Πριν από λίγες μέρες ο Πλανήτης ξεπέρασε τα 8 δισεκατομμύρια κατοίκους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε θα συνεχίσει να αυξάνει μέχρι το τέλος του αιώνα καθώς πολλές περιοχές του Πλανήτη συνεχίζουν να αυξάνουν τους πληθυσμούς τους. Ταυτόχρονα μειώνονται οι καλλιεργούμενες εκτάσεις καθώς εδάφη καταστρέφονται από διάβρωση, οξινιση και αλάτωση, ενώ σημαντικές εκτάσεις καλύπτονται κάθε χρόνο από τεχνικά έργα.
Για να καλυφτούν οι ανάγκες του πληθυσμού σε τρόφιμα και πρώτες ύλες θα πρέπει τις επόμενες δεκαετίες να αυξηθεί η παραγωγικότατα της γεωργίας κατά 70%, ενώ θα πρέπει να μειώσουμε τις απώλειες τροφίμων σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και στο τελικό καταναλωτή. Αυτά πρέπει να επιτευχθούν σε μια περίοδο που η κλιματική αλλαγή θα προκαλεί σημαντικά ακραία καιρικά φαινόμενα (μείωση βροχοπτώσεων, έντονες βροχοπτώσεις, ξηρασίες, καύσωνες, απότομες αλλαγές θερμοκρασίες, χαλάζια κλπ.),που τα παρατηρούμε ήδη τα τελευταία τρία χρόνια.
Πολλές βελτιώσεις στη διατροφική αλυσίδα μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας. Γενετικά βελτιωμένες ποικιλίες, τεχνικές της καλλιέργειας που βελτιώνουν την υγεία του εδάφους, μειώνουν τις εισροές και αυξάνουν τις αποδόσεις φαίνεται να αναπτύσσονται συνεχώς. Σημαντική συμβολή μπορεί να επιτύχει η ψηφιοποίηση της γεωργίας που παίρνει συνεχώς νέες μορφές.
Αρχικά η ψηφιοποίηση της γεωργίας καθυστέρησε σχετικά με άλλους τομείς της οικονομίας εξ αιτίας του δύσκολου περιβάλλοντος δράσης (ακραίες θερμοκρασίες, υγρασία, κραδασμοί στα μηχανήματα κλπ.). Πριν 30 χρόνια αρχίζει η ανάπτυξη της γεωργίας ακριβείας (ΓΑ). Οι πρώτες παρατηρήσεις από την εφαρμογή αισθητήρων στα χωράφια ήταν ότι δεν ήταν ομοιόμορφα αλλά αποτελούνταν από μικρότερες μονάδες με διαφορετικά χαρακτηριστικά που έπρεπε να δεχτούν διαφορετική διαχείριση για να αποδώσουν περισσότερο με λιγότερες εισροές.
Η ΓΑ ασχολήθηκε από την αρχή με τη διαχείριση αυτής της χωρικής (στο χωράφι) και της χρονικής (από χρόνο σε χρόνο) παραλλακτικότητας των χωραφιών. Για αυτό αναπτύχθηκαν αισθητήρες που μπορούσαν να μετρούν ιδιότητες του εδάφους π.χ. τη φαινομενική ηλεκτρική αγωγιμότητα που αντιστοιχούσε με τις διαφορές της σύστασης του εδάφους.
Στην εικόνα φαίνεται ένα χωράφι 100 στρεμμάτων που ουσιαστικά αποτελείται από ένα μέρος με βαρύτερο έδαφος και ένα με ελαφρύτερο. Προφανώς τα δύο τεμάχια αντιδρούν διαφορετικά σε καιρικές συνθήκες και θέλουν διαφορετική μεταχείριση.
Άλλοι αισθητήρες μπορούν να καταγράφουν το χρώμα των φυτών με δείκτες βλάστησης όπως δείχνει η εικόνα για ένα χωράφι με σιτάρι. Ένας από αυτούς μετρά το πράσινο χρώμα και αυτό σχετίζεται με την επάρκεια αζώτου στο έδαφος.
Ένας άλλος αισθητήρας μετρά τη θερμοκρασία των φυτών που σχετίζεται με την υδατική καταπόνηση και μας βοηθά στο πότισμα. Αισθητήρες υγρασίας του εδάφους μας βοηθούν να ποτίσουμε στο σωστό χρόνο, με τη σωστή δόση. Αισθητήρες στις μηχανές συγκομιδής μας δίνουν στοιχεία της απόδοσης των καλλιεργειών (παραγωγή, ποιοτικά χαρακτηριστικά) που είναι το τελικό κριτήριο της καλής διαχείρισης αλλά και βάση για τη διαχείριση την επόμενη χρονιά. Στην τρίτη εικόνα φαίνεται ο χάρτης της παραγωγής σιταριού που δείχνει την ομοιότητα με το χάρτη του δείκτη βλάστης (NDVI). Άλλοι αισθητήρες μπορούν να καταγράφουν τα άνθη των οπωροφόρων δένδρων και να προβλέπουν το τελική παραγωγή. Όλοι οι αισθητήρες επιτρέπουν τη διαφοροποίηση των εισροών με εξοικονόμηση πόρων και βελτιωμένες αποδόσεις.
Αρχικά οι αισθητήρες λειτουργούσαν από το έδαφος αλλά και από δορυφόρους. Η φθηνή λύση των αυτόνομων εναέριων οχημάτων (drones) έδωσε νέες δυνατότητες. Η ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης άρχισε να δίνει σημαντικές δυνατότητες καταγραφής στοιχείων της καλλιέργειας όπως είδη, πληθυσμούς και συγκεντρώσεις ζιζανίων και διαγνώσεις ασθενειών και προσβολών εντόμων αλλά και άλλες καταπονήσεις των φυτών.
Όλοι αυτοί οι αισθητήρες συγκεντρώνουν χωρικά στοιχεία που συσσωρεύονται για πολλά έτη. Η επεξεργασία των στοιχείων αυτών και η ανάλυση των τάσεων αποτέλεσε αντικείμενο αναλύσεων με ειδικά λογισμικά που επέτρεπαν τη σύνδεση των εισροών – εκροών με τα στοιχεία του εδάφους, του καιρού κλπ.
Ήδη υπάρχουν πλατφόρμες στο διαδίκτυο όπου οι αγρότες μπορούν να «φορτώνουν» τα δεδομένα τους που αναλύονται και τους συμβουλεύουν για τη καλύτερη διαχείριση των αγροκτημάτων τους. Την ίδια δουλειά κάνουν και ειδικά προγράμματα που βοηθούν τους αγρότες στη λήψη αποφάσεων για τη καλύτερη διαχείριση των χωραφιών τους. Αυτά είναι συνδεδεμένα μετεωρολογικούς σταθμούς και με βάση στοιχεία που εισάγει ο παραγωγός (τύπος εδάφους, προηγούμενη καλλιέργεια, ποικιλία, χρόνος σποράς κλπ.) τον συμβουλεύουν πότε και πόσο να λιπάνει, να ψεκάσει ή να ποτίσει.
Αυτόνομα οχήματα εφοδιασμένα με αισθητήρες μπορούν να κινούνται στο χωράφι και να αναγνωρίζουν παράσιτα (ζιζάνια, ασθένειες, έντομα) και να ψεκάζουν επιλεκτικά εξοικονομώντας παρασιτοκτόνα αλλά και ανθρώπινη εργασία. Καταστροφή των ζιζανίων γίνεται και μηχανικά, με θερμότητα ή ηλεκτρισμό. Τα αυτόνομα οχήματα μπορούν να κάνουν μια σειρά εργασίες εξοικονομώντας ανθρώπινη εργασία όπως κατεργασία εδάφους και σπορά, αραίωμα καρπών και συγκομιδή καλλιεργειών οπωροκηπευτικών και άλλων.
Η ψηφιοποίηση της γεωργίας έχει ήδη ξεκινήσει και φαίνεται ότι μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην αύξηση της παραγωγικότητα. Βέβαια η διείσδυση είναι μάλλον αργή καθώς πολλές φορές τα εμπόδια είναι σημαντικά. Από την αντίληψη των αγροτών ότι «έτσι τα κάναμε πάντα και καλά πήγαμε ως τώρα» μέχρι τις δυσκολίες προσαρμογής στη ψηφιακή τεχνολογία που είναι σημαντική για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Οι απαιτήσεις για ειδική εκπαίδευση των αγροτών είναι σημαντικές, ενώ οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που χρειάζονται είναι ιδιαίτερα απαιτητικές.
Η ψηφιοποίηση της διατροφικής αλυσίδας είναι επίσης απαραίτητη. Καθώς οι απαιτήσεις της βιωσιμότητας δεν αρκούν μόνο για τη παραγωγή στο χωράφι αλλά πρέπει να επεκταθούν σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού των καταναλωτών. Επί πλέον οι καταναλωτές ζητούν συνεχώς προϊόντα που να γνωρίζουν το τρόπο που παράχθηκαν και διακινήθηκαν. Επομένως χρειαζόμαστε στοιχεία ιχνηλασιμότητας της παραγωγής που η ψηφιοποίηση των διαδικασιών και της παραγωγής μπορούν να εξασφαλίσουν.
Αυτά συμβαίνουν στον αναπτυγμένο κόσμο. Τι γίνεται στη χώρα μας ; Πολλά προβλήματα αναστέλλουν την υιοθέτηση της ψηφιακής γεωργίας. Μικρά αγροκτήματα και πολυτεχνισμός κάνουν δυσκολότερη της εφαρμογή.
Η αδυναμία των αγροτών να συνεργαστούν καθώς και η προσκόλληση στις παραδοσιακές τεχνικές κάνουν τα πράγματα δυσκολότερα. Η έλλειψη συστήματος δια βίου εκπαίδευσης των αγροτών και συστήματος γεωργικών εφαρμογών συμπληρώνουν τις συνθήκες αδυναμίας προσαρμογής.
Η αδυναμία κατανόησης των προβλημάτων από το πολιτικό σύστημα της χώρας που καταλαβαίνει μόνο τα προβλήματα της Αθήνας συμπληρώνει την εικόνα. Θεωρεί ότι η διανομή επιδοτήσεων είναι αρκετή που δεν επαληθεύεται.
Αυτό θα μας κάνει λιγότερο ανταγωνιστικούς στις αγορές με αρνητικές συνέπειες για τον αγρο - διατροφικό τομέα της χώρας. Πρέπει να ξυπνήσουμε γρήγορα.
*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Πηγή : ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ 2022 - Larissanet.gr
Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :
- Από την σελίδα μας στο fb
- Από την ομάδα μας στο fb
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια σας για το blog ή/ και τις αναρτήσεις εδώ :