Με κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια θα πρέπει να ασκείται η διαχείριση ενός δημόσιου αγαθού όπως το νερό - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Σε προηγούμενη παρέμβαση μας παραθέσαμε τους λόγους για τους οποίους θεωρούμε άκαιρη την επιλογή του Υπουργείου Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ) να δρομολογήσει  την δημιουργία  μιας Ανώνυμης Εταιρίας, που (υποτίθεται) θα αναλάβει να διεκπεραιώσει το δύσκολο έργο στον τόσο σημαντικό και συνάμα ευαίσθητο τομέα της  Διαχείρισης Υδάτων (ΔΥ) στην κατεστραμμένη από τις πλημμύρες Θεσσαλία.

[Δήλωση  υπουργού κ. Θ. Σκυλακάκη  (δες ΜΜΕ 13 Ιαν. 2024, περί δημιουργίας «Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ Α.Ε.)»].

Προφανώς, παρότι η εξέλιξη αυτή μας προβληματίζει, δεν έχουμε πρόθεση να αποδεχθούμε άκριτα όσα ακούγονται ή γράφονται πως κάποιοι από την κυβέρνηση,  μέσα στην γενική αναστάτωση και την απογοήτευση που επικρατεί στην περιοχή, βρίσκουν την ευκαιρία  να «περάσουν» με συνοπτικές διαδικασίες την ιδιωτικοποίηση του νερού στις διάφορες χρήσεις (πόσιμο, άρδευση κλπ.).

Ούτε μπορούμε να γνωρίζουμε εάν κάτι τέτοιο αποτελεί επιλογή της κυβέρνησης. Θέλουμε όμως να ελπίζουμε πως δεν θα επαναληφθούν όσα είχαν επιχειρηθεί στην ΕΥΔΑΠ, που ως γνωστόν ακυρώθηκαν με απόφαση του ΣτΕ.

Εξάλλου είναι γνωστό πως απέναντι σε μια τέτοια πιθανή απόφαση έχουν ήδη δηλώσει δημόσια την αντίθεση τους και πολιτικοί παράγοντες (αυτοδιοικητικοί κα) που πρόσκεινται στον κυβερνητικό χώρο.

Σε κάθε περίπτωση  μας χαροποιεί το γεγονός πως όλοι πλέον, κυβέρνηση και κόμματα, έχουν συνειδητοποιήσει την αδήριτη ανάγκη δημιουργίας ενός Φορέα Διαχείρισης Υδάτων (ΦΔΥ), κάτι που επί πολλά χρόνια προτείνουν οι θεσσαλικές οργανώσεις χωρίς όμως να ακούγεται η φωνή τους.

Θέλουμε να πιστεύουμε πως πριν τις οριστικές της αποφάσεις η κυβέρνηση θα προσφέρει τον αναγκαίο  χρόνο για έναν ουσιαστικό και σε βάθος διάλογο με επιστήμονες και οργανώσεις των χρηστών νερού.

Και ίσως τότε γίνουν γνωστές και οι θέσεις των αυτοδιοικητικών οργανώσεων της περιοχής μας, που για την ώρα δεν έχουν αντιδράσει στην σχετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Στην παρούσα φάση λοιπόν θα περιοριστούμε  να σκιαγραφήσουμε, όπως εμείς αντιλαμβανόμαστε, τον χαρακτήρα, τους σκοπούς και τις βασικές αρχές λειτουργίας ενός ΦΔΥ,  με βάση τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρας μας και έχοντας μια εικόνα από ανάλογες εμπειρίες  χωρών της Ευρώπης, ελπίζοντας πως έτσι θα συμβάλλουμε στον απαραίτητο διάλογο.

Όμως πριν από αυτό σκόπιμη θα ήταν μια σύντομη αναφορά στον όρο «Διαχείριση Υδάτων».

Η ΔΥ περιλαμβάνει όλα τα μέτρα και τις δραστηριότητες που απαιτούνται ώστε να καλύπτονται με τον καλύτερο τρόπο οι ανάγκες μιας περιοχής σε νερό, για κάθε χρήση. 

Αυτό σημαίνει μέριμνα για :

• την διευθέτηση της φυσικής προσφοράς του νερού σε σχέση με τη ζήτησή του, ομοίως  και για την εξοικονόμηση και αποφυγή απωλειών.
• την αξιοποίηση κατά το δυνατό όλων των πλεονασμάτων με στόχο την δημιουργία αποθεμάτων για την αντιμετώπιση παρατεταμένης ξηρασίας και φαινομένων ερημοποίησης.
• την αντιμετώπιση κινδύνων πλημμυρών.
• την διευθέτηση  των προβλημάτων που δημιουργούν οι ανταγωνιστικές  χρήσεις του νερού σε ομάδες χρηστών, εφαρμόζοντας κατάλληλα τις αρχές της συνεργασίας.
• τον συντονισμό όλων των δραστηριοτήτων και παράλληλα ορθολογική αξιοποίηση των υποδομών που αφορούν  στην χρήση και προστασία των υδατικών πόρων.
• την  εκπαίδευση και την ενημέρωση χρηστών σε σταθερή βάση.

Με βάση τα παραπάνω, στους  βασικούς  σκοπούς ενός  ΦΔΥ πρέπει να περιλαμβάνονται :

1. Η παρακολούθηση  και  έλεγχος  εφαρμογής των στόχων της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/60, όπως αυτοί ενσωματώθηκαν στην Ελληνική νομοθεσία με τον Ν.3199/2003.

2. Η συλλογή, ταξινόμηση - παρακολούθηση των υδρολογικών στοιχείων στο ΥΔΘ και ο  συντονισμός των δραστηριοτήτων για επιστημονικές  έρευνες σε σχέση με την  αξιοποίηση και προστασία των υδατικών πόρων στην περιοχή.

3. Η εκπόνηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) στο ΥΔΘ, καθώς και η παρακολούθηση  και εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στην εγκριτική του απόφαση.

4. Ομοίως η εκπόνηση του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) και  η παρακολούθηση και εφαρμογή των αντίστοιχων μέτρων.

5. Η εκπόνηση και μέριμνα εφαρμογής ενός ΕΝΙΑΙΟΥ εφαρμοστικού Στρατηγικού Σχεδίου (masterplan) για όλα τα έργα και τις υποδομές που σχετίζονται με την ΔΥ και τις πλημμύρες.

6. Ο προγραμματισμός και η εκπόνηση όλων των μελετών (υδρογεωλογικές, υδρολογικές, υδατικά ισοζύγια κλπ.) που απαιτούνται για αειφορική διαχείριση του νερού, την προστασία αλλά και αναβάθμιση υδάτινων οικοσυστημάτων.

7. Η έκδοση αδειών χρήσης νερού και έργων και η τήρηση των σχετικών αρχείων.

8. Η σταδιακή μείωση των αυθαίρετων χρήσεων νερού και των ανεξέλεγκτων γεωτρήσεων.

Ουσιαστικά οι ΦΔΥ πρέπει να ενσωματώνουν την λογική ΔΥ όπως αυτή ορίζεται από την επιστήμη κα την νομοθεσία.  

Πολύτιμο εργαλείο στο έργο των ΦΔΥ  αποτελούν τα σχέδια που περιγράψαμε και που (πρέπει να) εφαρμόζονται ώστε να υπηρετούνται αποτελεσματικά και με συνέπεια οι παραπάνω στόχοι.

Δυστυχώς έως σήμερα διατηρείται η  χρόνια  παθογένεια,  τα σχέδια να παραμένουν πρακτικά «σχέδια επί χάρτου» !

Η ΔΥ σε ένα ΥΔ θα αφορά φυσικά σε όλες τις χρήσεις νερού.

Αυτές, εντελώς συνοπτικά, είναι το πόσιμο νερό  και η αποχέτευση (ΔΕΥΑ, Δήμοι), οι αρδεύσεις (ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ, Δήμοι, ιδιώτες), η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΗ, ιδιώτες παραγωγοί κλπ.), η βιομηχανία (παραγωγικές ανάγκες, ρύπανσή) και τα προστατευόμενα (υδάτινα) οικοσυστήματα.

Με την λογική αυτή, οι ΦΔΥ θα πρέπει να εποπτεύονται από τα υπουργεία εκείνα που σχετίζονται με την χρήση των υδάτων (επιφανειακών και υπόγειων) και των υγρών αποβλήτων.

Τα υπουργεία αυτά είναι το Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), Εσωτερικών (ΥΠΕΣ).

Αντίστοιχα στην διοίκηση τους πρέπει να συμμετέχουν εκπρόσωπος (οι)  της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (εκ μέρους των υπουργείων), καθώς και εκπρόσωπος (οι) της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της ΠΕΔ/Θ (δήμαρχοι), των χρηστών νερού, κοινωνικοί φορείς και ειδικοί επιστήμονες.

Και μετά τα όσα προαναφέραμε, γεννάται το ερώτημα εάν όλοι οι παραπάνω σκοποί ενός ΦΔΥ μπορούν να εξυπηρετηθούν με ένα οργανισμό σαν τον Ο.Δ.Υ.Θ Α.Ε. που ανακοίνωσε ο κ. Σκυλακάκης.

Άραγε  η απλή συνένωση των ΤΟΕΒ που προτείνεται (ακόμη και εάν δεχθούμε πως θα προηγηθεί η εξυγίανση τους)  και η δημιουργία μιας εταιρίας που θα εμπορεύεται το αρδευτικό νερό, είναι δυνατόν να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις άσκησης πολιτικής στα νερά της περιοχής ;

Πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια ΔΥ βασισμένη σε μια οικονομιστική  λογική «κόστους - οφέλους» ή σε μια  αμιγώς τεχνοκρατική αντίληψη διοίκησης του νέου ιδιωτικού οργανισμού, κατά μείζονα λόγο εάν αυτός θα  έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα ;

Είναι ακόμη λογικό από τον Οργανισμό που προτείνουν και την ΔΥ να «εξαιρείται» το πόσιμο νερό και η αποχέτευση πόλεων και οικισμών που οι αντίστοιχες υπηρεσίες προσφέρονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση  μέσω των ΔΕΥΑ ;  

Κατά την άποψη μας παρόμοιες αντιλήψεις βρίσκονται σε αντίθεση με τον κοινωνικό χαρακτήρα του νερού.

Η ΔΥ πρέπει να ασκείται με κριτήρια δημοσίου συμφέροντος και προστασίας και αναβάθμισης του  περιβάλλοντος.

Πιστεύουμε πως οι ΦΔΥ θα πρέπει να είναι οργανισμοί δημοσίου χαρακτήρα, με δεδομένο πως και το νερό αποτελεί δημόσιο αγαθό.

Γι’ αυτό άλλωστε, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η ΔΥ υπάγεται στις αρμοδιότητες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και των αντίστοιχων Διευθύνσεων Υδάτων, οι οποίες πλέον θα πρέπει να υπαχθούν στους ΦΔΥ (όταν αυτοί δημιουργηθούν).

Οι ΦΔΥ θα πρέπει να αποτελούν ένα επιτελικό όργανο υπό την εποπτεία του οποίου οι φορείς των χρηστών θα λειτουργούν ανεξάρτητα, διατηρώντας τον αυτοδιοικητικό τους χαρακτήρα.

Αυτό οπωσδήποτε θα ισχύσει για τις επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ).

Το ίδιο πρέπει να γίνει και για τους ΤΟΕΒ, με την προϋπόθεση όμως αναμόρφωσης και εκσυγχρονισμού του ξεπερασμένου θεσμικού τους πλαισίου και την συμμετοχή στις διοικήσεις τους εκπροσώπων της Περιφέρειας και οργανώσεων πολιτών της περιοχής τους, καθότι η διοίκηση τους είναι υπόλογη συνολικά στην κοινωνία  και όχι μόνο στους αρδευτές.

Ας μην ξεχνάμε πως το νερό δεν «ανήκει» στους επιμέρους χρήστες αλλά σε όλους μας, και τα αποτελέσματα τυχόν κακής χρήσης του βαραίνουν το σύνολο των πολιτών και, κυρίως, τις επόμενες γενιές !

Και στο σημείο αυτό κάνουμε την πικρή διαπίστωση ότι όλες οι κυβερνήσεις, ειδικά μετά το 2014 (έγκριση των πρώτων Σχεδίων – ΣΔΛΑΠ – στην ιστορία των υδάτων) αδιαφόρησαν εμφατικά αφενός για την αναμόρφωση και εξυγίανση των ΤΟΕΒ, αφετέρου για την δημιουργία ΦΔΥ, που πρωτίστως θα συνέβαλλαν στην προστασία και αναβάθμιση των υδάτινων οικοσυστημάτων σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Σε κάθε περίπτωση, την υπόθεση της ΔΥ και το νερό θα πρέπει να τα σκεφθούμε πέρα και έξω από τους ταμιευτήρες που το συλλέγουν, από τους αγωγούς που το μεταφέρουν, από τα δίκτυα που το διανέμουν.

Αποτελεί ούτως η άλλως ένα αγαθό που επηρεάζει το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και καθορίζει την ασφάλεια στο κοινό μας σπίτι, στον πλανήτη που μας «φιλοξενεί».

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

 

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Είμαστε πολύ πλούσιοι ή απλώς ανίκανοι ; (Σκέψεις μετά από μια επίσκεψη στο φράγμα και το ΥΗ εργοστάσιο της Μεσοχώρας) - (Φάνης Γέμτος)*

 

ΥΗΣ Γλύστρας - Μεσοχώρα

Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ το φράγμα της Μεσοχώρας στον Αχελώο. 

Οφείλω να ομολογήσω ότι μου προκάλεσε σοκ το θέαμα που αντίκρισα.

Ένα φράγμα τελειωμένο με τη ροή του ποταμού να πραγματοποιείται (προσωρινά υποτίθεται) μέσα από έναν αγωγό παράκαμψης του φράγματος. 

Δύο μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού σε ένα κτίριο 32 μέτρων ύψους βυθισμένο στο έδαφος, συντηρημένες και έτοιμες να λειτουργήσουν. 

Αυτά υπάρχουν εκεί από το 2001 έτοιμα για χρήση και αξιοποίηση και μένουν αδρανή από έλλειψη βούλησης του πολιτικού συστήματος της χώρας σε συνεργασία με το Συμβούλιο Επικρατείας που, εκτός του ότι καθυστερεί την έκδοση των σχετικών αποφάσεων, με μεγάλη ευκολία ακυρώνει αποφάσεις των υπουργείων χωρίς να σκέπτεται τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Τα έργα μέχρι σήμερα έχουν κοστίσει περίπου 600.000. 000 € σε σημερινές τιμές. Πληρώθηκαν από τη ΔΕΗ που τότε ήταν κρατική επομένως από τους Έλληνες φορολογούμενους.

Ας δούμε συνοπτικά την ιστορία του έργου. Ξεκίνησε το 1986 ως μέρος του έργου της μεγάλης εκτροπής του Θεσσαλικού Αχελώου στη Θεσσαλία. 

Εκτιμώμενη παροχή 1,2 δις κ.μ. νερού τον χρόνο που θα έκανε σχεδόν όλη τη Θεσσαλία αρδευόμενη. 

Το φράγμα έχει χωρητικότητα 250 εκ. κ.μ. νερού και συνδέεται σε δύο μονάδες παραγωγής ΥΗ ενέργειας των 80 ΜΒ η κάθε μια με εκτιμώμενη παραγωγή 350 GWh ηλεκτρισμού κάθε χρόνο αξίας κοντά στα 30.000.000 € με κανονικές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος. 

Το αρχικό σχέδιο της εκτροπής άλλαξε ήδη δύο φορές. Αρχικά η ποσότητα που θα μεταφέρονταν στη Θεσσαλία μειώθηκε στα 600 εκ. κ.μ. όσο είχε δείξει σχετική μελέτη ότι δεν θα προκαλούσε προβλήματα στις εκβολές του Αχελώου στο Ιόνιο. Αργότερα μειώθηκε ακόμα περισσότερο στο επίπεδο των 250 εκ. κ.μ. νερού όσο χρειάζεται σύμφωνα με τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων (του 2014 και της αναθεώρησης του 2023) για να διατηρηθούν τα σήμερα αρδευόμενα 2.500.000 στρέμματα στη Θεσσαλία. 

Ενώ με τον αρχικό σχεδιασμό η μεταφορά του νερού συνδέονταν με τη Μεσοχώρα στους επομένους σχεδιασμούς (από το 1995) το έργο διαχωρίστηκε από το Φράγμα της Συκιάς. 

Έτσι το Φράγμα της Μεσοχωρας παρέμεινε αμιγώς ΥΗ έργο, ενώ η μεταφορά του νερού θα γίνονταν αποκλειστικά από το Φράγμα της Συκιάς και τη σήραγγα εκτροπής που κατασκευάστηκε με έξοδο στη Δρακότρυπα προς το Μουζάκι.

Το Φράγμα της Μεσοχώρας ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1986 και κατάφερε να είναι έτοιμο το 2001. Από τότε αρχίζουν τα προβλήματα. 

Κυρίως οι παλινωδίες του ΣτΕ. Άλλοτε οι δικαστές ζητούσαν σύνδεση με το έργο της Συκιάς δηλαδή το έργο που θα υλοποίει τη μεταφορά των νερών στη Θεσσαλία, άλλοτε έβρισκαν κάποια πατήματα όπως το χωροταξικό σχέδιο και τα σχέδια διαχείρισης υδάτων. 

Κάθε απόφαση χρειάζονταν χρόνια για να μπορέσει να βγει και να καθαρογραφεί. Και το έργο παρέμεινε ανενεργό. 

Μέσα στο παιχνίδι και οι θιγόμενοι κάτοικοι ή ιδιοκτήτες κατοικιών στη Μεσοχώρα και τα χωριά που επηρεάζονται αλλά και οικολογικές οργανώσεις όπως η ορνιθολογική εταιρεία κλπ. 

Κάπως έτσι φτάσαμε μέχρι το 2017. Ο τότε Υπουργός, παρά τη μέχρι τότε αντίθεσή του, αναγκάστηκε να υπογράψει τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για να προχωρήσει το έργο. 

Κάπου σταμάτησε και πάλι σε κάτι τυπικό που διόρθωσε η κυβέρνηση μετά το 2019 και φαίνεται ότι η ΔΕΗ περιμένει την τελευταία απόφαση του ΣτΕ ελπίζοντας στην απόρριψη των προσφυγών ώστε στη συνέχεια να προχωρήσει η καταβολή των τελευταίων αποζημιώσεων και το έργο να λειτουργήσει μετά από 2-3 χρόνια. Σημειώστε ότι η πλήρωση του ταμιευτήρα θα χρειαστεί δύο χρόνια για να αρχίσει η λειτουργία των γεννητριών. 

Η επιτυχία μας να κάνουμε ένα τέτοιο μεσαίου μεγέθους έργο σε 40 χρόνια είναι αξιοσημείωτη. 

Πώς να πάμε μπροστά και να ανταγωνιστούμε του γείτονες Τούρκους που τελείωσαν ένα φράγμα μέσα σε 12 μήνες ; 

Αν διερωτάστε πως τα καταφέρνουν να φτιάχνουν drones, πυραύλους, πλοία και αεροπλάνα η εύλογη απάντηση είναι η βούληση του πολιτικού συστήματος να προχωρήσει τα έργα με στόχους και έξω από το πελατειακό μας σύστημα και τις εκδηλώσεις των «οικολόγων».

Το Φράγμα της Μεσοχώρας είναι ένα τμήμα του προβληματισμού μου. Γιατί εκτός από αυτό υπάρχει και το Φράγμα της Συκιάς (εκτιμώμενη χωρητικότητα 500 εκ. κ.μ. νερού) με τη Σήραγγα μεταφοράς του νερού, έργα για τα οποία ξοδέψαμε συνολικά άλλα σχεδόν 500.000.000 € (σημερινές αξίες) από χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων και παραμένει κουφάρι τα τελευταία 15 χρόνια. 

Αν πάμε προς την Ελασσόνα θα βρούμε το Φράγμα του Αγιονερίου (με χωρητικότητα 20 εκ. κ.μ.) που κόστισε και αυτό πάνω από 20.000. 000 € αλλά και το φράγμα στο Ληθαίο με χωρητικότητα 3.000.000 κ.μ. που ακόμα δεν τελείωσε μετά από 20 χρόνια. 

Θα μπορούσα να προσθέσω και αστικά ακίνητα όπως ο κτίριο του τελωνείου στο Μορφοχώρι που μένει εκεί εγκαταλειμμένο εδώ και χρόνια, ενώ πολλές δημόσιες υπηρεσίες ενοικιάζουν γραφεία, φοιτητές ψάχνουν να βρουν σπίτια για να μείνουν και για τους παράτυπους μετανάστες δημιουργούμε νέες εγκαταστάσεις στο Κουτσόχερο. 

Είναι τραγικό μια χώρα που χρεοκόπησε το 2009-10 και σήμερα χρωστά σχεδόν δύο ετήσια ΑΕΠ, να σπαταλά τόσα χρήματα σε έργα που μένουν ημιτελή ή δεν λειτουργούν για να αποσβεστούν και να επιστρέψουν τα χρήματα που επενδύθηκαν. 

Και όλα αυτά χάρη στις αντιδράσεις των «οικολόγων» αλλά και μιας μειοψηφίας από τους ιδιοκτήτες σπιτιών από τη Μεσοχώρα (που τους καταλαβαίνω απόλυτα). Αλλά πιστεύω ότι μπορεί να βρεθεί μια λύση, όπως η πλειοψηφία των Μεσοχωριτών επιδιώκει, με αποζημιώσεις που θα τους επιτρέψουν σε όσους επιθυμούν να κάνουν καινούργια σπίτια γύρω από τη λίμνη που θα δημιουργηθεί. Πάντως το μίσος των «οικολόγων» για τα έργα είναι εντυπωσιακό. Τα σπασμένα τζάμια από τους οικίσκους της ΔΕΗ κοντά στο φράγμα και τα συνθήματα μίσους εντυπωσιακά. 

Ένα ερώτημα που πρέπει κάποιος αρμόδιος να διερευνήσει είναι: υπάρχουν ευθύνες για όλες αυτές τις καθυστερήσεις ; 

Ποιος πρέπει να τα διευθετήσει ; Ποιος πρέπει να καταλογίσει ευθύνες για τις καθυστερήσεις και τη απώλεια πόρων των Ελλήνων φορολογούμενων ;

Ως ΕΔΥΘΕ ζητήσαμε από το πολιτικό σύστημα της χώρας να συζητήσει τα θέματα στη Βουλή και να αποφασιστεί αν τα φράγματα πρέπει να ολοκληρωθούν άμεσα ή να γκρεμιστούν. 

Να αναλάβει ό κάθε πολιτικός την ευθύνη είτε της περάτωσης και λειτουργίας των έργων είτε του γκρεμίσματός τους. 

Να μας αναλύσουν το κόστος και τις ωφέλειες για να τις γνωρίζει ο Ελληνικός λαός και κυρίως οι Θεσσαλοί μιας και τα έργα αυτά είναι στην περιφέρειά μας. 

Οι υπεκφυγές που αφήνουν τα έργα να καταρρέουν είναι απολύτως απαράδεκτες. Εμείς οι Θεσσαλοί πρέπει να διεκδικήσουμε αυτή τη συζήτηση και την αποκάλυψη των ευθυνών όπου υπάρχουν.

ΥΓ: Πολύ ωραίες φωτογραφίες των έργων από τον Κώστα Γκούμα στις διευθύνσεις :

https://www.ypethe.gr/sites/default/files/basicpagefiles/1992_2012_foto_ergoy_mesohoras.pdf

https://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/1993_-_2014_foto_yis_glystras_mesohoras_0.pdf

*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Η Διαχείριση των Υδάτων της Θεσσαλίας από Ανώνυμη Εταιρία ; (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν επανειλημμένες ανακοινώσεις  και δημοσιεύματα πως  η  κυβέρνηση σχεδιάζει  την  δημιουργία  «Φορέα Διαχείρισης Υδάτων» (ΦΔΥ) Θεσσαλίας, χωρίς όμως να έχουν δοθεί επίσημα στοιχεία για τον χαρακτήρα και τους στόχους αυτού του Οργανισμού.

Με την ευκαιρία της πρόσφατης σύσκεψης κυβερνητικού κλιμακίου πριν δέκα ημέρες στην Καρδίτσα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κ. Θ. Σκυλακάκης ανακοίνωσε πως ο ΦΔΥ θα είναι Ανώνυμη Εταιρία με την επωνυμία Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ.), στον οποία θα υπαχθούν όλοι οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) της περιοχής.

Ο ΟΔΥΘ θα έχει έδρα τη Λάρισα και θα βρίσκεται υπό την εποπτεία των υπουργείων Περιβάλλοντος, Υποδομών και Αγροτικής Ανάπτυξης. 

Στην ιδιά σύσκεψη ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) κ. Λ. Αυγενάκης ανέφερε πως προχωρούν σε αυτή την πρωτοβουλία «γιατί η Θεσσαλία έχει βουλιάξει στις πλημμύρες, ενώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο φαίνεται ότι θα έχουμε έντονα φαινόμενα ερημοποίησης» (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 13/1/2024).

Τέλος ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Ν. Ταχιάος δήλωσε πως «Ουσιαστικά η σημερινή συζήτηση αποτελεί μια διαβούλευση πριν από την επίσημη διαβούλευση του νομοσχεδίου που θα έρθει στη Βουλή για τη σύσταση του Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας».

Ενδιαφέρον θα είχαν μερικές παρατηρήσεις σχετικά με την χρονική στιγμή που επιλέχθηκε για την υλοποίηση αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας. 

Είναι γνωστό πως την περίοδο που διανύουμε, στην Θεσσαλία κυριαρχεί η αγωνία και η ανασφάλεια για το μέλλον των πληγέντων από τις πλημμύρες, για τους αγρότες - κτηνοτρόφους, αλλά και γενικότερα για την ζωή και την οικονομία στην περιοχή.

Επίσης, στην προσπάθεια αποκατάστασης και ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας, παρατηρείται σημαντική υστέρηση στην υλοποίηση υποσχέσεων για αποζημιώσεις, καταβολή βοηθημάτων, καταγραφή ζημιών και αλλά πολλά.

Ο Αντιπεριφερειάρχης  κ. Κ. Τέλιος επεσημανε πως «οι σοβαρές αρρυθμίες από τις θεομηνίες είναι δυστυχώς εμφανείς σε κάθε κλάδο της τοπικής οικονομίας αλλά και στην κοινωνία μας ! Χρειάζονται εδώ και τώρα ουσιαστικές λύσεις στα πάμπολλα προβλήματα προκειμένου να αναπτερωθούν οι ελπίδες των πληγέντων για το μέλλον» (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 15/1/2024).

Αλλά και ο ίδιος ο υπουργός ΑΑΤ δηλώνει  ότι «υπάρχει αγωνία σε όλους και πολλές απορίες για την επόμενη μέρα» (ο.π.).

Ας σημειωθεί ακόμη πως για την ώρα δεν έχει παραδοθεί στην κυβέρνηση το πόρισμα της Ολλανδικής εταιρίας HVA για αξιολόγηση όσων συνέβησαν με τους κυκλώνες Ντάνιελ και Ελίας, ούτε βεβαίως οι προτάσεις τους για τον υπό δημιουργία ΦΔΥ ή Ο.Δ.Υ.Θ.

Επιπλέον δεν έχει καν ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός, ούτε υπήρξε ουσιαστική διαβούλευση για τα έργα που θα κατασκευασθούν με στόχο, όπως αναφέρει ο κ. Λ. Αυγενάκης «να οχυρώσουμε την περιοχή, ώστε να νιώσει ξανά ο κόσμος ασφαλής» (ο.π.).

Υπάρχει όμως και μια ακόμη παράμετρος που  καθιστά εντελώς άκαιρη την χρονική επιλογή μιας τέτοιας νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Είναι γνωστό πως όλες οι Αυτοδιοικητικές αρχές στην Θεσσαλία (Περιφέρεια, Δήμοι) ανέλαβαν τα καθήκοντα τους για την επόμενη πενταετία μόλις πριν λίγες ημέρες.

Είναι προφανές πως υπάρχει σοβαρή δυσκολία σε τόσο σύντομο χρόνο να ενημερωθούν, να συζητήσουν και να παρουσιάσουν μια τεκμηριωμένη κοινή θέση για όλα τα νέα ζητήματα που αναμένεται να εισαχθούν με το νομοσχέδιο, χωρίς μάλιστα να έχει δοθεί επίσημα στους ενδιαφερόμενους ούτε καν ένα προσχέδιο του.

Το ίδιο ισχύει και για τους οργανισμούς και  φορείς που διαχειρίζονται το νερό στην περιοχή, αλλά και τα Επιμελητήρια και τις επιστημονικές οργανώσεις που αναμένεται να συμβάλλουν αποφασιστικά σε ένα τέτοιο διάλογο.

Υποτίθεται πως πριν δημιουργηθεί  η   «Ανώνυμη Εταιρία» που ανακοίνωσε ο κ. Σκυλακάκης, η κυβέρνηση θα ήθελε να διαβουλευτεί με τους φορείς που αναφέραμε και να γνωρίζει τις  θέσεις τους.

Και, όπως ορθά επισημαίνει και ο έμπειρος κυβερνητικός βουλευτής Λάρισας  κ. Μ. Χαρακόπουλος,  «η ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας …προϋποθέτει συνεννόηση και συνεργασία όλων για την υλοποίηση (της) » (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,16/1/2024).

Κατά την άποψη μας και μόνο οι λόγοι που προαναφέραμε αρκούν ώστε ΝΑ ΑΝΑΣΤΑΛΟΥΝ οι διαδικασίες που δρομολογεί το ΥΠΕΝ για τον ΟΔΥΘ ΑΕ.

ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ η  κυβέρνηση να δώσει επαρκή χρόνο στους θεσσαλικούς φορείς και οργανώσεις ώστε να υποβάλλουν τις δικές τους προτάσεις, τις οποίες έχουν υποχρέωση να λάβουν υπόψη πριν την οριστική διαμόρφωση του νομοσχέδιου.

Και ας μην ξεχνάμε πως το μοντέλο Διαχείρισης Υδάτων (ΔΥ) που θα επιλεγεί για τη Θεσσαλία θα επεκταθεί σύντομα σε όλα τα υδατικά διαμερίσματα της χώρας.

Είναι συνεπώς απορίας άξιο πως αυτή η κυβερνητική πρωτοβουλία δεν ανακοινώθηκε ευρύτερα, ώστε πανελλαδικά οι χρήστες νερού (αρδεύσεις, υδροηλεκτρική ενέργεια, πόσιμο νερό, βιομηχανία κλπ.), αλλά και ο κόσμος της επιστήμης και της οικολογίας (Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία, Επιμελητήρια, οργανώσεις  κα) να εκφέρουν γνώμη και να υποβάλλουν ιδέες και προτάσεις σε ένα τόσο σοβαρό και κορυφαίο για το περιβάλλον ζήτημα.

Και πολύ σωστά ο υπουργός ΑΑΤ επεσήμανε πως το νερό «αποτελεί ένα δημόσιο αγαθό» και η  διαχείριση του πρέπει να γίνεται «με απόλυτη προσοχή», καταλήγοντας πως «Πέφτει στις πλάτες όλων μας να υλοποιήσουμε σωστά τη μεγάλη και οραματική αυτή μεταρρύθμιση γιατί χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή».

Όμως, παρά τις ορθές αυτές επισημάνσεις του κ. υπουργού, η δήλωση του ότι «Με τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας - στον οποίο θα ενσωματωθούν οι 53 υπάρχοντες ΤΟΕΒ και ο ένας ΓΟΕΒ - θα μπει τάξη στο σημερινό χάος» (ΜΜΕ, 11/1/2024) περιόρισε ουσιαστικά την εμβέλεια της κυβερνητικής πρωτοβουλίας, από φορέα ΔΥ σε μια απλή συνένωση  η έστω εξυγίανση και λειτουργικό εκσυγχρονισμό των ΤΟΕΒ, που όπως φαίνεται είναι ο βασικός στόχος του νομοσχεδίου.

[Σημ. : η εξαγγελία «για συγκρότηση Επιτροπής από ΤΟΕΒ της Θεσσαλίας για ενεργό συμμετοχή στη διαμόρφωση του νέου λειτουργικού πλαισίου» (ο.π.), έχοντας αγνοήσει επιστημονικούς και άλλους φορείς, προφανώς δεν ισοδυναμεί με διάθεση καλοπροαίρετου διαλόγου].

Συμπερασματικά, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τις προθέσεις της, αντικειμενικά αφορά σε μείζονα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά ζητήματα, τα οποία είναι πρακτικά  αδύνατο να συζητηθούν σε ….δεκαπέντε ημέρες, όπως ακούστηκε ότι θα είναι ο χρόνος της σχετικής διαβούλευσης από την κατάθεση του νομοσχεδίου.

Και στο σημείο αυτό σκόπιμο είναι να θυμίσουμε την σχετική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη στην ΔΕΘ, αμέσως μετά τις πλημμύρες, όπου αναφερόμενος στο θέμα του ΟΔΥΘ δήλωσε πως αναμένει πρώτα την πρόταση της Ολλανδικής HVA για το θέμα (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 18/9/2023).

Δεσμεύτηκε επίσης τότε ο ΠΘ πως «Αυτήν τη συζήτηση θα την κάνουμε σε διαβούλευση με την τοπική κοινωνία της Θεσσαλίας» και πως «το ζήτημα αυτό…. είναι εθνικής σημασίας (και πρέπει) να αναδειχθεί σε εθνικό επίπεδο».

Πως λοιπόν μπορούν όλα αυτά να πραγματοποιηθούν στις τόσο δύσκολες και απρόσφορες συνθήκες που περιγράψαμε ;

Πως συμβιβάζονται οι πρωθυπουργικές δεσμεύσεις με την στάση του υπουργικού κλιμακίου και ιδιαίτερα την «βιασύνη» του YΠΕΝ να υλοποιήσει - σχεδόν χωρίς συζήτηση - την δημιουργία μιας Ανώνυμης Εταιρίας στη θέση ενός Οργανισμού ΔΥ ;  

Προφανείς εξηγήσεις  για εμάς δεν υπάρχουν. Εκτός πια εάν υπάρχουν σκοπιμότητες για «fast track» διαδικασίες, κάτι που εμείς αδυνατούμε να αντιληφθούμε και, κυρίως, να αποδεχθούμε.

Σχετικά με τον χαρακτήρα και τους στόχους  που, κατά την δική μας κρίση,  θα έπρεπε να έχει ο ΦΔΥ θα επανέλθουμε σε επόμενη παρέμβαση μας.

Τώρα προέχει οι φορείς της Θεσσαλίας, με επικεφαλής την Περιφέρεια, την ΠΕΔ, τα Επιμελητήρια, τους ΤΟΕΒ και τις αγροτικές οργανώσεις, να αποτρέψουν την δημιουργία τετελεσμένων, να διατυπώσουν τεκμηριωμένα την δική τους θέση για το μέλλον της διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλία και να ενώσουν τις προσπάθειες τους, πανελλαδικά ει δυνατόν, στο μείζον αυτό πολιτικό θέμα.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

Δημοπρατήρια Αγροτικών Προϊόντων και «Ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας» - (Αθανάσιος Κων. Λιακατάς)*

 

Σε εξέλιξη βρίσκεται ο δημόσιος διάλογος για τα μέτρα στήριξης των πληγέντων αγροτών από τη θεομηνία «Daniel», η οποία έφερε - για πολλοστή φορά - στην επιφάνεια τις χρόνιες παθογένειές του Πρωτογενή Τομέα της χώρας μας. Πολλοί έχουν εκλάβει την καταστροφή που επήλθε, ως ευκαιρία  «Ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας», και πιθανόν να είναι έτσι…

Με το παρόν άρθρο θα ήθελα να καταθέσω στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου μία εναλλακτική στρατηγική εμπορίας των αγροτικών προϊόντων που θα συμβάλλει στην επόμενη ημέρα της «Ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας», και στην οποία έχω αναφερθεί στο παρελθόν με σχετικό άρθρο μου (Ελευθερία, 14/7/2019, Αγροτοδιατροφικός τομέας : Η επόμενη μέρα). 

Αναφέρομαι στον θεσμό των Δημοπρατηρίων Αγροτικών Προϊόντων που σε χώρες όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία, αποτελούν βασικό τρόπο εμπορίας των αγαθών τους εδώ και 70 χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Τα Δημοπρατήρια είναι Συνεταιριστικές Αγροτικές Οργανώσεις που εφαρμόζουν σύγχρονες υπηρεσίες και πρακτικές, επιτρέποντας στους παραγωγούς να πουλούν τα προϊόντα τους απευθείας στους λιανέμπορους, χωρίς μεσάζοντες. Ένα Δημοπρατήριο είναι μία ηλεκτρονικά ή συμβατικά οργανωμένη αγορά, όπου οι τιμές διαμορφώνονται κατόπιν ελεύθερης και διαφανούς διαπραγμάτευσης μεταξύ παραγωγών-πωλητών και εμπόρων-αγοραστών, εξασφαλίζοντας ένα περιβάλλον υγιούς εμπορικού ανταγωνισμού, που στην Ελλάδα οι μικροί και κατακερματισμένοι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και Ομάδες Παραγωγών δεν μπορούν να επιτύχουν.

Στα Δημοπρατήρια, η τιμή ανά ποιότητα προϊόντος καθορίζεται από ψηφιακά ρολόγια δημοπρασίας (βλ. φώτο) που περιστρέφονται συνήθως από την υψηλότερη τιμή στη χαμηλότερη, ενώ οι αγοραστές πατώντας ένα κουμπί στην ατομική ηλεκτρονική κονσόλα τους, δύνανται να σταματούν το ρολόι στην τιμή που είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα και την ποσότητα που θα ήθελαν να προμηθευτούν στη συγκεκριμένη τιμή. Μόλις επιβεβαιωθεί η παραγγελία, αποστέλλεται αυτόματο μήνυμα στην αποθήκη του Δημοπρατηρίου προκειμένου τα προϊόντα να μεταφερθούν από τους ψυκτικούς θαλάμους στις ράμπες φόρτωσης, όπου θα είναι έτοιμα για παραλαβή από τους αγοραστές, που συνήθως είναι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, λιανέμποροι και εξαγωγείς. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι περισσότερες πωλήσεις – πλέον - πραγματοποιούνται μέσω διαδικτύου και από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, με τους υποψήφιους αγοραστές να μπορούν να παρακολουθούν το ρολόι της δημοπρασίας από την οθόνη του υπολογιστή τους στο γραφείο, παραγγέλνοντας προϊόντα. Η δημοπράτηση, η αποστολή των αγορασθέντων και η παραλαβή νέων ποσοτήτων προϊόντων από τους παραγωγούς (για τη δημοπράτηση της επόμενης ημέρας) πραγματοποιούνται το πρωί, το μεσημέρι και το απόγευμα της ίδιας ημέρας αντίστοιχα. Η εκκαθάριση των εμπορικών πράξεων για τον παραγωγό πραγματοποιείται εντός δέκα (10) ημερών, εισπράττοντας τη μέση εβδομαδιαία τιμή των προϊόντων που παρέδωσαν.

Στο Βέλγιο και στην Ολλανδία, κάθε πρωί, στις αμφιθεατρικές αίθουσες ΟΛΩΝ των δημοπρατηρίων και σε προκαθορισμένη ώρα για κάθε είδος προϊόντος, γίνονται οι αγοραπωλησίες όλης της ημερήσιας παραγωγής των λαχανικών, εξαλείφοντας έτσι, κάθε προσπάθεια αθέμιτου ανταγωνισμού.

Η τάση που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια στην Ευρώπη ήταν η συγχώνευση και η συγκέντρωση των Δημοπρατηρίων. Σήμερα, η επικρατούσα τάση είναι ο περιορισμός της δημοπράτησης και η απευθείας διάθεση της παραγωγής με εξασφαλισμένα συμβόλαια σε σταθερές τιμές στις αλυσίδες του λιανεμπορίου (70% με το «ρολόι δημοπράτησης» και το υπόλοιπο 30% με το συμβόλαιο).

Οι παραγωγοί-μέλη των Δημοπρατηρίων έχουν γνώση των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων τους, καλλιεργώντας σύμφωνα με τις οδηγίες των γεωπόνων των Δημοπρατηρίων και ελέγχονται τακτικά - τόσο στο χωράφι όσο και εντός των Δημοπρατηρίων - προκειμένου να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα των προϊόντων. Οι παραγωγοί-μέλη είναι υποχρεωμένοι να διακινούν το σύνολο της παραγωγής τους μέσω του Δημοπρατηρίου, ενώ στο ξεκίνημα κάθε χρονιάς υποχρεούνται να δηλώνουν το είδος και την αναμενόμενη παραγωγή τους.

Στο Βέλγιο, ο κύκλος εργασιών των τριών (3) μεγαλύτερων Δημοπρατηρίων το 2022 ανήλθε στα 1,1 δις ευρώ! Η μερίδα του λέοντος ανήκε στην BELORTA με 492,3 εκ. ευρώ, που προήλθαν από τους 490.000 τόνους φρούτων και λαχανικών που διακίνησε, ενώ το 2023 ο κύκλος εργασιών της ανήλθε στα 626 εκ. ευρώ! Το ρολόι της BELORTA αναφέρεται μερικές φορές και ως το βαρόμετρο του διεθνούς εμπορίου φρέσκων φρούτων και λαχανικών.

Αναφέρονται ενδεικτικά, μερικά από τα πολλά οφέλη από την ίδρυση Δημοπρατηρίων :

1) αύξηση διαπραγματευτικής ισχύος των συνεταιρισμών και υψηλότερες τιμές πώλησης,

2)   αποφυγή μεσαζόντων,

3) περιορισμός του τεράστιου αριθμού χονδρεμπόρων που κερδοσκοπούν σε βάρος των παραγωγών και του καταναλωτή,

4)   μείωση της ψαλίδας μεταξύ των τιμών του παραγωγού και του καταναλωτή,

5) «Αγορά μιας στάσης» - “One-stop-shopping” για τους αγοραστές, με εξοικονόμηση χρημάτων και διευκόλυνση των συναλλασσόμενων μερών,

6) διαφάνεια στις πωλήσεις και εξάλειψη κάθε υπόνοιας μεροληψίας προς οποιοδήποτε μέλος-πωλητή του Δημοπρατηρίου,

7)  εξάλειψη της κομματικοποίησης και χειραγώγησης των μελών της Διοίκησης των Συνεταιρισμών όπως συμβαίνει στην Ελλάδα δυστυχώς μέχρι και σήμερα,

8)   εξάλειψη «μαύρης» διακίνησης προϊόντων (χωρίς τιμολόγια),

9)   καταπολέμηση της φοροδιαφυγής,

10)  εξάλειψη του φαινομένου των «εικονικών» τιμολογίων,

11)  μείωση των «ελληνοποιήσεων» και

12)  δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. 

Στην Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο για την ίδρυση Δημοπρατηρίων ρυθμίζεται με τον Ν. 4015/2011 (Α’ 210) ο οποίος παραμένει ουσιαστικά ανενεργός. Στο άρθρο 11, παρ. 1 του ανωτέρω Νόμου, αναφέρεται ότι τα Δημοπρατήρια οργανώνονται και διοικούνται ως ανώνυμες εταιρείες, στο μετοχικό κεφάλαιο των οποίων συμμετέχουν οι Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις, οι κατά τόπον αρμόδιες Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις και ΟΤΑ, Επιμελητήρια, ιδιώτες, καθώς και το Δημόσιο εκπροσωπούμενο από το ΥπΑΑΤ, με τους φορείς της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις να πρέπει να ελέγχουν το 51% του μετοχικού τους κεφαλαίου. Σύμφωνα με την παρ. 3 του Ν. 4015/2011, δεν επιτρέπεται η ίδρυση περισσότερων από δύο (2) Δημοπρατήρια σε κάθε Περιφέρεια. 

Παρακάτω, αναφέρω ενδεικτικά τι πρέπει να πράξουμε ως χώρα :

1)   κατάργηση του περιορισμού για ίδρυση δύο μόνο δημοπρατηρίων ανά Περιφέρεια, ο οποίος δεν βρίσκει έρεισμα ούτε σε ενωσιακές διατάξεις,

2)      άμεση έκδοση εφαρμοστικών υπουργικών αποφάσεων με σαφήνεια ως προς τη σύσταση και λειτουργία των Δημοπρατηρίων για την ουσιαστική εφαρμογή του ανενεργού Ν. 4015/2011 (Α’ 210),

3)     το 51% του μετοχικού κεφαλαίου των Δημοπρατηρίων να ανήκει στους ΟΤΑ και στις συνεταιριστικές οργανώσεις, χωρίς καμία κρατική παρέμβαση,

4)      θέσπιση ενιαίας διαδικασίας και ενιαίων κανόνων δημοπράτησης για όλες τις Περιφέρειες, όπως π.χ. έναρξη της δημοπράτησης την ίδια ώρα και για το ίδιο είδος προϊόντος, όπως γίνεται στο Βέλγιο και στην Ολλανδία. 

Κλείνοντας, θεωρώ ότι ο Δήμος Λαρισαίων και ο Δ. Τεμπών τα διοικητικά όρια των οποίων βρίσκονται δίπλα από την Κεντρική Εθνική Οδό και με οργανωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο, ενδείκνυνται για την ίδρυση του ενός από τα δύο Δημοπρατήρια που δικαιούται η Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Τα Δημοπρατήρια δεν είναι πανάκεια για τα προβλήματα της σημερινής Αγροτικής Οικονομίας, ούτε θα λύσει αυτόματα τα χρόνια προβλήματα της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Πρέπει προηγουμένως, να αντιμετωπιστούν βασικά διαρθρωτικά προβλήματα του Πρωτογενή Τομέα. Εάν δεν παταχθεί η διαφθορά και ο εναγκαλισμός με τα ιδιωτικά συμφέροντα που υπάρχουν στην αλυσίδα εμπορίας αγροτικών προϊόντων, ο κίνδυνος τα Δημοπρατήρια να μην λειτουργήσουν σωστά και να καταντήσουν ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ, θα είναι μεγάλος.  

* Ο Αθανάσιος Κων. Λιακατάς είναι γεωπόνος

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb 

 

 

Μελέτες για το κόστος της αποκατάστασης των υποβαθμισμένων από τις πλημμύρες εδαφών - (Χρίστος Τσαντήλας)*

 

Από Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας της 8ης/1/24 με απόφαση του αρμόδιου Υφυπουργού πληροφορηθήκαμε ότι η κρατική αρωγή προς τις επιχειρήσεις που πλήττονται από φυσικές εκμεταλλεύσεις διευρύνεται και στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις με επιχορήγηση 70% της εκτιμώμενης ζημίας που αφορά ζημίες, μεταξύ των άλλων, και στο έγγειο κεφάλαιο, δηλαδή τη χρησιμοποιούμενη στη γεωργική εκμετάλλευση γη.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να αναγνωρισθεί ως πολύ θετικό το γεγονός στις ζημίες από τις φυσικές καταστροφές να περιλαμβάνονται και εκείνες που αφορούν την υποβάθμιση των εδαφών και θα ήταν πολύ σοβαρή παράλειψη να αγνοηθούν, όταν η γη είναι μεταξύ των κύριων συντελεστών της γεωργικής παραγωγής που υπέστησαν μεγάλες ζημίες μέχρι πλήρη καταστροφή. 

Ωστόσο, έχει σημασία να εξεταστεί πώς θα αποτιμηθεί η ζημία, δεδομένου ότι για πρώτη φορά ίσως προκύπτει αυτό το ζήτημα ύστερα από τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες. Δυστυχώς, όπως πολλές φορές επισημάναμε, στη χώρα μας ακολουθούμε τα γεγονότα, αντί να τα προβλέπουμε και να τα προλαμβάνουμε. Στο άρθρο αυτό και σε συνέχεια παλαιότερου άρθρου μας («ΕτΔ», 26-3-23), θα αναφερθούν τα αποτελέσματα ερευνών του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ε.Ε. σχετικά με την οικονομική ζημία που προκαλούν οι καταστροφές στη γη από τη διάβρωση με το νερό και το κόστος αποκατάστασης αυτών με την πρόθεση να συμβάλει στην κατά το δυνατόν αντικειμενικότερη αποτίμηση των ζημιών.

Και πρώτα-πρώτα ας δούμε την έκταση της διάβρωσης στη χώρα και στη Θεσσαλία μέσα στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. 

Σύμφωνα με τις έρευνες του JRC (αναφορά 1), η μέση ετήσια απώλεια εδάφους λόγω διάβρωσης με νερό είναι 2,46 τόνοι/εκτάριο (t./ha.) και η συνολική ποσότητα εδάφους που χάνεται κάθε χρόνο είναι 970 εκατ. τόνοι. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες απώλειες είναι η Ιταλία (8,46 t./ha.), η Σλοβενία (7,43 t./h.a και η Αυστρία (7,19 t./ha.) και οι μικρότερες απώλειες καταγράφονται στη Φινλανδία μόλις 0,06 t/ha., στην Εσθονία 0,21 t./ha. και την Ολλανδία 0,27 t./ha. 

Στην Ελλάδα οι απώλειες εδάφους υπολογίζονται σε 4,13 t./ha., δηλαδή σχεδόν διπλάσια του Μ.Ο. της Ε.Ε., αλλά 2,77 t./ha. στις αρόσιμες γαίες. 

Στη Θεσσαλία οι τιμές αυτές κυμαίνονται από 2-5 t./ha. Πώς μεταφράζονται, όμως, οι αριθμοί αυτοί σε μείωση της παραγωγικότητας και επομένως σε απώλεια της οικονομικής τους αξίας;

Άλλη μελέτη του JRC (αναφορά 2) με ένα κατάλληλο μοντέλο που χρησιμοποιεί (και) την παραγωγικότητα των φυσικών πόρων στην εκτίμηση της πορείας της οικονομίας, κατέληξε στα παρακάτω ενδιαφέροντα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την επίδραση της απώλειας του εδάφους λόγω διάβρωσης στα οικονομικά αποτελέσματα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε περιοχές που η διάβρωση είναι έντονη (>11 t/ha). 

Για την Ελλάδα ως κύρια καλλιέργεια στην έρευνα χρησιμοποιήθηκε το σιτάρι. Με έτος αναφοράς το 2010, η μείωση της γεωργικής παραγωγικότητας στην Ε.Ε. εκτιμάται σε 1,26 δισ. ευρώ τον χρόνο, που αντιστοιχεί στο 0,43% του συνολικού ακαθάριστου προϊόντος του γεωργικού τομέα. 

Για την Ελλάδα, στην οποία τα έντονα διαβρωμένα εδάφη υπολογίζονται σε 6 εκατ. στρ. περίπου (περίπου το 12% της συνολικής γεωργικής έκτασης), η μείωση της παραγωγικότητας της γης λόγω διάβρωσης εκτιμάται σε 0,95%, που αντιστοιχεί σε μείωση της γεωργικής αξίας περίπου 43 εκατ. ευρώ τον χρόνο. 

Οι απώλειες αυτές, αν και δεν δημιουργούν κινδύνους επισιτιστικής ανεπάρκειας, είναι σημαντικές και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.

Εκτός, όμως, από την οικονομική ζημία λόγω της μείωσης της γεωργικής παραγωγικότητας, η διάβρωση των εδαφών προκαλεί επιπλέον προβλήματα, η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί σημαντικό κόστος. 

Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται με το γέμισμα του πυθμένα των ποταμών, λιμνών, αρδευτικών και στραγγιστικών καναλιών με φερτά υλικά εδαφικά ή μη, των οποίων η λειτουργία δυσκολεύεται ή αχρηστεύεται τελείως.

Το κόστος αποκατάστασης αυτών είναι πολύ μεγάλο. Σε ό,τι αφορά τη γεωργία της Θεσσαλίας, το πρόβλημα αυτό είναι τεράστιο σε πολλές περιοχές στις οποίες τα αρδευτικά και στραγγιστικά κανάλια έχουν γεμίσει με φερτά υλικά και δεν λειτουργούν. 

Μία εκτίμηση που αναφέρεται σε δημοσιευμένες έρευνες είναι ότι η απομάκρυνση των φερτών υλικών κοστίζει περί τα 5-12 ευρώ/κ.μ. 

Αλήθεια, ποιος θα αναλάβει το κόστος αυτό ; ΟΙ ΤΟΕΒ που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους για το ηλεκτρικό ρεύμα ή Πολιτεία; 

Και από ποιους πόρους ; Αυτά τα ερωτήματα μέχρι στιγμής δεν έχουν απαντηθεί και η ανασφάλεια και οι αβεβαιότητες συνεχώς μεγεθύνονται. 

Χρειάζεται, λοιπόν, να γίνουν άμεσα τα ακόλουθα :

• Αναγνωριστική εδαφολογική μελέτη με την οποία θα καταγραφούν τα εδάφη που υποβαθμίστηκαν από τη διάβρωση.

• Η εκτίμηση της οικονομικής ζημίας που προκύπτει από τη μείωση της παραγωγικότητας της γης, η οποία πρέπει να συμπεριληφθεί στον υπολογισμό της αποζημίωσης του έγγειου κεφαλαίου.

• Το κόστος αποκατάστασης των έντονα υποβαθμισθέντων εδαφών (με χαραδρωτική διάβρωση).

• Το κόστος καθαρισμού των αρδευτικών και στραγγιστικών καναλιών.

• Το κόστος αποκατάστασης των αρδευτικών συστημάτων (επαναλειτουργία γεωτρήσεων πλαστικών σωλήνων).

Το κόστος του ζημιωθέντος μηχανολογικού εξοπλισμού των εκμεταλλεύσεων.

Τα σχετικά εργαλεία (μοντέλα) υπάρχουν, καθώς και Έλληνες ειδικοί εντός και εκτός Ελλάδας που μπορούν να φέρουν σε πέρας γρήγορα αυτές οι μελέτες. 

Εκείνο που απομένει είναι η ειλικρινής πολιτική βούληση για να αποκατασταθούν οι πληγωμένοι φυσικοί πόροι. 

Δυστυχώς, χάνεται πολύτιμος χρόνος για την πραγματοποίηση αυτών των μελετών, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος οι αυτοσχεδιασμοί και η καιροσκοπική εκμετάλλευση να βρουν ευκαιρία να ευδοκιμήσουν.

Αναφορές : 1. Panagos et al. 2015. The new assessment of soil loss by water erosion in Europe Environ. Sci. & Pol. 54: 438–447, 2. Panagos et al. 2018. Cost of agricultural productivity loss due to soil erosion in the European Union:From direct cost evaluation approaches to the use of macroeconomic models. Land Degrad Dev. 2018;29:471 – 484.

*Χρ. Τσαντήλας, Γεωπόνος, δρ Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb