Πως θα πετύχουμε αύξηση οργανικής ουσίας - Πως μπορούν να ωφεληθούν οι αγρότες από το Χρηματιστήριο Ρύπων - Φάνης Γέμτος*

 

Συνεχίζοντας από το προηγούμενο.

Τρίτο στοιχείο οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης. Αυτές είναι φυτά που καλλιεργούνται μεταξύ δύο κύριων καλλιεργειών. Π.χ. μεταξύ μιας καλλιέργειας καλαμποκιού και βαμβακιού μπορούμε να σπείρουμε μια καλλιέργεια που θα αναπτυχθεί με τις χειμερινές βροχές και στο τέλος είτε θα συγκομιστεί, είτε θα μείνει στο χωράφι.

Εδώ χρειάζεται λίγο μεγαλύτερη ανάλυση. Τα φυτά, όπως είναι γνωστό, δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα χρησιμοποιώντας την ενέργεια του ήλιου μέσω της φωτοσύνθεσης. Παράγουν σάκχαρα που χρησιμοποιούνται για τις λειτουργίες του φυτού. Ένα μεγάλο μέρος των σακχάρων αυτών καταλήγει στο έδαφος μέσω της ανταλλαγής ουσιών της ρίζας. Αυτά αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο ενίσχυσης της οργανικής ουσίας του εδάφους. Όταν έχουμε μια καλλιέργεια, π.χ. βαμβάκι ή καλαμπόκι, τότε η ρίζα του φυτού λειτουργεί για λίγους μήνες τον χρόνο και η προσθήκη οργανικής ουσίας περιορίζεται σε μέρος του χρόνου. Η ενδιάμεση καλλιέργεια φυτοκάλυψης μπορεί να καλύψει αυτό το διάστημα και να συνεχίζει να προσθέτει οργανική ουσία στο έδαφος. Επιπλέον προσθέτει οργανική ύλη στο έδαφος είτε με τη συνολική μάζα του φυτού αν δεν συγκομιστεί, είτε μόνο με τη ρίζα που είναι περίπου η μισή μάζα αν συγκομιστεί το υπέργειο τμήμα του φυτού. Εάν η καλλιέργεια φυτοκάλυψης είναι αγρωστώδες, τότε απορροφά το άζωτο που περίσσεψε από την προηγούμενη καλλιέργεια και το μεταφέρει στην επόμενη, ενώ αν είναι ψυχανθές δεσμεύει άζωτο από την ατμόσφαιρα.

Μείγματα μπορούν να πετύχουν και τα δύο. Επιπλέον η καλλιέργεια καλύπτει το έδαφος όλο τον χρόνο και περιορίζει τη διάβρωση που όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενα σημειώματα ξεκινά από το χτύπημα των σταγόνων της βροχής σε γυμνό έδαφος.

Τέταρτη δυνατότητα είναι η χρήση δέντρων που ενσωματώνουν άνθρακα στη βλάστησή τους. Τέτοιες δυνατότητες δίνουν η εγκατάσταση οπωρώνων, αλλά και η αγροδασοκομία (βλέπε σχετικό κείμενο του Χρ. Τσαντήλα στην Ελευθερία της Δευτέρας 17/1/22).

Πέμπτη δυνατότητα η ανακύκλωση οργανικών υλικών στο έδαφος. Τα απόβλητα των ζώων, αλλά και της διαβίωσής μας μπορούν να αυξήσουν την οργανική ουσία του εδάφους. Έχει ανακοινωθεί από την Κυβέρνηση ο διαχωρισμός των ζυμώσιμων υλικών στα σκουπίδια (είναι 60% των σκουπιδιών μας) που παράγονται, αλλά μέχρι τώρα δεν έχω δει κινήσεις από τους Δήμους. Έχουν αρχίσει όμως αγρότες να χρησιμοποιούν υπολείμματα της μεθανικής ζύμωσης που περιέχουν και το άζωτο του αρχικού υλικού. Μια ιδέα είναι να αποθηκεύσουμε ξυλάνθρακα (charcoal) στο έδαφος σε βάθος 30 εκατοστών και περισσότερο.

Οι μέθοδοι αύξησης της οργανικής ουσίας του εδάφους μπορούν να δώσουν σημαντικά οφέλη στο έδαφος, καθώς θα αυξήσουν την υγεία του, να αυξήσουν μια σειρά από χαρακτηριστικά, όπως καλύτερη συγκράτηση του νερού, καλύτερη διήθηση του νερού, μείωση της διάβρωσης και της απώλειας στοιχείων από έκπλυση, και να αυξήσουν τη βιοποικιλότητα στο έδαφος.
Επιπλέον μπορούν να δώσουν ένα εισόδημα στον αγρότη. Τα ελληνικά εδάφη έχουν γενικά χαμηλή οργανική ουσία λόγω της μακροχρόνιας καλλιέργειας, του συνεχούς οργώματος και της απομάκρυνσης ή καύσης των φυτικών υπολειμμάτων. Σε πειράματα που κάναμε στο Π.Θ. αλλά και παγκόσμια αποδείχθηκε ότι ο συνδυασμός των τεχνικών που ανέφερα πιο πάνω μπορεί να δώσει σημαντική αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών.

Σε πείραμα στο Π.Θ. με τέσσερα χρόνια εφαρμογή αμειψισποράς (Σόργο, ηλίανθο, σόγια), ακατεργασίας και καλλιεργειών φυτοκάλυψης (μείγματα βίκου - τριτικάλ και κτηνοτροφικού μπιζελιού-βρώμης), η οργανική ουσία σε βάθος 0-30 εκατοστά αυξήθηκε πάνω από 1%. Τι σημαίνει αυτό; Σε ένα στρέμμα χωραφιού το έδαφος μέχρι τα 30 εκατοστά ζυγίζει περίπου 300 τόνους. Επομένως το 1% αντιστοιχεί σε 3 τόνους οργανικής ουσίας που περιέχουν περίπου 60% άνθρακα, δηλαδή 1,8 τόνους. Με μετατροπή σε διοξείδιο του άνθρακα (επί 3,3 περίπου) μας δίνει 5,9 τόνους. Με σημερινή τιμή 20 ευρώ/τόνο διοξειδίου του άνθρακα στο χρηματιστήριο των ρύπων, μας δίνει ένα σημαντικό ποσό που μπορεί να εισπράξει ο παραγωγός για να συμπληρώσει το εισόδημά του.

Σήμερα η αγορά δεν έχει ακόμη οργανωθεί καλά, αλλά έχουν αρχίσει να γίνονται πράξεις σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Η διαδικασία πιστοποίησης στηρίζεται σε σύμβαση που υπογράφει ο παραγωγός με την εταιρεία πιστοποίησης. Η τελευταία ελέγχει με τηλεπισκόπηση αν ο παραγωγός εφαρμόζει τις πρακτικές που θα συμφωνηθούν και κάνει δειγματοληπτικούς ελέγχους στο έδαφος. Οι ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που πιστοποιούνται μπορούν να πωληθούν στο χρηματιστήριο ρύπων σε εταιρείες που θέλουν να μειώσουν τις εκπομπές τους. Προφανώς οι εταιρείες πληρώνονται για τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Μία πρώτη πληροφορία είναι ότι το κόστος ανά πελάτη είναι μάλλον υψηλό για μικρούς καλλιεργητές που για να επωφεληθούν θα πρέπει να συγκεντρωθούν περισσότεροι για να έχουν λογικό κόστος πιστοποίησης.
Στο επόμενο διάστημα θα αρχίσει η συζήτηση για το θέμα. Μαζί με τον αναμενόμενο σχετικό κανονισμό της Ε.Ε. αλλά και πιθανόν με κάποιες προβλέψεις της νέας ΚΑΠ (όταν μάθουμε τι προτείνει η Ελληνική Κυβέρνηση) θα δημιουργήσουν το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας.

Οι αγρότες θα πρέπει να αποφασίσουν να αλλάξουν τις καλλιεργητικές πρακτικές για να συμβάλλουν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και να επωφεληθούν από την αφαίρεση ΑτΘ από την ατμόσφαιρα. Ενδιαφέρον θέμα για το επόμενο διάστημα.

 

*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

«Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν»… - Κώστας Γιαννακός -Φάνης Γέμτος - Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Τις ημέρες αυτές ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Υποδομών ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία επιλογής και εγκατάστασης μίας τοπικής εργοληπτικής εταιρείας  στα εγκαταλειμμένα έργα Άνω Αχελώου (φράγμα Συκιάς, σήραγγα μεταφοράς), με αντικείμενο την φύλαξη των εργοταξίων, την «παρακολούθηση» και τον εντοπισμό τυχόν κινδύνων για την ασφάλεια των έργων, καθώς και τεχνικές εργασίες μικρής κλίμακας (συντήρηση, απομάκρυνση φερτών υλικών κλπ.).

Ας σημειωθεί ότι σε καμμιά περίπτωση η εργολαβία  αυτή δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αντιπλημμυρικό έργο!

Το ύψος της σύμβασης θα είναι περίπου 1,8 εκατ. ευρώ, η διάρκεια της 36 μήνες, ενώ το υπουργείο εκτιμά ότι ο εργολάβος θα εγκατασταθεί τον ερχόμενο Απρίλιο.

Το σημαντικό όμως που προκύπτει από την είδηση αυτή είναι το γεγονός ότι  μια τόσο απλή και συνήθης διαδικασία (χρήσιμη χωρίς αμφιβολία) σε ένα ημιτελές έργο έλαβε διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες από την πραγματική της σημασία. Ορισμένοι μάλιστα επιχείρησαν να ταυτίσουν την ενέργεια αυτή με την επανεκκίνηση των εγκαταλειμμένων έργων μεταφοράς νερού (εκτροπή) από τον Αχελώο, προσδίδοντας της τον χαρακτήρα ενός πολιτικού θριάμβου !

Ας δούμε όμως συνοπτικά το ιστορικό του θέματος.

Μετά την διακοπή εργασιών στα εργοτάξια του Άνω Αχελώου (από το 2010), οι εργοληπτικές εταιρείες που κατασκεύαζαν τα έργα άρχισαν σταδιακά να αποσύρονται και να απομακρύνουν τον εξοπλισμό τους.

Οι υπηρεσίες του υπουργείου, για να καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε (φύλαξη, κίνδυνοι κλπ.), ζήτησαν από την ηγεσία του υπουργείου την χρηματοδότηση μίας εργολαβίας με το αντικείμενο που προαναφέραμε, έως ότου γίνει η επανέναρξη των έργων (κάτι που ως γνωστόν καρκινοβατεί εδώ και δώδεκα χρόνια).

Έτσι, με αρκετή καθυστέρηση, στις αρχές του 2019, εγκρίθηκε η σχετική χρηματοδότηση (ΣΑΕ, υπουργός κ. Χρ. Σπίρτζης) και μάλιστα από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η οποία σημειωτέο πολέμησε με κάθε τρόπο την ολοκλήρωση των έργων.

Μετά την κυβερνητική αλλαγή, ο νέος υπουργός κ. Κ. Καραμανλής ανακοίνωσε δημοσίως ότι αποδέχεται την αναγκαιότητα και θα προχωρήσει την εργολαβία αυτή (μεταξύ άλλων υποσχέσεων,  ακούσαμε δια ζώσης και αυτήν κατά την διάρκεια της  σύσκεψης που συγκάλεσε ο υπουργός κ. Γ. Γεραπετρίτης τον Ιανουάριο του 2020) και τον Ιούλιο του 2021 σε σχετική συνέντευξή του διαβεβαίωνε ότι δημοπρατείται άμεσα το έργο αυτό !!

Έτσι, με καθυστέρηση τριών ετών (πολύ αποτελεσματικός ο κ. υπουργός ...), φθάσαμε στην επίμαχη σύμβαση.

Ας μας επιτραπούν δύο σχόλια για το θέμα αυτό.

1.   Στην κυβέρνηση Κυρ. Μητσοτάκη παραμένει αμετάβλητο το έλλειμμα πολιτικής βούλησης για την επανέναρξη και την ολοκλήρωση των έργων εκτροπής Αχελώου. Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη σύμβαση δεν ανατρέπει αυτήν την διαπίστωση. Επιπλέον, η επιλογή και από τις δυο τελευταίες κυβερνήσεις να χρηματοδοτηθεί η εργολαβία, καθόλου δεν  μειώνει τον βαθμό ανευθυνότητας εκείνων που  θεωρούν ότι μπορεί εσαεί  να παίζουν με  τα έργα Αχελώου οδηγώντας τα σε παρατεταμένη εγκατάλειψη, μόνο και μόνο  για να ξεφύγουν (για ευνόητους λόγους) από την υποχρέωση τους  να δοθεί οριστική λύση στο θέμα αυτό, λαμβάνοντας  τις αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες.

Τους το λέμε για πολλοστή φορά : Η εγκατάλειψη επί δώδεκα χρόνια των έργων Αχελώου αλλά και η απραξία της σημερινής κυβέρνησης (παρά τις υποσχέσεις της) σχετικά με την επανέναρξη εργασιών, δεν είναι απλά ανεπάρκεια ή αδιαφορία αλλά συνειδητή ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.

Στα ορεινά της Αργιθέας έχουν επενδυθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και ο κάθε εχέφρων και δημοκρατικός πολίτης ΑΠΑΙΤΕΙ να γνωρίζει τις πραγματικές προθέσεις, κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, για την τύχη αυτών των επενδύσεων.

Εφόσον τα έργα τα θεωρούν χρήσιμα και αναγκαία (αρδεύσεις, παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, οικολογική ασφάλεια κλπ.) να προχωρήσουν άμεσα στην επανεκκίνησή τους.

Εάν πάλι θεωρούν ότι τα έργα δεν ανταποκρίνονται στους σκοπούς για τους οποίους κατασκευάστηκαν ή ότι υπάρχουν εμπόδια ανυπέρβλητα γι’ αυτούς, να προχωρήσουν χωρίς άλλη αναβολή στην κατεδάφιση τους.

Και φυσικά η γενναιότητα μπροστά στις δύσκολες αποφάσεις είναι αυτή που χαρακτηρίζει τους πραγματικούς ηγέτες και τους ξεχωρίζει από τους ανεύθυνους και τους λαϊκιστές, δηλαδή εκείνους που προτιμούν να παραμυθιάζουν τον κόσμο, να συντηρούν ψεύτικες προσδοκίες και να κάνουν ότι μπορούν για να μεταφέρουν τις δύσκολες αποφάσεις στις επόμενες κυβερνητικές θητείες.

2.  Αμέσως μετά την ανακοίνωση του υπουργείου για την εργολαβία φύλαξης-συντήρησης, υπήρξαν φίλα προσκείμενοι προς την κυβέρνηση, αυτοδιοίκητοί παράγοντες που χαιρέτησαν την «σημαντική εξέλιξη» και μάλιστα την θεωρήσαν ως «έμπρακτη απόδειξη των …προθέσεων (της κυβέρνησης)» να προχωρήσουν δήθεν τα έργα Αχελώου. Μέσα στις υπερβολές και τις στρεβλώσεις για τον χαρακτήρα της επίμαχης εργολαβίας,  υπήρξαν και άφθονες «ευχαριστίες» προς τον πρωθυπουργό (!) αλλά  και προς αρκετούς υπουργούς, βουλευτές της ΝΔ κλπ.

Η έκκληση που απευθύνουμε εμείς είναι ότι οι τοπικοί παράγοντες ΔΕΝ πρέπει να συμμετέχουν σε παιχνίδια εντυπώσεων, προσφέροντας λανθασμένη πληροφόρηση σε όσους δεν γνωρίζουν με λεπτομέρειες τα ζητήματα, ούτε πρέπει να υπηρετούν αποπροσανατολιστικές επικοινωνιακές τακτικές για πρόσκαιρα δικά τους οφέλη.

Όσο αυτοί κοροϊδεύουν τον κόσμο, τόσο αδυνατίζουν το μέτωπο διεκδικήσεων των θεσσαλικών φορέων και οργανώσεων. Λίγη αυτοσυγκράτηση λοιπόν δεν βλάπτει….

Κλείνοντας, ας γνωρίζουν οι συμπολίτες μας ότι αυτή η (χρήσιμη) σύμβαση που ανακοινώθηκε ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ την κατάσταση της στασιμότητας στα μεγάλα θέματα των υδάτων και του περιβάλλοντος στη Θεσσαλία, ούτε μας φέρνει πιο κοντά στο όραμα της ενίσχυσης του υδατικού μας δυναμικού (για εκείνους φυσικά που το πιστεύουν) μέσω των (ημιτελών) έργων Αχελώου.

Συνεπώς η κοινή προσπάθεια συνεχίζεται.

*Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, Πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας,

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Γιατί τα έργα του Αχελώου αποτελούν πλέον θέμα εθνικής ασφάλειας για τη χώρα - Του Γιάννη Κολλάτου*

 

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο πλέον ότι η ενεργειακή πολιτική της χώρας τα τελευταία χρόνια εκτροχιάστηκε με γνώμονα όχι το εθνικό συμφέρον αλλά κυρίως τις απαιτήσεις των δανειστών και των μεγάλων εταιρικών σχημάτων, χωρίς σχέδιο και πυξίδα και πλέον αυτό πληρώνει το φετινό χειμώνα η εθνική μας οικονομία με την ενεργειακή κρίση. Η Ελλάδα πλέον κατέχει το θλιβερό προνόμιο να βρίσκεται διαρκώς στην πρώτη τριάδα των ευρωπαϊκών χωρών στο κόστος της βενζίνης και της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ μη έχοντας διασφαλίσει προσυμβόλαια στην αγορά αερίου, ούτε έχοντας κατασκευάσει χώρους για την αποθήκευσή του, αγοράζει καθημερινά από τη σποτ αγορά και το πλέον ακριβό φυσικό αέριο.

Συνεπακόλουθα νοικοκυριά, αγρότες, βιοτεχνίες, εμπορικά, μαγαζιά, βιομηχανίες «πληρώνουν το μάρμαρο» λανθασμένων και εθνικών, αλλά και ευρωπαϊκών πολιτικών επιλογών στην ενέργεια, έχοντας επιλέξει τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα με εισαγόμενο φυσικό αέριο. Η επαναλειτουργία και ο εκσυγχρονισμός των λιγνιτικών μονάδων με τις σημερινές τιμές στο χρηματιστήριο των ρύπων είναι μία λύση προσωρινή ωστόσο και ατελέσφορη, εφόσον δεν διασφαλίσαμε τα οικονομικά προνόμια που δίνονται σε Γερμανία και Πολωνία, χώρες οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν με 100 δις ευρώ από τα ταμεία της Ε.Ε. για να συνεχίσουν μέχρι το 2038 την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από κάρβουνο!

Το γεγονός ότι προχθές συγκλήθηκε έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου για να εξεταστούν πιθανά σενάρια έναρξης πολέμου Ρωσίας - Ουκρανίας που θα απειλούσαν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, δείχνει πέραν όλων των άλλων πόση βιασύνη επεκράτησε για την απολιγνιτοποίηση της χώρας και πόση αντίθετα καθυστέρηση στην προώθηση σημαντικών μισοτελειωμένων ή έτοιμων υδροηλεκτρικών έργων στον Αχελώο (φράγματα Μεσοχώρας και Συκιάς).

Για την τοπική μας οικονομία τα έργα αυτά αποτελούν το διαβατήριο για τη μετάβαση στη νέα εποχή της «πράσινης ανάπτυξης». Χωρίς τα νερά του Αχελώου, χωρίς υδροηλεκτρική ενέργεια που θα κατεβάζει το κόστος στο ενεργειακό μείγμα από το εισαγόμενο φυσικό αέριο, χωρίς έργα επιφανειακής άρδευσης που θα υποκαταστήσουν τις ασύμφορες και ενεργοβόρες γεωτρήσεις, δεν πρόκειται να υπάρξει παραγωγή πλούτου και προϊόντων στο θεσσαλικό κάμπο.

Για την κυβέρνηση ήρθε η ώρα να διορθώσει το λάθος της σπουδής για απολιγνιτοποίηση και να δώσει έμφαση τουλάχιστο στον άλλο πλούτο της χώρας, τα χειμέρια νερά της , πριν η κλιματική κρίση οδηγήσει σε απαξίωση των έργων. Το γεγονός ότι δόθηκε επιτέλους το «πράσινο φως» από το υπουργείο Υποδομών για η διενέργεια επειγουσών εργασιών άρσης φερτών υλών από τους ποταμούς Αχελώο και Κουμπουριανίτη για την αποφυγή κινδύνων από πλημμυρικά φαινόμενα και παρεμβάσεις ασφαλείας στα ημιτελή έργα του Αχελώου, αποτελεί μία πρώτη θετική εξέλιξη…

Η ενεργειακή κρίση παρά την προσώρας αποκλιμάκωση της έντασης στην Ουκρανία δείχνει ότι θα διαρκέσει για πολλούς μήνες ακόμη και είναι πιθανό να μας βρει και δεύτερος χειμώνας με αυξημένα κόστη. Οφείλει λοιπόν το πολιτικό μα σύστημα να παραμερίσει τις όποιες έριδες που μας έχουν οδηγήσει σε μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο και να συμφωνήσει τα στοιχειώδη. Πλέον είναι περισσότερο ώριμο παρά ποτέ να συζητηθεί στη Βουλή το θέμα του Αχελώου και να ληφθούν αποφάσεις που θα το θωρακίσουν πολιτικά ώστε επιτέλους να το δούμε αν υλοποιείται.

Περιθώρια για ιδεολογήματα, υπαναχωρήσεις και άλλου είδους κωλυσιεργίες, δεν υπάρχουν.

Τα δύο φράγματα του Αχελώου με σημερινές τιμές ενέργειας θα απέδιδαν περί τα 160 εκατομμύρια ευρώ όφελος., όσο περίπου είναι το υπόλοιπο από την επιστροφή του ΕΦΚ πετρελαίου που διεκδικούν οι αγρότες.

Αποτελεί πλέον θέμα εθνικής επιβίωσης η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και με δεδομένο ότι η επιστροφή στο λιγνίτη είναι ένα πισωγύρισμα, ας κάνουμε ένα βήμα μπροστά και ας διασφαλίσουμε το μέλλον…

Η επιλογή είναι απλή : Θα μετατρέψουμε τη Θεσσαλία σε ένα ενεργειακό πάρκο παραγωγής «πράσινης ενέργειας» από υδροηλεκτρικά φράγματα που θα την προστατεύουν και από τις πλημμύρες και από τη λειψυδρία και σε περιβόλι παραγωγής τροφίμων αναγκαίων για τη διατροφική αυτάρκεια της χώρας, αλλά και τις εξαγωγές, ή θα την αφήσουμε να ερημοποιηθεί και να γνωρίσει την εγκατάλειψη οδηγώντας και την χώρα στην οικονομική εξαθλίωση ;

* Ο Γιάννης Κολλάτος είναι δημοσιογράφος

ΠΗΓΗ : thessaliatv.gr

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και τα έργα «εκτροπής Αχελώου» - Γράφει ο «Όμηρος»

 

Με άλλα τρία συνεχόμενα (κάθε εβδομάδα) κείμενα του, ο «Όμηρος» συνέχισε την παρέμβασή του  για το θέμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) με τις γνωστές, αμφισβητούμενης αξιοπιστίας και αντικειμενικότητας αποφάσεις του, καθώς και σε άλλες πτυχές που επηρέασαν την πορεία των έργων «εκτροπής Αχελώου».

Πραγματικά μια σειρά από απολαυστικά και διαφωτιστικά κείμενα, τα οποία κατά χρονολογική σειρά είναι :

 «Ιστορία μου, Αμαρτία μου» I, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (1/2/2022).

«Ιστορία μου, Αμαρτία μου» IΙ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (8/2/2022).

«Ιστορία μου, Αμαρτία μου» IΙΙ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (15/2/2022).

«Ιστορία μου, Αμαρτία μου» ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (22/2/2022).

«Ιστορία μου, Αμαρτία μου» V, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (1/3/2022).

Με λόγο σαρωτικό αλλά και τεκμηριωμένα επιχειρήματα ο συντάκτης του (Α.Β, έγκριτος νομικός), ξετυλίγει το "κουβάρι" των νομικών ακροβατισμών και αποδομεί το σκεπτικό αποφάσεων του ΣτΕ, ενώ αφήνει την αγανάκτησή του να ξεπηδήσει για τις πρακτικές του Δικαστηρίου, τις «συνέργειες» των οργανώσεων που με τον «οικολογικό» δογματισμό τους προκαλούν (μέσω προσφυγών) όλες αυτές τις αποφάσεις, και επισημαίνει την απουσία παρεμβάσεων από τις κυβερνήσεις που αδυνατούν (ή μήπως δεν επιθυμούν ;) να διαχειριστούν τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτής της δυστοπίας.

Απόσπασμα κειμένου 15/2/2022 :

[Το πρώτο σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής της Θεσσαλίας του 2014, που βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της 2ης αναθεώρησής του, προβλέπει:

α) μείωση της μερικής εκτροπής από 600 στα 250 χιλ. μ3/έτος. β) μ ε ί ω σ η των αρδευόμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία ώστε μέρος τους να γίνουν ξηρικές. γ) πρόβλεψη εκτέλεσης έργων ταμίευσης νερών στη Θεσσαλία. {σ.σ. σε πόσα χρόνια και με ποια χρήματα}. δ) Απεμπλέκεται η Μεσοχώρα από το όλο εγχείρημα. ε) επανασχεδιάζεται η Συκιά, ώστε να δημιουργηθεί εκεί μικρότερη ενεργειακή μονάδα. Τίποτα δεν πείθει για την επιστημονική επάρκεια και δεν υπακούει στην κοινή λογική σ' αυτό το σχέδιο.

Η κ. Σακελλαροπούλου που εισηγήθηκε την έκδοση της πλειοψηφικής πλην καθηλωτικής απόφασης 26/2014 εναντίον της εκτροπής, μεταξύ των επιχειρημάτων της (που δεν έπεισαν την ισχυρή μειοψηφία της Ολομέλειας) προέβαλε και το εξής : Αφού τόσο πολύ μειώνονται με το ΣΔΛΑΠ οι ποσότητες του εκτρεπόμενου νερού, η ωφέλεια που θα προκύψει στη Θεσσαλία είναι ελάχιστη και πάντως μικρότερη από τη βλάβη στο περιβάλλον της περιοχής της εκτροπής και στη βιώσιμη ανάπτυξη (παρ.14 της απόφασης). Είναι έτσι ή όχι ; Πού να γνώριζε βέβαια η κ. εισηγήτρια και το ΣτΕ το ύστερο κατόρθωμα του κ. Φάμελλου, που έδωσε εντολή στους μελετητές του ΣΔΛΑΠ του 2017 να αφαιρέσουν από τη μελέτη την εκτροπή. Έτσι εκπονήθηκε το φαμέλλειο ΣΔΛΑΠ που απέκλειε την οποιαδήποτε μεταφορά νερού από τον Αχελώο και που ασμένως αποδέχτηκε ο Δήμος Λαρισαίων στον προγραμματισμό της μελλοντικής ύδρευσης της Λάρισας. Τέτοια πράγματα έχουν συμβεί και αναγραφεί, δεν είναι τα μόνα, αποτελούν δε ειδικότερη έκφραση του γενικότερου φαινομένου του εξουσιαστικού η μη νεοελληνικού τραγέλαφου.

Τη μελέτη λοιπόν αυτή (σ.σ. «είπατε εκτροπή ; Όχι βέβαια») η απόφαση του 2014 την καταχωρεί σε μεγάλο μέρος της και την ενσωματώνει στο σκεπτικό της. Η «μελέτη» από μια πρώτη ματιά κινείται σε εικονική πραγματικότητα. Λες και πρόκειται για έργο, που σχεδιάζεται για το μέλλον και όχι για μισοτελειωμένο εδώ και δεκαετίες. Θυμίζει το ερωτηματολόγιο του ΣτΕ από το 2009 (απόφ. 3053/09) προς το Δικαστήριο της Ε.Ε., που έγραφε για «σχεδιαζόμενο» έργο στον άνω Αχελώο, παρότι τότε, δηλ. το 2009, ήταν κατά 70% κατασκευασμένο. Είχα και τότε απορήσει. Αν και διαβάζοντας τα 14 ερωτήματα της απόφασης προς του Δ.Ε.Ε. είδα, πως όλα κατέτειναν, στο να υπάρξει απάντηση εναντίον της εκτροπής στο «σχεδιαζόμενο» έργο. Το Δ.Ε.Ε. όμως έκρινε, πως η εκτροπή είναι εφικτή. Αυτό επισήμανε στην Ολομέλεια του 2014 η μειοψηφία και η άποψή της καταχωρήθηκε στο κείμενο της απόφασης.

20.1.2022 αργά το βράδυ.} Είναι πολλά της «μελέτης» της αναπτυξιακής εταιρείας (Μ.Κ.Ο.) Αιτωλοακαρνανίας του 2004, που θα ήθελα να μοιραστώ με τον αναγνώστη. Παίρνω μόνον από την απόφαση μια τυχαία παράγραφο: «Οι δυσμενείς επιπτώσεις των έργων θα αλλοιώσουν τους χώρους γύρω από το φράγμα και τη σήραγγα εκτροπής» . Αυτά όμως έχουν κατασκευαστεί, αν και δεν έχουν τελειοποιηθεί, 20 χρόνια πριν το ’14, ώστε να προβάλλονται το '14 ως επιχείρημα για τη... μη κατασκευή του φράγματος και της σήραγγας που ήταν κατασκευασμένα. !

Σοβαρά τώρα ; Το λεηλατημένο τοπίο από τα καθηλωμένα έργα, που έχει καθηλώσει το ΣτΕ, αποτελεί ενδιαφέρον σήμερα τοπίο, που πρέπει να διαφυλαχτεί, και οι λίμνες-υδροβιότοποι που θα το αποκαταστήσουν δεν είναι; Διαβάζοντας τις πολλές σελίδες της απόφασης 26/2014 του ΣτΕ, που υιοθετεί σε πολυσέλιδη αντιγραφή της τη μελέτη των Ακαρνάνων, έμαθα και για τα είδη της ιχθυοπανίδας, που θα θιγεί από τα έργα του. Έμαθα για τη saleria fluviatilis,το barhus albenikus,το barhus peloponnesius,τον lenciskus if svallize και το salmon trutta.* Ολα αυτά ένα προς ένα στην πολυσέλιδη 21η παράγραφο. Έψαξα σελίδα-σελίδα την απόφαση να βρω και κάτι για την απειλούμενη ερημοποίηση εκατομμυρίων στρεμμάτων στην κεντρική και ανατολική Θεσσαλία, τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που έχουν δαπανηθεί μέχρι τώρα, τα ανασκαμμένα από δεκαετίες βουνά στις περιοχές των έργων, την έτοιμη και απαξιούμενη ΥΗ μονάδα στη Μεσοχώρα, τη μέχρι τώρα ζημιά της ΔΕΗ από την εγκατάλειψη μόνον του σταθμού της Μεσοχώρας, που η ίδια η ΔΕΗ την υπολογίζει σε πάνω από 1 δισ. ευρώ, την απειλούμενη έμφραξη της σήραγγας των 7 χιλιομέτρων που ρέει προσωρινά ο Αχελώος στην περιοχή της Μεσοχώρας, στις αντλήσεις υφάλμυρων νερών από τα 300 μέτρα στη Θεσσαλία, τις ακραία πλεονασματικές σε νερά περιοχές στα διαμερίσματα Αρτας και Αιτωλοακαρνανίας, την υποστήριξη του Ευρωδικαστηρίου στην εκτροπή και τόσα άλλα. Τίποτα. Εκκωφαντική σιωπή.

Απόσπασμα κειμένου 22/2/2022 :

[...Είναι άλλωστε γνωστό, πως εδώ και πάρα πολλά χρόνια η σήραγγα εκτροπής είναι έτοιμη, χωρίς όμως να είναι ευρύτερα γνωστό, ότι στις 11.2.2010 η Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ αποφάσισε την άμεση διακοπή όλων των έργων ως προς την εκτροπή, καθώς και τη μη λειτουργία όσων έργων ήταν ολοκληρωμένα (!), μέχρις ότου εκδοθεί η απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. επί των ερωτημάτων που υποβλήθηκαν σ’ αυτό. Και το σημαντικότερο. Αρχές Μαρτίου του 2011 το ίδιο απέρριψε αίτημα του Υπουργείου για ολοκλήρωση της ένδυσης της σήραγγας εκτροπής, για να μην καταρρεύσει. Σαν να έλεγε, αφήστε να καταρρεύσει. Τέτοια «πρόνοια» για τη δημόσια περιουσία δεν έχω ξαναζήσει στην 50ετή δικηγορία μου. Η φράση ότι «ενδέχεται να κατεδαφιστούν» της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ είχε προδικάσει και την ισχυρή βούληση αποτροπής της εκτροπής, παρότι επιχειρήθηκε να αποδοθεί αυτή στο ΔΕΕ. 

Η καθήλωση και το «όχι» στα έργα Αχελώου έρχεται σε απόλυτη αντίθεση στους ίδιους ακριβώς χρόνους με το «ναι» στα έργα της Eldorado Gold στην ανατολική Χαλκιδική (αποφ. 217 και 218/16,1531 1532,1533/17) που κρίθηκαν συμβατά με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η ίδια εισηγήτρια και εκεί. Στην ανατολική Χαλκιδική αποδασώνονται 4.000 στρέμματα και κρίνεται εκεί βιώσιμη η ανάπτυξη, ενώ στον Αχελώο όπου προκύπτει μεγάλο εθνικό όφελος από καθαρή πράσινη ενέργεια, δημιουργούνται υδροβιότοποι και ελκυστικό τοπίο με την κατάκλυση των σκαμμένων βουνών και την κατασκευή τεχνικών λιμνών, όπως στον Μέγδοβα -που ανήκει στην ίδια λεκάνη του Αχελώου- κρίνεται μη βιώσιμη η ανάπτυξη. Υπάρχουν αρκετοί, που μπορεί να προσλαμβάνουν διαφορετικά τη δικαστική πορεία των έργων του Αχελώου και μπορεί να διαθέτουν ισχυρότερο του προσωπικού μου ΙQ. Να διαθέτουν επίσης ισχυρότερο και από τον αείμνηστο Νίκο Μάργαρη, πρόεδρο του πρώτου τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Εκείνος ήταν που έγραψε, πως ο χειρότερος ακτιβιστής για το περιβάλλον είναι το ΣτΕ.

Ας δούμε τι είχε δεχθεί η ίδια Ολομέλεια με άλλη σύνθεση το έτος 2000 με την υπ’ αριθ. 3478/2000 απόφασή της. Είχε δεχτεί, ότι για ένα μεγάλο έργο εθνικής σημασίας συνάδει η εκτροπή 600 χιλ. κ.μ. τον χρόνο επί του 7πλάσιου όγκου νερού των 4 δισεκατ. κ.μ. / έτος. Στη συνέχεια η απόφαση αυτή δέχτηκε πως «σε εξαιρετικές περιπτώσεις που αφορούν μεγάλα έργα απαραίτητα για την άμυνα και την εθνική οικονομία της χώρας και ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο είναι δυνατόν να επιτρέπονται επεμβάσεις στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό, εφ’ όσον δεν υπάρχουν άλλες λύσεις»...]

Απόσπασμα κειμένου 1/3/2022 :

[Το 1994 το Ε’ τμήμα του ΣτΕ με τις 1769 και 1770 αποφάσεις του καθηλώνει το έργα της Μεσοχώρας και της Συκιάς αξιώνοντας αντί των δύο χωριστών, ενιαία μελέτη. Καθηλώνει λοιπόν τα έργα. Το 2014 η Ολομέλεια του ίδιου Δικαστηρίου αλλάζει γραμμή πλεύσης και με την υπ’ αριθ. 26 απόφασή της αξιώνει δύο χωριστές μελέτες, όπως είχαν από το ‘86 συνταχθεί με εντολή Δημοσίου και ΔΕΗ. 

Επανακαθηλώνει λοιπόν τα έργα. Το 2000 με την 3478 απόφασή της η Ολομέλεια εγκρίνει την εκτροπή προς Θεσσαλία 600 εκατ. κ.μ./ έτος, αλλά το 2005 με την 1688 απόφασή της η ίδια σταματά πάλι τα έργα και «αναπέμπει στη Διοίκηση να αποφανθεί, εάν εμμένει στην εκτέλεση του όλου έργου, ή όχι ενόψει του ν. 3199/2003 και των νέων δεδομένων για μεταφορά της οδηγίας 2.000/60/Ε.Κ». Η πρόσληψη αυτή μιας διαρκώς και για το μέλλον εφαρμοζόμενης νομοθετικής ρύθμισης για έργα του παρελθόντος είναι ακατανόητη. Σκεφτείτε. Σας χορηγείται νόμιμη άδεια ανέγερσης οικοδομής και αφού την ολοκληρώσετε, ή έστω κι αν την έχετε μισοτελειωμένη, αλλάζει η πολεοδομική νομοθεσία και μειώνει το ύψος των ορόφων, εκεί που χτίζετε. Είναι δυνατόν να πάψει να ισχύει η άδειά σας ; 

Γνωρίζω τη θετική συμβολή του στον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων της ελληνικής Διοίκησης πολλαπλώς άλλωστε αμαρτάνουσας. Γι’ αυτό και απορώ με την ασύγχρονη όσμωση πολλών ανωτάτων διοικητικών δικαστών σε περιβαλλοντικά ζητήματα, που έχουν πολύ δυσάρεστα αποτυπωθεί και στην υπόθεση των έργων του άνω Αχελώου. Είναι και δυσάρεστο να εκλαμβάνεται από μέγα μέρος του νομικού κόσμου και από το σύνολο των ειδικών επιστημόνων ως ένα είδος βεντέτας μεταξύ πολιτικής και δικαστικής εξουσίας η υπόθεση «Αχελώος». Δυστοπικό δε, αρκετοί να γράφουν για εμμονή του ΣτΕ στην κατεδάφιση εθνικής σημασίας και περιβαλλοντικού οφέλους εγχειρήματος στην οροσειρά της Πίνδου. Είναι έτσι ή όχι; Ας δούμε.
Η απόφαση 26/2014 της Ολομέλειας του ΣτΕ που απέκλεισε την εκτροπή άφησε ανοιχτό υποτίθεται το θέμα για το έργο της Μεσοχώρας. Αλλά μη γελιέστε. Έρχεται πάλι το 5ο τμήμα του Δικαστηρίου αυτού το 2020 και με την 2230/20 απόφασή του ακυρώνει ακόμα μία φορά τη μελέτη περιβ. όρων (Μ.Π.Ο.) για το αμιγώς υδροηλεκτρικό έργο της Μεσοχώρας ! ]

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Οι 3 μεγάλες οικολογικές πληγές που απειλούν άμεσα τη Θεσσαλία - Ε.Δ.Υ.ΘΕ*

Θα ήταν λάθος να απομονώνουν τις αρδεύσεις από τους άλλους σκοπούς για τους οποίους είναι χρήσιμα και αναγκαία τα υδατικά έργα, όπως η περιβαλλοντική προστασία και η οικολογική αποκατάσταση των υδροφορέων, θέματα πάντως που ορισμένοι συνειδητά τα «αγνοούν», με προφανή στόχο να υποβαθμίσουν τις μεγάλες ευθύνες που βαρύνουν το πολιτικό σύστημα και τις κυβερνήσεις, λόγω της υποτίμησης και της αδιαφορίας τους να επικεντρωθούν και να δράσουν ανάλογα στα οικολογικά προβλήματα της Θεσσαλίας.

Η Ε.Δ.Υ.ΘΕ. τεκμηριώνει τις διεκδικήσεις της για το οικολογικό ζήτημα, διατυπώνοντας την άποψη ότι στη Θεσσαλία συντελούνται ταυτόχρονα τρία μεγάλα οικολογικά εγκλήματα.

Αυτό αναφέρει η Ε.Δ.Υ.ΘΕ., αναφερόμενη στην οικολογική διάσταση των διεκδικήσεών της για την αντιμετώπιση του αρδευτικού προβλήματος στη Θεσσαλία.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Πιο συγκεκριμένα :

 

ΕΡΩΤΗΣΗ «ΕτΔ»:

Ανάμεσα στις διεκδικήσεις που προβάλλει η Επιτροπή Διεκδίκησης επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.), παρατηρούμε ότι ξεχωριστή θέση έχουν εκείνες που συνδέουν τα έργα και τις προτεινόμενες δράσεις με την ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ διάσταση του υδατικού προβλήματος, παρότι στην κοινή γνώμη κυριαρχεί η άποψη ότι το θέμα αυτό αφορά κυρίως (εάν όχι αποκλειστικά για ορισμένους) στην κάλυψη των αρδευτικών αναγκών.

Μπορείτε να το αιτιολογήσετε ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ε.ΔΥ.ΘΕ.:

Κατ’ αρχάς οι αρδεύσεις στον θεσσαλικό κάμπο συνδέονται με κορυφαία προβλήματα της κοινωνίας και της οικονομίας στην περιοχή μας.
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε την απασχόληση, το εισόδημα των αγροτών (αλλά και όσων συνδέονται με την αγροτική οικονομία), το κρίσιμο θέμα της διατροφικής επάρκειας, την ανταγωνιστικότητα των αγροτικών προϊόντων, την ανάπτυξη του τομέα της μεταποίησης και του εμπορίου κ.λπ. Πολύ σωστά συνεπώς οι πολίτες συνδέουν την επίλυση του υδατικού προβλήματος με τις απαιτήσεις για άρδευση των καλλιεργειών.
Το λάθος θα ήταν να απομονώνουν τις αρδεύσεις από τους άλλους σκοπούς για τους οποίους είναι χρήσιμα και αναγκαία τα υδατικά έργα, όπως η περιβαλλοντική προστασία και η οικολογική αποκατάσταση των υδροφορέων, θέματα πάντως που ορισμένοι συνειδητά τα «αγνοούν», με προφανή στόχο να υποβαθμίσουν τις μεγάλες ευθύνες που βαρύνουν το πολιτικό σύστημα και τις κυβερνήσεις, λόγω της υποτίμησης και της αδιαφορίας τους να επικεντρωθούν και να δράσουν ανάλογα στα οικολογικά προβλήματα της Θεσσαλίας.

Ας δούμε, λοιπόν, πώς η Ε.Δ.Υ.ΘΕ. τεκμηριώνει τις διεκδικήσεις της για το οικολογικό ζήτημα.

Στη Θεσσαλία συντελούνται ταυτόχρονα τρία μεγάλα οικολογικά εγκλήματα (με όλη τη σημασία της λέξης).

Συγκεκριμένα :

1. Ως γνωστόν στη Θεσσαλία, με τις διακυμάνσεις που παρατηρούνται την κάθε υδρολογική χρονιά, καταναλώνονται ετησίως (υδατικό «ΑΕΠ») 1.100 έως 1.400 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, από τα οποία το 95% αφορά στη Γεωργία. Από τις ποσότητες αυτές, συνήθως το 70% προέρχεται από υπόγεια ύδατα που αντλούνται μέσω 33.000 (περίπου) κατασκευασμένων γεωτρήσεων. Ένα σημαντικό μέρος από αυτά αντλείται από μόνιμα (μη ανανεούμενα) υδατικά αποθέματα, τα οποία εκ των πραγμάτων μειώνονται διαρκώς.

Η μελέτη του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων τεκμηριώνει επιστημονικά και αναμφισβήτητα ότι το συσσωρευμένο επί δεκαετίες υδατικό έλλειμμα υπόγειων υδάτων ανέρχεται στην εκπληκτική ποσότητα των 3.000 εκατ. κ.μ. νερού, κάτι που απειλεί – κυριολεκτικά - με κατάρρευση τα υπόγεια υδατικά οικοσυστήματα.

Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις «επιβάλλουν» την αναπλήρωση των υδάτων αυτών και τη σταδιακή αποκατάσταση της ισορροπίας στα οικοσυστήματα, με παροχή επιφανειακών υδάτων που θα μειώσουν τις αντλήσεις και με την υποχρέωση της Πολιτείας να επανατροφοδοτήσει (τεχνητός εμπλουτισμός) τους υδροφορείς, μειώνοντας σταδιακά το έλλειμμα έως την πλήρη αποκατάστασή τους απομακρύνοντας ταυτόχρονα τους κινδύνους υφαλμύρυνσης από είσοδο θαλασσινού νερού που απειλούν πολλές περιοχές. Δυστυχώς, τίποτε απολύτως δεν κινείται στην κατεύθυνση αυτήν, αντίθετα το έλλειμμα διευρύνεται, ενώ την ίδια στιγμή η Θεσσαλία αντιμετωπίζει εμφανώς σοβαρούς κινδύνους ερημοποίησης.
Επισημαίνουμε επίσης τη σημαντική πτώση του υδροφόρου ορίζοντα που τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται από 30 μ. έως 80 μ. (ενώ προσωρινά η πτώση έφθασε και τα 100 μ.) αναλόγως της περιοχής και αποτελεί την αιτία των σημαντικών καθιζήσεων που δημιουργούν τις ρηγματώσεις του εδάφους και των κατασκευών.

Το γεγονός ότι αυτό το οικολογικό δράμα εκτυλίσσεται καθημερινά «κάτω από τα πόδια μας», χωρίς να γίνεται άμεσα ορατό από τους πολίτες, προφανώς δεν μειώνει τη σημασία του.

Υδατικό έλλειμμα 3 δις κ. μ νερού υπόγειων υδροφορέων Θεσσαλίας

2. Σε ανάλογα δραματική κατάσταση βρίσκονται τα ποτάμια στο υδατικό διαμέρισμα (ΥΔ) Θεσσαλίας, δηλαδή ο Πηνειός (κυρίως αυτός) και αρκετοί παραπόταμοί του, οι οποίοι κάθε χρόνο μετά (ή/και κατά) την αρδευτική περίοδο «στεγνώνουν», καταστρέφονται τα οικοσυστήματα και επανέρχονται μερικώς κατά την περίοδο των βροχών.
Σε επίρρωση των όσων ισχυριζόμαστε, δείτε πώς απάντησε το Υπουργείο Υποδομών στην πρόσφατη σχετική ερώτηση του βουλευτή Μάξ. Χαρακόπουλου: [....Τα τελευταία χρόνια ο Θεσσαλικός κάμπος μετατρέπεται σε «Σαχάρα» με τον Πηνειό ποταμό να έχει εξαφανιστεί πλέον σε ορισμένα σημεία της διαδρομής του, ενώ παράνομα φράγματα που στήνουν οι αγρότες με ξύλα, πέτρες, φερτά υλικά κ.λπ. κατά μήκος του εντείνουν το πρόβλημα της λειψυδρίας στον θεσσαλικό κάμπο...].
Και εδώ οι λύσεις είναι γνωστές, ενώ η διάσταση ανάμεσα στη σοβαρότητα των προβλημάτων και τις ενέργειες των κυβερνήσεων για προστασία των οικοσυστημάτων, είναι τεράστια.

3. Το άλλο μεγάλο ποτάμι της Θεσσαλίας (που ανήκει στο ΥΔ Δυτ. Στερεάς Ελλάδας) είναι ο Άνω Αχελώος. Εκεί το πρόβλημα δημιουργείται κυρίως στη θέση Συκιά (όρια Καρδίτσας - Άρτας), όπου επί 30 χρόνια η φυσιολογική ροή του Αχελώου έχει διακοπεί (λόγω των προφραγμάτων που κατασκευάστηκαν κατά την έναρξη των εργασιών του ομώνυμου φράγματος) και πλέον τα νερά διέρχονται («προσωρινά» υποτίθεται) από σήραγγες παράκαμψης (bypass).

Δυστυχώς όμως οι εργασίες στα έργα αυτά έχουν διακοπεί εδώ και 12 χρόνια, οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν από το 2010 δεν έδωσαν λύσεις στα προβλήματα που δημιουργήθηκαν (αποφάσεις ΣτΕ, εφαρμογή Οδηγίας 60/2000 Ε.Ε. κ.λπ.), οπότε οι ημιτελείς κατασκευές των προφραγμάτων και «μπαζωμένων» σηράγγων, αντί να αποτελούν ένα μεταβατικό στάδιο υλοποίησης ενός χρήσιμου και ωφέλιμου έργου, έχουν μετατραπεί σε «ανεπιθύμητες» κατασκευές που παράγουν καταστροφικά αποτελέσματα στο οικοσύστημα και σοβαρούς κινδύνους από έντονα πλημμυρικά φαινόμενα !

Γι’ αυτό η Ε.Δ.Υ.ΘΕ. ζήτησε, με ειδική ΑΝΑΦΟΡΑ που υπέβαλε στον Πρόεδρο της Βουλής (και στο σύνολο του πολιτικού συστήματος), να γίνει άμεσα συζήτηση στη Βουλή και να ληφθεί οριστική απόφαση [ είτε για την ολοκλήρωση των ημιτελών έργων και λειτουργία του ταμιευτήρα Συκιάς, είτε για «αλλαγή πορείας» ως προς την αναγκαιότητα των έργων, οπότε οφείλουν άμεσα να εκπονήσουν τις σχετικές τεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες, να εξασφαλίσουν νέους χρηματοδοτικούς πόρους και εν τέλει να δρομολογήσουν την καθαίρεσή (κατεδάφισή) τους ].

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι τρεις πιο βασικοί λόγοι για τους οποίους επιμένουμε στην οικολογική διάσταση τού υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.
Και κλείνουμε την απάντησή μας με ένα ...ερώτημα !

Άραγε σε ποια ευνομούμενη χώρα, σε ένα τόσο μικρό εδαφικό της τμήμα, θα μπορούσαν να εντοπίζονται (με αδιαμφισβήτητα στοιχεία) ταυτόχρονα τόσο σοβαρές οικολογικές καταστροφές και κίνδυνοι και την ίδια ώρα οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί να «τσακώνονται» για δευτερεύοντα ζητήματα, χωρίς κανένας από όλους να αναλαμβάνει την ευθύνη για όσα συμβαίνουν ;

*Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ. :

Κώστας Γιαννακός,

Κώστας Γκούμας,

Τάσος Μπαρμπούτης.

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Τι επιδιώκει η πράσινη συμφωνία της Ε.Ε. Και τι προτείνει για τη φυσική δέσμευση του άνθρακα στη γεωργία - Φάνης Γέμτος*

Στο προηγούμενο σημείωμα αναφέρθηκα στη δυνατότητα χρησιμοποίησης φυσικών μεθόδων αφαίρεσης ΑτΘ από την ατμόσφαιρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ε.Ε. προωθεί ανάλογες μεθόδους με την Πράσινη Συμφωνία. Η πράσινη συμφωνία θα επηρεάσει τις ζωές μας στα επόμενα χρόνια μέχρι τα μέσα του αιώνα. 

Ένας σημαντικός στόχος της είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑτΘ) προκείμενου η Ε.Ε. να πρωταγωνιστήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Δύο ορόσημα έχουν τεθεί: μείωση των εκπομπών ΑτΘ κατά 55% ως προς τις εκπομπές του 1990 έως το 2030 και ανάπτυξη μιας οικονομίας μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050.

Η έννοια των μηδενικών εκπομπών δεν σημαίνει κατάργηση τελείως της παραγωγής ΑτΘ αλλά αυτά που αναπόφευκτα παράγονται να απορροφώνται από άλλους τομείς της οικονομίας. 

Όπως ανέφερα στο προηγούμενο σημείωμα υπάρχουν πολλά φυσικά συστήματα που μπορούν να απορροφήσουν ΑτΘ από την ατμόσφαιρα και να συμβάλουν στη μείωσή τους. 

Η Επιτροπή προτείνει να δημιουργήσουμε «βιώσιμους κύκλους άνθρακα». Δηλαδή να δημιουργήσουμε συνθήκες από τη μια πλευρά μείωσης των εκπομπών ΑτΘ κι από την άλλη αφαίρεσης ΑτΘ από την ατμόσφαιρα ώστε να περιορίσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Επιπλέον θα ανακυκλώνουμε όσο περισσότερο άνθρακα μπορούμε για να περιορίσουμε τις εκπομπές. 

Για να γίνει σαφές, η ιδέα είναι να αφαιρούμε όσα ΑτΘ αναπόφευκτα παράγονται από τις δραστηριότητές μας. Διότι ακόμη και μετά το 2050 θα χρησιμοποιούμε άνθρακα και ορυκτά καύσιμα σε κάποιες χρήσεις (χημική βιομηχανία), αλλά για κάθε ποσότητα ΑτΘ που παράγουμε θα πρέπει να αφαιρούμε και την ίδια ποσότητα με κάποια μέθοδο.

Η αφαίρεση των ΑτΘ από την ατμόσφαιρα μπορεί να γίνει είτε με τεχνολογικές μεθόδους, είτε με φυσικές. Οι τεχνολογικές λύσεις στοχεύουν στη δέσμευση των ΑτΘ είτε όπου παράγονται, είτε κατ’ ευθείαν από την ατμόσφαιρα και να αποθηκευτούν κάπου με ασφάλεια.

Οι φυσικές μέθοδοι περιλαμβάνουν και την ανθρακοδεσμευτική γεωργία δηλαδή βελτιωμένες πρακτικές διαχείρισης γης που οδηγούν είτε στη δέσμευση άνθρακα, είτε στη μείωση της έκλυσης άνθρακα στην ατμόσφαιρα, είτε συνδυασμό των δύο και έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της δέσμευσης του άνθρακα στα οικοσυστήματα. 

Η Επιτροπή εκτιμά ότι για να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2030 θα πρέπει μέχρι τότε να αφαιρεθούν από την ατμόσφαιρα μέσω των χρήσεων γης (γεωργία, δασοκομία, υγρότοποι) 310 εκατομμύρια τόνοι ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα. Ένας στόχος ιδιαιτέρα φιλόδοξος.

Ένα πρώτο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι ότι πρέπει να αναπτύξουμε ένα αξιόπιστο σύστημα πιστοποίησης της δέσμευσης ΑτΘ από την ατμόσφαιρα, ώστε να δημιουργηθεί μια αγορά που θα αμείβει όσους το επιχειρούν. Η Επιτροπή θα προτείνει το 2022 ένα τέτοιο σύστημα που θα ρυθμίζει την πιστοποίηση. Εμείς πρέπει να προετοιμαζόμαστε.

Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτή η ανθρακοδεσμευτική γεωργία για τους αγρότες. Σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών ακολουθεί καλλιεργητικές πρακτικές που οδηγούν σε έδαφος με χαμηλή οργανική ουσία.

Σε μεγάλο ποσοστό κατεργάζεται περισσότερο ή λιγότερο εντατικά το έδαφος, αφαιρεί τα φυτικά υπολείμματα από την επιφάνεια του εδάφους (είτε τα συγκομίζει, είτε τα καίει, είτε τα ενσωματώνει στο έδαφος με την κατεργασία του εδάφους και ιδιαίτερα με το όργωμα), αφήνει το έδαφος ακάλυπτο και χωρίς καλλιέργεια για μεγάλες περιόδους κάθε έτος , κατεργάζεται το έδαφος κατά τις κλίσεις (τα δύο τελευταία ευνοούν τη διάβρωση των εδαφών με κλίσεις), δεν εφαρμόζει αμειψισπορές με εναλλαγή κατάλληλων φυτών που είτε συμβάλλουν στον εμπλουτισμό με άζωτο (ψυχανθή), είτε σε καλύτερη δομή του (βαθύρριζα φυτά όπως η ελαιοκράμβη). 

Προφανώς οι ακολουθούμενες σήμερα πρακτικές πρέπει να αλλάξουν για να επιτύχουμε την ενσωμάτωση άνθρακα στο έδαφος, να αυξήσουμε την οργανική ουσία και να πληρωθούμε για αυτό.

Έχω γράψει πολλές φορές για τις μεθόδους προστασίας του εδάφους και αύξησης της γονιμότητάς του με αύξηση της οργανικής ουσίας. 

Ας δούμε συνοπτικά τι μπορούμε να κάνουμε.

Πρώτο μέτρο η μείωση της κατεργασίας του εδάφους. Είναι ξεκάθαρο από πολλές έρευνες ότι η διατάραξη του εδάφους που προκαλεί τον αερισμό του αυξάνει τη δράση μικροοργανισμών που αποσυνθέτουν την οργανική ουσία του εδάφους. Είναι προφανές ότι όσο λιγότερο διαταράσσουμε το έδαφος, τόσο καλύτερα είναι, γιατί μειώνεται η αποσύνθεση της οργανικής ουσίας που έτσι συσσωρεύεται στο έδαφος.

Επομένως η ακατεργασία μάς δίνει το καλύτερο αποτέλεσμα. Η σπαρτική για ακατεργασία που περιέγραψα σε προηγούμενο σημείωμα είναι ένα σημαντικό εργαλείο προς αυτήν τη κατεύθυνση. Παράλληλα, διατηρούμε την επιφάνεια καλυμμένη με φυτικά υπολείμματα και την προστατεύουμε από τη διάβρωση που καθώς μεταφέρει έδαφος από τα υψηλότερα σημεία του ανάγλυφου στα κατώτερα, μεταφέρει και απομακρύνει μαζί και την οργανική ουσία, αλλά και θρεπτικά στοιχεία, όπως το φωσφόρο και το κάλιο.

Δεύτερο μέτρο η χρήση καλά σχεδιασμένων αμειψισπορών. Η εναλλαγή καλλιεργειών εκτός από τη μείωση των παρασίτων και ζιζανίων της καλλιέργειας βοηθά στη βελτίωση της υγείας του εδάφους. Καλλιέργειες με διαφορετικό ριζικό σύστημα (βαθιά, αβαθής ρίζα κ.λπ.), αλλά και δυνατότητα δέσμευσης αζώτου από την ατμόσφαιρα συμβάλλουν σε καλύτερες αποδόσεις και χαμηλότερο κόστος παραγωγής. 

Ας μην ξεχνάμε και τις απαιτήσεις της πολιτικής από το χωράφι στο πιάτο του καταναλωτή για μείωση των χρησιμοποιούμενων χημικών (παρασιτοκτόνων και λιπασμάτων).

Θα συνεχίσω στο επόμενο.

*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb