Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον: Οι πρώτες εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τον πρόσφατο διάλογο για το υδατικό της Θεσσαλίας

Πυκνός ο διάλογος που αναπτύχθηκε τις προηγούμενες ημέρες γύρω από το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας (Ημερίδα ΠΕΔ/Θ στη Λάρισα, συνέδριο της AgriBusiness Forum στα Τρίκαλα παρουσία του υπουργού κ. Σκρέκα, περιοδεία κ. Φάμελλου στη Θεσσαλία, αρθρογραφία πολιτικών και αυτοδιοικητικών στελεχών κλπ.).

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν έχουν σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον και αποκαλύπτουν τις θέσεις και τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και της αυτοδιοίκησης στην περιοχή μας, καθώς και τις προοπτικές που δημιουργούνται ώστε να ξεφύγει επιτέλους η Θεσσαλία από το τέλμα της απραξίας και της αναποτελεσματικότητας σε σχέση με το υδατικό πρόβλημα.

Ας αρχίσουμε με την κυβερνητική πλευρά. Ανακοινώθηκε πριν λίγες ημέρες ένα «πακέτο» αρδευτικών έργων για τα επόμενα χρόνια με χρηματοδότηση κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης, πόρους του ΥΠΑΑΤ και δημόσιες επενδύσεις.

Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και κάποια έργα θεσσαλικού ενδιαφέροντος (δες τον σχετικό σύνδεσμο εδώ).

Πρόκειται αναμφίβολα για μια θετική εξέλιξη και κάποιες αντιπολιτευτικές μεμψιμοιρίες του Σωκράτη Φάμελλου (στο εξής ΣΦ) από την Λάρισα («μεγάλες αδικαιολόγητες καθυστερήσεις», «αδράνεια» κ.α.) προφανώς δεν αλλοιώνουν την σημασία τους.

Πρώτη βασική παρατήρηση είναι ότι πρέπει τα έργα που ανακοινώθηκαν να γίνουν πραγματικότητα. Δυστυχώς παραμένει η αρνητική εμπειρία του παρελθόντος, όταν κυβερνήσεις είχαν επανειλημμένα ανακοινώσει μελέτες ή/και έργα, που τελικά όμως κάποια από αυτά δεν προχωρήσαν ή, για κάποια άλλα, η «επόμενη» κυβέρνηση άλλαζε τον προγραμματισμό τους, απεντάσσοντας έργα ή εγκαταλείποντας τα ανολοκλήρωτα.

Συνεπώς, χρέος όλων των φορέων και οργανώσεων της Θεσσαλίας είναι στο εξής να παρακολουθούμε στενά την πορεία των έργων που ανακοινώθηκαν έως και την υλοποίησή τους.

Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με τους στόχους που υπηρετούν τα έργα που ανακοινώθηκαν.

Η μία κατηγορία έργων υπηρετεί την πολιτική εξοικονόμησης νερού, μειώνοντας δραστικά τις απώλειες από την μεταφορά και διανομή του νερού στους τελικούς χρήστες. Τυπικό τέτοιο έργο είναι η αναβάθμιση των αρδευτικού δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού (κλειστό δίκτυο) στην Καρδίτσα, όπου η εξοικονόμηση εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 50% των καταναλώσεων και θα περιορίσει κατά περίπου 30 εκατ. κ. μ. νερού τις απολήψεις από την τεχνητή λίμνη Ν. Πλαστήρα !

Η δεύτερη κατηγορία έργων αφορά στην ταμίευση υδάτων εντός της Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού, με έργα, όπως ακούσαμε, στον Ενιπέα Φαρσάλων στο Μουζάκι και άλλα μικρότερα. Επειδή και ο στόχος αυτός είναι εξίσου σημαντικός με την εξοικονόμηση, σκόπιμο είναι η κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει άμεσα και υπεύθυνα, ποιοι ταμιευτήρες θα ενταχθούν καθώς και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους.

Τέλος ας μην διαφύγει της προσοχή μας η ανακοινωθείσα διαδικασία υλοποίησης κάποιων έργων μέσω ΣΔΙΤ και ας εργαστούμε ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις των κυβερνώντων πως ΔΕΝ θα επιβαρυνθούν οι χρήστες (αγρότες) με την αποπληρωμή των έργων και ότι η συμβολή των αγροτών θα παραμείνει στα επίπεδα του τέλους άρδευσης που ισχύει σήμερα.

Όμως, παρά τις θετικές εκτιμήσεις που διαπιστώσαμε στα παραπάνω, δεν πρόκειται να παρασυρθούμε από το πανηγυρικό κλίμα και να δώσουμε στον Θεσσαλικό λαό να πιστέψει ότι με τα έργα αυτά λύνεται το υδατικό πρόβλημα.

Το μείζον πρόβλημα των ελλειμμάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) παραμένει. Τα έργα αυτά, όταν με το καλό υλοποιηθούν, θα συμβάλλουν στην μείωση των ετήσιων ελλειμμάτων(προσφορά/ζήτηση), δεν πρόκειται όμως να ανταποκριθούν στην σταδιακή εξάλειψη του συσσωρευμένου υδατικού ελλείμματος των 3000 εκατ. κ. μ. νερού στους υπόγειους υδροφορείς (δες Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων/ΣΔΛΑΠ του 2017), ούτε βεβαίως θα δώσουν την δυνατότητα για μεγάλης κλίμακας υποκατάσταση των υφισταμένων 33.000 γεωτρήσεων στον θεσσαλικό κάμπο, πολλές από τις οποίες αντλούν από μόνιμα αποθέματα νερού των υπόγειων υδροφορέων (οικολογική καταστροφή, επέκταση της υφαλμύρινσης κλπ. ).

Για όλα αυτά, καθώς, και για την εξασφάλιση υδάτινων αποθεμάτων που θα αντιμετωπίσουν την ερημοποίηση και την ξηρασία που μας απειλούν (βλέπε ομιλίες καθηγητών κ.κ. Λέκκα, Λουκά, Δέρκα κ.α. στην ημερίδα της ΠΕΔ), είναι κρίσιμης σημασίας η ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ από τα ορεινά της Δυτικής Θεσσαλίας και συγκεκριμένα με μεταφορά από τον ταμιευτήρα Συκιάς και μέσω της σήραγγας προς Μουζάκι, τα λεγόμενα «έργα εκτροπής Αχελώου».

Με άλλα λόγια χρήσιμα και σημαντικά τα έργα που ανακοινώθηκαν, κανένα από αυτά δεν «περισσεύει», όμως δεν επαρκούν για την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και την απόκρουση του κινδύνου ερημοποίησης.

Η κυβέρνηση του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στο θέμα των έργων του Αχελώου έχει κηρύξει την απόλυτη σιγή !

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εκπρόσωπός της Υπουργός κ. Σκρέκας, που βρέθηκε στην Θεσσαλία (αλλά όχι στην Ημερίδα της ΠΕΔ) την προηγούμενη ημέρα, δεν είχε το θάρρος ούτε καν να αναφέρει την λέξη «Αχελώος», λες και δεν είναι Θεσσαλός, λες και δεν είναι μέλος μιας κυβέρνησης, που είχε εξαγγείλει την ολοκλήρωση των έργων.

Άραγε πόσο αξιόπιστοι μπορούν να θεωρηθούν ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης και οι Υπουργοί του, όταν από την μια τα «κόβουν χοντρά» στον ΣΥΡΙΖΑ για κωλοτούμπες και παλινωδίες σε διάφορα θέματα, οι ίδιοι, όμως, χρησιμοποιούν ακριβώς παρόμοιες πρακτικές, χωρίς μάλιστα να αισθάνονται την ανάγκη να δώσουν κάποιες εξηγήσεις στον Θεσσαλικό λαό ;

Το μόνο ενθαρρυντικό αυτής της ημέρας ήταν ότι στην ημερίδα της ΠΕΔ Θεσσαλίας , όσοι βουλευτές και αυτοδιοικητικοί της ΝΔ παραβρέθηκαν, δεν ακολούθησαν την τακτική της αποσιώπησης, αντίθετα εξέφρασαν αβίαστα την θέση τους για την ολοκλήρωση των έργων Άνω Αχελώου και πολλοί από αυτούς ασπάστηκαν την πρόταση της Επιτροπής Διεκδίκησης (ΕΔΥΘΕ) να συζητηθεί το θέμα στην Βουλή.

Θα παρακολουθήσουμε άγρυπνα στο εξής, εάν οι τοποθετήσεις αυτές ήταν ειλικρινείς και κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να πιέσουν τον «σιωπηλό» πρωθυπουργό να ανταποκριθεί στις προεκλογικές δεσμεύσεις της ΝΔ και να πράξει το αυτονόητο.

Ας έλθουμε τώρα και στην αξιωματική αντιπολίτευση.

Τόσα χρόνια, που ήταν στην κυβέρνηση «απουσίαζαν» κυριολεκτικά από την υπόθεση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας επικαλούμενοι διάφορες δικαιολογίες.

Πρόσφατα μάλιστα ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Δ. Γελαλής (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22/11) επικαλέστηκε τις «τελείως διαφορετικές δημοσιονομικές συνθήκες» και το «μικρότερο χρονικό διάστημα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ !

Μια παρατήρηση σε αυτά : δηλαδή 4,5 ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης επαρκούσαν ώστε να επικεντρωθούν επίμονα και παθιασμένα, για να βγουν τα έργα του Αχελώου έξω από τους θεσμικούς σχεδιασμούς (Χωροταξικό, ΣΔΛΑΠ, ΕΣΕΚ) αλλά δε ήταν αρκετά να εργαστούν για την ωρίμανση και δρομολόγηση κάποιων νέων έργων στην Θεσσαλία ;

Επίσης, ήταν τόσο στενά τα «δημοσιονομικά» περιθώρια, που δεν τους επέτρεψαν να ασχοληθούν με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης υδάτων, την ενίσχυση σε προσωπικό και μέσα των υφισταμένων διοικητικών δομών, την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου των ΤΟΕΒ κλπ. ;

Προφανώς όχι, απλά δεν ήταν προτεραιότητα για αυτούς και δεν έτυχαν της ανάλογης σημασίας, όπως επιβάλλεται σε τόσο κρίσιμα θέματα (και για να είμαστε δίκαιοι και η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει κάνε, μέχρι σήμερα, θετικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση).

Ας επανέλθουμε στο ουσιαστικό ζήτημα των έργων εκτροπής – μεταφοράς από τον Αχελώο. Τόσα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν οχυρωμένος πίσω από την ανούσια τοποθέτηση ότι είναι «κατά της εκτροπής», αποφεύγοντας, όμως, να μιλήσει με ειλικρίνεια για τις πραγματικές του προθέσεις σχετικά με την τύχη των ημιτελών έργων.

Το τελευταίο διάστημα, όμως, χάρις και την συστηματική προσπάθεια της ΕΔΥΘΕ, ο κόσμος άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το πραγματικό πολιτικό δίλημμα δεν είναι «υπέρ/κατά» της εκτροπής αλλά έχει μετατοπιστεί στο ερώτημα εάν «θα ολοκληρωθούν ή όχι» τα έργα του Αχελώου.

(Σημείωση: η μετατόπιση από αυτό το δίλημμα «υπέρ/κατά» ξεβόλεψε αναλόγως και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος νόμιζε ότι οι ανέξοδες υποσχέσεις του για τον Αχελώο θα επιτρέψουν να μείνει αλώβητος για όλη την διάρκεια της πρωθυπουργίας του).

Μετά από αυτά στον ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να υπάρχουν «ρωγμές» στην επιχειρηματολογία του. Κάποια στελέχη του ( πχ. ΣΦ) παραμένουν δογματικά στην θέση ότι η «εκτροπή του Αχελώου έχει κλείσει με την απόφαση 26/14 του ΣτΕ» Και την ίδια ώρα οι βουλευτές Λάρισας Α. Βαγενά και Β. Κόκκαλης (ο οποίος έως το 2019 ήταν ένθερμος υποστηρικτές των έργων Αχελώου !!) στέκονται άβουλοι και αμίλητοι δίπλα του, αποδεχόμενοι προφανώς τις θέσεις του πρώην υπουργού ότι το ΣτΕ «έκλεισε οριστικά το θέμα των έργων» …

Βεβαίως ο κ. ΣΦ απέφυγε να μας εξηγήσει γιατί, εφόσον και σε άλλα έργα υπάρχουν ακυρωτικές αποφάσεις του ΣΤΕ, όπως π.χ. για το ΥΗΕ Μεσοχώρας, στο έργο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει θετικός στο να λειτουργήσει και τα στελέχη του ψήφισαν θετικά κατά το πρόσφατο Περιφερειακό Συμβούλιο; Ή, αντίστοιχα θα ρωτήσουμε, γιατί πιέζουν την κυβέρνηση για το θέμα των αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη όπου το ΣτΕ «δικαίωσε» την άποψη του ΥΠΠΟ και απέρριψε την σχετική προσφυγή ;

Μήπως τελικά για τον Σωκράτη Φάμελλο και τον ΣΥΡΙΖΑ οι αποφάσεις του ΣτΕ γίνονται σεβαστές αλακάρτ ;

Η υποκρισία όμως συνεχίζεται, με διαφορετική μορφή, και από άλλους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ. Για παράδειγμα ο Δ. Γελαλής, αποστασιοποιούμενος από τον ΣΦ, δηλώνει ότι «δεν είμαι της λογικής …να γκρεμίζονται έργα», χωρίς όμως να απαντά στο ερώτημα τι θα γίνει με αυτά !

Σε ανάλογη κατεύθυνση, ακόμη πιο υποκριτικά, ο Δήμαρχος Λαρισαίων, ο οποίος στην ημερίδα της ΠΕΔ/Θ δήλωσε ότι «δεν επιθυμώ να καταστραφούν» (τα έργα) θεωρώντας την πρόταση αυτή «εκτός τόπου και χρόνου», πρότεινε μάλιστα την ολοκλήρωσή τους (Συκιά και σήραγγα) και την λειτουργία υδροηλεκτρικού σταθμού ! Αλλά όπως είπε «μετά θα βάλουμε στο τραπέζι την εκτροπή Αχελώου». Παράλειψε βεβαίως να πει στους Θεσσαλούς ότι κάτι τέτοιο αποτελεί παγίδα δεδομένου πως ένα τέτοιο σενάριο αποκλείεται παντελώς από το ΣτΕ.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως προκύπτει και από την απόφαση 26/2014, επιμένει (και ορθώς κατά την άποψή μας) ότι πρέπει το σχέδιο αξιοποίησης των υδάτων του Αχελώου (ενέργεια, αρδεύσεις, ξηρασία κλπ.) να είναι σαφές, καθαρό, δεσμευτικό και χωρίς αστερίσκους. Συνεπώς αποκλείονται «εναλλακτικές» προτάσεις σαν αυτές που κάνουν τώρα οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ για να αποφύγουν την πίεση από τα ερωτήματα των προβληματισμένων για το μέλλον της Θεσσαλίας πολιτών και των αγροτών που αγωνιούν.

Με απλά λόγια : Τα έργα Αχελώου είτε ολοκληρώνονται, παράγοντας ενέργεια και παράλληλα συνεισφέρουν στην ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔ Θεσσαλίας (μέσω της μεταφοράς 250 εκατ. κ. μ. νερού), είτε/εναλλακτικά κατεδαφίζονται, γιατί δεν υπάρχει άλλο περιθώριο στους ποταμούς Άνω Αχελώο και Κουμπουργιαννίτη, που παραμένουν μπαζωμένοι για πάνω από 30 χρόνια και η ροή τους γίνεται μέσα από σήραγγες παράκαμψης, μισοβουλωμένες από φερτά υλικά.

Και ας μην ξεχνάμε τους κινδύνους από πλημμυρικά φαινόμενα, όπως τα εντόπισαν οι πραγματογνώμονες επί υπουργίας Χρ. Σπίρτζη, κάτι που οδήγησε τον τότε υπουργό να ενεργοποιήσει μια μικρή χρηματοδότηση συντήρησης των εγκαταλειμμένων έργων.

Φυσικά δεν έχουμε απαίτηση από πολιτικούς, που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι η «καριέρα» τους (Σκρέκας, Φάμελλος κλπ.), ούτε φυσικά από τους Αιτωλοακαρνάνες τοπικιστικές και τους κάθε είδους λαϊκιστές - ψευτοοικολόγους να συναισθανθούν τους κινδύνους, να επιδείξουν ειλικρινή οικολογική ευαισθησία και να πράξουν αυτό που το καθήκον τους επιβάλλει.

Αυτοί οι άνθρωποι μόνο από πολιτική πίεση καταλαβαίνουν. Έτσι πχ. και πριν λίγα χρόνια πιέστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ με την επί τριάντα χρόνια ανιστόρητη επιμονή τους να κατεδαφίσουν την Μεσοχώρα, και υποχρεώθηκαν να στηρίξουν το έργο, βλέποντας ότι το πολιτικό κόστος ήταν μεγαλύτερο από το «όφελος» (κατά σύμπτωση υπουργός Σ. Φάμελλος). Έτσι λοιπόν θα συμβεί και τώρα.

Η πίεση των Θεσσαλών, με τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο και ώριμα πολιτικά αιτήματα, όπως πχ. η πρόταση για συζήτηση στη Βουλή, θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα και θα αντικαταστήσουν τους μικροπολιτικούς υπολογισμούς, την υποκρισία, την αποσιώπηση των κινδύνων και τον λαϊκισμό, οδηγώντας στην επικράτηση της λογικής, δηλαδή την ολοκλήρωση των έργων.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb