Η πραγματική εικόνα του τομέα των αρδεύσεων στη Θεσσαλία και οι προοπτικές εξοικονόμησης νερού - Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 

ΕΡΩΤΗΣΗ : Όπως κάθε χρόνο κατά την αρδευτική περίοδο, η ζήτηση νερού βρίσκεται σε έξαρση, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η  ανεπάρκεια υδατικών πόρων στο Υδατικό Διαμέρισμα (ΥΔ) Θεσσαλίας.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την Διαχείριση της Ζήτησης ή την «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ» νερού (όπως κωδικοποιείται ο στόχος  της  μείωσης των καταναλώσεων και της σπατάλης).

Έχει καταγραφεί πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή ;

Ποιοι  στόχοι έχουν τεθεί από τους αρμόδιους και ποιες οι προοπτικές υλοποίησης τους ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Α΄ ΜΕΡΟΣ) :

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Μια πρώτη αναγκαία παρατήρηση  είναι  πως το βασικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί ο τομέας των αρδεύσεων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) έχει διαμορφωθεί διαχρονικά με πολιτικές αποφάσεις  και ευθύνη όλων των κυβερνήσεων.

Η κάλυψη των αναγκών άρδευσης (έως 2,5 εκ στρέμματα) των αγροτικών καλλιεργειών  είναι «θεσμοθετημένη» με την  Υπουργική Απόφαση - Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ, Σεπτέμβριος 2017) και άλλες ανάλογες κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Εκτός από  τα   έργα υποδομής (ταμιευτήρες, λιμνοδεξαμενές, κανάλια -αγωγοί  μεταφοράς  και διανομής νερού κλπ.) που εξυπηρετούν ένα μέρος αυτών των αναγκών, υπάρχουν διάσπαρτες στον κάμπο και   οι περίπου 33.000 γεωτρήσεις, που  (και αυτές) είναι νόμιμες η (έστω) «τακτοποιημένες» με διοικητικές αποφάσεις και στο σύνολο τους ηλεκτροδοτημένες από την ΔΕΗ. Επίσης,  τα καταστροφικά για το οικοσύστημα  «πρόχειρα» φράγματα  που κάθε χρόνο κατασκευάζονται  στα ποτάμια για συγκράτηση του λιγοστής παροχής νερού (τα οποία   μετά τις αρδεύσεις «καθαιρούνται») και αυτά είναι  «νόμιμα», αναδεικνύοντας (ειδικά αυτά τα έργα), αφενός την απόγνωση των αρδευτών, αφετέρου την εγκληματική διαχρονική  απουσία σχεδιασμού και σύγχρονων υποδομών από την πλευρά των πολιτικών και των κυβερνήσεων, καθώς και των συμβιβασμένων με την κεντρική εξουσία αυτοδιοικητικών παραγόντων, που αναλαμβάνουν και την ευθύνη υλοποίησης τέτοιων έργων και συχνά τα «πουλάνε»  σαν προσφορά τους στο λαό και τους αγρότες....

Μια άλλη χρήσιμη επισήμανση είναι πως κανείς «αρμόδιος» δεν γνωρίζει (αφού δεν επιχείρησε καν να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις προσέγγισης της πραγματικής κατανάλωσης αρδευτικού νερού) το πραγματικό μέγεθος των απωλειών νερού για το σύνολο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τις αρδεύσεις, ούτε φυσικά κατά κατηγορία προέλευσης του νερού (πχ. γεωτρήσεις, μεταφορά από ταμιευτήρες, αντλήσεις από ποταμούς κ.ο.κ).

[Και να σκεφθεί κανείς πως οι ίδιοι ακριβώς παράγοντες, όταν θέλουν να προβάλλουν κάποιο  τεχνικό έργο που υλοποιείται επί των ημερών τους, ειδικά φωτοβολταϊκα, ανεμογεννήτριες κλπ., μας βομβαρδίζουν με  το.... «θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα» της παρέμβασης τους, χρησιμοποιώντας ακριβέστατα (!) στοιχεία πχ. για τις ποσότητες  διοξειδίου του άνθρακα  που θα  μειωθούν στην ατμόσφαιρα  προστατεύοντας το περιβάλλον, λες και οι αντίστοιχες ποσότητες νερού, που με δική τους ευθύνη χάνονται από την κακή διαχείριση, έχουν μικρότερη ή ασήμαντη περιβαλλοντική αξία....].

Συνέπεια της έλλειψης οργάνωσης, διοικητικού μηχανισμού, μετρήσεων και στοιχείων στην κατανάλωση νερού και γενικότερα συγκεκριμένων μέτρων για την Διαχείριση της Ζήτησης των Υδάτων,  είναι ότι οι ΣΤΟΧΟΙ που τίθενται  για την ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ νερού από τα διάφορα ΣΔΥ είναι  θεωρητικοί και χωρίς αξία.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά  το θέμα κατά κατηγορία αρδεύσεων, αρχίζοντας από τις γεωτρήσεις, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των αρδευτικών αναγκών  (στα επίπεδα του 70%!) της Θεσσαλίας καλύπτεται από υπόγεια νερά. Σημαντικό λοιπόν μέρος της προσπάθειας εξοικονόμησης νερού, θα έπρεπε λογικά να επικεντρωθεί στις γεωτρήσεις, στον έλεγχο των αρδευόμενων εκτάσεων, της ποσότητας του νερού που αντλείται και στα μέτρα που θα έπρεπε να εφαρμοστούν.

Είναι σε όλους (πολιτεία και χρήστες νερού) γνωστό ότι οι περισσότερες αντλήσεις γίνονται χωρίς έλεγχο και μετρήσεις, δεδομένου  ότι οι γεωτρήσεις, στην μεγάλη πλειοψηφία τους είναι ιδιωτικές, δεν υπάρχει αξιόπιστος διοικητικός μηχανισμός ελέγχου και οι αρμόδιοι «διαχειριστές», για ευνόητους λόγους, αδυνατούν ή/και αποφεύγουν να  επιβάλλουν σε αυτές μετρήσεις ή/και αυστηρούς περιορισμούς.

Ούτε καν μεριμνούν να ενημερώσουν τους χρήστες ότι το νερό  (ανεξάρτητα  από την ιδιοκτησία της γης και του εξοπλισμού άντλησης) είναι φυσικός πόρος που ανήκει σε ΟΛΟΥΣ και οφείλουμε τον μέγιστο σεβασμό σε αυτό.

Και με την διάχυτη έλλειψη ευθύνης που επικρατεί, οι αρμόδιοι ελάχιστα ενδιαφέρονται να καλλιεργήσουν συστηματικά την αναγκαία ευαισθησία στους χρήστες (σημαντικό στοιχείο για επίτευξη της εξοικονόμησης), ώστε όλοι  να αντιληφθούν  πως η χρήση του νερού υπόκειται σε κανόνες βιώσιμης διαχείρισης, τους οποίους θέτουν (και ελέγχουν υποτίθεται) τα όργανα της πολιτείας και όλοι οφείλουμε να τηρούμε.

Η πραγματικότητα λοιπόν που έχει διαμορφωθεί έχει σαν αποτέλεσμα να αντλούνται σε μεγάλο βαθμό νερά από μόνιμα (και μη ανανεώσιμα) αποθέματα των υπόγειων υδροφορέων, με καταστρεπτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πάντοτε υπό την «ανοχή» (επί της ουσίας συγκάλυψη) των κατά τα αλλά ευαίσθητων για το περιβάλλον πολιτικών και αυτοδιοικητικών μας εκπροσώπων.

Και όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, όσο διατηρούνται οι συνθήκες που προαναφέραμε,  η όποια εξοικονόμηση νερού από τις υπόγειες αντλήσεις  δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί και, κατά μείζονα λόγο, να πραγματοποιηθεί.

[Σημ. : Να γιατί η εξοικονόμηση νερού και η προσθήκη μερικών ακόμη μικρών ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών τοπικής σημασίας (που για να φθάσει από αυτές το νερό στο χωράφι απαιτούνται διπλές ή/και τριπλές αντλήσεις !)  ΔΕΝ είναι αρκετά για την ανατροπή αυτής της δυστοπίας.

Μόνη διέξοδος είναι η σταδιακή ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ μεγάλου μέρους των γεωτρήσεων με νερά που θα μεταφερθούν από τον Αχελώο και κάποιους νέους αξιολόγου όγκου ταμιευτήρες - φράγματα, όπως πχ. ο πρόσφατα δρομολογημένος επί του Ενιπέα Φαρσάλων και άλλοι στο Μουζάκι την Ελάσσονα κ.ο.κ, αλλά και σύγχρονα έργα μεταφοράς - διανομής νερού όπως αυτό που δημοπρατείται σύντομα του  ΤΟΕΒ Ταυρωπού].

Ανάλογες παρατηρήσεις  σχετικά με τις απώλειες μεγάλων συλλογικών αρδευτικών έργων, μπορούν να γίνουν και για τα ανοικτά δίκτυα και τους κύριους αγωγούς μεταφοράς και διανομής νερού (πχ. ΤΟΕΒ Ταυρωπού, Πηνειού κ.α.) από φράγματα, ταμιευτήρες ή ποταμούς (στα διάφορα αντλιοστάσια κατά μήκος τους) και άλλων σημείων συγκέντρωσης και διανομής του νερού.

Η παλαιότητα των δικτύων (μερικές φορές πρόκειται για έργα που κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο του μεσοπολέμου !), η ελλιπής συντήρηση, η  αλλαγή της χρήσης για την οποία κατασκευάστηκαν (πχ. από στραγγιστικά - συλλεκτήρες μετατρέπονται σε αρδευτικά), συχνά οδηγούν σε μεγάλες απώλειες του νερού  και αυξάνουν το κόστος  λειτουργίας.

Και σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την μη ολοκλήρωση κάποιων επί μέρους (αλλά αναγκαίων και κρίσιμων) τεχνικών εργασιών  σε έργα που ήδη λειτουργούν, καθώς επίσης την μη ολοκλήρωση διοικητικών διαδικασιών  η επίλογων, όπως πχ. ποιος είναι ο φορέας ή ο υπεύθυνος για την διαχείριση ενός έργου !

Δείτε δυο τελείως ενδεικτικά  τέτοια παραδείγματα στη Θεσσαλία.

Το πρώτο αφορά στην νέα τεχνητή λίμνη (ταμιευτήρα) της Κάρλας που εγκαινιάστηκε το 2018.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η κύρια τροφοδοσία της Κάρλας με νερό (σημ. : υπάρχουν και εισροές νερού από τις γειτονικές λεκάνες απορροής) θα έπρεπε να γίνεται από τα νερά του Πηνειού, που θα συγκεντρώνονται στον «ρουφράκτη» (θυρόφραγμα) Γυρτώνης και στην συνέχεια, θα μεταφέρονται με βαρύτητα (και όχι με ΑΝΤΛΗΣΗ όπως γίνεται σήμερα από κεντρικό αντλιοστάσιο στο Πηνειό) μέσω αγωγού, στο βόρειο μέρος της τεχνητής λίμνης.

Για λόγους που δεν είναι της παρούσης (σημ. : σύντομα θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα για την Κάρλα) το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε (με ευθύνη του Υπουργείου και όχι της Περιφέρειας που παρέλαβε και ολοκλήρωσε το ημιτελές έργο), παραμένει  σε εκκρεμότητα και εξ ανάγκης η τροφοδοσία της Κάρλας γίνεται όχι δια βαρύτητας, αλλά με ΑΝΤΛΗΣΗ  των υδάτων από τον Πηνειό. Αυτά τα νερά μεταφέρονται με μεγάλες απώλειες (μέσα από υφιστάμενες τάφρους και ανοικτές διώρυγες) ακριβώς έξω από την τεχνητή λίμνη και τελικά, ΜΕ ΝΕΑ ΑΝΤΛΗΣΗ και με μεγάλο ενεργειακό και περιβαλλοντικό κόστος, εισέρχονται τελικά στην Κάρλα !

(Ας σημειωθεί επίσης ότι το αντλιοστάσιο επί του Πηνειού «αναζητά» τον υπεύθυνο ιδιοκτήτη και υπόχρεο της δαπάνης λειτουργίας του).

Άραγε τι συζήτηση θα μπορούσε να γίνει για ...εξοικονόμηση νερού ;

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ρουφράκτης (θυρόφραγμα) Γυρτώνης που προαναφέραμε.

Και εδώ δεν έχει ακόμη βρεθεί ο φορέας (σχεδόν δέκα και πλέον χρόνια) που θα τον διαχειρίζεται (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας, 10/5/22).

Το Υπουργείο «καλεί» τον ΤΟΕΒ Πηνειού να το παραλάβει και να το λειτουργήσει, όμως υπάρχει έντονος προβληματισμός για τις δαπάνες λειτουργίας, συντήρησης, φύλαξης κλπ. και όλοι καταφεύγουν σε προσωρινές – «εμβαλωματικές» λύσεις.

Στο μεταξύ ένα μέρος του περιμετρικού αναχώματος (ανάντη του θυροφράγματος), όπου συγκεντρώνεται και το νερό, δεν είχε επισκευαστεί με συνέπεια να μην αποθηκεύεται η προβλεπόμενη ποσότητα των 6 εκατ. κ. μ. νερού, μεγάλες ποσότητες νερού να χάνονται ή (συχνά) να πλημμυρίζουν τις γύρω καλλιεργούμενες εκτάσεις !

Τέλος, η έλλειψη υπεύθυνου φορέα έχει σαν συνέπεια την αδυναμία συντήρησης και απομάκρυνσης των φερτών υλικών του Πηνειού (μεταξύ των οποίων και ογκώδεις κορμούς), το θυρόφραγμα δεν μπορεί να λειτουργήσει και με ανοικτά τα θυροφράγματα τα νερά να «φεύγουν» ανεκμετάλλευτα προς την θάλασσα (όπως ακριβώς περιγράφεται στο δημοσίευμα της εφημερίδας).

[Ανάλογα προβλήματα διαχείρισης έργων παρατηρούνται και σε άλλους ΤΟΕΒ, με αποτέλεσμα (μεταξύ άλλων) μεγάλες απώλειες νερού].

Στο επόμενο σημείωμα μας (Β΄ ΜΕΡΟΣ) θα δούμε τις δυνατότητες βελτίωσης και διεξόδου από την υφιστάμενη νοσηρή κατάσταση.

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Όλες τις ερωτήσεις της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ της Δευτέρας («Ε.τ.Δ.»), από 20/9/2021 μέχρι σήμερα, με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Η λήξη της αρδευτικής περιόδου στην Καρδίτσα και οι αβεβαιότητες για το μέλλον των αρδεύσεων στη Θεσσαλία

 

Με την λήξη της αρδευτικής περιόδου στην Καρδίτσα (σύμφωνα με τις δηλώσεις του αντιπεριφερειάρχη Καρδίτσας κ. Νούσιου), επιβεβαιώνεται για μια ακόμη χρονιά πως για τις αρδεύσεις στη Θεσσαλία (οι οποίες στηρίζονται κατά 70% περίπου στα υπόγεια νερά γεωτρήσεων, με σταθερή την διαχρονική πορεία περιβαλλοντικής υποβάθμισης και καταστροφής των υπόγειων υδροφορέων),  σημαντική και αναντικατάστατη είναι η ενίσχυση της λεκάνης απορροής του Πηνειού με νερά από την λεκάνη απορροής του Αχελώου, που για την ώρα περιορίζονται στα 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού του ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα (φράγμα Ταυρωπού) στην Καρδίτσα (εκκρεμεί η μεταφορά υδάτων από το ημιτελές φράγμα της Συκιάς).

Να σημειώσουμε όμως πως αυτά τα 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού  περίπου, που διατίθενται κάθε χρόνο για τις αρδεύσεις από τον ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα, αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό (10-12%) των συνολικών ετήσιων καταναλώσεων νερού στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας και φυσικά είναι απολύτως ανεπαρκή για να λειτουργήσουν σαν αποθέματα ΞΗΡΑΣΙΑΣ στις δύσκολες συνθήκες που προδιαγράφονται για την Θεσσαλία στο άμεσο μέλλον (όπως δείχνει και η πρόσφατη ξηρασία σε πολλές χώρες της Ευρώπης).

Είναι επίσης  αδύνατο τα νερά αυτά να «θυσιαστούν» ως «ενεργητικά» αποθέματα νερού για την αποκατάσταση των ελλειμματικών υπόγειων υδροφορέων (συσσωρευμένο επί δεκαετίες έλλειμμα ύψους 3 δις εκατ. κ. μ. νερού).

Η πρόβλεψη του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (2017) να εξασφαλιστούν πρόσθετα νερά με οικονομία στις αρδεύσεις και με νέα έργα ταμίευσης, για την αποφυγή μιας ανυπολόγιστης οικολογικής καταστροφής (και αποκατάστασης του ελλείμματος σε .. 60 χρόνια) ώστε να επανέλθουν σταδιακά στη φυσική τους κατάσταση, αποδεικνύεται  ανεδαφική και ανεφάρμοστη (πρόκειται για «άσκηση επί χάρτου»).

Με όλο το σεβασμό λοιπόν στον εκπρόσωπο της Περιφέρειας Θεσσαλίας και τις καθησυχαστικές του δηλώσεις, ο «πόλεμος» και για τις αρδεύσεις και για την οικολογική αποκατάσταση συνεχίζεται αμείωτος, τα «όπλα» (εν προκειμένω νέα έργα και πολιτικές εξοικονόμησης υδάτων) που θα φέρουν την «νίκη» είναι γνωστά και σκόπιμο είναι να ενημερώνουν τον κόσμο για την αδιαφορία και τις τεράστιες διαχρονικές πολιτικές ευθύνες των κυβερνήσεων (μετά το 2010) και, όπως οφείλουν, να ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ως αυτοδιοικητικοί μας εκπρόσωποι το αυτονόητο σχετικά με τις μεγάλες απειλές που υπάρχουν για τη Θεσσαλία (πχ. ξηρασία).

Μάλλον είναι η ώρα να υπερβούν τα στενά κομματικά τους όρια  και να μιλήσουν με παρρησία στον θεσσαλικό λαό.

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Εξοικονόμηση νερού κατά την εφαρμογή στο χωράφι : Αναγκαία η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για να αποφευχθεί η ερημοποίηση - Του Φάνη Γέμτου*

 

Το επιφανειακό νερό Θεσσαλίας μεταφέρεται από παλιά δίκτυα ανοιχτών αγωγών, είτε χωμάτινα είτε επενδυμένα με τσιμέντο που από την κακή συντήρηση έχουν τεράστιες απώλειες, τόσο στο έδαφος όσο και από εξάτμιση, αλλά και από τα φυτά που αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Εκτιμάται ότι το 25% του νερού χάνεται από τα δίκτυα διανομής. Η Περιφέρεια και το ΥΠΑΑΤ χρηματοδοτούν κατά διαστήματα τη δημιουργία δικτύων κλειστών αγωγών διανομής του νερού που είναι αναμφίβολα χρήσιμα και εξοικονομούν νερό. Τεράστια εξοικονόμηση νερού θα έχουμε από το έργο υπογείωσης του δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού. Αναμφίβολα θα ήταν χρησιμότερα αν υπήρχε ένα σχέδιο κατασκευής τους με μελετημένες προτεραιότητες, εκτός πελατειακού συστήματος. Αλλά κάθε προσθήκη είναι θετική. Ένα στοιχείο που πρέπει να προσεχθεί είναι η συντήρηση όλων αυτών των έργων που αν δεν γίνει σωστά μετά από λίγα χρόνια θα καταρρεύσουν. Οι ΤΟΕΒ έχουν σημαντικό έργο να κάνουν, αρκεί να βοηθηθούν με εξειδικευμένο προσωπικό για να ανταποκριθούν.
Η εφαρμογή του νερού στα χωράφια γίνεται με διάφορα συστήματα όπως:
Επιφανειακή άρδευση (κατάκλιση, αυλάκια) που έχει μεγάλες απώλειες. Εκτιμάται ότι από το νερό που εφαρμόζεται μόνο το μισό καταλήγει στα φυτά (βαθμός απόδοσης 50%). Η ενέργεια εφαρμογής είναι πολύ μικρή, αλλά προϋποθέτει χωράφια ισοπεδωμένα, με μικρές κλίσεις και δίκτυο μεταφοράς σε όλο το χωράφι.

Άρδευση με καταιονισμό (τεχνητή βροχή) με μικρά ή μεγάλα ακροφύσια, με σταθερούς σωλήνες ή με αυτοκινούμενους αρδευτές. Εδώ ο βαθμός απόδοσης εκτιμάται σε περίπου 75%. Η κατανάλωση ενέργειας είναι ιδιαίτερα υψηλή. Τα μικρά ακροφύσια χρειάζονται 3,5 ατμόσφαιρες για να λειτουργήσουν συν τις απώλειες στους σωλήνες μεταφοράς. Τα μεγάλα ακροφύσια θέλουν πίεση 5 ατμοσφαιρών, ενώ οι «ράμπες» λειτουργούν με τη μισή πίεση. Οι αυτοκινούμενοι αρδευτές θέλουν 1,5 – 2 ατμόσφαιρες για να λειτουργήσουν.

Άρδευση με σύστημα στάγδην που είναι το πιο αποδοτικό. Ο βαθμός απόδοσης του νερού εκτιμάται στο 90%. Χρειάζονται μικρή πίεση λειτουργίας 2-2,5 ατμοσφαιρών, επομένως μικρή κατανάλωση ενέργειας. Χρειάζονται σημαντική επένδυση για τους σωλήνες με τους σταλαχτές, εργασία για το άπλωμα και μάζεμα των σωλήνων, αλλά πολύ μικρή εργασία στη διάρκεια της περιόδου, καθώς πρέπει να ανοίγουμε ή να κλείνουμε τις βάνες. Ένα πρόβλημα που έχει το σύστημα είναι ότι δεν μπορεί να καλύψει το πότισμα φυτρώματος. Οπότε ο παραγωγός πρέπει να έχει ένα σύστημα με καταϊονισμό για το φύτρωμα και ένα σύστημα στάγδην που αυξάνει το κόστος.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα συστήματα στάγδην έχουν τις καλύτερες αποδόσεις. Γι’ αυτό ο αγρότες της Ανατολικής Θεσσαλίας που έχουν το μεγάλο έλλειμμα νερού (ποτίζουν από βαθιές γεωτρήσεις) χρησιμοποιούν κατά κανόνα στάγδην και επομένως κάνουν τη δική τους εξοικονόμηση. Θα πρέπει προφανώς να επεκταθούν όσο περισσότερο μπορούμε. Υπάρχουν και συστήματα υπόγειας στάγδην άρδευσης που είναι περισσότερο αποδοτικά, αλλά αυτά έχουν τα δικά τους προβλήματα εγκατάστασης, κατεργασίας εδάφους κ.λπ.

Ένα στοιχείο που μπορούμε να βελτιώσουμε είναι οι ποσότητες νερού και ο χρόνος εφαρμογής. Για την ώρα οι αγρότες στηρίζονται στην εμπειρία τους. Το χρώμα του βαμβακιού μάς κατευθύνει συνήθως για το πότε θα ποτίσουμε. Στο καλαμπόκι συνήθως ποτίζουμε με πρόγραμμα κάθε ορισμένες μέρες. Η ποσότητα νερού καθορίζεται συνήθως εμπειρικά. Είναι όμως σωστά αυτά που εφαρμόζουμε ; Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης.

Οι νέες τεχνολογίες μάς δίνουν νέες δυνατότητες να ελέγξουμε το στοιχείο αυτό. Μοντέλα ανάπτυξης καλλιεργειών σε συνδυασμό με στοιχεία Μετεωρολογικών Σταθμών μπορούν να μας δώσουν συμβουλές και το πότε και πόσο νερό πρέπει να εφαρμόσουμε. Υπάρχουν μοντέλα, όπως του FAO, το cropwat, που με βάση στοιχεία του καιρού, του εδάφους και της καλλιέργειας, μας υπολογίζουν χρόνο και ποσότητα εφαρμογής. Οι αγρότες μπορούν να το βρουν στο διαδίκτυο και να το χρησιμοποιήσουν. Το διάγραμμα δείχνει τα στοιχεία ενός χωραφιού με μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία, ώρες ηλιοφάνειας, υγρασία % για όλο το έτος.
Μια δεύτερη ιδέα είναι η χρήση αισθητήρων υγρασίας στο έδαφος που μας δίνουν την περιεκτικότητα του νερού στο έδαφος και μας ειδοποιούν πότε φτάνουμε στα όρια για να ποτίσουμε, καθώς και να εκτιμήσουμε την ποσότητα νερού που χρειαζόμαστε.

Συνήθως ορίζουμε μια περιεκτικότητα σε υγρασία του εδάφους πάνω από το σημείο μονίμου μαράνσεως (περιεκτικότητα σε νερό που το φυτό μαραίνεται και χάνεται) και την υδατοϊκανότητα του εδάφους (το νερό που συγκρατεί το έδαφος με τη δράση της βαρύτητας, δηλαδή το νερό που συγκρατείται από το έδαφος αφού στραγγίσει). Στην πρώτη υγρασία αρχίζουμε το πότισμα και στη δεύτερη το σταματάμε, ελαχιστοποιώντας τη στράγγιση σε κατώτερα στρώματα. Έτσι εξασφαλίζουμε συνεχώς τη διαθέσιμη υγρασία στο έδαφος, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες από βάθεμα διήθηση.

Υπάρχουν συστήματα με χρήση του Διαδικτύου των Πραγμάτων ή των Μηχανών (IoT) που αυτοματοποιούν τη μέτρηση υγρασίας εδάφους, στοιχεία των Μετεωρολογικών Σταθμών και της καλλιέργειας, τα επεξεργάζονται και κάνουν αυτόματα το πότισμα ή συμβουλεύουν τον αγρότη.

Το σύστημα αποτελείται από μια κεντρική μονάδα που επικοινωνεί με το λογισμικό στο «σύννεφο». Πάνω στη μονάδα συνδέονται Μετεωρολογικούς Σταθμούς και αισθητήρες που μπορούν να βαθμονομούνται από το λογισμικό. Όλα τα δεδομένα μεταφέρονται στο «σύννεφο», επεξεργάζονται και μεταφέρουν αποφάσεις για την εφαρμογή του νερού.

Όλα μπορούν να αυτοματοποιηθούν.

Προφανώς μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση νερού και πρέπει να το κάνουμε για να εξασφαλίσουμε επάρκεια και να μειώσουμε το κόστος παραγωγής.

Πώς θα καθοδηγηθούν οι αγρότες ; Πώς θα εκπαιδευτούν να εφαρμόσουν όλες τις νέες τεχνολογίες ;

Τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων και οι κανονισμοί της Ε.Ε. επιβάλλουν εξοικονόμηση νερού.

Για το ΥΠΑΑΤ και τη Διεύθυνση Γεωργικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας δεν υπάρχει καμία προσπάθεια προώθησης τέτοιων ιδεών. Για το ΥΠΑΑΤ οι δράσεις περιορίζονται στη διανομή επιδοτήσεων χωρίς πρόγραμμα.

Η ΔΓΑ της Περιφέρειας παραμένει στα γραφεία της.

Η Θεσσαλία ακολουθεί τον δρόμο προς την ερημοποίηση.

*Ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Απόλυτα θετικό το ενεργειακό αποτύπωμα από τη συνδυαστική αξιοποίηση των υδάτων - Ε.Δ.Υ.ΘΕ*

 

ΕΡΩΤΗΣΗ «Ε»: Με δεδομένη τη θέση της Ε.Δ.Υ.ΘΕ. για τη διεκδίκηση συνδυαστικής αξιοποίησης των υδάτων της Θεσσαλίας (και) στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την παρατηρούμενη έντονη κινητικότητα προώθησης πολλών νέων μονάδων ενέργειας στην περιοχή μας από άλλες πηγές (αέριο, αιολικά, φωτοβολταϊκά κ.λπ.), θα θέλαμε τον σχολιασμό σας για την κατάσταση που διαμορφώνεται και τις σχετικές επιπτώσεις, τοπικά και γενικότερα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ε.Δ.Υ.ΘΕ. (Β’ ΜΕΡΟΣ) :

Η ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Μετά τα όσα είπαμε στο πρώτο μέρος του σημειώματός μας (8/8/2022) για το φυσικό αέριο (Φ.Α.) και τις «ευνοούμενες» ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά), δεν πρέπει να απορούμε γιατί με τη συστηματική ΜΟΝΟΜΕΡΗ υποστήριξή τους θυσιάζονται τόσο βασικά για τη χώρα ζητήματα (ενεργειακή και οικονομική εξάρτηση, ανάγκη εισαγωγών τεχνολογικού εξοπλισμού και κατ’ επέκταση πολύ χαμηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, περί το 20% μόνο, αυξημένες τιμές καταναλωτή, περιβάλλον, βιοποικιλότητα κ.ο.κ.).

Ας μην απορούμε επίσης γιατί η Υδροηλεκτρική Ενέργεια (ΥΗΕ), η οποία ιστορικά και αντικειμενικά «ανήκει» στη ΔΕΗ, έχει σχεδόν τεθεί υπό διωγμό από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν εντάσσονται νέα (ΥΗ) έργα και την «παραμερίζουν», παρά τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματά της (χαμηλό κόστος παραγωγής, απόλυτα οικολογική, μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία από τα έργα αυτά-πάνω από 80%, κάλυψη αναγκών αιχμής που σταθεροποιεί το σύστημα, «αντίδοτο» στη φυσική μεταβλητότητα των άλλων ΑΠΕ, μοναδική δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας με το σύστημα άντλησης - ταμίευσης, πολλαπλή συμπληρωματική αξιοποίηση των υδάτων των (ΥΗ) ταμιευτήρων για αντιπλημμυρικούς σκοπούς-υδρεύσεις-αρδεύσεις-αποθέματα για την ξηρασία κ.λπ.).
Και όπως εύκολα αποδεικνύεται από την παράθεση αυτών των πλεονεκτημάτων, η συνδυαστική αξιοποίηση των υδάτων κατά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προσφέρει ένα απόλυτα θετικό «κοινωνικό» αποτύπωμα.

Το γεγονός αυτό από μόνο του δίνει απάντηση σε ορισμένους που αντιμετωπίζουν τις διεκδικήσεις μας για ΥΗ έργα σαν κάποιο ...φετίχ ή κάποια τεχνοκρατική εμμονή !

Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα, με την έξαρση ενεργειακών έργων και ιδιαίτερα των πολυδιαφημισμένων ΑΠΕ (ΦΒ και αιολικών), τα οποία, με την αμέριστη πολιτική συνδρομή των κομμάτων εξουσίας, εγκαθίστανται σταδιακά σε όλες τις περιοχές της χώρας, αλλά και τη βελτιωμένη πλέον πληροφόρηση που υπάρχει, οι πολίτες συνειδητοποιούν πως, παρά τη γνωστή προπαγάνδα της «πράσινης» ενέργειας, τελικά όλες οι μορφές που περιέχονται στο ενεργειακό μείγμα (και όχι μόνο ο λιγνίτης...) έχουν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, περιβαλλοντικές επιπτώσεις (που φυσικά ποικίλλουν) και είναι φυσιολογικό να καταγράφονται αντιδράσεις όταν διαπιστώνονται κίνδυνοι για το περιβάλλον, την οικονομία, αλλά και τη φυσιογνωμία σε μια περιοχή.

Έτσι πέφτει στο κενό και η φτηνή προπαγάνδα για τις «μεγάλες» οικολογικές επιπτώσεις (και μάλιστα συλλήβδην) από τα …«φαραωνικά» ΥΗ έργα και ξεφτίζει η ψεύτικη εικόνα που καλλιεργήθηκε συστηματικά και επίμονα πως δήθεν ΦΒ και αιολικά θα έδιναν λύση στη συγκράτηση των τιμών στους καταναλωτές.

[Σημείωση: Τελευταία, εμφανίζεται «δειλά» ένα ενδιαφέρον από κάποιες ιδιωτικές ενεργειακές εταιρείες για παραγωγή ΥΗΕ και κατασκευή αντίστοιχων έργων.
Πρόκειται όμως για επιλεγμένα έργα που ανταποκρίνονται σε δύο τουλάχιστον συγκεκριμένες προϋποθέσεις :

α) Σε αυτά δεν τίθεται θέμα συνδιαχείρισης με άλλους χρήστες, π.χ. αρδεύσεις, υδρεύσεις, όπως συμβαίνει με το έργο Ν. Πλαστήρα, που συνδυάζει ενέργεια με «κοινωνικούς» σκοπούς.

Αντίθετα, για τους ιδιώτες είναι «επιλέξιμα» έργα αποκλειστικής εκμετάλλευσης, όπως π.χ. αυτά της ΤΕΡΝΑ στη Δαφνοζωνάρα (λειτουργεί εδώ και μερικά χρόνια) επί του Αχελώου και το υπό αδειοδότηση έργο στο Αυλάκι (επίσης επί του Αχελώου).
β) Να διασφαλίζεται πρόσθετη (όχι μόνο από δικά τους κεφάλαια) προνομιακή χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς ή δημόσιους πόρους, όπως π.χ. συνέβη και πάλι με την ΤΕΡΝΑ στο έργο άντλησης - ταμίευσης της Αμφιλοχίας, που εξασφάλισε επιχορήγηση 250 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους ].

Μια άλλη βασική παράμετρος σε ένα βιώσιμο σύστημα παραγωγής ενέργειας είναι η «αποκέντρωση» της παραγωγής.
Δυστυχώς, στη Θεσσαλία, παρά τις μεγάλες δυνατότητες αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας, η παράμετρος αυτή αγνοείται συστηματικά [σημ. : δεν υπολογίζεται η μονάδα «γίγαντας» του Φ.Α. (δες Α’ μέρος), η οποία, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και της αναγκαίας στροφής στις χώρες της Ε.Ε., ίσως δεν πραγματοποιηθεί].
Και ας σημειωθεί ότι οι ειδικοί στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό τομέα θεωρούν ως «κλειδί» στο ενεργειακό ζήτημα την «ενίσχυση της αποκέντρωσης» και τη «διασπορά της παραγόμενης ενέργειας στις περιφέρειες της χώρας μέσω ισχυρών αντισταθμισμάτων στις τοπικές κοινωνίες» (δείτε ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,10/4/22, καθηγητής Νικ. Φαραντούρης, σύμβουλος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τσίπρα).

Παρόλα αυτά, όταν οι αρχές αυτές πρόκειται να εφαρμοστούν στη Θεσσαλία μέσω της ΥΗΕ και της ολοκλήρωσης των ημιτελών έργων Άνω Αχελώου, τότε η επιστήμη, οι απόψεις των ειδικών, ακόμη και των συμβούλων της πολιτικής ηγεσίας (!), παρακάμπτονται και οι ηγεσίες αυτές, μικροπολιτικά σκεπτόμενες, υποτάσσονται στις οικοδογματικές εμμονές των κ. Τσίπρα και Μητσοτάκη, στην ανάγκη δημιουργίας του «φιλοπεριβαλλοντικού» τους προφίλ, στην «υποχώρηση» (λόγω πιθανού πολιτικού κόστους) απέναντι στους κραυγάζοντες τοπικιστές της γείτονος Αιτωλοακαρνανίας κ.ο.κ.

Και προφανώς η συνεχιζόμενη πολιτική στασιμότητας των έργων Αχελώου και της τεράστιας οικονομικής επένδυσης που έχει γίνει σε αυτά, δεν έχει άλλη διέξοδο παρά μόνο την κατεδάφιση των έργων που πλέον, όπως βρίσκονται εγκαταλελειμμένα για πάνω από δέκα χρόνια, μόνο καταστροφή στο περιβάλλον προκαλούν και μόνο κινδύνους από μεγάλες πλημμύρες αναμένεται να επιφέρουν.

Κανείς όμως από τους πολιτικούς μας ηγέτες, για ευνόητους λόγους, δεν θα ήθελε να εμπλακεί σε μια τέτοια επώδυνη (και προφανώς χωρίς διέξοδο) συζήτηση.

Γι’ αυτό και οι κατά τα άλλα δημοκράτες ηγέτες (και τα …λαλίστατα στελέχη) των δύο αυτών κομμάτων, στα σχεδόν οκτώ χρόνια άσκησης διακυβέρνησης απέφυγαν συστηματικά (σαν ο διάολος το λιβάνι…) να πραγματοποιήσουν μια ολοκληρωμένη συζήτηση στη Βουλή, ώστε να επικυρώσουν ή (εάν έτσι κρίνουν…) να ακυρώσουν τις παλαιότερες δημοκρατικά ειλημμένες αποφάσεις για την υλοποίηση των έργων Άνω Αχελώου, την ΥΗ παραγωγή, τη μεταφορά μέρους των υδάτων από τη δυτική (ορεινή) στην κεντροανατολική Θεσσαλία και επιτέλους να θέσουν τα έργα αυτά (εάν κρίνουν ότι παρέλκει η κατασκευή και λειτουργία τους) εκτός του κρατικού προϋπολογισμού.

[Σημ.: Και για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι, ούτε τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης ανέλαβαν κάποια σοβαρή πρωτοβουλία στην κατεύθυνση αυτή, ανεξάρτητα από τις θέσεις που το καθένα διακηρύσσει].
Αντί λοιπόν για τέτοιου είδους σοβαρές και επιβεβλημένες συζητήσεις, βλέπουμε τους «μονομάχους» να είναι ικανοί για ασήμαντα θέματα, για ψύλλου πήδημα όπως λέμε, να προκαλέσουν στη Βουλή οξύτατες προσωπικές αντιπαραθέσεις, που συνήθως δεν οδηγούν ούτε σε ουσιαστικές αποφάσεις, ούτε φυσικά προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη για το καλό των ανθρώπων της δουλειάς και του τόπου.
Και σε ένα τέτοιο πολιτικό περιβάλλον, οι «φίλοι» τους στην περιοχή μας (αυτοδιοικητικοί, κομματικά στελέχη κ.λπ.), συμπολιτευόμενοι και αντιπολιτευόμενοι, ανέχονται την κατάστασή αυτή, συγκαλύπτουν ουσιαστικά τους «ηγέτες», ενώ ο κόσμος παρακολουθεί απογοητευμένος (έτσι τον προτιμούν οι «σωτήρες» του...), αμήχανος, βυθισμένος στη σύγχυση και την απορία για τη στασιμότητα και οι κυβερνητικές τετραετίες «φεύγουν» σαν το νερό στο ποτάμι...

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Όλες τις ερωτήσεις της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ της Δευτέρας («Ε.τ.Δ.»), από 20/9/2021 μέχρι σήμερα, με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Συναγερμός στην Ευρώπη : Η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 500 ετών μετατρέπει τα εμβληματικά ποτάμια σε ρυάκια

 

Κατά τόπους, ο Λίγηρας μπορεί πλέον να διασχιστεί με τα πόδια - ο μακρύτερος ποταμός της Γαλλίας δεν έχει ξαναρεύσει τόσο αργά. Ο Ρήνος γίνεται γρήγορα αδιάβατος για την κυκλοφορία πλωτών φορτηγίδων. Στην Ιταλία, η στάθμη του Πάδου είναι 2 μέτρα χαμηλότερη από το κανονικό, γεγονός που καταστρέφει τις καλλιέργειες.

Τα εμβληματικά ποτάμια της Ευρώπης έγιναν ρυάκια

Σε όλη την Ευρώπη, η ξηρασία μειώνει τα άλλοτε κραταιά ποτάμια σε ρυάκια, με δυνητικά δραματικές συνέπειες για τη βιομηχανία, τις εμπορευματικές μεταφορές, την ενέργεια και την παραγωγή τροφίμων - την ώρα που οι ελλείψεις εφοδιασμού και οι αυξήσεις των τιμών λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μεγαλύτερες από ποτέ, μεταδίδει ο Guardian.

Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, ενός ασυνήθιστα ξηρού χειμώνα και άνοιξης που ακολουθήθηκαν από θερμοκρασίες ρεκόρ το καλοκαίρι και επαναλαμβανόμενους καύσωνες. Πλέον οι βασικές υδάτινες οδοί της Ευρώπης υπολειτουργούν.

Καθώς δεν έχει καταγραφεί καμία σημαντική βροχόπτωση για σχεδόν δύο μήνες στη δυτική, κεντρική και νότια Ευρώπη και δεν προβλέπεται καμία στο εγγύς μέλλον, οι μετεωρολόγοι λένε ότι η ξηρασία θα μπορούσε να γίνει η χειρότερη της ηπείρου εδώ και περισσότερα από 500 χρόνια.

«Δεν έχουμε αναλύσει πλήρως το φετινό φαινόμενο, επειδή βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη», δήλωσε ο Andrea Toreti από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Δεν υπήρξαν άλλα γεγονότα τα τελευταία 500 [χρόνια] παρόμοια με την ξηρασία του 2018. Αλλά φέτος, νομίζω ότι είναι χειρότερη».

Είπε ότι υπάρχει «πολύ υψηλός κίνδυνος να συνεχιστούν οι ξηρές συνθήκες» τους επόμενους τρεις μήνες, προσθέτοντας ότι χωρίς αποτελεσματικό μετριασμό η ένταση και η συχνότητα της ξηρασίας θα «αυξηθεί δραματικά σε όλη την Ευρώπη, τόσο στο βορρά όσο και στο νότο».

Το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδρολογίας της Γερμανίας (BfG) δήλωσε ότι η στάθμη του Ρήνου, τα νερά του οποίου χρησιμοποιούνται για εμπορευματικές μεταφορές, άρδευση, μεταποίηση, παραγωγή ενέργειας και πόση, θα συνεχίσει να πέφτει τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της επόμενης εβδομάδας.

Πολλές φορτηγίδες, οι οποίες μεταφέρουν άνθρακα για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και ζωτικής σημασίας πρώτες ύλες για βιομηχανικούς κολοσσούς όπως η χαλυβουργία Thyssen και ο χημικός γίγαντας BASF, λειτουργούν ήδη με δυναμικότητα περίπου 25% για να μειώσουν το βύθισμά τους, αυξάνοντας το κόστος μεταφοράς έως και πενταπλάσιο.

Ο Ρήνος, που αποτελεί ζωτικό μέρος της οικονομίας της βορειοδυτικής Ευρώπης εδώ και αιώνες, διανύει 760 μίλια (1.233 χλμ.) από την Ελβετία μέσω της βιομηχανικής ενδοχώρας της Γερμανίας, πριν καταλήξει στη Βόρεια Θάλασσα στο στρατηγικής σημασίας λιμάνι του Ρότερνταμ.

Μια ολική διακοπή της κυκλοφορίας των φορτηγίδων του Ρήνου θα έπληττε σκληρά τη γερμανική - και την ευρωπαϊκή - οικονομία: οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι μια εξάμηνη διακοπή το 2018 θα κόστιζε περίπου 5 δισ. ευρώ, ενώ η χαμηλή στάθμη των υδάτων προβλέπεται να κοστίσει στη Γερμανία 0,2 μονάδες οικονομικής ανάπτυξης φέτος.

Ενώ η ΕΕ έχει δηλώσει ότι η ενίσχυση των πλωτών εμπορευματικών μεταφορών κατά 25% αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της πράσινης μετάβασης του μπλοκ, η Γερμανία εργάζεται τώρα για την εκτροπή τους σε σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές - αν και απαιτούνται 40 έως 100 φορτηγά για να αντικαταστήσουν ένα τυπικό φορτίο φορτηγού.

Τα ποτάμια της Γαλλίας μπορεί να μην είναι τόσο βασικές αρτηρίες μεταφοράς εμπορευμάτων, αλλά χρησιμεύουν για την ψύξη των πυρηνικών εργοστασίων που παράγουν το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Καθώς οι τιμές έφτασαν σε υψηλά επίπεδα όλων των εποχών, ο γίγαντας της ηλεκτρικής ενέργειας EDF αναγκάστηκε να μειώσει την παραγωγή λόγω της ξηρασίας.

Αυστηροί κανόνες ρυθμίζουν πόσο μπορούν να αυξήσουν τις θερμοκρασίες του ποταμού οι πυρηνικοί σταθμοί όταν απορρίπτουν νερό ψύξης - και αν τα χαμηλά επίπεδα νερού που έχουν σημειώσει ρεκόρ και οι υψηλές θερμοκρασίες του αέρα σημαίνουν ότι ο ποταμός έχει ήδη υπερθερμανθεί, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μειώσουν την παραγωγή. Με τη διαφαινόμενη ενεργειακή κρίση της Ευρώπης να εντείνεται και τους ποταμούς Garonne, Rhone και Loire να είναι ήδη πολύ θερμοί για να επιτρέψουν την απόρριψη νερού ψύξης, η γαλλική ρυθμιστική αρχή για τα πυρηνικά επέτρεψε την περασμένη εβδομάδα σε πέντε εργοστάσια να παραβούν προσωρινά τους κανόνες.

Στην Ιταλία, η ροή του ξεραμένου Πάδου, του μεγαλύτερου ποταμού της χώρας, έχει μειωθεί στο ένα δέκατο του συνήθους ρυθμού της και η στάθμη των υδάτων είναι 2 μέτρα κάτω από το κανονικό. Καθώς δεν υπάρχουν συνεχείς βροχοπτώσεις στην περιοχή από τον Νοέμβριο, η παραγωγή καλαμποκιού και ρυζιού ριζότο έχει πληγεί σκληρά.

Η κοιλάδα του Πάδου αντιπροσωπεύει το 30% έως 40% της γεωργικής παραγωγής της Ιταλίας, αλλά οι παραγωγοί ρυζιού ειδικότερα έχουν προειδοποιήσει ότι μπορεί να χαθεί έως και το 60% της σοδειάς τους, καθώς οι ορυζώνες ξηραίνονται και αλλοιώνονται από το θαλασσινό νερό που απορροφάται από τη χαμηλή στάθμη του ποταμού.

Στους προστατευόμενους υγροβιότοπους του δέλτα του ποταμού, κοντά στη Βενετία, η υψηλή θερμοκρασία και η υποτονική ροή του έχουν μειώσει την περιεκτικότητα του νερού σε οξυγόνο σε βαθμό που εκτιμάται ότι το 30% των μυδιών που αναπτύσσονται στη λιμνοθάλασσα έχουν ήδη νεκρωθεί.

Δούναβης - Ουγγαρία

Η χαμηλή στάθμη του ποταμού και οι υψηλές θερμοκρασίες του νερού μπορούν να αποβούν μοιραίες για πολλά είδη. Στη Βαυαρία, ο Δούναβης έφτασε τους 25 βαθμούς Κελσίου την περασμένη εβδομάδα και μπορεί να φτάσει τους 26,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι τα μέσα του μήνα, πράγμα που σημαίνει ότι η περιεκτικότητά του σε οξυγόνο θα πέσει κάτω από τα έξι μέρη ανά εκατομμύριο - μοιραία για τις πέστροφες.

Οι εμπορευματικές μεταφορές στα 2.850 χιλιόμετρα του Δούναβη έχουν επίσης διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που ώθησε τις αρχές της Σερβίας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας να αρχίσουν την εκβάθυνση βαθύτερων καναλιών, ενώ οι φορτηγίδες που μεταφέρουν κυρίως καύσιμα για τις γεννήτριες ενέργειας περιμένουν να προχωρήσουν.

Ακόμη και η Νορβηγία, η οποία βασίζεται στην υδροηλεκτρική ενέργεια για περίπου το 90% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, δήλωσε ότι τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα των ταμιευτήρων της μπορεί τελικά να την υποχρεώσουν να περιορίσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας.

ΠΗΓΗ : thessaliatv.gr

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Η καλή διαχείριση των επιφανειακών νερών, μπορεί να σώσει τη Θεσσαλία - Του Φάνη Γέμτου*

 

Το νερό είναι ένας φυσικός πόρος σε στενότητα σε πολλές περιοχές του Πλανήτη. Ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Μεσόγειος, η έλλειψη νερού μπορεί να μειώσει ουσιαστικά τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, τα είδη των καλλιεργειών και τις αποδόσεις τους.

Η χώρα μας έχει τα χαρακτηριστικά των Μεσογειακών χωρών με βροχές συγκεντρωμένες τον χειμώνα και ξηρά καλοκαίρια. Έχει όμως και πολλά βουνά, όπου θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ταμιευτήρες νερού που θα συγκέντρωναν τα χειμερινά νερά για να καλύψουν τις ανάγκες των καλοκαιρινών καλλιεργειών. Οι ταμιευτήρες αυτοί θα προσέφεραν επί πλέον ρύθμιση των ροών νερού και αποτροπή πλημυρών, και σημαντική παραγωγή καθαρής (χωρίς παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου, όπως το φυσικό αέριο και με τοπική πρώτη ύλη) υδροηλεκτρικής ενέργειας. 

Δυστυχώς η χώρα διαθέτει ένα ισχυρό «οικολογικό» κίνημα και άτολμους πολιτικούς. Και ενώ η απάντηση στην ενεργειακή, αλλά και στην κλιματική κρίση θα ήταν στροφή σε ΑΠΕ και χρήση της ΥΗ ενέργειας για κάλυψη φορτίων αιχμής, αλλά και αποθήκευση ενέργειας με αντλησιοταμίευση, το πολιτικό σύστημα παραμένει κολλημένο στο φυσικό αέριο που είναι εισαγόμενο και παράγει αέρια του θερμοκηπίου.

Δεν αμφισβητώ ότι το σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας χρειάζεται μονάδες βάσης, όπως αυτές με το φυσικό αέριο, αλλά θα μπορούσαν να είναι λιγότερες και ένα μέρος να καλυφθεί με ΥΗ που έχουμε καλύψει μόνο το 35% του δυναμικού μας.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο κ. Στεφανάκος ανέφερε ότι με 8 δισ. ευρώ θα μπορούσαμε να κάνουμε 25 ΥΗ που θα κάλυπταν το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουμε, κυρίως όμως να ισορροπήσουμε το σύστημα με αιολική και ηλιακή ενέργεια και να έχουμε αποθέματα ασφάλειας νερού.

Ιδιαίτερα για τη Θεσσαλία η επάρκεια και το κόστος του νερού σε συνδυασμό με τη χωρίς μέτρα ελέγχου και περιορισμού διάβρωση των εδαφών και τη μειωμένη οργανική ουσία του εδάφους απειλούν να ερημοποιήσουν την περιοχή, κάνοντας αδύνατη την επιβίωση του πληθυσμού στο μέλλον.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι οι αρδευόμενες καλλιέργειες δίνουν κύκλο εργασιών τουλάχιστον πενταπλάσιο από τις ξηρικές. Αρδεύοντας 2.500.00 στρ. (θεωρητικά) εξασφαλίζουμε το μεγαλύτερο κύκλο εργασιών ανά στρέμμα της χώρας με περίπου 300 ευρώ/στρ. έναντι 200 ευρώ/στρ. Μεταφορά 1.000.000 στρ. από ποτιστικά σε ξερικά θα μείωνε το εισόδημα της περιοχής κατά τουλάχιστον 200.000.000 ευρώ τον χρόνο. Επομένως είναι κρίσιμο να μπορέσουμε να διατηρήσουμε τις αρδευόμενες καλλιέργειες.
Η Θεσσαλία αρδεύει το 70% των εκτάσεων από υπόγεια μη ανανεώσιμα ύδατα. Ποσοστό αντίστροφο της υπόλοιπης χώρας, όπου έχουν γίνει σημαντικά έργα ταμίευσης και μεταφοράς νερού στα χωράφια.

Εμείς ποτίζουμε με γεωτρήσεις που έγιναν κυρίως με χρήματα των αγροτών και συνεχίζουν να συντηρούνται από τους ίδιους. Σε συνδυασμό με το υψηλό ενεργειακό και οικονομικό κόστος άντλησης του νερού, κάνει σε πολλές περιπτώσεις ασύμφορη την καλλιέργεια.

Επιπλέον η συνεχής άντληση υδάτων από τους υπόγειους υδροφορείς δεν είναι πλέον ανανεώσιμη και ήδη εκτιμάται ότι έχει δημιουργηθεί έλλειμμα της τάξεως των 3 δισεκατομμυρίων κ. μ. με κίνδυνο εισόδου θαλασσινού νερού.

Η λύση του προβλήματος μπορεί να υπάρξει από δύο πλευρές. Από τη μια πλευρά ταμίευσης των χειμερινών υδάτων και διάθεσή τους το καλοκαίρι ως επιφανειακά νερά με χαμηλό κόστος εφαρμογής στο χωράφι.

Δυστυχώς η οικο-τρομοκρατία κατά της ταμίευσης υδάτων και της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας μας έχουν στερήσει τέτοια έργα, όπως οι ταμιευτήρες Μουζακίου, Πύλης, Νεοχωρίτη, Ελασσονίτη κ.λπ., ενώ ημιτελή ή σχεδόν τελειωμένα έργα στη Μεσοχώρα και στη Συκιά παραμένουν ερείπια στα βουνά της Θεσσαλίας εδώ και είκοσι χρόνια.
Είναι γνωστό ότι η Θεσσαλία καταναλώνει κάθε χρόνο κοντά στο 1,5 δισ. κ. μ. νερού, με το 90% περίπου να καταναλώνεται από τη γεωργία. Περισσότερο από τα μισά αντλούνται από τα υπόγεια αποθέματα που εξαντλούνται.

Η κατασκευή των ταμιευτήρων που ανέφερα θα εξασφάλιζε περισσότερα από 250.000.000 κ. μ., ενώ η μεταφορά άλλων τόσων από τον Θεσσαλικό Αχελώο θα εξασφάλιζε την ισορροπία του συστήματος με καλής ποιότητας επιφανειακά νερά να αντικαθιστούν τις γεωτρήσεις και να εξασφαλίζουν την αποκατάσταση των υπόγειων υδροφορέων σε λίγα χρόνια θα είναι απόθεμα ασφαλείας.

Αυτά έπρεπε να είναι τα αιτήματα των όλων των Θεσσαλών (όχι μόνο των αγροτών) που πρέπει να θέσουμε επιτακτικά στα πολιτικά κόμματα και να πάρουμε θετικές δεσμεύσεις (όχι σαν τις προεκλογικές του κ. Μητσοτάκη). Σε αυτήν την προσπάθεια πρέπει να συνεργαστούν όλοι οι επαγγελματικοί φορείς της Θεσσαλίας, με επικεφαλής τον Περιφερειάρχη και τους Δημάρχους και να εξασφαλίσουν τις δεσμεύσεις. Γιατί η αποτυχία του αγροτικού τομέα θα είναι αποτυχία όλων των παραγωγικών τομέων της Θεσσαλίας.

Για την ώρα δεν φαίνεται να υπάρχει ανταπόκριση σε μια τέτοια ομαδική προσπάθεια, κάτι που απομακρύνει την πιθανότητα επιτυχίας όταν άλλες πλευρές που αντιτίθενται στα έργα (Αιτωλοακαρνάνες, «οικολόγοι») μπορούν να κάνουν αρκετό θόρυβο για να πείθουν τις πολιτικές ηγεσίες ότι το κόστος σε ψήφους είναι μικρό. Και η χώρα με μια τεράστια ενεργειακή κρίση μπροστά της ψάχνει λύσεις στο ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο και όχι στην άμεση πλήρωση του ταμιευτήρα της Μεσοχώρας (αλλά και εκκίνηση πολλών άλλων ΥΗ) που θα μπορούσε να ξεκινήσει η πλήρωσή του με νερό, με ρύθμιση των αποζημιώσεων των θιγόμενων ιδιοκτητών της περιοχής.

Με την ανασφάλεια που προκαλεί η έλλειψη των αποθεμάτων νερού να περιμένει την πρώτη ξηρασία για να μας φανερώσει την αφροσύνη μας.

 *Ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb