Δύο μέτρα και δύο σταθμά - Των Γιαννακού Κώστα* – Γκούμα Κώστα* – Ντογκούλη Δημήτρη*

 

Είναι γνωστό ότι, εδώ και πάνω από ένα χρόνο, βρίσκεται σε εξέλιξη μία οξύτατη πολιτική διαμάχη σχετικά με την ορθότητα  μιας απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού  (με σύμπραξη της διοίκησης του Μετρό, του Δήμου Θεσσαλονίκης και την έγκριση του ΚΑΣ) σχετικά με το Μετρό Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με την οποία, οι αρχαιότητες που ανακαλύφθηκαν στον (υπό δημιουργία) σταθμό Βενιζέλου, θα τεμαχιστούν, θα αποσπαστούν από τον χώρο του έργου για να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι εργασίες και θα επανατοποθετηθούν μελλοντικά.

Λόγω της σοβαρότητας του θέματος και με δεδομένο ότι η προηγούμενη (επί ΣΥΡΙΖΑ) διοίκηση του Μετρό είχε προγραμματίσει την εκτέλεση των εργασιών, με την διατήρηση (ως έχουν)  των αρχαιοτήτων, χωρίς  απομάκρυνσή, η διαφωνία  για το θέμα προσέλαβε ταχύτατα πολιτικό χαρακτήρα.

Ανάμεσα στα άλλα, υπήρξαν και τρεις προσφυγές των αντιδρώντων προς το Συμβούλιο της  Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο πρόσφατα, με πλειοψηφία ψήφων μόλις 13 προς 12 (!), εξέδωσε απόφαση που δίνει «πράσινο φως» στην υλοποίηση των αποφάσεων του ΥΠΠΟ, κρίνοντας ότι αυτές είναι συνταγματικές, νόμιμες και σύμφωνες με τις διεθνείς συμβάσεις, απορρίπτοντας ταυτόχρονα τις αιτιάσεις όλων των προσφυγών που υποβλήθηκαν.

Μετά την απόφαση αυτή οι πολιτικές (και όχι μόνο) αντιδράσεις κορυφώθηκαν και, όπως όλοι αντιλαμβάνονται, θα ακολουθήσει επόμενος γύρος αντιπαραθέσεων αλλά και κινήσεων από τους αντιδρώντες για να αποτρέψουν (όπως εξαγγέλλουν) την εφαρμογή της κυβερνητικής απόφασης.

Προφανώς οι υπογράφοντες το παρόν δεν έχουμε την γνώση, ούτε και την πρόθεση να εμπλακούμε (και μάλιστα δημόσια), στην διαμάχη αυτή.

Δεν θα μπορούσαμε όμως να μην παρατηρήσουμε κάποιες επιμέρους ομοιότητες αυτής της υπόθεσης με τα τόσο σημαντικά για την Θεσσαλία ημιτελή έργα επί του Άνω Αχελώου (φράγμα Συκιάς, σήραγγα μεταφοράς, αλλά και το ΥΗΕ  Μεσοχώρας), η πορεία των οποίων γνώρισε αλλεπάλληλες διακοπές και σε μεγάλο βαθμό η τύχη τους καθορίζεται έως σήμερα από τις κατά καιρούς ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ.

Ας μας επιτραπούν λοιπόν κάποια σχόλια για τον τρόπο υποδοχής, από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ και των φιλικών του ΜΜΕ, της απόφασης του ΣτΕ για το Μετρό της Θεσσαλονίκης και, βεβαίως με τις αναπόφευκτες συγκρίσεις όσον αφορά στην «υποδοχή» αντίστοιχων αποφάσεων του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου και την πολιτική ρητορική τους πάνω σε αυτές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ σε ανακοίνωσή του για το θέμα (ΕΘΝΟΣ 30/6/2021) χαρακτήρισε την όλη εξέλιξη ως «πράξη βαρβαρότητας, η οποία στέλνει την ολοκλήρωση του Μετρό της Θεσσαλονίκης στο απώτερο μέλλον».

Δεν στάθηκε όμως στην απλή αμφισβήτηση και την ανοικτή αντίδραση προς την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου (το οποίο απέρριψε τις δικές του απόψεις), αλλά δηλώνει πως «ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ θα είναι στο πλευρό …των πολιτών και … στα αιτήματα της επιστημονικής κοινότητας και των ζωντανών δυνάμεων της Θεσσαλονίκης».

Η εφημερίδα του κόμματος (ΑΥΓΗ, 5/7/2021) σε σχετικό αφιέρωμα της με τίτλο : «Αρχαιότητες Βενιζέλου / Ξαναγίνεται σύντομο ανέκδοτο το μετρό Θεσσαλονίκης»  χαρακτηρίζει την επικύρωση των αποφάσεων του ΥΠΠΟ ως «πολιτικό έγκλημα» και υπαινίσσεται ότι όλα αυτά γίνονται για την εξυπηρέτηση «συμφερόντων».

Επίσης, με προφανή σκοπό να μειώσει το κύρος της απόφασης του ΣτΕ, επισημαίνει ότι λήφθηκε με «οριακή πλειοψηφία», θεωρώντας την μάλιστα μία «ισοπαλία» που η τύχη της κρίθηκε από την ψήφο της προέδρου ….

Για το ίδιο θέμα η Εφημερίδα Συντακτών επικαλείται το σκεπτικό της μειοψηφίας των δικαστών (12 ψήφοι), θεωρώντας ότι η «μειοψηφία» του ΣτΕ «δείχνει τον δρόμο», καλώντας τον Πρωθυπουργό να επανεξετάσει ποια είναι η «πιο συμφέρουσα λύση».

Επίσης στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που μετέχουν στην κίνηση των αντιδρώντων,  ισχυρίστηκαν ότι υπήρξαν σημαντικά στοιχεία που δεν τέθηκαν υπόψη του Δικαστηρίου («Αν τα ήξερε αυτά το ΣτΕ προφανώς η απόφαση δεν θα ήταν 13/12»), χαρακτηρίζουν την απόφαση ως «σταθμό και όχι φινάλε στον αγώνα μας» και καλούν σε απεργία ώστε «κανένας να μην δουλέψει για (την) απόσπαση (των αρχαιοτήτων)» (Δ. Κουτσούμπα, πρόεδρος ΣΕΑ).

Ειδικότερα ο πρώην πρύτανης ΑΠΘ και πρώην πρόεδρος του Μετρό κ. Γιάννης Μυλόπουλος δήλωσε πως «νομίζουν πολλοί πως η υπόθεση του Μετρό και των αρχαίων έκλεισε οριστικά με την απόρριψη από το ΣτΕ…. Όμως η γνωμοδότηση του ΣτΕ αφορά αποκλειστικά στη νομιμότητα της λύσης…. και δεν επιβάλλει στην Κυβέρνηση ποια λύση θα ακολουθήσει» και συμπλήρωσε ότι «ο αγώνας συνεχίζεται μέχρι να αποτραπεί μια επιλογή η οποία ζημιώνει τον εθνικό πλούτο, καθυστερεί την ολοκλήρωση μεγάλου κοινωφελούς …έργου, αλλά και επιβαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο με ένα σοβαρό …κόστος, το οποίο θα μπορούσε να αποφευχθεί…» (ΑΥΓΗ, οπ).

Αρχίζουμε τις παρατηρήσεις μας από την δήλωση του πρώην πρύτανη του ΑΠΘ ως προς τον χαρακτήρα των αποφάσεων του ΣτΕ, ο οποίος, πολύ ορθά, αποδομεί την λανθασμένη αντίληψη που κυριαρχεί ότι δήθεν μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου εγκρίνει ή απορρίπτει την εκτέλεση ενός τεχνικού έργου ή  ότι το καθιστά αυτομάτως «νόμιμο» ή «παράνομο».

Επίσης πολύ σωστά ο κ. Μυλόπουλος, με δεδομένο ότι το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης και οι εργασίες στο σταθμό Βενιζέλου βρίσκονται εδώ και χρόνια σε εξέλιξη, και τώρα εμφανίζεται μια νέα τεχνική λύση, πολύ σωστά επικαλείται το κριτήριο της (πιθανής) ζημιάς του εθνικού πλούτου και της (τυχόν) επιβάρυνσης του δημοσίου, που (κατά την άποψή του), στην συγκεκριμένη απόφαση του ΣτΕ, αγνοήθηκε.

Ακόμη  θα συμφωνήσουμε χωρίς δισταγμό με την άποψη της ΕΦ.ΣΥΝ  ότι σε μια τέτοια απόφαση, με τόσο «οριακή πλειοψηφία», η πολιτική ηγεσία οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη της τις ενστάσεις που τέθηκαν και από την μειοψηφία των δικαστών και να επανεξετάσει  τις επιλογές της.

Εκείνο όμως που μας εντυπωσιάζει από την υπόθεση του Μετρό, είναι η στάση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κυρίως επειδή γνωρίζουμε ποια είναι η στάση του μονίμως απέναντι σε αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου !

Τόσα χρόνια, από τους λαϊκιστές αυτού του πολιτικού χώρου, είτε στο κέντρο (πχ. Φάμελλος) είτε τοπικά, ακούμε να χαρακτηρίζουν συλλήβδην τα έργα του Αχελώου «παράνομα» και ανεύθυνα να ισχυρίζονται πως η υπόθεση «έκλεισε» οριστικά εφόσον το ΣτΕ δεν τα εγκρίνει, οπότε πρέπει να κατεδαφιστούν.

Στην περίπτωση  όμως του Μετρό Θεσσαλονίκης επιλέγουν μία τελείως διαφορετική αντιμετώπιση των αποφάσεων του ΣτΕ. Εκεί, με περισσή υποκρισία και εφόσον η απόφαση δεν συμβαδίζει με τους πολιτικούς τους στόχους, αρχίζουν να μετράνε τις ψήφους των δικαστών, να επικαλούνται την μειοψηφία και γενικά πάει περίπατο ο «σεβασμός στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης», δεν θεωρούν ότι το θέμα  του Μετρό «έκλεισε» και βεβαίως δηλώνουν ότι τίθενται στο πλευρό εκείνων που ζητούν να μην εφαρμοστεί η («νόμιμη» πλέον) απόφαση του ΥΠΠΟ, καλώντας τους, ουσιαστικά σε ανυπακοή και κινητοποιήσεις.

Δύο μέτρα λοιπόν και δύο σταθμά ! Επιλεκτικός σεβασμός και  «αλα-καρτ» ερμηνεία και αντιμετώπιση των αποφάσεων της δικαιοσύνης. Δυστυχώς σε τέτοιες αντιφάσεις και αδιέξοδα οδηγούν οι ιδεοληψίες και οι χωρίς τεκμηρίωση εμμονές τους ενάντια στα έργα Αχελώου.

Εκεί λοιπόν που βρισκόμαστε στην υπόθεση έργων Αχελώου, οφείλει η κυβέρνηση να οριστικοποιήσει με σαφήνεια (και όχι με  επικοινωνιακά τρικ) τις αποφάσεις της, να επιλέξει την υδροηλεκτρική αξιοποίηση των έργων, να επιλύσει τις διοικητικές εκκρεμότητες, και όλα αυτά σε γνώση και συνεννόηση με το ΣτΕ, όπως επιβάλλεται σε κάθε αναπτυξιακό εγχείρημα μιας σοβαρής κυβέρνησης που επιζητά βιώσιμες λύσεις.

Σημείωση : Επειδή, εδώ και πολλά χρόνια, ορισμένοι προσπαθούν με ψέματα ή με μισές αλήθειες να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη, επικαλούμενοι τις αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου, σας παραπέμπουμε στον σύνδεσμο εδώ, για έγκυρες και χρήσιμες πληροφορίες που αφορούν κάποιες από τις πολυσυζητημένες αυτές αποφάσεις. 

*Γιαννακός Κώστας, Πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας *Ντογκούλης Δημήτρης, Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" : - Από την σελίδα μας στο fb​ - Από την ομάδα μας στο fb

 

Το υδατικό πρόβλημα «δεσμεύει» με δραματικό τρόπο τις αναπτυξιακές προοπτικές της Θεσσαλίας - Φάνης Γέμτος* – Τασος Μπαρμπούτης*

 

Οι Φ. Γέμτος και Τ. Μπαρμπούτης, γνωστοί επιστήμονες και μέλη της Επιτροπής Διεκδίκησης για την επίλυση  του Υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ), αρθρογραφούν στο οικονομικό έντυπο DEAL news (9/7/2021). 

Περιγράφουν διεξοδικά τα προβλήματα που δημιουργούνται στις αναπτυξιακές προοπτικές της περιοχής μας, στην ασφάλεια των κατοίκων και στην ισορροπία των οικοσυστημάτων, από την διαχρονική αδυναμία επίλυσης του σοβαρού αυτού προβλήματος.  

Στο πλαίσιο της προσπάθειας που γίνεται για έγκυρη και σφαιρική ενημέρωση της κοινής γνώμης, παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο : 

[Τα νερά για την Θεσσαλία αποτελούσαν ανέκαθεν το καθοριστικό στοιχείο για την ασφάλεια της ζωής των κατοίκων και των περιουσιών τους, για την ισορροπία των οικοσυστημάτων της καθώς και για τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή μας. Παρά τις μεγάλες οικονομικές, τεχνολογικές αλλά και κοινωνικές αλλαγές που υπήρξαν στη χώρα μας, το πρόβλημα των υδάτων της Θεσσαλίας παραμένει άλυτο. Ειδικά κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σε συνδυασμό με τις οξυμένες συνθήκες λόγω της κλιματικής κρίσης, η κατάσταση επιδεινώνεται με ταχείς ρυθμούς. Συνεχίζεται η ανεπαρκής έως καταστροφική διαχείριση των υδάτων, διατηρείται η κακή  κατάσταση  μεγάλου αριθμού  υδάτινων οικοσυστημάτων, ενώ παραμένει ως κύριο χαρακτηριστικό το μονίμως ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο στο ΥΔ Θεσσαλίας. Και όλα αυτά επιφέρουν επέκταση της ερημοποίησης και της διάβρωσης των εδαφών,   μείωση των αποθεμάτων «μπλέ» νερού, καταστροφικές - συχνά απαγορευτικές - συνθήκες στην παραγωγική διαδικασία, κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τους θερινούς μήνες κ.α. 

Είναι συνεπώς προφανές ότι ο πρωτογενής τομέας, ο μεταποιητικός τομέας, η κάλυψη των διατροφικών αναγκών και γενικά οι αναπτυξιακές προοπτικές της Θεσσαλίας επηρεάζονται καθοριστικά από την πραγματικότητα που βιώνουμε στον τομέα των υδάτων.  Όσο  δεν επιλύονται τα υδατικά προβλήματα η αγροτική παραγωγή λειτουργεί με δυσανάλογα υψηλό κόστος άρδευσης (μεγάλες ενεργειακές δαπάνες κλπ.) που επηρεάζουν αρνητικά τις τιμές και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων, καθηλώνοντας ταυτόχρονα το εισόδημα των αγροτών στα επίπεδα των 250-300 ευρώ ανά στρ. (κατά μ. ο.),την ίδια ώρα που άλλες χώρες με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες (πχ. Ισραήλ) χέουν κατακτήσει επίπεδα εισοδημάτων της τάξεως των 1.200 ευρώ αντίστοιχα. Επίσης η μη  επίλυση του υδατικού περιορίζει την δυνατότητα αξιοποίησης προγραμμάτων που κατά καιρούς εμφανίζονται (πχ. ταμείο Ανάκαμψης), που θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσουν τον πρωτογενή τομέα της Θεσσαλίας σε άλλο, πολύ υψηλότερο, επίπεδο. Επίσης περιορίζονται και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις, είτε λόγω διάβρωσης των εδαφών είτε λόγω του γεγονότος ότι καθίσταται ασύμφορη η καλλιέργειά τους. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που πολλοί αγρότες επιλέγουν την πώληση  ή ενοικίαση των ιδιοκτησιών τους για τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, τα οποία  πλέον «φυτρώνουν» με ταχείς ρυθμούς στον κάμπο.

Και σε ένα τέτοιο οικονομικό τοπίο, γίνεται όλο και πιο δύσκολη η προσέλκυση νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα, η οποία (υποτίθεται) αποτελεί στόχο του ΥΠΑΑΤ.

Το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΥΠΕΝ- 2014), προβλέπει μεταξύ άλλων την ανάγκη υλοποίησης σημαντικών και κρίσιμης σημασίας ταμιευτήρων νερού περιμετρικά της Θεσσαλίας (Σκοπιά Φαρσάλων, Ελασσόνα, Νεοχώρι, Πύλη Τρικάλων, Μουζάκι κλπ.),που θα επιφέρουν σοβαρή ανακούφιση στους αρδευτές και  θα μειώσουν το τεράστιο έλλειμμα του υδατικού ισοζυγίου. Οι ταμιευτήρες αυτοί, πέραν των άλλων θα συγκρατούν τα νερά κατά την διάρκεια των πλημμυρών και δεν θα επιτρέπουν κατά την κρίσιμη στιγμή να προστίθενται μεγάλες μεταφερόμενες ποσότητες νερού από τα ημιορεινά, περιορίζοντας με τον τρόπο αυτό  αποφασιστικά το μέγεθος των  καταστροφών. Αυτονόητο είναι ότι, εάν επιτευχθεί η κατασκευή αυτών των έργων, θα περιοριστεί και η διασπάθιση σημαντικού ύψους οικονομικών πόρων που διατίθενται (όπως πχ. πρόσφατα Ιανός/Καρδίτσα) στην αποκατάσταση των καταστροφών σε υποδομές και στις αποζημιώσεις πληγέντων.

Παραμένει λοιπόν ως κυρίαρχο θέμα για την Θεσσαλία η ΑΣΦΑΛΕΙΑ από  τα φαινόμενα της έντονης λειψυδρίας, της ανομβρίας και της παρατεταμένης ΞΗΡΑΣΙΑΣ, φαινόμενα που,  λόγω της κλιματικής αλλαγής,  θα κάνουν όλο πιο συχνά και όλο πιο έντονα την εμφάνισή τους, χωρίς δυστυχώς να έχουμε εξασφαλίσει τα αναγκαία υδατικά αποθέματα. Επίσης κρίσιμες οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις επέρχονται από την  «αφανή» οικολογική καταστροφή που συντελείται κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ως γνωστόν στη Θεσσαλία καταναλώνονται ετησίως (υδατικό «ΑΕΠ») 1.100 έως 1.400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (εκ. κ. μ.) νερού, από τα οποία το 95% αφορά στην Γεωργία. Από τις ποσότητες αυτές, το 70% αφορά στα υπόγεια ύδατα που αντλούνται μέσω 33.000 (περίπου)  γεωτρήσεων, νερά δηλαδή προερχόμενα κυρίως από μόνιμα (μη ανανεούμενα) υδατικά αποθέματα.

Το Σχέδιο Διαχείρισης  Υδάτων Θεσσαλίας (2014) τεκμηριώνει επιστημονικά και αναμφισβήτητα ότι το συσσωρευμένο επί δεκαετίες υδατικό έλλειμμα υπόγειων υδάτων, ανέρχεται στην εκπληκτική ποσότητα των  3.000 εκ. κ. μ. νερού, κάτι που απειλεί – κυριολεκτικά – με κατάρρευση τα υπόγεια υδατικά οικοσυστήματα.

Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις «επιβάλλουν» την σταδιακή αποκατάσταση της ισορροπίας στα οικοσυστήματα, με τεχνητό εμπλουτισμό των υδροφορέων, μειώνοντας σταδιακά το έλλειμμα (έως την πλήρη αποκατάστασή τους) και αποκρούοντας τους κινδύνους υφαλμύρυνσης που απειλούν πολλές περιοχές.

Όλες αυτές οι διεργασίες επιφέρουν  φυσικά και  δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις  εφόσον για την σταδιακή, επί πολλά έτη, διαδικασία αποκατάστασης αυτών των ελλειμμάτων, ένα σημαντικό μέρος των ταμιευμένων υδάτων (στον Αχελώο, αλλά και στους μικρότερους περιφερειακούς ταμιευτήρες), θα «δεσμεύεται» για οικολογικούς σκοπούς, καθυστερώντας σημαντικά την απόσβεση των προαναφερθέντων έργων.

Εάν όμως καθυστερήσει ακόμη περισσότερο η υλοποίηση αυτών των έργων, τα ελλείμματα θα εκτοξευτούν και οι οικονομικές επιπτώσεις θα αυξηθούν εκθετικά.

Το θέμα που περιγράψαμε μπορεί να αντιμετωπισθεί μεσοπρόθεσμα σε δύο κατευθύνσεις. Αφενός με την επίμονη εφαρμογή ενός προγράμματος εξοικονόμησης νερού, με στόχο την μείωση των καταναλώσεων στις αρδεύσεις τουλάχιστον κατά 25%, αφετέρου με την σταδιακή επανατροφοδότηση (εμπλουτισμό) νερού στους εξαντλημένους υδροφορείς, αξιοποιώντας συνδυαστικά όλες τις προσφερόμενες δυνατότητες ταμίευσης, είτε αυτές που προαναφέραμε στην λεκάνη Πηνειού, είτε (κυρίως) αυτήν της Συκιάς στην όμορη λεκάνη Αχελώου.

Ανάλογα θετικά αποτελέσματα θα επέλθουν και στην προστασία των επιφανειακών υδατικών οικοσυστημάτων (ποτάμια, λίμνες), τα οποία κάθε χρόνο κατά την αρδευτική περίοδο «στεγνώνουν», και καταστρέφεται το οικοσύστημα , το οποίο επανέρχεται μερικώς την περίοδο των βροχών. Και όλα αυτά συμβαίνουν επειδή τα πάντα υποτάσσονται, χωρίς εναλλακτική διέξοδο, στην κάλυψη των αναγκών της γεωργίας, ενώ  οι καταστροφές που προκαλούνται καθιστούν τους αγρότες μας «θύτες» και «θύματα» ταυτόχρονα.

Συνεπώς, όσο επίμονα και συστηματικά οφείλουμε να επικεντρώσουμε την προσπάθειά μας στο σκέλος της ζήτησης, άλλο τόσο θα πρέπει να εξαντλήσουμε ΟΛΕΣ, χωρίς εξαιρέσεις, τις δυνατότητες που μας προσφέρονται στο σκέλος της προσφοράς.

Συνοπτικά, με τα έργα ταμιεύσεων και μεταφοράς επιφανειακών νερών θα μπορέσουμε να υποκαταστήσουμε ένα σημαντικό αριθμό γεωτρήσεων, να προστατεύσουμε το περιβάλλον μας, αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό να μειώσουμε αρδευόμενες παραγωγικές εκτάσεις, να φτωχοποιήσουμε χιλιάδες αγροτικά νοικοκυριά και, να ακυρώσουμε την διαμόρφωση συνθηκών μιας βιώσιμης και αποδοτικής Γεωργίας.

Σημαντική είναι ακόμη και η προοπτική παραγωγής «πράσινης» ενέργειας μέσω της υδροηλεκτρικής αξιοποίησης των υδάτων του Ταμιευτήρα Συκιάς. Ειδικά στο έργο αυτό υπάρχουν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για «διπλή» παραγωγή ενέργειας, αφενός  προς τον ρου του Αχελώου αφετέρου προς την λεκάνη Πηνειού (περιοχή Μουζακίου, σύστημα άντλησης – ταμίευσης), κάτι που εξασφαλίζει την «αποθήκευση» ηλεκτρικής ενέργειας με απόλυτα οικολογικό τρόπο, αλλά και την μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας.

Οι σύνθετες δράσεις που, εντελώς συνοπτικά, περιγράψαμε, απαιτούν υπέρβαση των αγκυλώσεων γύρω από τον Αχελώο και της επί χρόνια στασιμότητας γύρω από το υδατικό της Θεσσαλίας, αποφασιστική πολιτική βούληση, πολιτικό σχέδιο, διοικητικό συντονισμό στην κατεύθυνση μιας υγιούς και ορθολογικής διαχείρισης των υδάτων, θεσμικό εκσυγχρονισμό και βελτίωση της λειτουργίας του τομέα διαχείρισης υδάτων καθώς και την δημιουργία φορέα διαχείρισης με συμμετοχή των χρηστών (ύδρευση, άρδευσή βιομηχανία κλπ.), όπως συμβαίνει σε πλήθος άλλων χωρών στην ΕΕ και τον κόσμο ολόκληρο.

Τότε και η οικονομία της Θεσσαλίας, απαλλαγμένη από τα «βαρίδια» του άλυτου υδατικού προβλήματος, θα μπορέσει να βρει τον αναπτυξιακό της βηματισμό, απελευθερώνοντας όλες τις δυνατότητες που διαθέτει.]

* Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

* Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔ-Θ

Πηγή : DEAL news

Το δημοσίευμα σε μορφή pdf εδώ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Οι κυριότερες αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου

 

Επειδή εδώ και χρόνια, πολλοί από αυτούς που αντιδρούν στην ολοκλήρωση των ημιτελών έργων του Άνω Αχελώου, διακινούν ψέματα ή/και μισές αλήθειες (με σκοπό να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη) και επικαλούνται τις αποφάσεις του ΣτΕ για τα έργα Αχελώου, σας παραθέτουμε κάποιες έγκυρες και χρήσιμες πληροφορίες για αυτές τις πολυσυζητημένες αποφάσεις :

• Το ΣτΕ, με την απόφαση 3478/2000 (εισηγητής ο μετέπειτα πρόεδρος του κ. Μενουδάκος) απέρριψε, με ισχυρή πλειοψηφία, στο σύνολό τους τις διάφορες οικολογικού περιεχομένου αιτιάσεις κατά των έργων Άνω Αχελώου (δήθεν παράβαση κοινοτικής οδηγίας περί «διατήρησης οικοτόπων», δήθεν αντίθεση με τη διεθνή σύμβαση του Ρίο για την «βιοποικιλότητα», ομοίως της σύμβασης της Βόννης για τα «είδη άγριας πανίδας», ομοίως της συνθήκης Ramsar σχετικά με τους υγροτόπους Μεσολογγίου και Δέλτα Αχελώου  κλπ.). Το ακυρωτικό αποτέλεσμα αυτής της απόφασης οφείλεται αποκλειστικά και ΜΟΝΟ  στην απουσία «ειδικά αιτιολογημένης κρίσης της διοίκησης» σχετικά με  την προστασία ενός Μοναστηριού στο Μυρόφυλλο Τρικάλων (σύμβαση Γρανάδας/1985, «προστασία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς»). Παρότι όλα αυτά τα γνωρίζουν, οι γνωστοί λαϊκιστές  αποκρύπτουν έντεχνα ότι το ΣτΕ απέρριψε τα επιχειρήματα τους κατά των έργων και συνεχίζουν απτόητοι να τα αναμασούν. Επιπλέον, εξαπατώντας την κοινή γνώμη, αφήνουν  να εννοηθεί  ότι δήθεν υπάρχει  σε αυτά η σύμφωνη γνώμη του Δικαστηρίου…

• Κατά την διάρκεια της μακράς ιστορίας των έργων «εκτροπής Αχελώου», το ΣτΕ κλήθηκε δυο φορές να εξετάσει εάν τα έργα αυτά «αντίκεινται ουσιαστικώς στην αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης». Στην πρώτη απόφαση του  (3478/2000), το ΣτΕ με ισχυρή πλειοψηφία, απέρριψε την άποψη των προσφευγόντων. Το δικαστήριο έκρινε ότι η αξιολόγηση για παράβαση αυτής της αρχής «εξέρχεται των ορίων του  ακυρωτικού ελέγχου». Επίσης επεσήμανε ότι «δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι τα παραπάνω έργα …αντίκεινται στους ορισμούς του συντάγματος και της συνθήκης για την ΕΕ…….και …ότι η πραγματοποίηση τους απαγορεύεται…». Όμως οι αντιδρώντες δεν πτοήθηκαν και στα επόμενα χρόνια επανάφεραν το θέμα, ελπίζοντας σε αλλαγή συσχετισμών ανάμεσα στους δικαστές του ΣτΕ, κάτι που επέτυχαν. Έτσι, με την απόφασή 26/2014, και πάλι κατά πλειοψηφία, το ΣτΕ, κρίνοντας ακριβώς επί των ιδίων έργων και χωρίς νεότερα στοιχεία, ανέτρεψε την παλαιότερη απόφαση του (!). Στην απόφαση αυτή,  ισχυρή μειοψηφία με επικεφαλής τον μετέπειτα πρόεδρο του ΣτΕ Α. Ράντο, διαφώνησε με την εκτίμηση της πλειοψηφίας, θεωρώντας ότι «..το συνολικό έργο κρίθηκε ρητά ως κατ’ αρχήν συμβατό με την αρχή αυτή είτε η επί μέρους εξέταση των τιθέμενων ζητημάτων, ιδίως με την απάντηση επί των προδικαστικών ερωτημάτων (σ. σ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο), καθόλου δεν οδήγησε σε κρίσεις περί ριζικών παραβάσεων των αντίστοιχων αρχών ή κανόνων δικαίου, αλλά, αντιθέτως, σε κρίσεις περί κατ’ αρχήν δυνατότητος εκτελέσεως του έργου. Συνεπώς, δεν δικαιολογείται, και, μάλιστα, μετά την υποβολή του προδικαστικού ερωτήματος και τις επ’ αυτού απαντήσεις, η ακύρωση για τον λόγο αυτό, η οποία εξάλλου, καθιστά εκ των υστέρων αλυσιτελή την υποβολή του ερωτήματος.»   και παρακάτω « ... η ευθεία αξιολόγηση από μέρους του δικαστή των επιπτώσεων ορισμένου έργου και η κρίση αν η πραγματοποίησή του αντίκειται στην εν λόγω αρχή εξέρχεται των ορίων του ακυρωτικού ελέγχου…» Στην συνέχεια, οι μειοψηφούντες δικαστές και ο κ. Ράντος θεώρησαν ότι οι λόγοι ακύρωσης που επικαλέστηκε η πλειοψηφία «αναφέρονται σε τήρηση διαδικασιών  …. είτε σε πλημμέλειες αιτιολογίας…. Που από την φύση τους δεν μπορεί να οδηγήσουν στο εν λόγω συμπέρασμα» (σ.σ. ότι δηλαδή το έργο αντίκειται στην αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης).»

• Στην πραγματικότητα, σε κάθε προσφυγή που υποβάλλονταν κάθε φορά με στόχο την ακύρωση κάποιων αποφάσεων της διοίκησης, το ΣτΕ αξιολογούσε και έκρινε επιμέρους ζητήματα και ουδέποτε εξέτασε ολοκληρωμένα και σφαιρικά την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων από τον Αχελώο και τα αντίστοιχα τεχνικά έργα. Κατά μείζονα λόγο, δεδομένου ότι όλες αυτές οι προσφυγές υποβλήθηκαν από τα μέσα του 1990 έως (η τελευταία) τα μέσα της δεκαετίας 2000, το ΣτΕ δεν είχε την ευκαιρία να λάβει υπόψη του τις σημερινές συνθήκες που επιβάλλουν την ολοκλήρωση και λειτουργία των ημιτελών έργων, όπως οι απειλές από ξηρασία, η ανάγκη αναπλήρωσης μόνιμων υδατικών αποθεμάτων υπόγειων υδροφορέων [σημ. τα στοιχεία αυτά καταγράφηκαν επίσημα και περιέχονται στις αποφάσεις της διοίκησης (Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων) πολλά χρόνια αργότερα και μετά την υποβολή της τελευταίας προσφυγής, η οποία  οδήγησε το 2014 στην τελευταία ακυρωτική απόφαση], η διάβρωση εδαφών, η εκτεταμένη εμφάνιση υφάλμυρων νερών, η σταθερά επαναλαμβανόμενη καταστροφή των οικοσυστημάτων σε κάθε αρδευτική περίοδο κ.ο.κ.

Εκεί λοιπόν που βρισκόμαστε στην υπόθεση έργων Αχελώου, οφείλει η κυβέρνηση να οριστικοποιήσει με σαφήνεια (και όχι με επικοινωνιακά τρικ) τις αποφάσεις της, να επιλέξει την υδροηλεκτρική αξιοποίηση των έργων, να επιλύσει τις διοικητικές εκκρεμότητες, και όλα αυτά σε γνώση και συνεννόηση με το ΣτΕ, όπως επιβάλλεται σε κάθε αναπτυξιακό εγχείρημα μιας σοβαρής κυβέρνησης που επιζητά βιώσιμες λύσεις.

Σχετικά κείμενα θα βρείτε εδώ, εδώ και εδώ 

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Βλαπτική η διασπορά φωτοβολταϊκών σε παραγωγική γη

 

Εξαιρετική και απόλυτα εύστοχη η παρέμβαση του ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας σχετικά με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε υψηλής αξίας και σημασίας γεωργικές γαίες.

Ο Πρόεδρος του παραρτήματος Δρ. Αθανάσιος Σαρόπουλος, που υπογράφει το κείμενο, επισημαίνει τις σημαντικές παραμέτρους που καθορίζουν τις όποιες εμφανείς αλλά και "αφανείς" επιπτώσεις από την μάστιγα αυτή.

Είναι προφανές ότι οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, παρά την καλοκεντημένη ρητορική τους για το περιβάλλον αλλά και την σημασία που (υποτίθεται ότι) δώσανε στον διατροφικό τομέα και την πρωτογενή παραγωγή, λειτούργησαν σαν επαγγελματίες της προώθησης ενεργειακών συστημάτων (συμφωνημένες τιμές, κίνητρα κλπ.), χωρίς περίσκεψη, χωρίς μέτρο, χωρίς εξαντλητικό διάλογο με τον επιστημονικό χώρο αλλά και τις τοπικές κοινωνίες.

Τώρα, όλοι μαζί, βιώνουμε τις συνέπειες από την στήριξη αυτή των κυβερνήσεων στο αλόγιστο κυνήγι του κέρδους.

Κατά την άποψή μας, οι θέσεις του ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας θα πρέπει (και ελπίζουμε να συμβεί) να αποτελέσουν την απαρχή για ένα κίνημα αντίδρασης στα ενεργειακά δρώμενα (φυσικό αέριο, Φ/Β, αιολικά) και σε συνδυασμό με την προσπάθεια που καταβάλλεται από μέρος του επιστημονικού χώρου και παραγωγών στη Θεσσαλία για το υδατικό, να απαιτήσουμε την αναθεώρηση των όποιων επιβλαβών ενεργειακών επιλογών, την επανεξέταση της επέκτασης της Υδροηλεκτρικής (ΥΗ) ενέργειας, που θα πρέπει να βρει την θέση που της ταιριάζει στο ενεργειακό μείγμα της χώρας και τέλος την προστασία, με κάθε τρόπο, του "μη ανανεώσιμου" φυσικού πόρου, δηλαδή της γεωργικής γης, που εκτός από την επίθεση κάποιων ενεργειακών συστημάτων, απειλείται και από τις δραματικές εξελίξεις στο υδατικό.

Πηγή : Agronews

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Ο Γιάνης Βαρουφάκης στη Θεσσαλία : Μα ούτε μια κουβέντα για τα νερά ; Φ. Γέμτος* - Κ. Γιαννακός* - Τ. Μπαρμπούτης*

 

Στα μέσα του περασμένου μήνα, εκπροσωπώντας την Επιτροπή Διεκδίκησης για την επίλυση του Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ), αποδεχθήκαμε πρόσκληση και ενημερώσουμε την κοινοβουλευτική ομάδα του ΜέΡΑ25 στη Βουλή.

Είχε προηγηθεί στις αρχές του χρόνου, χωρίς να έχουν μιλήσει ποτέ για τα θεσσαλικά προβλήματα, ένα δημοσίευμα του βουλευτή κ. Κρίτωνα Αρσένη κατά της Κυβέρνησης και του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, το οποίο αφορούσε τα νερά της Θεσσαλίας και την εκτροπή Αχελώου, καταγγέλλοντας τη μη εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων (του 2017 και όχι του 2014), αλλά και την «εγκατάλειψη» της Θεσσαλίας στη λειψυδρία (πολύ σωστά εφόσον τίποτε δεν κινείται), τη μη επίλυση του προβλήματος της «σπατάλης» νερού (ομοίως) κ.λπ. (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 27-1-2021).

Σκεφθήκαμε λοιπόν ότι μια συζήτηση με το ΜέΡΑ25 για το υδατικό της Θεσσαλίας θα είχε ενδιαφέρον και θα έδινε την ευκαιρία να επικεντρώσουμε τη συζήτηση στην επίλυσή του.

Φαίνεται ότι τα στελέχη του ΜέΡΑ25 δεν είχαν έως τότε μια σφαιρική ενημέρωση για όλες τις πλευρές που συνθέτουν το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας, γι’ αυτό και φροντίσαμε μετά από λίγες ημέρες να αποστείλουμε ολοκληρωμένο υπόμνημα, με αναφορές στα θέματα ασφάλειας, ξηρασίας, πλημμυρών, πρωτογενούς τομέα, οικολογικής καταστροφής υδροφορέων (ποτάμια, υπόγεια νερά κ.λπ.), διάβρωσης εδαφών κ.ά., υποδεικνύοντας παράλληλα τα έργα και τις δράσεις που προτείνουμε ως λύση.

Όταν μάλιστα πληροφορηθήκαμε την επίσκεψη του αρχηγού τους κ. Γ. Βαρουφάκη (εφεξής ΓΒ) στη Λάρισα, τους παρακαλέσαμε να τον ενημερώσουν για το υπόμνημά μας, ελπίζοντας και στις δικές του τοποθετήσεις επί του υδατικού – οικολογικού.

Ήρθε πράγματι στις 30/6 ο κ. ΓΒ στη Λάρισα για να ενημερώσει τους Θεσσαλούς για τις θέσεις του στα «αγροτικά θέματα». Όμως, από τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ, διαπιστώσαμε με έκπληξη ότι στο μέγιστο ζήτημα των υδάτων της Θεσσαλίας, που αναπόσπαστα συνδέεται με το παρόν και το μέλλον της γεωργίας, δεν έγινε η παραμικρή αναφορά!
Ο κ. ΓΒ περιορίστηκε σε παρατηρήσεις για την ΚΑΠ και την ΕΕ, σε προτάσεις για τη δανειοδότηση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και το συνταξιοδοτικό των αγροτών.

Εύλογο λοιπόν το ερώτημα : Αυτά μόνο είναι τα προβλήματα της γεωργίας της χώρας και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας ;

Δεν βρέθηκε κάποιος συνεργάτης του να του πει πως εδώ στη Θεσσαλία για τους αγρότες το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το νερό ;

Δεν σκέφθηκε κάποιος να τον ενημερώσει για τη μεγάλη ενεργειακή κατανάλωση και το υψηλό κόστος παραγωγής λόγω νερού, που τείνει σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεπεράσει τα 80 ή και 90 ευρώ ανά στρέμμα ;
Ούτε για το οξυμένο οικολογικό πρόβλημα, που κυρίως προκαλείται και εντείνεται μέσα από τη διαδικασία της πρωτογενούς παραγωγής ;
Ούτε για το τεράστιο υδατικό έλλειμμα, στην αγωνιώδη αναζήτηση των αγροτών για νερό από υπόγειους υδροφορείς ή από τα ποτάμια που κυριολεκτικά «στεγνώνουν» το καλοκαίρι, καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα. Ούτε λέξη για τις απειλές που βιώνουμε από ξηρασία, τη διάβρωση εδαφών.

Και βέβαια δεν αναφέρθηκε ούτε στις χαμηλές αποδόσεις της πρωτογενούς παραγωγής και στο περιορισμένο εισόδημα των αγροτών, που εδώ και δεκαετίες, στις αρδευόμενες καλλιέργειες, κινείται στα χαμηλά επίπεδα των 200 - 250 (κατά μέσο όρο) ευρώ/στρ., πολύ μακριά από αντίστοιχα εισοδήματα άλλων χωρών, που, έχοντας (μεταξύ άλλων) επιλύσει το θέμα των αρδεύσεων, τα εισοδήματά τους κινούνται στον αστερισμό των 1.000 - 1.500 ευρώ/στρ. (π.χ. Ισραήλ). Και επειδή ο ίδιος ο κ. ΓΒ έθεσε (ορθώς) την απαράδεκτη πρακτική να δεσμεύονται γόνιμες εκτάσεις για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, δεν αναρωτήθηκε ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν έναν καλλιεργητή να επιλέξει να «δώσει» το χωράφι του αντί να το καλλιεργήσει ο ίδιος ;
Σαν να μην υπάρχουν όλα αυτά για τον κ. ΓΒ, σαν να μη σχετίζονται με τα «αγροτικά θέματα».

Όσο καλή διάθεση και να έχουμε απέναντι σε ένα νέο κόμμα όπως το ΜέΡΑ25, στην απουσία βουλευτή Θεσσαλίας, στην περιορισμένη εμπειρία των στελεχών του, είναι δυνατόν να θεωρήσουμε «τυχαίο» γεγονός την παντελή έλλειψη αναφοράς στο θέμα των υδάτων στη Θεσσαλία ;
Θα μπορούσε για παράδειγμα, ο κ. ΓΒ να επισκεφθεί την Πτολεμαΐδα και να μην πει ούτε μια κουβέντα για τον λιγνίτη ; Προφανώς όχι.

Εμείς θεωρούμε ως πιο πιθανή εξήγηση ότι ο κ. ΓΒ και το ΜέΡΑ25 έχουν προσκολληθεί στη γνωστή αδιέξοδη αντίληψη ότι η Θεσσαλία δεν χρειάζεται ενίσχυση του υδατικού της δυναμικού από την όμορη λεκάνη απορροής του Αχελώου και συντάσσονται με τη γνωστή ακραία καταστροφική άποψη για την κατεδάφιση των έργων επί του Αχελώου.

Η αντίληψη αυτή είναι ριζωμένη στο κόμμα, καθώς τα ίδια μας είπαν και τα στελέχη της κοινοβουλευτικής ομάδας που επισκεφτήκαμε. Και επειδή (όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ) δεν διαθέτουν την πολιτική τόλμη να πουν ευθέως στον θεσσαλικό λαό τι ακριβώς σκέπτονται, δηλαδή τη μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων και το γκρέμισμα των ημιτελών έργων που κόστισαν εκατομμύρια ευρώ με επιπλέον κόστος, επιλέγουν τη γνωστή πολιτικάντικη τακτική της «παράκαμψης» του υδατικού πετώντας την μπάλα στην εξέδρα...

Μακάρι η δυσπιστία μας απέναντι στον κ. ΓΒ και στο κόμμα του να είναι αβάσιμη.
Εμείς πάντως καλούμε τους φίλους του κόμματος αυτού, ανεξάρτητα από τις επιλογές που έχουν κάνει κάποια στελέχη τους κεντρικά, να δουν καθαρά και χωρίς προκαταλήψεις το υδατικό - οικολογικό - αναπτυξιακό πρόβλημα της Θεσσαλίας.

Τότε θα διαπιστώσουν ότι θέσεις για το «αγροτικό» στη Θεσσαλία χωρίς σύνδεση με το υδατικό πρόβλημα, αποτελούν εγκεφαλικές προσεγγίσεις, που δεν μπορούν να αγγίξουν τις προοπτικές της οικονομίας και της κοινωνίας στην περιοχή μας και μας οδηγούν μονίμως σε αδιέξοδα και ερημοποίηση της περιοχής.

*Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

*Γιαννακός Κώστας, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔ-Θ.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Η δωρεάν άρδευση, οι πεδινές λιμνοδεξαμενές, τα πρόχειρα φράγματα και τα αδιέξοδα του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας - Του Κώστα Γκούμα*

 

Μαζί με τον υδράργυρο, που στο θεσσαλικό κάμπο έφθασε στα ύψη, την ίδια παράλληλη ανοδική πορεία ακολουθεί και η αγωνία απελπισμένων καλλιεργητών στην αναζήτηση νερού για να ποτίσουν, επιλέγοντας όποια πρόσφορη λύση είναι εφικτή στον καθένα, χωρίς να υπολογίζει ώρες δουλειάς, κόστος άρδευσης, οικολογικές επιπτώσεις κλπ.

Οι χιλιάδες γεωτρήσεις όμως εξακολουθούν να αποτελούν την κύρια πηγή προέλευσης αρδευτικού νερού και να παραμένουν η βάση για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών  της Θεσσαλίας (πάνω από 70%) με τις γνωστές δυσμενείς - μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στους υπόγειους υδροφορείς και στο κόστος παραγωγής των καλλιεργειών. Ταυτόχρονα ο Πηνειός που κάθε χρόνο το καλοκαίρι ενισχύεται με νερά από τον Ταυρωπό και διασώζεται πρόσκαιρα, στην συνέχεια «στραγγίζεται» σε όλο το μήκος του από τους θεσσαλούς αρδευτές, ενώ τα «πρόχειρα φράγματα» που κατασκευάζονται (και γκρεμίζονται τον Σεπτέμβριο) με δαπάνη εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ κάθε χρόνο, διακόπτουν την συνεχή ροή του ποταμού, καταστρέφουν την όποια ζωή υπάρχει και τον επιβαρύνουν περιβαλλοντικά...

Έτσι,  στην ημερήσια διάταξη βρίσκονται και πάλι οι πεδινές λιμνοδεξαμενές και η «δωρεάν» άρδευση (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 28/6/2021), τα μικρά πρόχειρα φράγματα (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 29/6/2021), και γενικά πρακτικές ανεδαφικές, ανορθόδοξες και αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.

Την εικόνα συμπληρώνουν διάφοροι πολιτικοί ή/και αυτοδιοικητικοί παράγοντες που σιγοντάρουν αυτές τις «λύσεις», ενθαρρύνουν λανθασμένες νοοτροπίες και δημιουργούν ψευδαισθήσεις ότι «λύνουν» προβλήματα και δημιουργούν υδατικές υποδομές.

Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι πολύ σημαντικό. Δεν απορρίπτουμε συλλήβδην την χρησιμότητα κάποιων πεδινών λιμνοδεξαμενών ή/και κάθε μεγέθους (μικρών – μεσαίων κλπ.) φραγμάτων – ταμιευτήρων. Αντίθετα θεωρούμε ότι, υπό προϋποθέσεις, τέτοια μικρής σχετικά κλίμακας έργα θα μπορούσε να είναι χρήσιμα και αποτελεσματικά.

Και οι προϋποθέσεις αυτές είναι :

Ø Η ύπαρξη ολοκληρωμένου σχεδιασμού των αναγκαίων βασικών έργων ταμίευσης και μεταφοράς – διανομής του νερού, ώστε να καλύπτονται πλήρως οι αρδευτικές ανάγκες μιας ευρύτερης περιοχής.

Στο πλαίσιο αυτό και στο βαθμό που δεν είναι εφικτή η εξυπηρέτηση των αρδευτικών αναγκών μιας μεμονωμένης περιοχής ή ομάδας αρδευτών, τότε μόνο επιβάλλεται η εξέταση εναλλακτικών λύσεων με την κατασκευή μικρών έργων ταμίευσης – λιμνοδεξαμενών, με καθαρά συμπληρωματικό και τοπικό χαρακτήρα.

Όταν όμως οι Κυβερνήσεις αδιαφορούν συστηματικά για την υλοποίηση κρίσιμης σημασίας και πολλαπλού σκοπού βασικών περιφερειακών έργων ταμίευσης νερού (Πύλη, Μουζάκι, Νεοχώρι, Ελασσόνα, Σκοπιά  Φαρσάλων κλπ.), όταν οι τοπικοί  - αυτοδιοικητικοί παράγοντες έχουν σχεδόν παραιτηθεί από την διεκδίκηση – απαίτηση για επιστημονικό, ορθολογικό προγραμματισμό (masterplan) και ιεράρχηση των σχετικών αναγκαίων  έργων, τότε μοιραία αρκούνται στις πρόχειρες (και σαφώς αντιοικονομικές) κατασκευές, στις πιθανά επιβλαβείς ( οικονομικά και περιβαλλοντικά) λύσεις, με αποκλειστικό σκοπό να εξασφαλίσουν την συμπάθεια των αγροτών – ψηφοφόρων….

Ø Αυτά τα έργα, για να είναι πραγματικά αποδοτικά, θα έπρεπε να διαθέτουν σωστές τεχνικές μελέτες, υπολογισμό κόστους – οφέλους και αξιολόγηση τυχόν περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όταν αυτά δεν υπάρχουν, παρατηρούνται σπατάλες οικονομικών και φυσικών πόρων (γη, νερό), υπέρμετρη ενεργειακή κατανάλωση από τις «διπλές ή/και τριπλές» αντλήσεις που συνήθως απαιτούνται (μία για άντληση νερού πχ. από το ποτάμι και την μεταφορά του στην λιμνοδεξαμενή, μία για την πλήρωση της και μία για τις αρδεύσεις) και σε τελική ανάλυση υπερβολικά υψηλό κόστος για κάθε κυβικό νερού που καταναλώνεται για την άρδευση.

Και ας μην παραλείψουμε ότι στο τέλος κάθε αρδευτικής περιόδου (συχνά και ενδιάμεσα όταν υπάρχει κίνδυνος πλημμυρών), κάποια από αυτά τα έργα (πχ. πρόχειρα φράγματα) πρέπει να καθαιρούνται, με πρόσθετο οικονομικό κόστος και περιβαλλοντική επιβάρυνση. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία 30 χρόνια, μόνο τα πρόχειρα φράγματα (από το 1992 που άρχισαν να κατασκευάζονται κάθε χρόνο στον Πηνειό και αργότερα στον Ενιπέα) μας κόστισαν πάνω από 10 εκατ. ευρώ !

Όμως όλα αυτά που προαναφέραμε, φαίνεται ότι για κάποιους αποτελούν «ψιλά γράμματα» και, αντί να πρωτοστατούν στις πιέσεις προς τις Κυβερνήσεις για προγραμματισμό και υλοποίηση των αναγκαίων έργων, επιλέγουν τις εύκολες λύσεις και τον λαϊκισμό.

Παλαιότερα, οι λαϊκιστές πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί είχαν ποντάρει στην πολιτική της ανοχής απέναντι σε όσους προβαίναν σε ανορύξεις παράνομων γεωτρήσεων και συχνά τους επιβράβευαν (με την νομιμοποίησή τους), παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών επιστημόνων, με τις γνωστές επιπτώσεις στο οικοσύστημα (τα συσσωρευμένα ελλείμματα φθάνουν στα 3 δις κ. μ. υπόγειου νερού) και στις αρδευτικές δυνατότητες της Θεσσαλίας. Σήμερα ο λαϊκισμός μετέφερε το πεδίο δράσης του από τις γεωτρήσεις στο δήθεν «δωρεάν» νερό ή/και «δωρεάν» κατανάλωση ενέργειας (πχ. φωτοβολταϊκά σε αγρότες).

Δυστυχώς όμως τίποτε δεν προσφέρεται δωρεάν, ούτε από την οικονομία, ούτε από την φύση.

Με αυτή την πανάθλια  διαχείριση νερού,  κάποια στιγμή όλοι εμείς αλλά  και οι επόμενες γενιές, θα πληρώσουν τον λογαριασμό είτε σε χρήμα (πχ. τεράστιο κόστος παραγωγής στον αγρότη), είτε σε οικολογική υποβάθμιση, είτε και στα δύο ταυτόχρονα.

Στο σημείο αυτό θα σημειώσουμε ότι όλη η φιλολογία για «μικρά» φράγματα και ταμιευτήρες έχει συνδεθεί και με κάποια οικολογική ρητορική, που εύκολα επηρεάζει όσους δεν εμβαθύνουν στο θέμα αυτό. Λένε δηλαδή ότι τα «μικρά» έργα έχουν περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με εκείνες από ένα μεγάλο φράγμα – ταμιευτήρα. Όταν όμως κάποιος υπεισέλθει στον πυρήνα του προβλήματος, θα διαπιστώσει ότι η ανάγκη εξισορρόπησης του υδατικού ισοζυγίου και κάλυψης της ζήτησης για αρδευτικό νερό, απαιτεί έναν πολύ μεγάλο αριθμό ταμιευτήρων, οι οποίοι, εάν είναι μόνο «μικροί», αθροιστικά επιφέρουν πολύ μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από ότι θα συνέβαινε με έναν (ισοδύναμου όγκου ταμίευσης) κατά πολύ μεγαλύτερο ταμιευτήρα, με το αντίστοιχο έργο  μεταφοράς  νερού.

Και, για να μην το ξεχνάμε, πάντοτε πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και το κόστος του νερού στον τελικό καταναλωτή (αγρότη), που, όταν προέρχεται από έναν σημαντικού όγκου (μεγάλου ή/και μεσαίου) ταμιευτήρα, χωρίς την παραμικρή αμφισβήτηση, το κόστος αυτό είναι εντυπωσιακά χαμηλότερο.

Αυτή λοιπόν την εξαπάτηση περί «οικολογικών» μικρών έργων πρέπει να την απορρίψουν οι θεσσαλοί αγρότες και να σκεφθούν ότι όλα αυτά εκπορεύονται συνειδητά από κάποιους, αφενός γιατί είναι ευκολοχώνευτα, αφετέρου για να δικαιολογήσουν την καταστροφική ιδεοληπτική  αντίληψη ορισμένων, ότι δήθεν «νερά υπάρχουν», ότι  δεν χρειάζεται να ενισχυθεί το υδατικό δυναμικό της Θεσσαλίας και ότι τα έργα του Αχελώου πρέπει να κατεδαφιστούν.

Και να θυμίσουμε ότι όλα αυτά τα χρόνια που οι φορείς αυτών των αντιλήψεων βρέθηκαν στην εξουσία (ΣΥΡΙΖΑ,  οικολόγοι), ούτε τον απαιτούμενο προγραμματισμό έργων πραγματοποίησαν, ούτε μικρά ή μεγάλα έργα κατασκεύασαν, ούτε καν φρόντισαν για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της αναγκαίας εξοικονόμησης νερού και μείωσης των υπερκαταναλώσεων, που και αυτή από μόνη της ισοδυναμεί με ένα μεγάλο έργο !

Σήμερα, όλοι μαζί, η αδρανούσα Κυβέρνηση της ΝΔ με τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και η «ευαίσθητη» οικολογικά αντιπολίτευση, σαν ουδέτεροι παρατηρητές, παρακολουθούν σιωπηλοί το εξελισσόμενο δράμα στον θεσσαλικό κάμπο.

Και ενώ συνεχίζεται η επιδείνωση του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου, η καταστροφή της φύσης, η μείωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών μας προϊόντων, η επί χρόνια καθήλωση του αγροτικού εισοδήματος και η σταδιακή αναγκαστική εγκατάλειψη αρδευόμενων εκτάσεων, οι Θεσσαλοί απομακρύνονται  (με σημαντική ευθύνη της αυτοδιοίκησης) από το πεδίο των διεκδικήσεων για ουσιαστική επίλυση ενός από τα σημαντικότερα προβλήματα της περιοχής μας.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb