Για να μη γίνουμε κλιματικοί μετανάστες στη Θεσσαλία… Του Γιάννη Κολλάτου*

 

Να δρομολογηθούν άμεσα τα φράγματα Μουζακίου και Πύλης και η μεταφορά νερού από τον Αχελώο

Η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσίευσε έκθεση με δυσοίωνες προβλέψεις για τις επιπτώσεις από τη μείωση της αγροτικής παραγωγής λόγω της κλιματικής κρίσης, σύμφωνα με την οποία μέχρι το 2050, θα έχουμε 216 εκατομμύρια μετανάστες στον πλανήτη.

Η κλιματική κρίση μας «δείχνει τα δόντια της» και στη Θεσσαλία με θεομηνίες, όπως πλημύρες του αιώνα, χαλαζοπτώσεις, καύσωνες και λειψυδρία τους τελευταίους 12 μήνες

Φέτος ο Πηνειός στέρεψε σε μήκος 35 χιλιομέτρων στην περιοχή ανάμεσα σε Καλαμπάκα και Τρίκαλα. Το ίδιο είχε συμβεί και πρόπερσι το καλοκαίρι. Το ποτάμι μετατρέπεται σταδιακά σε χείμαρρο.
Ο Πηνειός εμπλουτίζεται από τους παραποτάμους του και δύο από τους σημαντικότερους είναι ο Πάμισος και ο Πορταϊκός.

Εκεί είχε προβλεφθεί από τη μελέτη ακόμη για την εκτροπή του Αχελώου - που στην πορεία έγινε μερική εκτροπή, και πλέον είναι μεταφορά νερού από την περίσσεια των χειμέριων υδάτων του προς τη Θεσσαλία - να κατασκευαστούν δύο φράγμα σε Μουζάκι (στον Πάμισο ) και στην Πύλη (στον Πορταϊκό).

Η χρησιμότητα του φράγματος Μουζακίου και ως έργο Πολιτικής Προστασίας διαφάνηκε από την περσινή θεομηνία «Ιανός» που έπληξε την περιοχή μας ακριβώς ένα χρόνο πριν, παρά τρεις ημέρες (18 Σεπτεμβρίου του 2020).

Ο πρωθυπουργός επισκεπτόμενος Καρδίτσα και Μουζάκι, τις αμέσως επόμενες ημέρες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες που «γονάτισαν» την τοπική οικονομία, αναγνώρισε τη σημασία αυτού του έργου, ώστε να μην έχουμε παρόμοιες καταστροφές στο μέλλον.

Έκτοτε η τύχη του αγνοείται. Στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης δεν έχει συμπεριληφθεί με ΣΔΙΤ η κατασκευή του φράγματος Μουζακίου. Να επισημάνουμε ότι η υλοποίησή του «θωρακίζει» νομικά την υπόθεση της μεταφοράς νερού από τον Αχελώο μέσω του φράγματος της Συκιάς και της σήραγγας εκτροπής της Δρακότρυπας προς τη θεσσαλική πεδιάδα.

Και αυτό γιατί θα λειτουργεί και ως «αναρρυθμιστική δεξαμενή» ελεγχόμενης παροχέτευσης των νερών του Αχελώου προς τον Πηνειό μέσω του Παμίσου, ενώ θα μπορεί να λειτουργεί και ως δεξαμενή άντλησης – ταμίευσης για επιστροφή των υδάτων στο φράγμα. Μία από τις αιτιάσεις του ΣτΕ απόρριψης στο παρελθόν των έργων μεταφοράς νερού από τον Αχελώο προς της θεσσαλική πεδιάδα, ήταν «αν εκτραπούν τα νερά τότε που θα διοχετευθούν, αφού δεν υπάρχει διαχειριστικό σχέδιο υδάτινων πόρων, για τη λεκάνη απορροής της Θεσσαλίας».

Αξίζει να τονιστεί πάντως ότι από τα συναρμόδια υπουργεία διαχειριστικά σχέδια για τη λεκάνη απορροής της Θεσσαλίας κατατέθηκαν τόσο το 2014 (κυβέρνηση ΝΔ- ΚΙΝ.ΑΛ) , όσο και το 2017 (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ). Τα διαχειριστικά του 2014 περιελάμβαναν την κάλυψη μέρους του υδατικού ελλείμματος της Θεσσαλίας από τον Αχελώο, ενώ του 2017 απέκλειαν τη λύση Αχελώου και πρόκριναν μεσαία φράγματα, ανάμεσα στα οποία ήταν και τα φράγματα Μουζακίου και Πύλης.

Στο πακέτο των 18 αρδευτικών έργων του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 1 δις ευρώ (μαζί με το ΦΠΑ) που πρόσφατα ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση ότι θα υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ, δεν περιλαμβάνεται κανένα από τα μεσαία φράγματα της Θεσσαλίας που προέβλεπαν τα διαχειριστικά σχέδια του 2014 και του 2017, πέραν του φράγματος στο Νεοχωρίτη Τρικάλων (με δυνατότητα ταμίευσης 32 εκατ. κ.μ. νερού) που είναι όμως συνεχιζόμενο έργο και φυσικά δεν περιλαμβάνεται ούτε το φράγμα Μουζακίου.
Πράγμα που σημαίνει ότι μάλλον δεν έγινε κάποια ιεράρχηση και επικράτησαν μικροτοπικιστικές σκοπιμότητες ή προτιμήθηκαν έργα μικρής εμβέλειας τα οποία φυσικά δεν επιλύουν το τεράστιο πρόβλημα έλλειψης επιφανειακών υδάτων στο θεσσαλικό κάμπο όσο και των 3 δις κ.μ. ελλείμματος υπόγειων υδάτων διαπιστωμένο και από τα διαχειριστικά σχέδια..

Το διαχειριστικό σχέδιο του 2017 (πρόταση Φάμελου) πάντως προέβλεπε μικρό φράγμα στο Μουζάκι δυνατότητας ταμίευσης περίπου 20 εκατομ. κ.μ. νερού, ενώ υπάρχει και η μεσαία λύση των 100 εκατομ. κ.μ. ταμίευσης και η μεγάλη των 150 εκατομ. κ.μ. νερού, ίσως επειδή αυτές συνδέονται και με τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία. Οι δύο λύσεις (η μεσαία και η μεγάλη) περιλαμβάνουν όπως γίνεται αντιληπτό, αφού μιλάμε για υψηλά και όχι χαμηλά φράγματα και παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Εννοείται ότι και το διαχειριστικό σχέδιο Φάμελλου χρήζει επικαιροποίησης αφού κάνει μία παραδοχή που τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής κρίσης δεν ισχύει, ότι ο Πηνειός δηλαδή συνεχίζει να είναι ποτάμι και όχι ρυάκι, ή χείμαρρος με σταθερή ροή καθ’ όλο το μήκος του και όχι διακοπτόμενη όπως συμβαίνει τα τελευταία καλοκαίρια.

Συνεπακόλουθα γίνεται αντιληπτό πόσο ζωτικής σημασίας είναι η κατασκευή του έργου του φράγματος του Μουζακίου στη μεσαία τουλάχιστο εκδοχή του με τα 100 εκατομ. μέτρα ταμίευσης (με 20 εκατομμύρια κ.μ. νερού της «μικρής» λύσης δεν θα είχαμε γλιτώσει τις πλημμύρες του Ιανού στο Μουζάκι και την ευρύτερη περιοχή των Σελλάνων).

Για λόγους λοιπόν αντιπλημμυρικής θωράκισης και για λόγους ανάπτυξης όλης της Θεσσαλίας, αφού θα υπάρχει σταθερή ροή νερού προς τον Πηνειό και τους καλοκαιρινούς μήνες, από τον Πάμισο, ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργεί και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο με φορτία αιχμής, το έργο κρίνεται το πιο σημαντικό αμέσως μετά από εκείνο του ταμιευτήρα της Συκιάς (με 500 εκατομμύρια κυβ, μέτρα νερού ταμίευση)..

Καλά είναι και τα δωρεάν gigabyte στους νεολαίους και το μπόνους πρόσληψής τους στους εργοδότες, αλλά θα πρέπει να γίνει αντιληπτό στην κυβέρνηση, ότι χωρίς νερό στη Θεσσαλία, δεν υπάρχει ζωή και παραγωγή πλούτου, άρα δεν υπάρχουν δουλειές, άρα ούτε και εργοδότες να τις προσφέρουν στους νέους.

Η τελευταία χρηματοδοτική ευκαιρία της χώρας να οργανώσει την παραγωγική της βάση ενόψει των δύσκολων χειμώνων που ακολουθούν με την παγκόσμια απειλή της «ενεργειακής φτώχειας» και της επισιτιστικής κρίσης, είναι το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ας διορθωθεί λοιπόν αυτή η “ανορθογραφία” που αφήνει σημαντικά έργα για όλη τη Θεσσαλία εκτός σχεδιασμού και προκρίνει έργα κυρίως από την περιοχή των Τρικάλων (φράγματα μικρής εμβέλειας στο Αχλαδόρεμα, στο Γριζάνο και στον Τίτανο) αντί του εξίσου σημαντικού έργου για όλη τη Θεσσαλία του φράγματος της Πύλης.

Όλες αυτές οι μεθοδεύσεις μας βάζουν σε σκέψεις, όταν μάλιστα στα διαχειριστικά σχέδια τόσο του 2014, όσο και του 2017, τα Τρίκαλα βρίσκονται στο «πράσινο» με επάρκεια δηλαδή νερών, ενώ οι υπόλοιπες περιοχές της Θεσσαλίας (ανάμεσά τους και η ανατολική πλευρά του Ν. Καρδίτσας και όλος σχεδόν ο Νομός Λάρισας) στο «κόκκινο» δηλαδή με σημαντική έλλειψη επιφανειακών και υπόγειων υδάτων που παραπέμπουν σε ταχύτατη ερημοποίηση, άρα εγκατάλειψη της αγροτικής παραγωγής.
Συνεπώς αν δεν ληφθούν τώρα μέτρα και δεν δρομολογηθούν οι σωστές λύσεις για την οργάνωση της παραγωγικής μας βάσης όπως αναφέρει στην έκθεση της και η Παγκόσμια Τράπεζα θα έχουμε κλιματικούς μετανάστες από την εγκατάλειψη της αγροτικής γης στην πιο εύφορη πεδιάδα της χώρας τη θεσσαλική.

Υ.Γ. Τόσο το έργο της μεταφοράς νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία, όσο και το φράγμα Μουζακίου (λόγω απαλλοτριώσεων) έχουν σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίησή τους (το πρώτο κυρίως νομικής φύσης). Η κυβέρνηση απέδειξε ωστόσο ότι όταν έχει την πολιτική βούληση μπορεί να ξεπερνά τις δυσκολίες με την υπόθεση του μετρό στη Θεσσαλονίκη και την επένδυση στο Ελληνικό. Συνεπώς η απάντηση του πρωθυπουργού «το έργο του Αχελώου έχει τεχνικής και συνταγματικής φύσης δυσκολίες» δείχνει ότι δεν αποτελεί το έργο πολιτική προτεραιότητα.

* Ο Γιάννης Κολλάτος είναι δημοσιογράφος

Πηγή : thessaliatv.gr

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb