Οι ανέφικτες προτάσεις για επιστροφή της γεωργίας στην προ-βιομηχανική εποχή - (Φάνης Γέμτος)*

 


Η Επιστήμη διαθέτει λύσεις για διατήρηση - αύξηση της παραγωγικότητας με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος

Διαβάζω πολλά άρθρα «οικολόγων» που κατηγορούν των εντατική – βιομηχανική γεωργία ως αιτία της καταστροφής του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της γονιμότητας των εδαφών, της κακής ποιότητας των τροφίμων κ.λπ.

Συνήθως προβάλλουν μια γεωργία χαμηλών εισροών, χαμηλών απαιτήσεων σε νερό, καλλιέργεια των παλαιών ποικιλιών κ.λπ. και πιστεύουν ότι αν επιστρέψουμε στις συνήθειες και τις πρακτικές πριν από τη βιομηχανική γεωργία, όλα θα ήταν καλύτερα. 
Βέβαια, συνήθως (όπως και οι κάθε είδους αρνητές) αποφεύγουν να αναφερθούν στις επιπτώσεις που θα έχει η επάνοδος σε πρακτικές των προηγούμενων αιώνων, αλλά κυρίως στην τεράστια αλλαγή συνθηκών, όπως είναι ο πληθυσμός του πλανήτη που κάνουν τις επιπτώσεις ιδιαίτερα οδυνηρές. 
Οι κάτοικοι του πλανήτη εκτιμώνται σε 5 εκατ. στην αρχή της γεωργίας (πριν 8 με 10.000 χρόνια), έφτασαν στο 1 δισ. το 1804, 1,6 δισ. το 1900, 2,5 δισ. το 1950 και πάνω από 8 δισ. σήμερα. 
Επομένως, ο πληθυσμός που πρέπει να καλύψει τις ανάγκες του η γεωργία σήμερα είναι 3πλάσιος ή 5πλάσιος από όσους υπήρχαν πριν από τη βιομηχανική γεωργία. Αυτό κάθε φορά το ξεχνάνε.
Το ίδιο ισχύει για τη διαχείριση των υδάτων. Όταν ήμουν μικρός, πριν εβδομήντα χρόνια, οι πλημμύρες στα Ταμπάκικα  (Παναγίας) ήταν συχνές. Σχεδόν κάθε χρόνο. Ακόμη και η περιοχή που γίνεται σήμερα η λαϊκή της Τετάρτης (τα Σάλια) συχνά πλημμύριζε και τους πήγαιναν εφόδια στα σπίτια με βάρκες. 
Ο πατέρας μου διηγούνταν ότι ακόμα παλαιότερα στις έντονες πλημμύρες τα νερά από το «χαντάκι» - που σήμερα είναι η Ηρώων Πολυτεχνείου - έφταναν μέχρι την Τρίγωνη πλατεία στο κέντρο της Λάρισας. Έτσι ήταν τα ωραία ποταμάκια που κυλούσαν ήρεμα και νοσταλγούν οι «Οικολόγοι». Η περιοχή γύρω από τη λίμνη Κάρλα (Βοιβηΐδα), που ήταν μια περιοχή με μεγαλύτερη καθίζηση σχετικά με την υπόλοιπη πεδιάδα, ήταν ένας βάλτος που τροφοδοτούνταν σχεδόν κάθε χρόνο με νερό από τον πλημμυρισμένο Πηνειό. Οι πλημμύρες του Πηνειού ανανέωναν το νερό της λίμνης (που ήταν το βαθύτερο τμήμα της περιοχής) που διατηρούνταν σε καλή ποιότητα για να έχει σημαντικές ποσότητες ψαριών που συντηρούσαν τους ψαράδες της περιοχής. Βέβαια, οι βάλτοι ήταν εστίες κουνουπιών και οι πολίτες των πεδινών της Θεσσαλίας υπέφεραν από ελονοσία. 
Στη δεκαετία του 1950 κοιμόμασταν το καλοκαίρι με κουνουπιέρες και πολλές φορές μας έδιναν τα βράδια κινίνα για να είμαστε υγιείς. Οι αγρότες της περιοχής γύρω από τη λίμνη καλλιεργούσαν τα χωράφια με υψηλή ανασφάλεια, καθώς δε γνώριζαν αν θα καταφέρουν να συγκομίσουν τις καλλιέργειές τους. Αυτή ήταν η κατάσταση στη Θεσσαλία και με την αύξηση του πληθυσμού οι κίνδυνοι από τις πλημμύρες, τις αρρώστιες και την επισιτιστική ανασφάλεια οδήγησαν στην αντιπλημμυρική προστασία της Θεσσαλίας. 
Αναχώματα κατά μήκος του Πηνειού περιόρισαν τις πλημμύρες και τουλάχιστον ασφάλισαν τις πόλεις και τα χωριά σε μεγάλο βαθμό. Ο έλεγχος των πλημμυρών επέτρεψε να καλλιεργηθούν με ασφάλεια τα χωράφια γύρω από την Κάρλα (τα παρακάρλια), ενώ η αποξήρανση των ελών μείωσε τους πληθυσμούς των κουνουπιών και βελτίωσε την υγεία των κατοίκων του κάμπου. Δημιούργησε, όμως, πρόβλημα στη λίμνη Κάρλα.
Η μη ανανέωση των υδάτων προκάλεσε υφαλμύρωση των νερών της, με αποτέλεσμα τη μείωση των πληθυσμών των ψαριών. Σημειώστε ότι η ετήσια εξάτμιση από ελεύθερες επιφάνειες υδάτων στην περιοχή είναι κοντά στο 1 μ., το 20% του μέσου βάθους της λίμνης που ήταν στα 5 μ. Έτσι, έγινε απαραίτητο το άδειασμα της λίμνης (με τη σήραγγα στον Παγασητικό) και η αποκατάσταση της περιοχής με δημιουργία ταμιευτήρα που θα γεμίζει κάθε χρόνο με νερό από τον Πηνειό. 
Το έργο σχεδιασμένο από τις αρχές του 20ού αιώνα χρειάστηκε 50 χρόνια για να γίνει και εγκαινιάστηκε με σημαντικές ελλείψεις το 2017. 
Μπορεί να επανέλθει η παλιά κατάσταση που φαίνεται να προτείνουν κάποιοι ; Όπως καταλαβαίνετε, θα πρέπει να αφήνουμε το πλημμυρικό νερό του Πηνειού να ανανεώνει τα νερά της λίμνης κάθε χρόνο. Να σταματήσει η καλλιέργεια χιλιάδων γόνιμων στρεμμάτων στην περιοχή. Προφανώς η ζωή στα γύρω χωριά δε θα μπορεί να υποστηριχθεί οικονομικά και θα ερημώσουν. Αυτό προτείνουν ;
Η βιομηχανική γεωργία έχει καταφέρει να αυξήσει τόσο τις αποδόσεις της, ώστε να μειωθεί σημαντικά το τμήμα του πληθυσμού του πλανήτη που βρίσκεται στα όρια της πείνας. 
Πριν από λίγα χρόνια έφτανε στο 1,5 δισ. και σήμερα έχει μειωθεί στα 800 εκατ. Μπορεί αυτό να είναι αποδεκτό ; Φυσικά όχι και πρέπει να βρούμε τρόπο να το μειώσουμε. Όχι γιατί θα πεινάσουμε εμείς στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη. Δυστυχώς αυτοί που πεινούν βρίσκονται κυρίως στην Αφρική και βρίσκονται απέναντί μας έτοιμοι να διακινδυνεύσουν τις ζωές του να περάσουν τη Μεσόγειο για να πετύχουν ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. 
Προφανώς η λύση δεν είναι να βγάλουμε τα πλοία και να τους αποτρέψουμε να έρθουν στη χώρα μας και στην Ευρώπη. Αν μπορούσαμε να καλύψουμε τις επισιτιστικές τους ανάγκες στους τόπους τους, θα μπορούσαμε να τους κρατήσουμε εκεί. Επομένως, η αύξηση της γεωργικής παραγωγής είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για να μηδενίσουμε τους κατοίκους του πλανήτη που είναι στα όρια της πείνας και να αποφύγουμε το πρόβλημα των παράνομων μεταναστευτικών ροών. Αυτό είτε αρέσει είτε όχι μπορεί να το επιτύχει η εντατική βιομηχανική γεωργία που έχουμε αναπτύξει. 
Σήμερα γνωρίζουμε πολλά για τις διαδικασίες υποβάθμισης του περιβάλλοντος και πρέπει να πάρουμε μέτρα για τη συντήρηση φυσικών πόρων, όπως το νερό και το έδαφος, αλλά αυτά μπορούν να επιτευχθούν με διατήρηση της παραγωγικής γεωργίας μας. Η επιστήμη έχει πολλές δυνατότητες να το πετύχει.
Υπάρχει ένας αντίλογος σε όλα αυτά. Από τα τρόφιμα που παράγουμε χάνεται ένα σημαντικό ποσοστό που εκτιμάται σε 30%. Μια μείωσή του θα κάλυπτε σημαντικές ανάγκες. Μπορούμε να το πετύχουμε ; Και στον τομέα αυτόν έχουμε σήμερα σημαντικές δυνατότητες που καλά είναι να τις συζητήσουμε και να προωθήσουμε πρακτικές που θα τις μειώσουν για να πετύχουμε τον μηδενισμό των συνανθρώπων μας που πεινούν.
Πρώτα, όμως, να πετύχουμε τη μείωση των απωλειών. Μετά να συζητήσουμε πρακτικές που οδηγούν στη μείωση των αποδόσεων. Γι’ αυτό θα πρέπει να ξανασυζητήσουμε τη νέα ΚΑΠ και το σχετικό ελληνικό σχέδιο εφαρμογής της, που με τα μέτρα που προτείνουν οδηγούν σε μείωση των αποδόσεων, χωρίς να κάνουν κάτι για τη μείωση των απωλειών. Η διατήρηση και η αύξηση της παραγωγικότητας της Γεωργίας με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος είναι κρίσιμα στοιχεία για τη ζωή μας. Η επιστήμη βρίσκει συνεχώς μεθόδους να τα επιτύχει.

* Θεοφάνης Γέμτος, Γεωπόνος, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια σας για το blog ή/ και τις αναρτήσεις εδώ :

Δημοφιλέστερες Αναρτήσεις