. Μια ιδιαίτερα χρήσιμη εφαρμογή νέων τεχνολογιών που μας έρχονται με γρήγορους ρυθμούς για να συμβάλλουν στους στόχους ενός εθνικού προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb 

Ξεπερασμένο το θεσμικό πλαίσιο, ανύπαρκτη η στήριξη των ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ - (Του Κώστα Γκούμα)*

 

Στον τομέα διαχείρισης του αρδευτικού νερού - το οποίο ως γνωστό ανέρχεται στο 95% (!) του συνόλου της ετήσιας ζήτησης - συμμετέχουν και οι αυτοδιοικούμενοι Τοπικοί Οργανισμοί (ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ). Πρόκειται για διοικητικά σχήματα που συγκροτήθηκαν τη δεκαετία 1950 (!), με ξεπερασμένο πλέον θεσμικό πλαίσιο, με περιορισμένες λειτουργικές δυνατότητες και, δυστυχώς, με ελάχιστο έως ανύπαρκτο ουσιαστικό έλεγχο, συντονισμό και στήριξη (τα τελευταία χρόνια) από τα υπερκείμενα αρμόδια όργανα διαχείρισης νερού (Γενική Γραμματεία Υδάτων, ΥΠΕΝ, Περιφερειακές Δ/νσεις Υδάτων κ.λπ.).

Αυτό υποστηρίζει η ΕΔΥΘΕ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «ΕτΔ» για το ποια είναι η κατάσταση σήμερα στον τομέα διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλία, αλλά και ευρύτερα, ποια η θέση των κυβερνήσεων και για το πόσο εφικτή είναι η υλοποίηση των Σχεδίων Διαχείρισης.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

Ερώτηση της ΕτΔ :

Μια σταθερή διεκδίκησή σας είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης υδάτων. Ποια είναι η κατάσταση στον τομέα αυτόν ; Ποια είναι η θέση των κυβερνήσεων που έχουν την ευθύνη υλοποίησης του ΣΔΥ; Πόσο εφικτή είναι η υλοποίησή του στις παρούσες συνθήκες;

Απάντηση της ΕΔΥΘΕ :

Η εικόνα που έχει σχηματίσει η κοινή γνώμη για τον τρόπο διαχείρισης των υδάτων στη χώρα μας είναι κάκιστη.

Και αυτό απόλυτα δικαιολογημένα, αφού σχεδόν σε όλα τα υδατικά διαμερίσματα (ΥΔ) δεν έχει επιτευχθεί έως σήμερα ούτε η ισορροπία ανάμεσα στα νερά που κάθε χρόνο διατίθενται (προσφορά με μέση περιβαλλοντική κάλυψη) και εκείνα που καταναλώνονται (ζήτηση), ούτε η βελτίωση της οικολογικής κατάστασης των υδάτινων οικοσυστημάτων, όπως (πολύ ορθά) απαιτεί η εφαρμογής της Οδηγίας 60/2000 της ΕΕ.
Στη Θεσσαλία και ειδικότερα στο ένα από τα δύο ΥΔ, τα οποία περιλαμβάνονται στα διοικητικά όριά της, δηλαδή τη λεκάνη απορροής ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού, η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Τα υδατικά ελλείμματα συνεχώς διευρύνονται, ενώ η οικολογική κατάσταση διαρκώς επιδεινώνεται.

Επιβάλλεται επειγόντως λοιπόν να υπάρξει αποφασιστική πολιτική βούληση, πολιτικό σχέδιο, διοικητικός συντονισμός στην κατεύθυνση μιας υγιούς και ορθολογικής διαχείρισης των υδάτων, παράλληλα με τον αναγκαίο θεσμικό εκσυγχρονισμό και βελτίωση της λειτουργίας του τομέα διαχείρισης υδάτων, καθώς και δημιουργία κρατικού φορέα διαχείρισης με συμμετοχή των χρηστών (ύδρευση, άρδευση βιομηχανία κ.λπ.), όπως συμβαίνει σε πλήθος άλλων χωρών στην Ε.Ε. και τον κόσμο ολόκληρο (ακόμη και σε χώρες απλώς υποψήφιες για ένταξη στην Ε.Ε., με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους, όπως π.χ. η Τουρκία, Σερβία), έτσι ώστε και η Ελλάδα, στον τομέα της διαχείρισης υδάτων, να γίνει επιτέλους μία φυσιολογική χώρα.

Μόνο έτσι θα αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο και οι μελέτες που εκπονούνται για το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων, που, όπως είπε πρόσφατα στη Βουλή η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής κατά της Ερημοποίησης, στη χώρα «έχουμε σχέδια διαχείρισης υδατικών διαμερισμάτων, έχουμε τις μελέτες, αλλά προφανώς έχουμε μείνει στο σχέδιο».
Ένας ισχυρισμός απόλυτα εύστοχος, δεδομένου ότι στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας, όπου υπάρχει εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων και το υδατικό ισοζύγιο κινείται στα επίπεδα των 1.100 – 1450 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ανά έτος, απουσιάζει ο στοιχειώδης έλεγχος, οι απαραίτητες μετρήσεις κατανάλωσης νερού, ο ετήσιος απολογισμός σύμφωνα με την οδηγία 60/2000 και φυσικά ούτε η πολιτική ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου, ούτε η κεντρική διοίκηση (κυρίως), ούτε ίσως οι τοπικές υπηρεσίες δείχνουν να συνειδητοποιούν την άθλια κατάσταση που βιώνουμε.

Ειδικότερα πάντως στον τομέα του αρδευτικού νερού, το οποίο ως γνωστό ανέρχεται στο 95% (!) του συνόλου της ετήσιας ζήτησης, στη διαχείριση του νερού συμμετέχουν και οι αυτοδιοικούμενοι Τοπικοί Οργανισμοί (ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ).

Πρόκειται για διοικητικά σχήματα που συγκροτήθηκαν τη δεκαετία 1950 (!), με ξεπερασμένο πλέον θεσμικό πλαίσιο, με περιορισμένες λειτουργικές δυνατότητες και, δυστυχώς, με ελάχιστο έως ανύπαρκτο ουσιαστικό έλεγχο, συντονισμό και στήριξη (τα τελευταία χρόνια) από τα υπερκείμενα αρμόδια όργανα διαχείρισης νερού (Γενική Γραμματεία Υδάτων, ΥΠΕΝ, Περιφερειακές Δ/νσεις Υδάτων κ.λπ.).
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι ΤΟΕΒ γίνονται γνωστοί στην κοινή γνώμη κυρίως για τα μεγάλα οικονομικά ελλείμματα που παρουσιάζουν, την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις μεγάλου ύψους οφειλές τους στη ΔΕΗ και σε άλλα διαχειριστικά προβλήματα.

Συμπερασματικά, στο ευαίσθητο πρόβλημα των υδατικών πόρων στη Θεσσαλία, η Πολιτεία δεν έχει ακόμη αποκτήσει τον κατάλληλο βηματισμό, δρα και κινείται αποσπασματικά, χωρίς να «διαβάζει» συνολικά την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή.

Είναι ενθαρρυντικό ότι την περίοδο αυτήν υπάρχουν κάποιες εξελίξεις προς την κατεύθυνση αλλαγών στους φορείς δημοσίων δικτύων άρδευσης, τόσο με τις προτάσεις επιστημόνων, με επικεφαλής τον καθηγητή Γεωπονικής Υδραυλικής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ν. Δέρκα, όσο και με σχετική μελέτη που χρηματοδοτεί το ΥΠΑΑΤ.
Εκτός λοιπόν από την κατασκευή νέων έργων (ταμιευτήρες, δίκτυα μεταφοράς – διανομής νερού κ.λπ.) και την εφαρμογή πολιτικών που επιβάλλονται για βελτίωση της κατάστασης, κρίσιμος παράγοντας είναι και η αναμόρφωση της διοίκησης στα νερά και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου (απόλυτα εφικτός) σε όλα τα επίπεδα.

Για την ΕΔΥΘΕ : Κώστας Γκούμας, γεωπόνος, πρώην διευθυντής της ΥΕΒ Λάρισας και πρώην πρόεδρος του τοπικού ΓΕΩΤΕΕ.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Αύξηση κατά 200% στο εισόδημα των αρδευτών της Καρδίτσας θα επιφέρει το έργο των κλειστών δικτύων του ΤΟΕΒ Ταυρωπού – Οι δηλώσεις του προέδρου του ΤΟΕΒ Θανάση Μαρκινού

Τη Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ειδική εκδήλωση παρουσίασης του «Ολοκληρωμένου Προγράμματος Υποδομών Αγροτικής Ανάπτυξης και Μετριασμού των Επιπτώσεων της Κλιματικής Κρίσης μέσω Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)» στο ξενοδοχείο HILTON στην Αθήνα, στην οποία παρευρέθηκαν, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης, ο Προέδρος Δ.Σ. ΤΟΕΒ Ταυρωπού Καρδίτσας, κ. Αθανάσιος Μαρκινός και οι συνεργάτες του Οργανισμού.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ανακοινώθηκαν από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σπήλιο Λιβανό, παρουσία του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη και Υπουργών της Κυβέρνησης, τα πρώτα μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα της χώρας που προωθούνται από την Κυβέρνηση.

Σε συνέχεια των παραπάνω εξελίξεων, ο Προέδρος Δ.Σ. ΤΟΕΒ Ταυρωπού Καρδίτσας, κ. Αθανάσιος Μαρκινός δήλωσε:

«Θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά και την ικανοποίησή μου για αυτή την πολύ σημαντική εξέλιξη, για τα χιλιάδες μέλη - παραγωγούς του δικτύου μας, καθώς ένα όνειρο γίνεται επιτέλους πραγματικότητα. 

Η προτεραιοποίηση της υλοποίησης του έργου μας από την πλευρά της Κυβέρνησης, δικαιώνει τον αγώνα των ανθρώπων που πίστεψαν και μόχθησαν για αυτό τα τελευταία χρόνια, και ταυτόχρονα αναδεικνύει τη σημασία του έργου αυτού για την ευρύτερη ανάπτυξη της περιοχής μας. Ο εκσυγχρονισμός του δικτύου άρδευσης του ΤΟΕΒ Ταυρωπού με την κατασκευή του νέου κλειστού υπό πίεση δικτύου άρδευσης εντάσσεται στην πρώτη δέσμη έργων ενός συνεκτικού και πολύ σημαντικού αναπτυξιακού σχεδίου (ΥΔΩΡ 2.0), τέτοιου που δεν έχει ξαναγίνει από τη δεκαετία του 1960, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός. Το νέο κλειστό αρδευτικό έργο Ταυρωπού αποτελεί ένα έργο συνολικού κόστους κατασκευής 129 εκ. ευρώ, το οποίο αφορά στην άρδευση 115.000 στρεμμάτων και από το οποίο θα ωφεληθούν πάνω από 8.000 αγρότες στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας.
Είχα την τιμή να παρευρεθώ στην επίσημη εκδήλωση παρουσίασης των πρώτων έργων και κατά την άποψή μου, είναι από τις ελάχιστες φορές που ο Ν. Καρδίτσας και ιδιαίτερα η περιοχή μας βρέθηκαν στο κέντρο μιας μεγάλης δέσμης αναπτυξιακών έργων που αφορούν όλη την Ελληνική επικράτεια και ιδιαίτερα τις αγροτικές περιοχές. Το νομό μας αφορούν δύο μεγάλα έργα από τα οκτώ που ανακοινώθηκαν, εκ των οποίων αυτό του ΤΟΕΒ Ταυρωπού να είναι «πολύ μεγάλο» και «εμβληματικό» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Γ.Γ. Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών κ. Δ. Παπαγιαννίδης.

Το εν λόγω έργο είναι το πρώτο αρδευτικό του είδους στη χώρα, με βάση τη νέα λογική υλοποίησης των έργων, όπως αυτή σχεδιάζεται από την Κυβέρνηση.

Αναφέρθηκε επίσης, ότι σύμφωνα με σχετική έρευνα παγκοσμίου φήμης χρηματοοικονομικού οίκου, το νέο έργο του ΤΟΕΒ Ταυρωπού θα δημιουργήσει τεράστιο όφελος και θα οδηγήσει σε αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών της περιοχής μας που θα προσεγγίσει το ποσοστό του 200%. Αν αναλύσει κάποιος τα επιμέρους ποσοτικά στοιχεία του κάθε έργου, θα κατανοήσει εύκολα τον χαρακτηρισμό «εμβληματικό», καθώς τα εξυπηρετούμενα στρέμματα γης, ο αριθμός των ωφελούμενων παραγωγών και η συνολική οικονομική ωφέλεια λόγω μηδενισμού της ενέργειας που απαιτείται για την άρδευση σε σχέση με το ποσό που θα δαπανηθεί για την κατασκευή του, δημιουργούν έναν υψηλό συντελεστή απόδοσης. 

Μην ξεχνάμε ότι η περιοχή μας έχει μικρές κατά κανόνα εκμεταλλεύσεις και η τοπική οικονομία εξαρτάται όσο καμία άλλη από τον πρωτογενή τομέα. Παράλληλα, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του νέου έργου θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς σχετίζεται με έναν σημαντικό φυσικό πόρο, όπως η Λίμνη Ν. Πλαστήρα και εξυπηρετεί μια μεγάλη αγροτική περιοχή που βρίσκεται κατά κύριο λόγο στην ανώτερη κατηγορία (κόκκινη) του χάρτη των ευπρόσβλητων από νιτρορύπανση ζωνών.
Σημειώθηκε επίσης, ότι το νέο έργο του Ταυρωπού αποτελεί το πρώτο εκ των δύο μεγαλύτερων έργων για τα οποία έχει εξασφαλιστεί, για πρώτη φορά, η συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), όσον αφορά στις διαδικασίες δημοπράτησης και παρακολούθησης της πορείας υλοποίησής του.
Αναφέρεται ως έργο εκσυγχρονισμού υφιστάμενου δικτύου, όμως κατά τη γνώμη μου, αν το θέσουμε στην πραγματική του διάσταση, πρόκειται για ένα εξολοκλήρου νέο έργο σύγχρονου σχεδιασμού και λογικής, το οποίο όμως εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα της παρουσίας του παλαιού (απουσία απαλλοτριώσεων, όδευση επί των υφιστάμενων ζωνών έργου, ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση κατά την κατασκευή).

Το επόμενο χρονικό διάστημα, θεωρώ ότι θα μας δοθεί αρκετές φορές η δυνατότητα να παρουσιάσουμε τις τεχνικές λεπτομέρειες του νέου έργου για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας και ιδιαίτερα των χρηστών - μελών του Οργανισμού, όμως περιληπτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής :

- Πρόκειται για ένα πλήρως κλειστό δίκτυο από την κεφαλή στην αναρρυθμιστική λίμνη μέχρι το κάθε αγροτεμάχιο, το μεγαλύτερο έργο κλειστών δικτύων, αφού συνολικά ξεπερνά τα 800 χλμ, καθώς μόνο τα δίκτυα διανομής (τριτεύοντα) αποτελούν μια τεράστια απόσταση (μεγαλύτερη από την απόσταση Αθήνα-Σέρρες όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Γ.Γ. στην παρουσίαση του).
- Θα εκμεταλλεύεται πλήρως την γεωμορφολογία της περιοχής, γεγονός που θα εξασφαλίζει την υπό πίεση λειτουργία του και θα οδηγεί σε φυσική ελάχιστη πίεση λειτουργίας τουλάχιστον 4 atm στην υδροληψία στο χωράφι του κάθε παραγωγού την περίοδο αιχμής και αυξημένης ζήτησης, με δυνατότητα αύξησης της, αν ο Οργανισμός το απαιτήσει με την δαπάνη ελάχιστης επιπλέον ενέργειας.
- Θα περιλαμβάνει συνολικά 5.650 υδροληψίες που θα είναι ενεργειακά αυτόνομες και θα ελέγχονται ηλεκτρονικά και από απόσταση μέσω του νέου υψηλών ταχυτήτων διαδικτύου των πραγμάτων (IοT). Αυτό θα επιτρέψει στους καλλιεργητές μελλοντικά να βελτιώσουν τον έλεγχο των αρδευτικών συστημάτων, ακόμη και να τα αυτοματοποιήσουν πλήρως, χωρίς την φυσική τους παρουσία, όσο κι αν αυτό φαίνεται σήμερα δύσκολο και μακρινό.

- Οδηγεί, από την κατασκευή του, σε άμεση εξοικονόμηση τουλάχιστον του 35% του νερού, σε σχέση με αυτό που χρησιμοποιείται σήμερα και χάνεται από εξάτμιση, ανεξέλεγκτη ροή και διαρροές στον κάθε αρδευτικό τομέα.

- Η εξοικονόμηση νερού μελλοντικά και με το πέρασμα των ετών θα γίνεται βαθμιαία μεγαλύτερη, με την επιλογή εκ μέρους των παραγωγών μεθόδων άρδευσης υψηλότερης απόδοσης, ώστε να μπορούν τα φυτά να αξιοποιούν καλύτερα το νερό. Η μετάβαση αυτή δεν θα γίνει με υποχρεωτικότητα, αλλά σταδιακά ως επενδυτική επιλογή, αφού όσοι παραγωγοί τις χρησιμοποιήσουν θα έχουν αυξημένη απόδοση παραγωγής και οικονομικού αποτελέσματος.
- Θα προστατευθεί η γονιμότητα των εδαφών, η ποιότητα του νερού του υπόγειου υδροφορέα και σταδιακά θα βελτιωθούν.
- Η χρέωση των παραγωγών – χρηστών δεν θα αλλάξει με βάση τα όσα σχεδιάζονται, ιδιαίτερα για όσους κάνουν ορθολογική χρήση του αρδευτικού νερού που είναι η πλειοψηφία των μελών μας.
- Σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις δεν θα διακοπεί η άρδευση κατά την κατασκευή του, καθώς στον χρονοπρογραμματισμό των εργασιών έχει προβλεφθεί να μην παρεμποδίζεται η άρδευση κατά την καλλιεργητική περίοδο.

Για τους παραπάνω λόγους δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα αρδευτικά δίκτυα της χώρας και ένα από τα πιο σύγχρονα στην Ευρώπη και δικαίως χαρακτηρίστηκε «εμβληματικό» και έργο «πιλότος».

Ως Διοίκηση οφείλουμε να ευχαριστήσουμε την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη για την ανακοίνωση αυτού του μεγάλου έργου.

Επιθυμούμε επίσης να τον συγχαρούμε και να επισημάνουμε τη συνέπεια του λόγου του, καθώς όταν στις 30 Ιανουαρίου 2021 επισκέφθηκε την Καρδίτσα μετά την καταστροφή του Ιανού και μετά την παρέμβασή μας για την ανάγκη δημιουργίας του νέου δικτύου, ανακοίνωσε δημοσίως ότι το κλειστό δίκτυο του Ταυρωπού θα είναι ένα από τα πρώτα αρδευτικά έργα που θα προωθηθούν.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες αποδίδουμε στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Σπήλιο Λιβανό, για την επιτάχυνση των διαδικασιών ωρίμανσης του νέου έργου, στον συντοπίτη Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Κωνσταντίνο Τσιάρα που στήριξε διαχρονικά το αίτημα του Οργανισμού μας στην Κυβέρνηση και τον Υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ κ. Χρήστο Τριαντόπουλο. 

Τέλος, οφείλουμε να επισημάνουμε και να ευχαριστήσουμε όσους συνέδραμαν από την θέση τους στο ΥΠΑΑΤ ώστε να υπάρξει αυτή η τελική θετική εξέλιξη, τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωνσταντίνο Σκρέκα, τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο, κ. Ιωάννη Οικονόμου και τον Γ.Γ. Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών κ Δημήτριο Παπαγιαννίδη».

Πηγή : thessaliatv.gr

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb