Η διαβούλευση για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ της Προγραμματικής Περιόδου (ΠΠ) 2021-2027

 

Με αφορμή την διαβούλευση (από 12 – 22 Ιανουαρίου 2021) για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ)  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ της Προγραμματικής Περιόδου (ΠΠ) 2021-2027 δημοσιοποιήθηκε σχετικό ερωτηματολόγιο.

Τόσο από το ερωτηματολόγιο αυτό όσο και από την διαδικασία διαβούλευσης (που προηγήθηκε) σε επίπεδο Περιφερειών της χώρας, διαπιστώθηκε ότι απουσιάζει ο πρωτογενής τομέας, ο οποίος και θα υποστεί σοβαρές επιπτώσεις από τα ακραία κλιματικά φαινόμενα.

Για την ενημέρωση των φίλων του blog, παραθέτουμε ορισμένα στοιχεία, σχόλια και θέσεις για το θέμα αυτό, που θα τους βοηθήσουν να έχουν πληρέστερη και σφαιρική εικόνα.

[«Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ)  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ της Προγραμματικής Περιόδου (ΠΠ) 2021-2027, σχεδιάζεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της χώρας για τον Τομέα Περιβάλλοντος, αξιοποιώντας πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής) και έχει ως βασική επιδίωξη την ανάπτυξη βιώσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών υποδομών και έξυπνων συστημάτων, με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, μέσω της προώθησης της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, στην κυκλική οικονομία και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, που θα υπηρετούν τον πολίτη, ενώ θα συμβάλλουν στην επίτευξη μετρήσιμων στόχων σε επίπεδο Χώρας, Περιφέρειας και Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεδομένης της σημαντικότητας του Προγράμματος σε εθνικό επίπεδο, το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων επιδιώκει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή τόσο των εμπλεκόμενων κοινωνικοοικονομικών φορέων, όσο και των πολιτών,  με στόχο την καταγραφή των απόψεων και των προτάσεών τους, οι οποίες με την σειρά τους θα συμβάλλουν στην εξειδίκευση της στρατηγικής και των δράσεων του ΕΠ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ.  

Για το λόγο αυτό, στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 6 του σχεδίου του Κανονισμού Κοινών Διατάξεων για την ΠΠ 2021-2027, έχει δρομολογηθεί μία σειρά ενεργειών τόσο για την ενημέρωση των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων σχετικά με το περιεχόμενο του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, όσο και για την ενεργή συνεισφορά τους στο διάλογο για την διαμόρφωση των βασικών προτεραιοτήτων που θα υιοθετηθούν, υπό το πρίσμα του Στρατηγικού Στόχου Πολιτικής 2 που ισχύει για τη νέα Προγραμματική Περίοδο «Μια πιο πράσινη Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων».]

- Τα σχόλια του Φάνη Γέμτου* για το επιχειρησιακό πρόγραμμα περιβάλλον, ενέργεια και κλιματική αλλαγή

Είναι εντυπωσιακό ότι σε ένα πρόγραμμα για τη κλιματική αλλαγή, την ενέργεια και το περιβάλλον απουσιάζει τελείως ο πρωτογενής τομέας που δυστυχώς αναφέρεται μόνο σε δηλώσεις πολιτικών  (που δεν ακολουθούνται από αντίστοιχες πράξεις).

Ο πρωτογενής τομέας είναι αυτός που θα υποστεί τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων  της κλιματικής αλλαγής, συμβάλει στο 15% περίπου των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου της ΕΕ, μπορεί να αποθηκεύσει στο έδαφος αλλά και σε δενδρώδεις καλλιέργειες τεράστιες ποσότητες άνθρακα, παράγει τεράστιους όγκους αποβλήτων που μπορούν να  αξιοποιηθούν ενεργειακά (βιομάζα, μεθανική ζύμωση) ενώ μπορεί να γίνει αποδέκτης πολλών αποβλήτων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων για να μειώσει τις επιπτώσεις το περιβάλλον και τις εισροές ενώ εξασφαλίζει τη παραγωγή τροφίμων και πρώτων υλών.  

Επί πλέον είναι ο τομέας που μπορεί να συμβάλει στη καλή διαχείριση φυσικών πόρων όπως το έδαφος και το νερό, τη βιοποικιλότητα και άλλων πόρων όπως η ενέργεια και τα φωσφορικά λιπάσματα.

Ένα από τα κύρια προβλήματα της χώρας, είναι η κακή διαχείριση των υδάτων  που μειώνει τις αρδευόμενες εκτάσεις, αυξάνει το κόστος παραγωγής ενώ υπάρχει σημαντικός άμεσος κίνδυνος από  την υπεράντληση υπογείων υδάτων  και ταπείνωση της στάθμης των υπόγειων υδροφορέων που προκαλεί  ήδη είσοδο θαλασσινού νερού  και καταστροφή εδαφών και ερημοποίηση.

Όπως και σε πολλά προγράμματα  που ετοιμάζονται είτε έχουν εκπονηθεί (πχ ΕΣΕΚ, παρόν πρόγραμμα) απουσιάζουν έργα ταμίευσης νερού που επιτυγχάνουν :

• Ρύθμιση της ροής υδάτων περιορίζοντας τις ζημίες από έντεινες βροχοπτώσεις που αναμένονται με τη κλιματική κρίση
• Μπορούν να αποθηκεύσουν νερό και να το εξασφαλίσουν για περιόδους ξηρασίας και καύσωνα
• Μπορούν να παράγουν καθαρή ανανεώσιμη ενέργεια (Υδροηλεκτρική ΥΗ) που μπορεί να καλύψει ζήτηση αιχμής αλλά και να χρησιμεύσει για αποθήκευση ενέργειας. Παρ’ όλο που σε πολλά σημεία της πρότασης αναφέρεται η αποθήκευση ενέργειας αυτή δεν συνδυάζεται με ΥΗ έργα.
• Μπορούν να εξασφαλίσουν αρδευτικό νερό καλής ποιότητας και χαμηλού κόστους για να στηρίξει το πρωτογενή τομέα της χώρας που τον θυμούνται μόνο εγκυκλοπαιδικά οι πολιτικές και  οι μελετητές που εκτελούν τα έργα.
• Θα αποτρέψουν οικολογικές καταστροφές εδαφών από αρδεύσεις με υφάλμυρα νερά καθώς εξαντλούνται οι υδροφορείς  και θαλασσινό νερό εισέρχεται και τους  αλλοιώνει.
• Μπορούν να εξασφαλίσουν σημαντικό πλεονέκτημα με την εγκατάσταση επιπλεόντων Φ/Β αποφεύγοντας της καταστροφή γόνιμης γης που θα μας οδηγήσει στο τέλος  σε μείωση της παραγωγής τροφίμων και πρώτων υλών.

Αντιλαμβάνομαι ότι τα έργα αυτά απαιτούν μεγάλες αρχικές επενδύσεις και μακροχρόνιες αποσβέσεις, απαιτούν μεγάλους χρόνους κατασκευής, με λίγες τελετές εγκαινίων  που προσελκύουν τις κάμερες των ΜΜΕ αλλά η χρησιμότητα τους είναι τεράστια για τη χώρα.

Θεωρώ σημαντικό το στόχο περιορισμού της διάβρωσης και αποφυγής ερημοποίησης που θα μπορούσε να  συνδυαστεί με μέτρα αύξησης της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα με αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με κατάλληλη  διαχείριση. 

Όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν με προώθηση συστημάτων γεωργίας συντηρήσεως (αμειψισπορές, καλλιέργειες φυτοκάλυψης,  μειωμένη κατεργασία). 

Η αλλαγή του κλίματος απαιτεί  αλλαγές καλλιεργειών  και πολλά άλλα, όμως ένα τέτοιο πρόγραμμα για τον πρωτογενή τομέα είναι μάλλον απίθανο να δούμε.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

- Θέσεις ΕΘΕΜ και ΓΣ Λάρισας επί του Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΚΑ) Θεσσαλίας

(Κείμενο που κατατέθηκε στην διαβούλευση της Περιφέρειας Θεσσαλίας τον Ιούλιο του 2020)

 

[ Η ΕΘΕΜ, σε συνεργασία με τους κ.κ. Γιαννακό Κώστα - πρόεδρο του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, Γέμτο Φάνη - ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γκούμα Κώστα - Γεωπόνο, πρ. πρόεδρο ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας,  Μπαρμπούτη Τάσο - Πολιτικό μηχανικό, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. Γραμματέα ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας, και παρά το γεγονός ότι ενημερώθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες,  επιθυμώντας να συμβάλλει στην συγκεκριμένη διαβούλευση αλλά και στον γενικότερο προβληματισμό για την όλο και συχνότερη εμφάνιση φαινομένων κλιματικής αλλαγής,  επικεντρώθηκε στα θέματα της Γεωργίας, της Ενέργειας, των Υδατικών Πόρων και των σχετιζόμενων με αυτά οξυμένων περιβαλλοντικών θεμάτων.

Μια αρχική μας παρατήρηση είναι ότι η μελέτη που δημοσιοποιήθηκε ασχολείται με πλήθος θεμάτων, παραθέτοντας διάφορες πηγές, ένα πλήθος, γνωστών σε γενικές γραμμές στοιχείων (που συνδέονται με υπό συζήτηση θέμα της κλιματικής αλλαγής (στο εξής ΚΑ), όπως κλιματικά, μετεωρολογικά, γεωλογικά, σεισμολογικά, εδαφολογικά, ορυκτό πλούτο, πολιτισμό, χωροταξία, βιομηχανία, λιμάνια, αεροδρόμια, δομημένο περιβάλλον, οδικούς άξονες κ.λ.π.

Δεν μπορούμε να φανταστούμε πως θα αξιοποιηθούν όλα αυτά, καθώς και οι γενικές παρατηρήσεις – συμπεράσματα που εκτίθενται στη μελέτη, από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας και πως θα προκύψει η ικανοποίηση των γενικών στόχων του ΠεΣΠΚΑ, οι οποίοι, σύμφωνα με τους μελετητές είναι «η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Περιφέρειας στις επιπτώσεις από την ΚΑ», και «η αύξηση της ετοιμότητας και της ικανότητας αντιμετώπισης των επιπτώσεων της ΚΑ».

Σε κάθε περίπτωση ευχόμαστε όλα αυτά τα στοιχεία και οι ποικίλες επισημάνσεις και συμπεράσματα (κατά κανόνα γνωστά και κατ’ επανάληψη διατυπωμένα) να οδηγήσουν την Περιφέρεια Θεσσαλίας – κατά την διαδικασία εκπόνησης και οριστικοποίησης του Σχεδίου Δράσεις των μέτρων και δράσεων για την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή της Περιφέρειας Θεσσαλίας – στην διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης πορείας αντιμετώπισης των κινδύνων από την ΚΑ.

Οι θέσεις και προτάσεις μας, για ορισμένους από τους τομείς που προαναφέραμε και οι οποίοι εκτιμούμε ότι εμφανίζουν ήδη/ή θα εμφανίσουν στο μέλλον σημαντική τρωτότητα και κινδύνους με άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την Περιφέρεια Θεσσαλίας και ότι θα επηρεασθούν από την ΚΑ, είναι οι παρακάτω :....]

Το πλήρες κείμενο των θέσεων εδώ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb