Και ξαφνικά …ΜεΡΑ 25 ! (Του Κώστα Γκούμα)*

 

Στα πλαίσια  μιας επίκαιρης ερώτησης στη Βουλή, ο βουλευτής Αθηνών του ΜεΡΑ 25 κ. Κρίτων Αρσένης (εφεξής ΚΑ), έκανε μια τοποθέτηση σε υψηλούς τόνους σχετικά με την «εκτροπή Αχελώου», όπως  πληροφορηθήκαμε από το σχετικό απόσπασμα της συζήτησης στη Βουλή (25/1/2021).

Ο κ. ΚΑ χαρακτήρισε «συγκλονιστική» (!) την δήλωση του  Πρωθυπουργού ότι «θα προχωρήσει στην εκτροπή Αχελώου». Στο ίδιο πομπώδες ύφος παρομοιάζει το «αρδευτικό σύστημα της Θεσσαλίας (σαν έναν) κουβά γεμάτο τρύπες», θεωρεί  «αδιανόητο» να δαπανηθούν άλλα χρήματα για την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου, κατηγορώντας μάλιστα την Κυβέρνηση ότι προκαλεί το «δημόσιο αίσθημα».

Η πρώτη μας παρατήρηση είναι ότι αυτό το κόμμα έως σήμερα δεν έχει παρουσιάσει στο θεσσαλικό λαό (όσο τουλάχιστον γνωρίζουμε) μια επεξεργασμένη πρόταση η ένα πρόγραμμα  για την γεωργία,  για το υδατικό μας ζήτημα,   για το οικολογικό πρόβλημα της υπερεκμετάλλευσης των υπόγειων υδροφορέων,  για την καθημερινή αγωνία των αγροτών να εξασφαλίσουν νερό  στις καλλιέργειές τους και παράλληλα να μειώσουν το κόστος παραγωγής, ώστε να είναι ανταγωνιστικά τα προϊόντα τους.

Παρόλα αυτά το ΜεΡΑ25, μέσω του κ. ΚΑ, επέλεξε, αποσπασματικά και «ξεκάρφωτα» (ας μας επιτραπεί η έκφραση), να κάνει γνωστή στον  Θεσσαλικό λαό γνωστή μία και μόνο θέση του : «όχι στην εκτροπή Αχελώου» (!).

Επειδή πιθανότατα δεν γνωρίζουν πολλά για την πραγματική κατάσταση που βιώνουμε στην περιοχή μας, ας μας επιτρέψουν μια συνοπτική ενημέρωση  και, εάν επιθυμούνε, ας τα λάβουν υπόψη ώστε να διαμορφώσουν μια  ρεαλιστική και εφαρμόσιμη πολιτική πρόταση για την Θεσσαλία, την οποία ευχαρίστως θα συζητούσαμε μαζί τους.

Τα μεγάλα υδατικά ελλείμματα στη Θεσσαλία δημιουργούνται, σχεδόν αποκλειστικά, από την υψηλή «ζήτηση» νερού για την γεωργία. Μετά το 1980 (είσοδος στην ΕΟΚ)  όλες οι κυβερνήσεις ενθάρρυναν τους αγρότες να προχωρήσουν σε αρδευόμενες καλλιέργειες, προσφέροντας κάθε είδους κίνητρα (δάνεια, ευρωπαϊκές επιδοτήσεις κ.α.), χωρίς όμως να θέσουν ουσιαστικά όρια στη χρήση νερού.

Ειδικά στις δεκαετίες 1980 και 1990, λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας επιφανειακών νερών, παρατηρήθηκε σημαντική στροφή στην χρήση - εκμετάλλευση υπόγειων νερών μέσω  ανόρυξης γεωτρήσεων (ακόμη και παράνομων). 

Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ την δεκαετία 1970 ο αριθμός των αρδευτικών γεωτρήσεων ήταν περίπου 7.000, σε 20-25 χρόνια αυτές ξεπέρασαν τις 33.000 (!). Και όλα αυτά χωρίς να έχει προβλεφθεί η ενίσχυση της «προσφοράς» του νερού με κατασκευή νέων αξιόλογων  έργων (ταμιευτήρες, φράγματα), ούτε στην λεκάνη Πηνειού (πλην του Σμοκόβου), ούτε σε εκείνη του Αχελώου (πλην Ν. Πλαστήρα – Ταυρωπού).

Παράλληλα όλες οι κυβερνήσεις υποτίμησαν ή αγνόησαν τους κανόνες της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων,  την αυστηρή τήρηση ενός ισοσκελισμένου υδατικού ισοζυγίου (μεταξύ προσφοράς και ζήτησης), την έγκαιρη εφαρμογή των σχετικών Οδηγιών της ΕΕ, τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, την ενίσχυση (σε προσωπικό και εξοπλισμό) των αρμόδιων υπηρεσιών, και την δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης υδάτων με συμμετοχή των χρηστών.

Σημειωτέο, αυτή η υστέρηση οφείλεται σε όλες τις κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στις οποίες συμμετείχαν ως υπουργοί ή στήριζαν ως Ευρωβουλευτές και ως Βουλευτές τα στελέχη της ηγεσίας του ΜεΡΑ 25 και ο κ. ΚΑ προσωπικά.

Αυτά λοιπόν είναι τα ελλείμματα πολιτικής που θα έπρεπε να έχουν «συγκλονίσει» τον κ. ΚΑ και όχι φυσικά οι αόριστες αναφορές και οι «χαλαρές» υποσχέσεις του κ. Κυρ. Μητσοτάκη για την «εκτροπή Αχελώου».

Με όσα προαναφέραμε έχει γίνει πλέον σαφές πως οδηγηθήκαμε στα τεράστια ελλείμματα και μάλιστα  εξαντλώντας μέρος των μόνιμων υπόγειων αποθεμάτων νερού.

Σε ότι αφορά την «σπατάλη» που υπερτονίζει ο κ. ΚΑ , κυρίως για δημιουργία εντυπώσεων,  θα υπενθυμίσουμε ότι οι Υπουργικές Αποφάσεις/Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ) που «δεν εφαρμόζονται» (όπως ορθώς επισημαίνει), περιέχουν μεγάλο αριθμό μέτρων και δράσεων για τον «περιορισμό» της ζήτησης, κάτι με το οποίο συμφωνούμε απόλυτα και απαιτούμε  επίμονα από τα όργανα της Πολιτείας εδώ και πολλά χρόνια. Όμως τα ΣΔΥ ΔΕΝ περιορίζονται μόνο στο σκέλος μείωσης της «ζήτησης» νερού, αλλά προβλέπουν και πολλά έργα ταμίευσης που θα ενισχύσουν την «προσφορά» νερού, θα καλύπτουν τις ετήσιες ανάγκες άρδευσης και θα εξασφαλίζουν ένα πρόσθετο απόθεμα  υδάτων για επαναφόρτιση των υπόγειων  υδροφορέων, με στόχο την σταδιακή αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας σε αυτά τα καταπονημένα οικοσυστήματα.

Αυτό αποτελεί και το μείζον οικολογικό πρόβλημα της περιοχής μας και η μόνη ορατή και ρεαλιστική λύση είναι, για μια σειρά ετών, να χρησιμοποιήσουμε χειμερινά νερά του Άνω Αχελώου (ταμιευτήρας Συκιάς), τα οποία μέσω της πλήρως διανοιγμένης σήραγγας Μουζακίου, θα χρησιμοποιηθούν για τον τεχνητό εμπλουτισμό των προβληματικών υπόγειων υδροφορέων στον κάμπο.

Εκτός όμως αυτού, η συγκέντρωση σημαντικού όγκου νερού στον ταμιευτήρα Συκιάς, θα αποτελεί ένα «απόθεμα ασφαλείας» για περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας στη Θεσσαλία, κάτι που άλλωστε αναμένεται να εμφανίζεται όλο και συχνότερα (κλιματική αλλαγή).

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την παραγωγή «πράσινης» υδροηλεκτρικής ενέργειας, καθιστούν το έργο Συκιάς απολύτως βιώσιμο και γι’ αυτό επιμένουμε στην ολοκλήρωση του, όπως  και στην  σήραγγα μεταφοράς επί του Άνω Αχελώου.

Η αντιμετώπιση των δύο παραπάνω προβλημάτων (οικολογικό, ασφάλεια) είναι εκ των ουκ άνευ και δυστυχώς δεν προσφέρονται για αυτά άλλες αξιόπιστες ρεαλιστικές εναλλακτικές λύσεις.

Αντίθετα η «ζήτηση» για αρδευτικούς σκοπούς είναι ένα μέγεθος διαχειρίσιμο. 

Εμείς θεωρούμε ότι η ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της λεκάνης Πηνειού είναι μονόδρομος, εάν  όμως κάποιοι κρίνουν ότι δεν πρέπει (;) να χρησιμοποιούνται νερά του  Αχελώου στον θεσσαλικό κάμπο, δεν έχουν παρά να ενστερνιστούν ένα από τα εναλλακτικά «συντηρητικά» σενάρια που περιγράφονται στα ΣΔΥ, στα οποία προβλέπεται δραστική μείωση των αρδευομένων εκτάσεων (έως και ένα εκατομμύρια στρέμματα) στην Ανατολική Θεσσαλία, έτσι ώστε να εξισορροπηθεί το υδατικό ισοζύγιο. 

Ας  προτείνουν λοιπόν στους αγρότες αυτούς αλλά και στην κυβέρνηση την μετατροπή των καλλιεργειών τους σε ξηρικές και την εγκατάλειψη των αντίστοιχων γεωτρήσεων. Περιμένουμε.

Και με την  ευκαιρία τι εννοεί ο κ. ΚΑ όταν εγκαλεί την  Κυβέρνηση επειδή «θέλει να ολοκληρώσει» τα ημιτελή έργα Αχελώου ; 

Μήπως ζητά από αυτήν να τα κατεδαφίσει ή μήπως να τα χρησιμοποιήσει για άλλους σκοπούς (πχ. ενέργεια) ;

Θα ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικό  να απαντήσει ο κ. ΚΑ στο ερώτημα αυτό ή, ακόμη καλύτερα, να φέρει το ζήτημα για συζήτηση στη Βουλή.

Το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας είναι βαθιά πολιτικό, επηρεάζει αποφασιστικά  τη ζωή χιλιάδων εργαζόμενων αγροτών και  η αντιμετώπισή του δεν μπορεί να γίνεται με «δόγματα» (υπέρ ή κατά εκτροπής Αχελώου), με στυγνές τεχνοκρατικές προσεγγίσεις και ευφυολογήματα, αλλά απαιτεί σχέδιο, ευαισθησία και, πάνω από όλα,  ειλικρίνεια και  καθαρές προτάσεις από τους πολιτικούς, κάτι που, δυστυχώς, όλο και λιγότερο συναντάμε στις μέρες μας.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρώην Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων Λάρισας, πρώην πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ

 

*Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​
- Από την ομάδα μας στο fb