Ο ρόλος της υδροηλεκτρικής ενέργειας και των φραγμάτων στην κοινωνία, συμπεριλαμβανομένου του μετριασμού και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή - Asit K. Biswas* - Cecilia Tortajada*

 

Αναδημοσιεύουμε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που αφορά το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα φράγματα και η υδροηλεκτρική ενέργεια στον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.  

Το πλήρες άρθρο των Asit K. Biswas* - Cecilia Tortajada*  μπορείτε να βρείτε εδώ

Παραθέτουμε αποσπάσματα του άρθρου (μετάφραση της Google) :

[ Ο κοινωνικός ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν η υδροηλεκτρική ενέργεια και τα φράγματα, συμπεριλαμβανομένου του μετριασμού και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ούτε εκτιμώνται πλήρως ούτε κατανοούνται πλήρως στις περισσότερες χώρες.

Αυτά ήταν μια σοβαρή αιτία διαμάχης μεταξύ των λόμπι υπέρ και κατά των δαπανών από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ένας σημαντικός λόγος για αυτό ήταν το ισχυρό κίνημα που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αρχικά στις δυτικές χώρες, και που διακήρυξε, «το μικρό είναι όμορφο» και το μεγαλύτερο δεν είναι καλύτερο [Schumacher, 19731].

Από τον δυτικό κόσμο, αυτή η μάλλον απλοϊκή έννοια διείσδυσε σταθερά στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το 1995, το The Times Literacy Supplement θεώρησε ότι το βιβλίο ήταν μεταξύ των 100 βιβλίων με τη μεγαλύτερη επιρροή που εκδόθηκαν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Δεδομένου ότι τα μεγάλα φράγματα είναι σημαντικές κατασκευές, πιάστηκαν από αυτήν την ιδέα. Περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1970, υπήρξε ένα ισχυρό κίνημα, επίσης στη Δύση, από πολυάριθμες ακτιβιστικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Προώθησαν έντονα μια προκατάληψη κατά του μεγάλου φράγματος......

Τα μεγάλα φράγματα ως άσκηση οικοδόμησης εθνών

Όταν ξεκίνησε αυτό το κίνημα, η «χρυσή εποχή» της κατασκευής φραγμάτων στη Δύση, που εκτείνεται από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1960, είχε σχεδόν τελειώσει. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, η κατασκευή μεγάλων φραγμάτων ξεκίνησε καθώς οι χώρες ανεξαρτητοποιήθηκαν από τους αποικιακούς κυρίους τους από τα τέλη της δεκαετίας του 1940......

Αύξηση της κοινωνικής πόλωσης στα μεγάλα φράγματα

Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τη δεκαετία του 1990, υπήρχε αυξανόμενη πόλωση στις κοινωνικές απόψεις για τα οφέλη και το κόστος των μεγάλων φραγμάτων. Το αποκορύφωμα αυτής της πόλωσης έφτασε γύρω στο 1993, όταν έληξε ξαφνικά η οικονομική υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας για το έργο Sardar Sarovar, στην Ινδία. Στη συνέχεια, η Παγκόσμια Τράπεζα ακύρωσε το έργο Arun III του Νεπάλ.....

Αλλαγή της συνολικής άποψης για τα φράγματα

Κατά την περίοδο μετά το 2010, οι συζητήσεις για τα οφέλη και το κόστος των μεγάλων φραγμάτων έγιναν πιο λεπτομερείς. Ιδρύματα όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης αποφάσισαν να αντιστρέψουν τις προηγούμενες πολιτικές τους και άρχισαν και πάλι να χρηματοδοτούν μεγάλα φράγματα.

Την τελευταία δεκαετία, και τα δύο αυτά ιδρύματα έχουν επισκιαστεί από την Κίνα όσον αφορά την κατασκευή νέων φραγμάτων, τόσο εντός της χώρας όσο και σε μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία 20 χρόνια, η Κίνα ήταν, μακράν, η μεγαλύτερη χώρα κατασκευής φραγμάτων στον κόσμο....

Μεγάλα φράγματα, κλίμα αλλαγή και βιώσιμη ανάπτυξη

Οι αποφάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το Έργο Sardar Sarovar στην Ινδία και Φράγμα Arun III στο Νεπάλ, επέβαλαν μια σημαντική μείωση της διαθέσιμης χρηματοδότησης για την κατασκευή μεγάλων φράγματα.

Ωστόσο, η κατασκευή φραγμάτων βρέθηκε ξανά ψηλά στον κόσμο πολιτική και οικονομική ατζέντα.

Όλα τα φράγματα πρέπει να είναι τεχνικά, οικονομικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά ωφέλιμα για την κοινωνία.

Σχεδιασμένα και σωστά διαχειριζόμενα υδροηλεκτρικά φράγματα θα παίξουν ένα όλο και πιο σημαντικό ρόλο τον κόσμο κατά τη χρονική διάρκεια και μετά το 2020...]

*Asit K. Biswas, Διακεκριμένος Επισκέπτης Καθηγητής, Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, Η.Β.

*Cecilia Tortajada, Καθηγήτρια, Σχολή Διεπιστημονικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, Η.Β.

Πηγή : The Water Network

 Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Μη ρεαλιστική η μείωση των αρδευομένων εκτάσεων - (Γκούμας Κώστας - Μπαρμπούτης Τάσος)*

Το τελευταίο διάστημα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν όλο και πιο αισθητή την παρουσία τους. Οι φωνές των επιστημόνων για άμεση λήψη μέτρων και αναζήτηση ενός πιο σύγχρονου, παραγωγικού μοντέλου στη γεωργία, πληθαίνουν.

Η Θεσσαλία - προειδοποιούν - ερημοποιείται, το έδαφός της διαβρώνεται και μεγάλο μέρος των νερών της, καταλήγει αναξιοποίητο στη θάλασσα, ενώ τα οικοσυστήματά της (Πηνειός, υδροφόροι ορίζοντες) ταπεινώνονται δραματικά.
Η ασφάλεια καλλιεργειών, υποδομών και ανθρώπων, διακυβεύεται, ενώ το κόστος των επιδοτήσεων για επούλωση των πληγών είναι τεράστιο.

Στα πλαίσια της στήλης που καθιέρωσε Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Δευτέρας «ΕτΔ» θέλοντας να κοινωνήσει τις διαστάσεις του σύνθετου και πολυπαραγοντικού αυτού προβλήματος, και να συμβάλει, με τον τρόπο της, στην επίλυσή του, δημιουργεί μια «ΑΝΟΙΧΤΗ ΓΡΑΜΜΗ», μεταξύ των αναγνωστών της και ειδικών επιστημόνων της νεοσυσταθείσας Επιτροπής Διεκδίκησης Επίλυσης του Υδατικού Προβλήματος (ΕΔΥΘΕ), οι οποίοι θα απαντούν σε σχετικά ερωτήματα για τα νερά, το περιβάλλον και τον πρωτογενή τομέα στη Θεσσαλία.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

 Ερώτηση «Ε.τ.Δ.» (25/10/2021) :

Εκτός της ενδεχόμενης μεταφοράς νερού (εκτροπής) από τον Αχελώο, ποιες υποδομές απαιτούνται και τι πρωτοβουλίες μπορούν να ληφθούν με στόχο τη μείωση των αναγκών σε νερό ώστε να υποκατασταθούν οι αντλήσεις υπόγειων νερών (γεωτρήσεις) από επιφανειακά νερά ;

Αποτελεί λύση η μείωση των αρδευόμενων καλλιεργειών ;

Απάντηση ΕΔΥΘΕ :

Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ), αλλά και πολλές παρόμοιες προτάσεις πριν τη θεσμοθέτησή τους (2014), απαιτείται η κατασκευή ταμιευτήρων στα ημιορεινά (και όχι μόνο) του ΥΔ Θεσσαλίας, με έργα όπως στον Ενιπέα Φαρσάλων, στο Μουζάκι Καρδίτσας, Πύλη, Νεοχώρι Τρικάλων, στον Αλμυρό, Ελασσόνα και άλλα μικρότερα, συνολικού όγκου (σύμφωνα με το ΣΔΥ) 150 εκατ. κ. μ. (κατά μέσο όρο) ετησίως (σημ. : σήμερα η λεκάνη απορροής/ΛΑΠ Πηνειού διαθέτει μόνο τους ταμιευτήρες Σμοκόβου και Κάρλας).

Απαιτούνται επίσης σύγχρονα έργα μεταφοράς και διανομής των υδάτων, αντικατάσταση παλαιών υποδομών (ανοικτοί αγωγοί, τεράστιες απώλειες κλπ.) με κλειστούς υπόγειους αγωγούς, συστήματα μέτρησης κατανάλωσης κλπ.

Η μείωση των καταναλώσεων και η εξοικονόμηση του νερού, πολύτιμου φυσικού πόρου, αποτελεί σήμερα αναγκαιότητα και έναν από τους μεγαλύτερους στόχους - «έργα».

Βασική προϋπόθεση επίτευξης του στόχου αυτού (μείωση 15-20%, κατά το ΣΔΥ) είναι η ύπαρξη ΣΧΕΔΙΟΥ, η καθιέρωση κινήτρων για εγκατάσταση σύγχρονων μεθόδων άρδευσης (στάγδην, «έξυπνα» συστήματα κατανάλωσης – ελέγχου) και η εφαρμογή των κανόνων της Οδηγίας 60/2000 (έλεγχος καταναλώσεων νερού, τιμολόγηση κ.α).

Στον βαθμό που όλα αυτά υλοποιηθούν και σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση και την εφαρμογή των κανόνων ορθολογικής διαχείρισης υδάτων, θα επιδιωχθεί η μείωση χρήσης των γεωτρήσεων και οι αντλήσεις θα μπορούν να περιοριστούν ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ από υγιείς υδροφορείς (σε περιοχές που δεν έχουν προβλήματα ανανέωσης των αποθεμάτων τους).

Τελείως ενδεικτικά θα ήταν επιθυμητή μια ανατροπή της σημερινής σχέσης (70% υπόγεια προς 30% επιφανειακά) σε 40% / 60%.
Ακόμη όμως και με εξοικονόμηση του νερού της τάξεως του 20%, το έλλειμμα παραμένει στα επίπεδα των 250.000.000 κ.μ. νερού τον χρόνο, έλλειμμα που μόνο με μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων μπορεί να επιτευχθεί με τα αποτελέσματα που αναφέρθηκαν και χωρίς να υπολογίσουμε τις συνέπειες από εγκατάλειψη γόνιμων χωραφιών, από τη διάβρωση στα επικλινή, από άρδευση με υφάλμυρα νερά (είσοδο θαλασσινού νερού), από εγκατάσταση Φ/Β κλπ.

Πριν λίγα χρόνια η Θεσσαλία με 5.000.000 καλλιεργούμενα στρέμματα είχε μέσο κύκλο εργασιών ανά στρέμμα 300 ευρώ έναντι 200 ευρώ/στρ. του μέσου όρου της χώρας. Αυτό το πέτυχε με την άρδευση του 50% των εκτάσεων και με τις ικανότητες των αγροτών της.

Μια μεταβολή των αρδευόμενων εκτάσεων από αρδευόμενες (με κύκλους εργασιών από 200 μέχρι 2.500 ευρώ/στρ.) σε ξηρικές με κύκλους εργασιών 60 ευρώ/στρ. θα έκανε αδύνατη την επιβίωση όχι μόνο των μικρομεσαίων αγροτών, των οποίων θα μείωνε το εισόδημα στο μισό, αλλά και άλλων κατοίκων της Θεσσαλίας, καθώς το γεωργικό εισόδημα διαχέεται σε όλη την κοινωνία.

Επομένως η επιλογή της μείωσης των αρδευόμενων εκτάσεων δεν είναι ρεαλιστική λύση, γιατί θα καταστήσει πολλές μικρομεσαίες αγροτικές μονάδες ΜΗ βιώσιμες, θα προκαλέσει εκτεταμένη εγκατάλειψη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, θα οδηγήσει σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, καταστροφή εδαφών και ερημοποίηση.

Ο πρωτογενής τομέας και η διατροφική επάρκεια της χώρας πρέπει να υποστηριχθούν με κατάλληλες πολιτικές και μια από τις πιο βασικές είναι η εξασφάλιση του νερού των αρδεύσεων.

Υπό το πρίσμα αυτό πρέπει να εφαρμοστεί και η (ιστορικά) δεύτερη στη σειρά ενίσχυση από τη ΛΑΠ Αχελώου (η πρώτη πραγματοποιήθηκε μέσω του ΥΗ ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα το 1960).

Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕE/Κεντρικής Ελλάδας.
Μπαρμπούτης Τάσος, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Η επίδραση των βροχών του Οκτωβρίου στη διάβρωση εδαφών - Του Φάνη Γέμτου*

 

Στις αρχές με μέσα Οκτωβρίου είχαμε ένα δεκαήμερο έντονων βροχών. Στην περιοχή μας έπεσαν γύρω στα 100 χιλιοστά βροχής. Περίπου το 1/5 της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης συγκεντρωμένο σε λίγες μέρες. Νερό καλοδεχούμενο μετά από την ξηρασία των προηγούμενων μηνών. 

Βέβαια οι έντονες βροχές δεν ήταν ιδιαίτερα επιθυμητές αλλά από την κακιά ξέρα καλό και το χαλάζι. Οι βροχές αυτήν την περίοδο του χρόνου έχουν ωφελούμενους και ζημιωμένους. Αναμφίβολα όσοι δεν πρόλαβαν να συγκομίσουν τα βαμβάκια τους ζημιώθηκαν καθώς οι έντονες βροχές προκάλεσαν απώλειες από βαμβάκι που έπεσε στο έδαφος, αλλά και από υποβάθμιση της ποιότητας και του βάρους του προϊόντος. Ιδιαίτερα οι όψιμες περιοχές όπως η Καρδίτσα έπαθαν σημαντικές ζημιές.

Κάποιες ζημιές είχαμε σε ασυγκόμιστα φρούτα κυρίως όψιμα σταφύλια αλλά και λίγα μηλοειδή. Αντίθετα οι υπόλοιποι παραγωγοί ωφελήθηκαν καθώς η υγρασία θα τους βοηθήσει να καλλιεργήσουν τα χωράφια τους και να σπείρουν πρώιμες καλλιέργειες όπως η ελαιοκράμβη.

Οι καλλιεργητές χειμερινών καλλιεργειών θα προλάβουν να προετοιμάσουν νωρίς τα χωράφια τους για να σπείρουν έγκαιρα. Για την κτηνοτροφία, τουλάχιστον την ημι-νομαδική προβατοτροφία οι βροχές θα δημιουργήσουν βλάστηση στους βοσκότοπους. Οι βροχές ήταν χρήσιμες για τα οικοσυστήματα καθώς ρυάκια και ποτάμια απόκτησαν ροή, ενώ νερό εισέρρευσε στους λίγους ταμιευτήρες που έχουμε στο εσωτερικό της Θεσσαλίας.

Επομένως έχουμε κερδισμένους και χαμένους από τις βροχές.
Εκεί όμως που είχαμε τεράστιες αλλά μάλλον αφανείς ζημιές ήταν στο έδαφος. Οι έντονες βροχοπτώσεις προκάλεσαν εκτεταμένη διάβρωση των επικλινών εδαφών της περιοχής μας.

Έχω γράψει πολλές φορές για τον κίνδυνο καταστροφής των επικλινών εδαφών της Θεσσαλίας από το φαινόμενο της διάβρωσης από νερό. Θυμίζω ότι οι σταγόνες της βροχής πέφτουν πάνω στην επιφάνεια του εδάφους με μεγάλη ταχύτητα. Όταν το έδαφος είναι γυμνό τότε πέφτουν πάνω στα συσσωματώματα του εδάφους και προκαλούν διάσπαση μικρών τεμαχίων. Αυτά προκαλούν δύο ζημιές. Η μια ότι κινούνται με το νερό και φράζουν τους πόρους τους εδάφους μειώνοντας την ικανότητά του να απορροφήσει το νερό προκαλώντας απορροή. Η δεύτερη ότι το νερό που κυλά στην πλαγιά τα μεταφέρει εύκολα μαζί του προκαλώντας τη διάβρωση του εδάφους, δηλαδή την απομάκρυνσή του από τα ανώτερα σημεία προς τα κατώτερα. Τα σωματίδια αυτά είναι τα πιο λεπτά, (κυρίως άργιλος αλλά και θρεπτικά στοιχεία όπως ο φώσφορος και οργανική ουσία), ενώ τα βαρύτερα όπως η άμμος ή τα πετραδάκια μένουν πίσω.

Τελικά η απομάκρυνση αυτή προκαλεί σε μεγάλο χρονικό διάστημα μείωση της γονιμότητας του εδάφους και τελικά την καταστροφή του.
Τα φαινόμενα αυτά είχα την ευκαιρία να τα δω από κοντά σε μια επίσκεψη που έκανα στην περιοχή της Χάλκης – Νίκαιας μέχρι το Μοσχοχώρι. Πήρα τον παράδρομο από τη δεξιά πλευρά της ΠΑΘΕ προς Βόλο και προχώρησα παράλληλα με τα επικλινή εδάφη της περιοχής.

Αξίζει τον κόπο να πάνε οι αγρότες να δουν τα φαινόμενα όπως φαίνονται στις φωτογραφίες που παραθέτω. Σε ένα συγκομισμένο βαμβακοχώραφο με μικρή σχετικά κλίση το νερό που κινήθηκε προς τα κάτω δημιούργησε μικρά αβαθή αυλάκια που παρέσυραν μαζί τους τα φύλλα του βαμβακιού μαζί με χώμα. Στο κάτω μέρος της πλαγιάς φαίνονταν τα σημεία στα οποία το νερό απέθεσε τα λεπτόκοκκα υλικά (κυρίως άργιλο).

Χαρακτηριστική διάβρωση ενός λεπτού στρώματος εδάφους (λίγα χιλιοστά) που ίσως να μη φαίνεται ιδιαίτερα. Αν σκεφτείτε ότι το έδαφος δημιουργείται με ταχύτητα μικρότερη του 1 χιλιοστού τον χρόνο, μπορείτε να φανταστείτε τη ζημιά μετά από λίγα χρόνια.

Σκεφτείτε ακόμα ότι το φαινόμενο άρχισε στη δεκαετία του 1930 και συνεχίζεται.
Στην επόμενη στάση το φαινόμενο ήταν τρομακτικό. Σε μια μακρύτερη πλαγιά με έντονη κλίση το έδαφος ήταν καλλιεργημένο και σπαρμένο με κάποιο τριφύλλι. Το τριφύλλι μόλις άρχιζε να φαίνεται στην επιφάνεια του χωραφιού. Εκεί το νερό δημιούργησε αυλάκια βάθους πάνω από 5 εκατοστά που φαίνονταν στην επιφάνεια κάθε λίγα μέτρα να κατεβαίνουν στην πλαγιά.

Εδώ η ζημιά στο έδαφος ήταν πολύ εντονότερη και είναι βέβαιο ότι χάθηκαν πολλά χιλιοστά εδάφους.

Η εικόνα στις γύρω πλαγιές των λόφων ήταν επίσης ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Άσπρα χωράφια που το χώμα είχε απομακρυνθεί από τη διάβρωση και είχε εμφανιστεί η μάργα που ήταν από κάτω. Όλα τα χωράφια καλλιεργημένα κατά τις κλίσεις που διευκολύνουν τη ροή του νερού. Ακόμη και οι οπωρώνες με τα δένδρα κατά τις κλίσεις. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την αφαίρεση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας και το όργωμα που αφήνουν το έδαφος γυμνό συμβάλλουν σε αυξημένη διάβρωση. Υπολογίστε ότι αυτό συμβαίνει σε όλα τα επικλινή εδάφη από τη Χάλκη-Βελεστίνο μέχρι τα Φάρσαλα. Και αυτό συμβαίνει τα τελευταία πολλά χρόνια (από τη δεκαετία του 1930) και κανείς δεν συγκινείται ιδιαίτερα.

Δυστυχώς και οι ίδιοι οι παραγωγοί δεν το αντιλαμβάνονται καθώς οι «νεροφαγιές» θα καλυφθούν με την επόμενη κατεργασία του εδάφους. Η αλλαγή όμως του εδάφους είναι πλέον εμφανής καθώς οι κορυφές των πλαγιών είναι εδάφη διαβρωμένα με την άργιλο να έχει απομακρυνθεί και το έδαφος να είναι πλέον κυρίως άμμος με πετραδάκια.

Είναι καιρός έστω και αργά να ασχοληθεί κάποιος με το πρόβλημα αυτό. Ελπίζω η επιτροπή ερημοποίησης να κτυπήσει ένα έντονο καμπανάκι για να ασχοληθεί το ΥΠΑΑΤ, αλλά και οι ίδιοι οι αγρότες δεν μπορούν να μένουν αδρανείς.

Υπενθυμίζω ότι το κοινωνικό σύνολο πληρώνει επιδοτήσεις για τις υπηρεσίες των αγροτών στην παραγωγή τροφίμων, αλλά και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η διατήρηση του φυσικού πόρου έδαφος είναι μία από τις υπηρεσίες. Είναι καιρός οι επιδοτήσεις της ΚΑΠ να κατευθυνθούν σε δράσεις για προστασία του εδάφους αντί για τις γνωστές επιδοτήσεις χωρίς πραγματικό αντίκρισμα.

 *Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Η κλιματική αλλαγή και το ανθρώπινο λάθος συρρικνώνουν την ελληνική γεωργία - Ρεπορτάζ του Γιάννη Ψαρόπουλου* (ανταποκριτή του Al Jazeera)

 

Cotton is Thessaly’s main cash crop but when farmers cannot find affordable water they abandon it in      favour of dry ones such as wheat and barley [John Psaropoulos/Al Jazeera]

Το ειδησεογραφικό δίκτυο Al Jazeera ασχολείται με τα γεωργικά και περιβαλλοντικά προβλήματα της Θεσσαλίας :

Το πλήρες ρεπορτάζ του Έλληνα ανταποκριτή Γιάννη Ψαρόπουλου με τον τίτλο «Climate change and human error shrivel Greek agriculture» μπορείτε να βρείτε εδώ

Παραθέτουμε αποσπάσματα του ρεπορτάζ (μετάφραση της Google) :

[Η κλιματική αλλαγή και το ανθρώπινο λάθος συρρικνώνουν την ελληνική γεωργία. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τώρα την κακοδιαχείριση του νερού και τις μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές στην Ελλάδα

Θεσσαλία, Ελλάδα – Οι αγρότες του Αμπελώνα στην κεντρική Ελλάδα οδεύουν προς την οικονομική καταστροφή. Τον περασμένο Ιούλιο, καθώς μια σειρά από κύματα καύσωνα έπληξε τη χώρα, τους κόπηκε το ηλεκτρικό ρεύμα, ώστε να μην μπορούν να ποτίσουν τα χωράφια τους. Χάθηκαν ολόκληρες καλλιέργειες.

«Από ένα στρέμμα αχλαδιές δεν μάζεψα ούτε έναν καρπό», είπε ο Γιώργος Σακορράφας, πρόεδρος του τοπικού σωματείου αγροτών. «Άλλοι έχασαν μηδική. Ορισμένοι τρύγοι μείωσαν πολύ τις αποδόσεις».

Κλίμακα του προβλήματος

Το υψηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης κεντρικών αρδευτικών υποδομών – φράγματα, δεξαμενές, αντλιοστάσια και δίκτυα διανομής – οδήγησε στην εγκατάλειψη πολλών έργων κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

Αντίθετα, οι κυβερνήσεις επέτρεψαν στους γεωργούς της Θεσσαλίας να σκάβουν τα δικά τους πηγάδια και να ποτίζουν κατά βούληση.

Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας της κυβέρνησης, μόνο το 23 τοις εκατό της πεδιάδας αρδεύτηκε μέσω των αρχών διαχείρισης νερού. Το υπόλοιπο 77 τοις εκατό ήταν ελεύθερο για όλους, τρυπημένο από 33.000 φρεάτια.

Το πρόβλημα του νερού

Η κυβέρνηση υπολογίζει το ετήσιο έλλειμμα νερού της Θεσσαλίας σε 345 εκατομμύρια τόνους. Αυτό είναι το πόσο περισσότερο νερό αντλείται από υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες από ό,τι αντικαθίσταται επί του παρόντος μέσω των βροχοπτώσεων. Για τέσσερις δεκαετίες, οι αγρότες της Θεσσαλίας έχουν υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα κατά περίπου τρία δισεκατομμύρια τόνους.

Σχεδιάστηκε για χρήση σε γιγάντιους καταιονιστήρες, τους οποίους ο διευθυντής της αρχής, Θανάσης Μαρκίνος, χαρακτήρισε «μια αναποτελεσματική μέθοδο ασυμβίβαστη με τις σύγχρονες μεθόδους και τις βέλτιστες πρακτικές καλλιέργειας».

Ο Μαρκίνος υπολόγισε ότι τα δύο τρίτα του νερού πήγαν χαμένα. «Αυτή τη στιγμή, χάνουμε περισσότερο από το 35 τοις εκατό του νερού σε διαρροές και οι γιγαντιαίοι ψεκαστήρες χάνουν το 50-60 τοις εκατό στην εξάτμιση», είπε. Έτσι, από τους 50 εκατομμύρια τόνους, μόνο περίπου 18 εκατομμύρια τόνοι έφτασαν στα χωράφια.

Χάνοντας το χώμα

Ο Νίκος Δαναλάτος, καθηγητής βιώσιμης γεωργίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, είπε ότι η κακή διαχείριση του νερού ήταν μόνο μια πτυχή της εντατικής γεωργίας που καταστρέφει τη γη.

Μεγάλο μέρος της Θεσσαλίας αποτελείται από λόφους, οι οποίοι ήταν καλυμμένοι με δάση μέχρι πριν από περίπου έναν αιώνα. Είπε ότι η άροση αυτών των κλίσεων με βαριά μηχανήματα διασπά την οργανική ύλη του εδάφους - αποσυντιθέμενα ή αποσυντιθέμενα φυτά που παρέχουν θρεπτικά συστατικά, σταθεροποιούν τη δομή του εδάφους και το βοηθούν να συγκρατεί νερό.

Διόρθωση του προβλήματος

Η κυβέρνηση στάθμιζε να επανεκπαιδεύσει τους αγρότες, να επεκτείνει τα αρδευτικά δίκτυα και να κλείσει πηγάδια. Κατά τη διάρκεια των επόμενων επτά ετών, το υπουργείο Γεωργίας θα οπλιστεί με ένα πολεμικό μπαούλο 22 δισεκατομμυρίων ευρώ (26 δισεκατομμύρια δολάρια) από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ και το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης μετά την COVID-19.

«Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εξετάσει τα ζητήματα της μερικής εκτροπής του Αχελώου», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Αραβώσης, γενικός γραμματέας περιβάλλοντος και υδατικών πόρων στο υπουργείο Περιβάλλοντος. «Η μεταφορά του νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία θα μειώσει τη σοβαρότητα του προβλήματος με το νερό της Θεσσαλίας», είπε στο Al Jazeera.

Κάποιοι ήταν δύσπιστοι για το πόσα μπορεί να κάνει οποιαδήποτε κυβέρνηση.

Ο Κωνσταντίνος Γκούμας ήταν ένας νέος πτυχιούχος γεωπόνος στα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν βοήθησε στο σχεδιασμό ενός φράγματος που θα κατασκευαστεί κοντά στην πατρίδα του Ελασσόνα στη βορειοδυτική Θεσσαλία. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2000. Όταν τελείωσαν έξι χρόνια αργότερα, είχε κατασκευαστεί μόνο ο υπερχειλιστής του φράγματος και η σήραγγα αποστράγγισης των δακτύλων. Οι αγρότες της Ελασσόνας βασίστηκαν στα δικά τους πηγάδια.

«Δεν νομίζω ότι υπήρχε έλλειψη κονδυλίων για την ολοκλήρωση του φράγματος», είπε ο Γκούμας, ο οποίος πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του υποστηρίζοντας καλύτερες υποδομές νερού. «Το έργο μόλις χάθηκε στην κρατική γραφειοκρατία»....].

*John Psaropoulos is an independent journalist based in Athens. He has covered Greece and southeast Europe since the fall of communism. He has been Al Jazeera's Greece correspondent since 2012.

ΠΗΓΗ : Al Jazeera

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Επικαιροποίηση και ολοκλήρωση έργων Αχελώου ή καθαίρεσή τους (Γκούμας Κώστας - Μπαρμπούτης Τάσος)*

 

Το τελευταίο διάστημα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν όλο και πιο αισθητή την παρουσία τους. Οι φωνές των επιστημόνων για άμεση λήψη μέτρων και αναζήτηση ενός πιο σύγχρονου, παραγωγικού μοντέλου στη γεωργία, πληθαίνουν.

Η Θεσσαλία - προειδοποιούν - ερημοποιείται, το έδαφός της διαβρώνεται και μεγάλο μέρος των νερών της, καταλήγει αναξιοποίητο στη θάλασσα, ενώ τα οικοσυστήματά της (Πηνειός, υδροφόροι ορίζοντες) ταπεινώνονται δραματικά.
Η ασφάλεια καλλιεργειών, υποδομών και ανθρώπων, διακυβεύεται, ενώ το κόστος των επιδοτήσεων για επούλωση των πληγών είναι τεράστιο.

Στα πλαίσια της στήλης που καθιέρωσε Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Δευτέρας «ΕτΔ» θέλοντας να κοινωνήσει τις διαστάσεις του σύνθετου και πολυπαραγοντικού αυτού προβλήματος, και να συμβάλει, με τον τρόπο της, στην επίλυσή του, δημιουργεί μια «ΑΝΟΙΧΤΗ ΓΡΑΜΜΗ», μεταξύ των αναγνωστών της και ειδικών επιστημόνων της νεοσυσταθείσας Επιτροπής Διεκδίκησης Επίλυσης του Υδατικού Προβλήματος (ΕΔΥΘΕ), οι οποίοι θα απαντούν σε σχετικά ερωτήματα για τα νερά, το περιβάλλον και τον πρωτογενή τομέα στη Θεσσαλία.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

 Ερώτηση «Ε.τ.Δ.» (25/10/2021) :

Είναι βάσιμοι οι φόβοι που εκφράζονται ότι τα νερά του Αχελώου που θα μεταφερθούν θα αποτελέσουν άσκοπη σπατάλη ; Υπάρχει κίνδυνος καταστροφής των οικοσυστημάτων στην Αιτωλοακαρνανία ;

Τι θα συμβεί στη Θεσσαλία εάν δεν υπάρξει στο μέλλον ενίσχυση υδάτων από τον Αχελώο ;

Απάντηση Ε.Δ.Υ.ΘΕ. :

Εάν μεταφερθούν νερά από τον Αχελώο (σήμερα η θέση της Κυβέρνησης αναφέρεται σε ποσότητα 250 εκατ. κ.μ./έτος) και ΔΕΝ τηρηθούν οι προβλεπόμενοι κανόνες διαχείρισης (π.χ. συνεχιστεί η απουσία σύγχρονου θεσμικού πλαισίου, δεν γίνονται μετρήσεις - έλεγχοι υπερκαταναλώσεων και γενικά παραμείνει η ΑΘΛΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ που γίνεται σήμερα, με ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ των Κυβερνήσεων (έλλειψη πολιτικής βούλησης, απουσία σχεδίου, πελατειακές λογικές κ.λπ.), πράγματι η δαπάνη των έργων αυτών θα αποσβεστεί με καθυστέρηση και ενδεχομένως θα δικαιωθούν εν μέρει οι επικριτές.

Το ζήτημα είναι να συνεργαστούν ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, όσοι επιθυμούν, αλλά και όσοι αντιτίθενται στην εκτροπή Αχελώου, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να επικεντρωθούμε στην πίεση προς τα όργανα της Πολιτείας (πολιτικοί, αυτοδιοίκηση, δημόσια διοίκηση) να πράξουν το αυτονόητο.
Σε ό,τι αφορά την Αιτωλοακαρνανία, οι φόβοι αυτοί είναι απολύτως αβάσιμοι.

Παραπέμπουμε απλά στις απαντήσεις που έδωσαν επί του θέματος αυτού οι μελετητές του ΣΔΥ : «Ο Αχελώος στο κατάντι του τμήμα είναι ένα απολύτως ρυθμισμένο σύστημα που δεν μπορεί να επηρεαστεί από την απόληψη 250 εκατ. κυβικών χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού…».
Χωρίς δεύτερη ενίσχυση με νερό από τη ΛΑΠ Αχελώου (η πρώτη έγινε ήδη εδώ και πολλά χρόνια με το ΥΗΕ Ν. Πλαστήρα) και με την προϋπόθεση ότι θα γίνουν στη ΛΑΠ Πηνειού όλα τα περιφερειακά έργα που προβλέπονται στο ΣΔΥ, ότι θα εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα και οι αναγκαίες πολιτικές διαχείρισης και εξοικονόμησης υδάτων, εκτιμούμε ότι στην πράξη, μετά από κάποια χρόνια θα συμβούν αναπόφευκτα δύο πράγματα :

α) Ο στόχος για συνέχιση των αρδεύσεων σε 2,5 εκατ. στρέμματα στη Θεσσαλία θα εγκαταλειφθεί οριστικά (αποκαλύπτοντας το ανέφικτο των υποσχέσεων που δίνουν εδώ και χρόνια οι υπεύθυνοι όλων των κυβερνήσεων) και βεβαίως θα μειωθούν αντίστοιχα (δυστυχώς επώδυνα και όχι συντεταγμένα) οι αρδευόμενες εκτάσεις στα επίπεδα του 1 – 1,5 εκατ. στρέμματα.

β) Σημαντικός αριθμός αγροτικού πληθυσμού και κυρίως νέοι αγρότες θα υποχρεωθούν να αναζητήσουν την τύχη τους σε άλλα επαγγέλματα, δεδομένου ότι οι αγροτικές τους εκμεταλλεύσεις, κυρίως οι μικρομεσαίες, ΔΕΝ θα είναι βιώσιμες (ξηρικά κ.λπ.).

Όλα αυτά δημιουργούν συνθήκες αβεβαιότητας στη Θεσσαλία.
Γι’ αυτό και εμείς ως Επιτροπή Διεκδίκησης επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) ζητούμε από το πολιτικό σύστημα (Βουλή, Κυβέρνηση, κόμματα, βουλευτές) την οριστική υπέρβαση της εκκρεμότητας των έργων Αχελώου.

ΑΜΕΣΑ, χωρίς άλλη καθυστέρηση, απαιτείται συζήτηση του θέματος στη Βουλή ώστε, μέσα από δημοκρατικό «θεσμοθετημένο» διάλογο, να καταλήξουν επιτέλους είτε στην επικαιροποίηση της αρχικής απόφασης (την οποία εφάρμοζαν όλες οι Κυβερνήσεις από το 1984 έως το 2010) για ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ των έργων μεταφοράς (Ταμιευτήρας/ ΥΗΕ Συκιάς και σήραγγα προς Μουζάκι), είτε να ανατρέψουν την απόφαση αυτήν και να δρομολογήσει η Κυβέρνηση την ΚΑΘΑΙΡΕΣΗ (κατεδάφιση) των έργων και «απελευθέρωση» του μπαζωμένου ποταμού Αχελώου, με επαναφορά της φυσιολογικής/οικολογικής λειτουργίας του και παράλληλη αποκατάσταση του τοπίου της περιοχής.

Άλλη λύση δεν προσφέρεται, ούτε με βάση την τεχνική επιστήμη, ούτε με βάση την οικολογική ευαισθησία, ούτε βεβαίως την πολιτική ηθική.

 

Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕE/Κεντρικής Ελλάδας.
Μπαρμπούτης Τάσος, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Δράσεις για μεσοπρόθεσμη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (Μέρος 2ο) - Του Φάνη Γέμτου*

 

Αναφέρθηκα στο προηγούμενο άρθρο στο ισοζύγιο κόστους οφέλους από τη δημιουργία ταμιευτήρων νερού.

Η δημιουργία ταμιευτήρων δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αλλοιώνει το περιβάλλον. Κατακλύζει με νερά όμορφες κοιλάδες, ορεινά χωριά και εκτάσεις που καλλιεργούνται.

Βέβαια δημιουργεί και περιβάλλοντα εξαιρετικής ομορφιάς, όπως έγινε στον Ταμιευτήρα Πλαστήρα. Πολλές φορές και κάποια μνημεία πολιτισμού, όπως πέτρινα γεφύρια ή κελιά μοναχών.

Η χώρα μας είναι γεμάτη από τέτοια μνημεία πολιτισμού χάρη στη μακραίωνη ιστορία της και κάθε τεχνικό έργο αντιμετωπίζει διλήμματα για τον χειρισμό τους.

Ευτυχώς η τεχνολογία σήμερα μας επιτρέπει να τα χειριζόμαστε είτε μεταφέροντας σε άλλα σημεία και διατηρώντας τα εκεί, είτε όταν είναι ιδιαίτερα σημαντικά με τροποποίηση των έργων. Η ταμίευση όμως του νερού σε περιοχές όπως η Θεσσαλία αποτρέπει σημαντικούς κινδύνους περιβαλλοντικής υποβάθμισης περιοχών.

Ήδη αναφέρθηκα σε φράγματα – ταμιευτήρες που θα μείωναν τις καταστροφές από τον «Ιανό». Αλλά η Θεσσαλία αντιμετωπίζει έναν τεράστιο οικολογικό κίνδυνο από την εξάντληση των υπόγειων υδροφορέων τόσο στην Ανατολική Θεσσαλία όσο και σε περιοχές της Δυτικής (Φάρσαλα).

Το 2014 εκτιμήθηκε το έλλειμμά τους σε 3 δισ. κ. μ. που συνεχίζει να αυξάνεται, καθώς τα Σχέδια Διαχείρισης των Υδάτων παρέμειναν στα χαρτιά και κανένα έργο δεν τελείωσε από τα ημιτελή (Συκιά, Αγιονέρι, Ληθαίος), ούτε προγραμματίστηκε κάτι άλλο. Κάποια έργα δημιουργίας δικτύου κλειστών αγωγών μεταφοράς και διανομής νερού έγιναν κυρίως από την Περιφέρεια, αλλά μένει πολύ έργο ακόμα να γίνει.

Και δεν μιλάω για το περίφημο έργο εμπλουτισμού των υδροφορέων της Χάλκης (ασήμαντο για 10 εκατομμύρια κ. μ. νερού) που από το 2017 ακόμη δεν έχει γίνει ούτε η μελέτη.

Πώς εκδηλώνεται η μείωση των αποθεμάτων των υδροφορέων ; Με συνεχή ταπείνωση της στάθμης τους. Οι γεωτρήσεις στερεύουν και οι αγρότες κάνουν συνεχώς νέες γεωτρήσεις που φτάνουν δυστυχώς και τα 400 μέτρα. Η δαπάνη της επένδυσης είναι τεράστια (πάνω από 20.000 ευρώ). Η δαπάνη ενέργειας για πότισμα φτάνει τα 100 ευρώ/στρέμμα. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα βρίσκεται από τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Από τη μια η είσοδος θαλασσινού νερού απειλεί να κάνει τα νερά υφάλμυρα και η συνέχιση των αρδεύσεων θα καταστρέψει τα εύφορα χωράφια της περιοχής. Επιπλέον κίνδυνοι από την καθίζηση εδαφών, καθώς ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ρωγμές σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλίας.

Επομένως στο ισοζύγιο θα πρέπει να βάλουμε από τη μια πλευρά τις αλλοιώσεις στο περιβάλλον από την καταστροφή κοιλάδων, χωριών, χωραφιών και ενδεχομένως κατάκλυσης ή μετακίνησης κάποιων μνημείων.

Από την άλλη την απειλούμενη οικολογική καταστροφή των χωραφιών της πεδινής Θεσσαλίας, τις πιθανές καθιζήσεις, τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας και τη μείωση παραγωγής τροφίμων σε μια περίοδο που επιδιώκουμε αύξηση της παραγωγής κατά 70% για να θρέψουμε τον πληθυσμό του πλανήτη και την ανατροπή της κοινωνικής ζωής της υπαίθρου, την αποτροπή πλημμυρικών φαινομένων, την εξασφάλιση αποθεμάτων νερού για περιόδους ξηρασίας και την άμβλυνση της θερμοκρασίας του καλοκαιριού από τις αρδευόμενες καλλιέργειες.
Το θέμα της διαχείρισης των καλλιεργειών και αντιμετώπισης προβλημάτων από υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες είναι κρίσιμο.

Δεν ξέρω αν πρέπει να μην καλλιεργήσουμε πρώιμες ποικιλίες ή αμυγδαλιές ή να βρούμε μεθόδους προστασίας από τους παγετούς. Έχω γράψει αναλυτικότερα για το θέμα της προστασίας από τους παγετούς σε δενδρώδεις καλλιέργειες. Πρέπει να διαπιστώσουμε αν και κατά πόσο λειτουργούν. Το πλεονέκτημα της χώρας για πρώιμα φρούτα είναι σημαντικό και δεν πρέπει να χαθεί. Πρέπει όμως να έχουμε παραγωγή κάθε χρόνο και όχι μόνο όταν μας αφήνουν οι παγετοί.

Επομένως πρέπει άμεσα να δοκιμάσουμε ό,τι υπάρχει στη βιβλιογραφία και να εφαρμόσουμε ό,τι λειτουργεί. Το περίεργο είναι ότι μέχρι τώρα δεν έχουμε καμία σχετική κίνηση. Η επιστημονική κοινότητα πρέπει να μελετήσει άμεσα το θέμα και να προτείνει τις δυνατές λύσεις.

Σε εκπομπή του Κώστα Τζανακούλη στο TRT παραγωγός ανέφερε ότι με ανεμομίκτη πέτυχε προστασία αμυγδαλιών και σε – 5οC. Ένα πρόγραμμα επιβεβαίωσης και επέκτασης πρέπει να χρηματοδοτηθεί άμεσα.
Ίδια προβλήματα υπάρχουν και στις εκτατικές καλλιέργειες. Οι ζημιές φέτος στα σιτηρά, αλλά και στον αρακά δείχνουν επίσης προβλήματα. Υπάρχουν ποικιλίες που είναι λιγότερο ευάλωτες ; Όψιμη σπορά και καθυστερημένη ανάπτυξη των φυτών την άνοιξη που θα αποφύγει ζημιές από όψιμους παγετούς αντιμετωπίζει μεγαλύτερες πιθανότητες ζημιάς από λίβα στην ωρίμανση. Όλοι οι αγρότες γνωρίζουν ότι όψιμες ποικιλίες ζημιώνονται από υψηλές θερμοκρασίες κατά την ωρίμανση.

Επομένως και εδώ πρέπει να μελετηθούν ποικιλίες που να προσαρμόζονται καλύτερα στις συνθήκες αυτές.

Όπως φαίνεται απ’ όσα ανέφερα οι κίνδυνοι από την κλιματική κρίση είναι μπροστά μας. Η αδράνεια θα μας οδηγήσει σε μεγάλα προβλήματα στο άμεσο μέλλον. 

Η αδράνεια της διοίκησης είναι χαρακτηριστική. Ενώ όλοι στα λόγια επισημαίνουν τους κινδύνους που έρχονται, δεν κάνουν τίποτα που χρειάζεται μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και πολιτική βούληση. 

Είναι ίδια με την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την έξυπνη γεωργία που όλοι τα αναφέρουν στα λόγια και δεν κάνουν τίποτα για να τα προωθήσουν. 

Όλες οι παθογένειες της Ελληνικής Διοίκησης είναι εδώ. Έλλειψη στοχευμένης στα θέματα έρευνας, έλλειψη σύνδεσης έρευνας γεωργικής παραγωγής, έλλειψη συστήματος γεωργικών εφαρμογών που θα συμβουλεύει και θα κατευθύνει τους αγρότες. Και πάνω σε αυτά την αδυναμία των αγροτών να συνεργαστούν μεταξύ τους για να εφαρμόσουν τα μέτρα που χρειάζονται για να ξεπεράσουμε τα προβλήματα που δυστυχώς έφτασαν και απειλούν ένα σημαντικό παραγωγικό κομμάτι της χώρας.

Οφείλω να πω ότι είχαμε δύο κινήσεις από πλευράς Κυβέρνησης, την προώθηση του Φράγματος στον Ενιπέα και τη δημιουργία συστήματος κλειστών αγωγών μεταφοράς και διανομής νερού στον ΤΟΕΒ Ταυρωπού, αλλά καμία ενέργεια για την περάτωση των ημιτελών έργων (Συκιά, Αγιονέρι) ή των άλλων φραγμάτων.

Είναι σημαντικό να προγραμματιστούν άμεσα νέα έργα.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Η Μεσοχώρα στο στόχαστρο του Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας - (Γέμτος Φάνης - Γιαννακός Κώστας - Γκούμας Κώστας - Μπαρμπούτης Τάσος)*

 

Το διάστημα αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη η διαβούλευση για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του υδροηλεκτρικού (ΥΗ) συγκροτήματος της ΔΕΗ στην Μεσοχώρα Τρικάλων (φράγμα – τεχνητή λίμνη, αγωγός προσαγωγής περίπου 8 χλμ. και Σταθμός παραγωγής στη θέση Γλύστρα) επί του Άνω Αχελώου. Στη διαβούλευση συμμετέχουν και οι Περιφέρειες Θεσσαλίας. Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας.

Πολλά ΜΜΕ  και ο επίσημος ιστότοπος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας φιλοξένησαν τις προηγούμενες ημέρες δηλώσεις του Περιφερειάρχη κ. Νεκταρίου Φαρμάκη, ο οποίος εξέφρασε την «κάθετη» αντίθεσή του στην υπό διαβούλευση Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) της Μεσοχώρας.

Στη δήλωση αυτή παρατίθεται ένα πλήθος προσχηματικών αιτιάσεων και «επιχειρημάτων», είτε κατά της ΜΠΕ («ελλιπής», δημιουργεί «απορίες», «δεν είναι επιστημονική» κ.ο.κ.). είτε κατά του έργου γενικά, ανησυχώντας (υποτίθεται) για την διαχείριση των φυσικών πόρων, για τις επιπτώσεις από τις αλλαγές στο κλίμα, για την αξιοπιστία των υδρολογικών στοιχείων σχεδιασμού του ΥΗΕ Μεσοχώρας κλπ.

Στην πραγματικότητα όμως εκείνο που ενοχλεί τον κ. Περιφερειάρχη είναι τα ημιτελή έργα επί του Άνω Αχελώου, δηλαδή το ΥΗΕ Συκιάς και η σήραγγα μεταφοράς των υδάτων προς Μουζάκι, γνωστά ως έργα εκτροπής Αχελώου.

Και κάνοντας μία επίδειξη τοπικιστικού «πατριωτισμού» (για ευνόητους λόγους) χρησιμοποιεί την διαβούλευση για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της Μεσοχώρας ως μοχλό πίεσης για ακύρωση των έργων εκτροπής Αχελώου. Ειδικότερα απαιτεί εγγυήσεις (από ποιους άραγε ;) ότι η εκτροπή «δεν θα επιχειρηθεί να αναστηθεί στο μέλλον» και θεωρεί «απαράδεκτες» τις αναφορές της ΜΠΕ στην εκτροπή Αχελώου !

Ο κ. Φαρμάκης γνωρίζει πολύ καλά ότι το ΥΗ συγκρότημα Μεσοχώρας δεν σχετίζεται με την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς την λεκάνη απορροής του Πηνειού. Γνωρίζει πως η ΔΕΗ δεν έχει αναλάβει δεσμεύσεις να αποθηκεύει στη Μεσοχώρα νερά για την αρδευτική περίοδο και είναι στην απόλυτη ευχέρεια της να παράγει υψηλής αξίας ηλεκτρική ενέργεια οποιαδήποτε ημέρα του έτους, οποιαδήποτε ώρα κρίνει ότι αυτό απαιτείται από το σύστημα (δηλαδή το ακριβώς αντίθετο από ότι συμβαίνει στο ΥΗΕ Ν. Πλαστήρα, όπου η ΔΕΗ υποχρεώνεται να «κρατάει» ποσότητες νερού που θα καλύπτουν τις ανάγκες άρδευσης του ΤΟΕΒ Ταυρωπού και ύδρευσης του συνδέσμου Καρδίτσας).

Εξάλλου ο κ. Περιφερειάρχης (δείχνει να) σέβεται τις αποφάσεις του ΣτΕ, το οποίο τελεσίδικα έχει αποφασίσει (αριθ. 26/2014) ότι το ΥΗΕ Μεσοχώρας είναι αυτοτελές ενεργειακό έργο και δεν σχετίζεται με την εκτροπή.

Σε αυτή τη βάση η Μεσοχώρα προχωράει, με την σύμφωνη γνώμη όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, με εξαίρεση βεβαίως κάποιων οργανώσεων που, ανερυθρίαστα και χωρίς αίσθηση ευθύνης, ζητάνε την «κατεδάφιση» του έργου, έχοντας απροκάλυπτη στήριξη κάποιων ΜΜΕ (πχ. Εφημερίδα Συντακτών) και την συγκαλυμμένη στήριξη ενός μέρους στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και του ΜεΡΑ25.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο κ. Φαρμάκης αποδοκιμάζει τις βαρβαρότητες της κατεδάφισης του ολοκληρωμένου αυτού συγκροτήματος, αξίας μεγαλύτερης των 500 εκατ. ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση όμως ανακύπτουν κάποια ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν :

ü Τι ζητάνε οι φίλοι της Δυτικής Ελλάδας από την ΔΕΗ ; Να αποσύρει την ΜΠΕ και να μην επιδιώξει (όπως δικαιούται) την αδειοδότηση του έργου ; Και για ποιο λόγο να μην ασκήσει το απολύτως νόμιμο, δίκαιο και λογικό αυτό αίτημά της ; Και ποιους θα ωφελήσει μια τέτοια αρνητική εξέλιξη ;

ü Γιατί ζητάνε από την ΔΕΗ (μέσω Μεσοχώρας ….) «εγγυήσεις» ότι δεν θα πραγματοποιηθεί η εκτροπή ; Δεν γνωρίζουν ότι κύριος των έργων εκτροπής είναι το Υπουργείο Υποδομών και όχι η ΔΕΗ ; Γιατί εμπλέκουν την υπόθεση αυτή στην διαδικασία αδειοδότησης της Μεσοχώρας ;

ü Και εάν υποτεθεί ότι μετά την διαβούλευση ο αρμόδιος Υπουργός Ενέργειας απορρίψει την αίτηση για αδειοδότηση της Μεσοχώρας, ο κ. Φαρμάκης, ως υπεύθυνος πολιτικός και αυτοδιοικητικός παράγοντας, τι ακριβώς προτείνει σχετικά με την τύχη του εμβληματικού αυτού έργου, που εδώ και είκοσι χρόνια παραμένει σε ομηρία ;

ü Και επιτέλους σε τι διαφέρει η Μεσοχώρα από όλα τα άλλα ΥΗ έργα που παράγουν «καθαρή» και πολύτιμη ενέργεια στα διοικητικά όρια της δικής του Περιφέρειας ;  Ποιες μορφές ενέργειας θεωρεί κατάλληλες   για να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας ;

Κλείνοντας  θα θέλαμε να επισημάνουμε δύο ακόμη ζητήματα από τις δηλώσεις του κ. Φαρμάκη.

Το πρώτο είναι η αποστασιοποίηση του από την λαϊκίστικη και αντιεπιστημονική αντίληψη περί «ιδιοκτησίας» των υδατικών πόρων, θέση που μας βρίσκει απολύτως σύμφωνους.

Και εμείς ως Θεσσαλοί χαιρόμαστε που εδώ και πολλές δεκαετίες βλέπουμε τα Αγραφιώτικα νερά (άνω Αχελώος, Αγραφιώτης, Μέγδοβας) να συγκεντρώνονται στο ιστορικό και μεγαλεπήβολο έργο της ΔΕΗ στα Κρεμαστά, να αποθηκεύονται εκεί πάνω από 3,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού (περίπου 2 – 2,5 φορές περισσότερα από όσα καταναλώνει ετησίως η Θεσσαλία !), τα οποία παράγουν ενέργεια και παράλληλα καλύπτουν όλες τις ανάγκες (αρδευτικές, οικολογικές κλπ.) των γειτόνων μας Αιτωλοακαρνάνων, διασφαλίζοντας επιπλέον την καλή έως άριστη κατάσταση των οικοσυστημάτων της.

Ακόμη περισσότερο καμαρώνουμε όταν σκεφτόμαστε ότι τα Αγραφιώτικα νερά της Δυτικής Θεσσαλία, μέσω της παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας από τα Κρεμαστά, εδώ και εξήντα χρόνια εξασφαλίστηκε η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών στο ενεργοβόρο συγκρότημα εξόρυξης βωξίτη στην Βοιωτία (πρώην Πεσινέ), θεμελιώνοντας έτσι ένα σημαντικό τομέα βιομηχανικής ανάπτυξης στη χώρα μας (παραγωγή αλουμινίου).

Και φυσικά δεν αισθανόμαστε ότι κάποιοι μας «χρωστάνε» για όλα αυτά…

Το δεύτερο ζήτημα που προκύπτει από τις δηλώσεις του κ. Φαρμάκη είναι ότι (έστω μέσω Μεσοχώρας…) η Αιτωλοακαρνανία επιζητά την λήψη μιας οριστικής απόφασης σχετικά με την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων από τον Αχελώο στην ΛΑΠ Πηνειού.

Και στο θέμα αυτό, συμπίπτουμε απόλυτα.

Και εμείς, μετά από έντεκα χρόνια εγκατάλειψη των έργων, απαιτούμε από τα κόμματα και την Κυβέρνηση να συζητήσουν δημόσια το θέμα αυτό στη Βουλή, ώστε με δημοκρατικό τρόπο και χωρίς άλλη καθυστέρηση να καταλήξουν σε μια οριστική απόφαση, (την οποία όμως θα πρέπει όλοι να σεβαστούμε).

Είτε λοιπόν στην Κυβέρνηση θα  επιλέξουν την ολοκλήρωση των έργων Συκιάς και σήραγγας, ώστε το ταχύτερο να μεταφέρεται μια συμφωνημένη ποσότητα υδάτων στον κάμπο και στα ταλαιπωρημένα οικοσυστήματα της Θεσσαλίας, είτε θα διαθέσουν επιπλέον οικονομικούς πόρους για να κατεδαφίσουν τω ημιτελή έργα, απελευθερώνοντας τον «μπαζωμένο» Αχελώο, επαναφέροντας την φυσιολογική λειτουργία του, αποκαθιστώντας πλήρως το τοπίο και απομακρύνοντας τους κινδύνους μεγάλων καταστροφών από (τυχόν) έντονα πλημμυρικά φαινόμενα.

Αυτή, κατά την άποψη μας, είναι η μόνη δίκαιη, οικολογικά επιβεβλημένη και πολιτικά ηθική διέξοδος.

Άλλη παράταση στην εκκρεμότητα δεν μπορεί να υπάρξει.

*Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

*Γιαννακός Κώστας, Πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/  

 Κεντρικής Ελλάδας,

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔ-Θ

Μέλη της Επιτροπής Διεκδίκησης επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ)