Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον: Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας απαιτούν σοβαρότητα και ολοκληρωμένο σχέδιο

Πληθαίνουν καθημερινά τα φαινόμενα της κλιματικής διαταραχής σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη μας αφήνοντας με δραματικό τρόπο το αποτύπωμα τους σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Εξετάζοντας την πολιτική των Κυβερνήσεων στη χώρα μας απέναντι στις νέες προκλήσεις, θα μπορούσαμε, σε πρώτο επίπεδο, να δεχθούμε ότι συμπορεύονται στην «κοινή» προσπάθεια της παγκόσμιας κοινότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με επίκεντρο την μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.

Ειδικά για το θέμα αυτό, οι δύο τουλάχιστον τελευταίες Κυβερνήσεις (ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ), με βάση (κυρίως) τα σχέδια που εκπόνησαν για την «ενέργεια και το κλίμα» (ΕΣΕΚ), αναμόρφωσαν πλήρως το ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Στα σχέδια αυτά όμως παρατηρούμε ότι περιόρισαν απότομα και δραστικά (ενώ είχαν πολλά χρονικά περιθώρια) την λιγνιτική παραγωγή, διαμορφώνοντας παράλληλα ένα ευρύ πεδίο δράσης σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο (φωτοβολταϊκά/αιολικά) και το (εισαγόμενο) φυσικό αέριο, εκτοξεύοντας στα ύψη την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας.

Οι ενστάσεις λοιπόν στην κοινή αυτή πολιτική των δύο Κυβερνήσεων είναι πολλές και ποικίλες.

Το σχέδιο τους κατ’ αρχήν δεν κατάφερε να αποτρέψει τα φαινόμενα αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον (πχ. αιολικά σε δασικές ορεινές περιοχές, παρά τις ισχυρές αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών), ούτε την σημαντική απώλεια πολύτιμων γεωργικών γαιών από συνεχώς επεκτεινόμενες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών.

Επίσης τα ΕΣΕΚ τους χαρακτηρίζονται από ανεξήγητη (;) μονομέρεια σε ότι αφορά στις ΑΠΕ, από τις οποίες επίμονα εξαιρούν την Υδροηλεκτρική ενέργεια (ΥΗε).

Και να σκεφθεί κανείς, ότι η κλιματική κρίση, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτηρίζεται και από φαινόμενα παρατεταμένης ξηρασίας, «αντίδοτο» των οποίων είναι οι αποθηκεύσεις μεγάλων ποσοτήτων νερού.

Το πιο λογικό λοιπόν και χρήσιμο ταυτόχρονα θα ήταν να ενισχυθεί η δημιουργία τεχνητών λιμνών – ταμιευτήρων για παραγωγή ΥΗε, που, ως γνωστόν, είναι έργα πολλαπλού σκοπού και η γεωμορφολογία της Ελλάδας ευνοεί την ταυτόχρονη αξιοποίηση των υδάτων αυτών στην «μάχη» κατά της ξηρασίας αλλά και στην υποστήριξη, μέσω των αρδεύσεων, του πρωτογενή τομέα.

Εξάλλου, και οι άλλες χώρες της Ευρώπης με τις οποίες συμπορευόμαστε στον κοινό στόχο της μείωσης των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα, έχουν εδώ και πολλά χρόνια δημιουργήσει τις υποδομές για παραγωγή ΥΗε σε πολύ υψηλά ποσοστά αξιοποίησης του υδατικού τους δυναμικού (πχ. Γερμανία πάνω από 90%, σκανδιναβικές χώρες πάνω από 95% κ.ο.κ.), ενώ την χώρα μας οι εμμονές των Κυβερνήσεων την «καταδίκασαν» να παραμείνει καθηλωμένη (από το 1999 !) στα επίπεδα του 34% !

Στη Θεσσαλία, αυτή ακριβώς η εχθρότητα κατά της ΥΗε έχει δημιουργήσει εξωφρενικές (κυριολεκτικά) καταστάσεις, με την εγκατάλειψη ημιτελών έργων στη Μεσοχώρα Τρικάλων και στην Συκιά Καρδίτσας, που τόσα θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην παραγωγή «πράσινης» ενέργειας και στους άλλους στόχους που προαναφέραμε.

Και στο σημείο αυτό δεν θα μπορούσαμε να μην σχολιάσουμε την απαράδεκτη απραξία της σημερινής Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και του αρμόδιου Υπουργού Υποδομών κ. Κ. Καραμανλή, οι οποίοι υποσχέθηκαν επανειλημμένα ότι θα προχωρήσουν τα ημιτελή έργα του Αχελώου.

Η τελευταία απόφαση του ΣτΕ (26/2014) τους ήταν γνωστή πολύ πριν ακόμη αναλάβουν την διακυβέρνηση (δες σχετικές δηλώσεις ήδη από το 2017).

Και εάν οι υποκριτές του ΣΥΡΙΖΑ την επισείουν ως «σκιάχτρο», φοβούμενοι πως θα ενεργοποιηθεί η συνέχιση των έργων αυτών, οι της ΝΔ θα έπρεπε να την έχουν μελετήσει και να έχουν προσαρμόσει τον σχεδιασμό τους (για την έναρξη των έργων), στις παρατηρήσεις της συγκεκριμένης απόφασης του ΣτΕ.

Και όχι μόνον δεν το έπραξαν, αλλά ούτε καν αξιοποίησαν το γεγονός ότι η απόφαση αυτή έχει ήδη καταργήσει την διακοπή των εργασιών (όπως ίσχυε από το 2010 έως το 2014), οπότε, υπό προϋποθέσεις, μπορούν να επανεκκινήσουν τα έργα για λόγους δημοσίου συμφέροντος και σοβαρότατων κινδύνων κατάρρευσης. Για παράδειγμα επιβάλλεται η ολοκλήρωση της επένδυσης της σήραγγας μεταφοράς με τα προκατασκευασμένα στοιχεία από οπλισμένο σκυρόδεμα, που βρίσκονται εγκαταλειμμένα στην έξοδο της σήραγγας (εργοτάξιο Μουζακίου), περιμένοντας εδώ και 15 χρόνια (!) κάποιοι αρμόδιοι να αποφασίσουν την τοποθέτησή τους ώστε να απομακρύνουν τον κίνδυνο…

Ειδικά όμως για τον κ. Καραμανλή οι ευθύνες δεν σταματούν εδώ. Πριν τις εκλογές του 2019, (έστω και με καθυστέρηση 4 ετών), ο προκάτοχός του κ. Χρ. Σπίρτζης του είχε παραδώσει την τεχνική έκθεση (έμπειρων και διεθνούς κύρους επιστημόνων) για τους τεράστιους κινδύνους που υπάρχουν στο ημιτελές φράγμα Συκιάς (πλημμυρικά φαινόμενα, φόβοι για τις ζωές ανθρώπων και τις περιουσίες κατοίκων κατάντη της Συκιάς), ενώ ο ίδιος (ήδη από το 2016) είχε εγκρίνει και ένα ποσό περίπου 3 εκατομμυρίων ευρώ για άμεσες επεμβάσεις και συντήρηση των έργων.

Έως σήμερα, έχοντας ολοκληρώσει δύο χρόνια θητείας και παρά τις επανειλημμένες ρητές υποσχέσεις του (άλλη μία την ώρα που γράφεται το άρθρο αυτό, δες σχετική συνέντευξη στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 25/7/2021), ο κ. Υπουργός δεν υπέγραψε ΑΚΟΜΗ την σύμβαση για το επείγον αυτό θέμα.

Σε ανάλογα επίπεδα ανευθυνότητας κινείται και το Υπουργείο Περιβάλλοντος (αρμόδιο για την Διαχείριση Υδάτων), το οποίο παρά την παρέλευση δύο ετών διακυβέρνησης, δεν έχει ακόμη υπογράψει την σύμβαση για την αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, που αποτελεί έναν ακόμη δεσμευτικό παράγοντα για την συνέχιση των έργων Αχελώου (απομεινάρι των εμμονών του κ. Φάμελλου και των ιδεοληπτικών αγκυλώσεων της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ). Και όλα αυτά συμβαίνουν υπό το ….άγρυπνο βλέμμα του επιτελικού κράτους, που και αυτό δεν ενδιαφέρεται ούτε καν για την στοιχειώδη ανταπόκριση στις δεσμεύσεις του ίδιου του κ. Πρωθυπουργού !

Και για να τελειώνουμε με τα έργα Αχελώου, είναι καιρός τα κόμματα που μας κυβερνούν να εγκαταλείψουν την ανεύθυνη υποταγή στο δόγμα, ότι για μια Κυβέρνηση δεν έχει σημασία τι θα γίνει μετά από μερικά χρόνια, αλλά μόνο τι θα συμβεί έως τις επόμενες εκλογές !

Επίσης ας γνωρίζουν ότι κανέναν πια δεν επηρεάζουν οι ψεύτικες υποσχέσεις τους και η ρητορική τους «υπέρ/κατά της εκτροπής Αχελώου».

Ας πάνε άμεσα στη Βουλή, ας εξετάσουν τα νέα δεδομένα (και ιδιαίτερα αυτά που δημιουργούν τα πρόσφατα κλιματικά φαινόμενα) και ας αποφασίσουν οριστικά, υπεύθυνα και μπροστά στο λαό τι θα κάνουν με τα έργα αυτά που στοίχισαν ήδη εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.

Εάν τα χρειάζεται ο τόπος (εμείς αυτό ακράδαντα πιστεύουμε) να τα ολοκληρώσουν χωρίς άλλη καθυστέρηση, ώστε σύντομα να λειτουργήσουν.

Εάν πάλι κρίνουν ότι πρέπει να αλλάξουν οι πολιτικές αποφάσεις (των δεκαετιών 1980,1990 και 2000) για την υλοποίησή των έργων, ας προχωρήσουν στην κατεδάφισή τους με παράλληλη αποκατάσταση του τοπίου.

Ένα μόνο πράγμα δεν μπορούν να (συνεχίσουν να) πράττουν : Να πολιτεύονται με ένα μείγμα αδιαφορίας και πόλωσης, να κοροϊδεύουν το λαό και ταυτόχρονα να αυτογελοιοποιούνται παριστάνοντας ότι «διαφωνούν», την ίδια ώρα που εντείνονται δραματικά οι οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις στην Θεσσαλία.

Κλείνουμε με το κεντρικό θέμα της κλιματικής κρίσης με το οποίο αρχίσαμε.

Ακόμη και εάν δεχθούμε ότι, μετά από αρκετά χρόνια, η χώρα μας θα έχει επιτύχει τους κοινούς στόχους μείωσης εκπομπών αερίων, αυτό σίγουρα δεν είναι αρκετό.

Για να έχει αποτέλεσμα μια πολιτική απέναντι στην κλιματική κρίση, κάθε υπεύθυνη Κυβέρνηση οφείλει να εκπονήσει και να εφαρμόσει, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με τα αναγκαία έργα και δράσεις σε κάθε περιοχή.

Και για την Θεσσαλία βασικό στοιχείο ενός τέτοιου σχεδιασμού αποτελούν οι υδατικές υποδομές, η διαχείριση των υδάτων και ο πρωτογενής τομέας.

Αυτός ο σχεδιασμός, δυστυχώς απουσιάζει. Και αυτό ακριβώς, κατά την δική μας αντίληψη, είναι το βασικό κριτήριο αξιοπιστίας για τις Κυβερνήσεις και για την Αυτοδιοίκηση.

Τέλος εάν κάποιοι θεωρούν ότι με την υπόσχεση για ένταξη (μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης) ενός μόνο σημαντικού έργου ταμίευσης σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, αυτό του Ενιπέα/Παλιοδερλί Φαρσάλων, «ξεμπλέκουν» από τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους Θεσσαλούς πολίτες, είναι πολύ γελασμένοι. Εδώ πλέον θα φανεί εάν οι μεγαλοστομίες των κυβερνητικών στελεχών αλλά και των αυτοδιοικητικών για τον πρωτογενή τομέα, την διατροφική κρίση, την κλιματική αλλαγή κλπ. συμβαδίζουν με την πρόθεση για ουσιαστικά έργα και αποτελεσματικές πολιτικές.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb