Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον: Η Κάρλα και το μέλλον της

Με αφορμή πρόσφατη (9/8/2023) επίσκεψη μου στον Ταμιευτήρα Κάρλας, το γεγονός ότι πλησιάζουμε στο τέλος της αρδευτικής περιόδου, αλλά και σχετική συζήτηση που ήδη παρακολουθώ στο fb, καταθέτω σήμερα τον προβληματισμό μου καθώς και την ανησυχία μου για την τύχη του εμβληματικού (για την Θεσσαλία και την χώρα), χρησιμότατου, πολυδιαφημισμένου και πολυβραβευμένου περιβαλλοντικού αυτού έργου στο προσεχές μέλλον.

Όταν πριν πολλά χρόνια επεσήμανα δημόσια «τις αδυναμίες, τα προβλήματα και τις προσδοκίες» (εισήγηση στη Διακρατική συνάντηση Κάρλας, 2013), αλλά και τις παθογένειες του έργου (άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 15-2-2018) δεν μπορούσα να φανταστώ πολλές από τις σημερινές εξελίξεις στη διαχείριση του έργου και τα ερωτηματικά που μου δημιουργήθηκαν από την μέχρι σήμερα λειτουργία του.

Παρότι πέρασαν 23 χρόνια από την έναρξη των εργασιών (2000) και 5 χρόνια από τα εγκαίνια του (2018), ταλανίζεται από προβλήματα και αδυναμίες, που (δυστυχώς) εμφανίζονται και σε άλλα υδατικά έργα της Θεσσαλίας και της χώρας. Επανερχόμενος στο σήμερα, μια πρώτη μου διαπίστωση αφορά το γεγονός ότι ένα κατ’ εξοχήν περιβαλλοντικό έργο, κινδυνεύει να μείνει (στο τέλος της φετινής αρδευτικής περιόδου) με ελάχιστο νερό (πολύ κάτω από το οικολογικό του όριο (δες εδώ {1} τον παρακάτω σύνδεσμο). Παραβλέποντας το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν ολοκληρώθηκαν όλες οι προβλεπόμενες εργασίες – εργολαβίες (σημαντικές για την επίτευξη των στόχων του έργου, όπως «η προστασία από πλημμύρες & η ρύπανση του Παγασητικού, η υφαλμύρωση των υπόγειων υδροφορέων της ευρύτερης περιοχής, η άρδευση χιλιάδων στρεμμάτων που αρδεύονται πλημμελώς, και η αποκατάσταση του προϋπάρχοντος οικοσυστήματος της Κάρλας κλπ.», θα σταθώ σε ορισμένα από όσα θεωρώ σημαντικά για την μελλοντική λειτουργία του.

Δεν υπάρχει σήμερα ενιαίος φορέας για την διαχείριση του σύνθετου αυτού έργου,
Δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος φορέας για την συντήρηση – διαχείριση των πολλών και σύγχρονων αντλιοστασίων [στον Πηνειό, στην «Πέτρα» κλπ. (το τελευταίο διάστημα την ευθύνη έχει αναλάβει ιδιώτης εργολάβος),
Δεν υπάρχει φορέας για την διαχείριση του αρδευτικού νερού (ΤΟΕΒ ή άλλος),
Δεν γνωρίζει στην κυριολεξία …«η δεξιά τι ποιεί η αριστερά), αφού άλλος είναι υπεύθυνος για την άντληση του νερού από τον Πηνειό και την μεταφορά του (ΤΟΕΒ Πηνειού) και άλλος για την άντληση του από την τάφρο (αντλιοστάσιο «Πέτρας») ώστε να γεμίσει ο Ταμιευτήρας και στην συνέχεια για την παροχέτευση στους αρδευτές.
Δεν υπάρχει αρμόδιος που να γνωρίζει πόσες είναι οι συνολικές ετήσιες ποσότητες του νερού που μπήκαν στον Ταμιευτήρα, πόσες εξατμίστηκαν, πόσες διατέθηκαν για τις αρδεύσεις, πόσα είναι τα στρέμματα που αρδεύονται φέτος (και τις προηγούμενες χρονιές),
Μαθαίνουμε ότι οι αγρότες αρδεύουν δωρεάν (σύμφωνα με επανειλημμένες δημόσιες δηλώσεις) και ότι δεν εισπράττονται αρδευτικά τέλη, ούτε για τα στοιχειώδη έξοδα λειτουργίας του. Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο και ενδιαφέρον να πληροφορηθούμε την συνολική δαπάνη για την ηλεκτρική ενέργεια [που καταναλώνεται για τις τρεις (τουλάχιστον) αντλήσεις των εκατομμυρίων κ. μ. νερού], καθώς και την δαπάνη για την λειτουργία – συντήρηση των πολλών και εξειδικευμένων – σύνθετων αντλιοστασίων], που σύμφωνα με πληροφορίες βαρύνει τον προϋπολογισμό της Περιφέρειας (δηλαδή όλους εμάς τους φορολογούμενους),
Αλήθεια, γιατί τόσα χρόνια δεν δρομολογείται το έργο της μεταφοράς νερού με βαρύτητα από τον ρουφράκτη Γυρτώνης στον Ταμιευτήρα της Κάρλας, όπως εξαγγέλθηκε (δες εδώ και εδώ) στο παρελθόν ;

Μία άλλη σημαντική αστοχία, είναι το γεγονός ότι ο ταμιευτήρας της Κάρλας ουδέποτε γέμισε μέχρι το Ανώτατο Σημείο Άρδευσης (ΑΣΑ) με ένδειξη σταθμήμετρου 48,80 (μ.υ.θ.) και όγκο νερού 135,10 hm3. Δηλαδή 14 χρόνια από την πρώτη τροφοδοσία του με νερό (2009), δεν είδαμε την ένδειξη του σταθμήμετρου στα 48,80 (μ.υ.θ.) με όγκο νερού 135,10 hm3 και αυτό γιατί δεν μπήκαν ποτέ (μέχρι σήμερα) στον ταμιευτήρα τα προβλεπόμενα για την άρδευση 82 hm3 νερού + 53,10 hm3 (o νεκρός όγκος και το οικολογικό όριο).

Πολλά ακόμη θα μπορούσαν να αναφερθούν, αλλά νομίζω ότι αυτό που προέχει σήμερα (ενόψει και των επικείμενων εκλογών στην Αυτοδιοίκηση) είναι να ξεκινήσει ένας γόνιμος, ειλικρινής και ουσιαστικός διάλογος για το μέλλον αυτού του σημαντικού για την Θεσσαλία έργου και πως θα διασφαλιστούν οι συνθήκες με τις οποίες θα μπορέσει να επιβιώσει στις δύσκολες συνθήκες της κλιματικής κρίσης !!

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

{1} Μετρήσεις στάθμης νερού και χωρητικότητα στον Ταμιευτήρα Κάρλας