Μη ρεαλιστική η μείωση των αρδευομένων εκτάσεων - (Γκούμας Κώστας - Μπαρμπούτης Τάσος)*

Το τελευταίο διάστημα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα κάνουν όλο και πιο αισθητή την παρουσία τους. Οι φωνές των επιστημόνων για άμεση λήψη μέτρων και αναζήτηση ενός πιο σύγχρονου, παραγωγικού μοντέλου στη γεωργία, πληθαίνουν.

Η Θεσσαλία - προειδοποιούν - ερημοποιείται, το έδαφός της διαβρώνεται και μεγάλο μέρος των νερών της, καταλήγει αναξιοποίητο στη θάλασσα, ενώ τα οικοσυστήματά της (Πηνειός, υδροφόροι ορίζοντες) ταπεινώνονται δραματικά.
Η ασφάλεια καλλιεργειών, υποδομών και ανθρώπων, διακυβεύεται, ενώ το κόστος των επιδοτήσεων για επούλωση των πληγών είναι τεράστιο.

Στα πλαίσια της στήλης που καθιέρωσε Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Δευτέρας «ΕτΔ» θέλοντας να κοινωνήσει τις διαστάσεις του σύνθετου και πολυπαραγοντικού αυτού προβλήματος, και να συμβάλει, με τον τρόπο της, στην επίλυσή του, δημιουργεί μια «ΑΝΟΙΧΤΗ ΓΡΑΜΜΗ», μεταξύ των αναγνωστών της και ειδικών επιστημόνων της νεοσυσταθείσας Επιτροπής Διεκδίκησης Επίλυσης του Υδατικού Προβλήματος (ΕΔΥΘΕ), οι οποίοι θα απαντούν σε σχετικά ερωτήματα για τα νερά, το περιβάλλον και τον πρωτογενή τομέα στη Θεσσαλία.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

 Ερώτηση «Ε.τ.Δ.» (25/10/2021) :

Εκτός της ενδεχόμενης μεταφοράς νερού (εκτροπής) από τον Αχελώο, ποιες υποδομές απαιτούνται και τι πρωτοβουλίες μπορούν να ληφθούν με στόχο τη μείωση των αναγκών σε νερό ώστε να υποκατασταθούν οι αντλήσεις υπόγειων νερών (γεωτρήσεις) από επιφανειακά νερά ;

Αποτελεί λύση η μείωση των αρδευόμενων καλλιεργειών ;

Απάντηση ΕΔΥΘΕ :

Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ), αλλά και πολλές παρόμοιες προτάσεις πριν τη θεσμοθέτησή τους (2014), απαιτείται η κατασκευή ταμιευτήρων στα ημιορεινά (και όχι μόνο) του ΥΔ Θεσσαλίας, με έργα όπως στον Ενιπέα Φαρσάλων, στο Μουζάκι Καρδίτσας, Πύλη, Νεοχώρι Τρικάλων, στον Αλμυρό, Ελασσόνα και άλλα μικρότερα, συνολικού όγκου (σύμφωνα με το ΣΔΥ) 150 εκατ. κ. μ. (κατά μέσο όρο) ετησίως (σημ. : σήμερα η λεκάνη απορροής/ΛΑΠ Πηνειού διαθέτει μόνο τους ταμιευτήρες Σμοκόβου και Κάρλας).

Απαιτούνται επίσης σύγχρονα έργα μεταφοράς και διανομής των υδάτων, αντικατάσταση παλαιών υποδομών (ανοικτοί αγωγοί, τεράστιες απώλειες κλπ.) με κλειστούς υπόγειους αγωγούς, συστήματα μέτρησης κατανάλωσης κλπ.

Η μείωση των καταναλώσεων και η εξοικονόμηση του νερού, πολύτιμου φυσικού πόρου, αποτελεί σήμερα αναγκαιότητα και έναν από τους μεγαλύτερους στόχους - «έργα».

Βασική προϋπόθεση επίτευξης του στόχου αυτού (μείωση 15-20%, κατά το ΣΔΥ) είναι η ύπαρξη ΣΧΕΔΙΟΥ, η καθιέρωση κινήτρων για εγκατάσταση σύγχρονων μεθόδων άρδευσης (στάγδην, «έξυπνα» συστήματα κατανάλωσης – ελέγχου) και η εφαρμογή των κανόνων της Οδηγίας 60/2000 (έλεγχος καταναλώσεων νερού, τιμολόγηση κ.α).

Στον βαθμό που όλα αυτά υλοποιηθούν και σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση και την εφαρμογή των κανόνων ορθολογικής διαχείρισης υδάτων, θα επιδιωχθεί η μείωση χρήσης των γεωτρήσεων και οι αντλήσεις θα μπορούν να περιοριστούν ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ από υγιείς υδροφορείς (σε περιοχές που δεν έχουν προβλήματα ανανέωσης των αποθεμάτων τους).

Τελείως ενδεικτικά θα ήταν επιθυμητή μια ανατροπή της σημερινής σχέσης (70% υπόγεια προς 30% επιφανειακά) σε 40% / 60%.
Ακόμη όμως και με εξοικονόμηση του νερού της τάξεως του 20%, το έλλειμμα παραμένει στα επίπεδα των 250.000.000 κ.μ. νερού τον χρόνο, έλλειμμα που μόνο με μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων μπορεί να επιτευχθεί με τα αποτελέσματα που αναφέρθηκαν και χωρίς να υπολογίσουμε τις συνέπειες από εγκατάλειψη γόνιμων χωραφιών, από τη διάβρωση στα επικλινή, από άρδευση με υφάλμυρα νερά (είσοδο θαλασσινού νερού), από εγκατάσταση Φ/Β κλπ.

Πριν λίγα χρόνια η Θεσσαλία με 5.000.000 καλλιεργούμενα στρέμματα είχε μέσο κύκλο εργασιών ανά στρέμμα 300 ευρώ έναντι 200 ευρώ/στρ. του μέσου όρου της χώρας. Αυτό το πέτυχε με την άρδευση του 50% των εκτάσεων και με τις ικανότητες των αγροτών της.

Μια μεταβολή των αρδευόμενων εκτάσεων από αρδευόμενες (με κύκλους εργασιών από 200 μέχρι 2.500 ευρώ/στρ.) σε ξηρικές με κύκλους εργασιών 60 ευρώ/στρ. θα έκανε αδύνατη την επιβίωση όχι μόνο των μικρομεσαίων αγροτών, των οποίων θα μείωνε το εισόδημα στο μισό, αλλά και άλλων κατοίκων της Θεσσαλίας, καθώς το γεωργικό εισόδημα διαχέεται σε όλη την κοινωνία.

Επομένως η επιλογή της μείωσης των αρδευόμενων εκτάσεων δεν είναι ρεαλιστική λύση, γιατί θα καταστήσει πολλές μικρομεσαίες αγροτικές μονάδες ΜΗ βιώσιμες, θα προκαλέσει εκτεταμένη εγκατάλειψη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, θα οδηγήσει σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, καταστροφή εδαφών και ερημοποίηση.

Ο πρωτογενής τομέας και η διατροφική επάρκεια της χώρας πρέπει να υποστηριχθούν με κατάλληλες πολιτικές και μια από τις πιο βασικές είναι η εξασφάλιση του νερού των αρδεύσεων.

Υπό το πρίσμα αυτό πρέπει να εφαρμοστεί και η (ιστορικά) δεύτερη στη σειρά ενίσχυση από τη ΛΑΠ Αχελώου (η πρώτη πραγματοποιήθηκε μέσω του ΥΗ ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα το 1960).

Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕE/Κεντρικής Ελλάδας.
Μπαρμπούτης Τάσος, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb