Αναγκαία η αλλαγή πορείας από τη νέα κυβέρνηση στο κρίσιμο υδατικό - περιβαλλοντικό πρόβλημα της Θεσσαλίας - (Κώστας Γιαννακός - Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Οι εκλογές, έστω και μετά από «διπλή» διαδικασία, έδωσαν ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και μια νέα κυβέρνηση της ΝΔ με πρωθυπουργό και πάλι τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Πολλά είναι τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση.

Για την περιοχή μας σαν πιο σημαντικό παραμένει το κρίσιμο υδατικό - περιβαλλοντικό - αναπτυξιακό ζήτημα, η σημασία του οποίου, ως γνωστόν, υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της Θεσσαλίας.

Όλα αυτά τα χρόνια οι υπογράφοντες το σημερινό μας σχόλιο, καθώς και αρκετοί από τους συμμετέχοντες στην Επιτροπή Διεκδίκησης επίλυσης του Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ), ασκήσαμε κριτική, χωρίς «στρογγυλέματα», σε πολιτικές της προηγούμενης κυβέρνησης της ΝΔ.

Επικεντρώσαμε κυρίως στην απουσία πρωτοβουλιών για δράσεις και αναγκαία έργα, καθώς και στην στασιμότητα που, συνειδητά η όχι, «επέβαλε» η κυβέρνηση στο μείζον αυτό θέμα.

Από τις αντιδράσεις και την αποδοχή των θέσεων μας  στο ευρύτερο κοινό έχουμε την αίσθηση πως οι κρίσεις μας ήταν σε γενικές  γραμμές αντικειμενικές και δίκαιες, κάτι που αναγνώρισαν ακόμη και υποστηρικτές της κυβέρνησης.

Με τον ίδιο τρόπο σκοπεύουμε να πορευτούμε και στην επόμενη περίοδο.

Όμως οι εκκρεμότητες που έχουν συσσωρευτεί και η αναμφισβήτητη επιδείνωση των προβλημάτων τα τελευταία χρόνια, δεν επιτρέπουν άλλη αναβολή στην λήψη σημαντικών αποφάσεων.

Στα επόμενα θα επιχειρήσουμε την συνοπτική καταγραφή τριών βασικών ζητημάτων που κατά προτεραιότητα πρέπει να αντιμετωπιστούν στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, εάν φυσικά υπάρξει η ανάλογη πολιτική βούληση.

Κρίσιμος θα είναι και ο ρόλος της αντιπολίτευσης,  μέσα και έξω από τη Βουλή,  καθώς και των θεσσαλικών φορέων και οργανώσεων, θέμα στο οποίο όμως θα επανέλθουμε σε επόμενο σημείωμα μας.

1. ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ - ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ

«Για την Ελλάδα ο αγροτοδιατροφικός κλάδος …..μπορεί να γίνει και αναπτυξιακό θεμέλιο. Μπορεί να αποτελέσει στερεά βάση για την αύξηση του εισοδήματος και της απασχόλησης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στην ελληνική περιφέρεια».

Αυτά έγραφε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ πριν δυο χρόνια (25/7/21) ο κ. Γ. Οικονόμου, ένα από τα πολλά πρόσωπα που σε τέσσερα μόλις χρόνια πέρασαν από υπουργικές θέσεις στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ).

Ο τότε υφυπουργός αναφέρθηκε σε «μια ολοκληρωμένη αγροτική πολιτική»,  θέτοντας μάλιστα και 6 «κεντρικές προτεραιότητες» σχετικά με τις «αναγκαίες αλλαγές» που (υποτίθεται) πως θα υλοποιούσε η κυβέρνηση.

Μια από αυτές αφορούσε στον τομέα των αρδεύσεων που, όπως ο ίδιος παρατηρούσε, δεν αξιοποιούνται τα χειμερινά νερά που «χάνονται στη θάλασσα (ενώ) το καλοκαίρι η γη διψάει» και πως «στη χώρα μας υπάρχουν μόνο 60 μεγάλοι ταμιευτήρες, όταν στην Ισπανία υπάρχουν 1.196 και στην Ιταλία 503».

Στο ίδιο άρθρο επεσήμαινε πως «το κόστος ποτίσματος και ενέργειας συνιστά το μεγαλύτερο ποσοστό στο κόστος παραγωγής», υποσχόμενος πως «θα προχωρήσουμε στην κατασκευή σύγχρονων αρδευτικών δικτύων, φραγμάτων, ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών (ώστε) με τις παρεμβάσεις αυτές (να) πολλαπλασιάσουμε την αρδευόμενη έκταση που σήμερα είναι μόλις στο 30% της συνολικής καλλιεργούμενης γης….και θα επιτύχουμε αύξηση της παραγωγής και της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τομέα» (ο.π.).

Εύλογες οι επισημάνσεις, ώριμες οι συνθήκες για εφαρμογή μιας συγκροτημένης πολιτικής στον τομέα των αρδεύσεων όπως συνοπτικά την παρουσίασε ο κ. Γ. Οικονόμου.

Τι ακολούθησε όμως μετά από όλες αυτές τις υποσχέσεις ;

Εμείς, χωρίς καμμιά διάθεση μηδενισμού κάποιων ενεργειών (που έστω και καθυστερημένα δρομολογήθηκαν), ήδη διατυπώσαμε την εκτίμηση πως στο θέμα που συζητάμε υπήρξε μια ακόμη (σε συνέχεια με την προηγηθείσα του ΣΥΡΙΖΑ) χαμένη τετραετία, κάτι που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την εξελισσόμενη επισιτιστική κρίση.

Ας ελπίσουμε πως η νέα τετραετία θα είναι πιο παραγωγική, ειδικά στη Θεσσαλία  που έχει ανάγκη σημαντικών παρεμβάσεων σε αυτόν τον τομέα.

Βασική προϋπόθεση να βγούμε από τα αδιέξοδα που εδώ και πολλά χρόνια έχουν δημιουργηθεί είναι η κυβέρνηση να προσδιορίσει ΟΡΙΣΤΙΚΑ τον όγκο των διαθέσιμων υδάτων που θα έχει στην διάθεση των αρδεύσεων ο θεσσαλικός κάμπος.

Αυτό σημαίνει πως οφείλει ΧΩΡΙΣ ΑΛΛΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ να αποφασίσει [σημ. : εμείς προτείνουμε με συζήτηση στη Βουλή] εάν θα ολοκληρωθούν ή όχι τα ημιτελή έργα Αχελώου, ώστε στην συνέχεια να  ενισχύσουν το υδατικό δυναμικό της λεκάνης (ΛΑΠ) Πηνειού με τα νερά που θα μεταφερθούν από την Δυτ. Θεσσαλία (ΛΑΠ Αχελώου).

Η παράμετρος αυτή παραμένει η πιο κρίσιμη για τη Θεσσαλία δεδομένου πως άλλες θα είναι οι αρδευτικές δυνατότητες σε περίπτωση ενίσχυσης και άλλες χωρίς αυτήν.

Σύμφωνα με το υπό διαβούλευση προσχέδιο των μελετητών του ΣΔΛΑΠ (Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων) Θεσσαλίας, στην παρούσα κατάσταση τα ετήσια ελλείμματα αυξάνουν και  συνεχίζεται η οικολογική υποβάθμιση των υδροφορέων, ενώ καθίσταται σαφές ότι χωρίς την ενίσχυση αυτή, θα πρέπει να μειωθούν οι αρδευόμενες καλλιέργειες κατά εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα.

Ταυτόχρονα θα (πρέπει να) επιβληθεί σημαντική μείωση των υπεραντλή-σεων που γίνονται σήμερα από  επιφανειακά συστήματα (λίμνες, ποτάμια), καθώς και διακοπή λειτουργίας σε χιλιάδες γεωτρήσεις που αντλούν νερά από μόνιμα υπόγεια αποθέματα (οικολογική καταστροφή).

Είναι λοιπόν έτοιμοι στην κυβέρνηση να εγκαταλείψουν αυτή την προοπτική ενίσχυσης των υδάτων της Θεσσαλίας και να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατακλυσμιαία αλλαγή συνθηκών στην αγροτική παραγωγή και στη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου και γενικότερα στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής ;

Εκτός αυτού, οι επιλογές που συζητούμε αφορούν άμεσα και την ΑΣΦΑΛΕΙΑ της περιοχής μας από τα  φαινόμενα της ξηρασίας και της ερημοποίησης που αναμένεται να εμφανίζονται όλο και πιο συχνά στα επόμενα χρόνια.

Η αντιμετώπιση αυτών των απειλών απαιτεί την δημιουργία ισχυρών ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ νερού, κάτι που μόνο η συγκέντρωση και μεταφορά εκατοντάδων εκατ. κ. μ. νερού από τον ταμιευτήρα της Συκιάς επί του Αχελώου μπορεί να εξασφαλίσει.

Να λοιπόν γιατί διεκδικούμε άμεσα την ολοκλήρωση και λειτουργία των ημιτελών έργων Αχελώου.

Να γιατί δεν είναι πλέον ανεκτό από τους θεσσαλούς το τέλμα που έχει δημιουργηθεί στην υπόθεση αυτή, τουλάχιστον τα τελευταία  δέκα και πλέον χρόνια.

Να γιατί απορρίπτουμε κατηγορηματικά την τακτική της  επίκλησης προσχηματικών αιτιάσεων (πχ. συνταγματικές δυσκολίες) με τις οποίες οι κυβερνήσεις συντηρούν την νοσηρή αυτή στασιμότητα.

Σε όλα τα παραπάνω, η μονή εναλλακτική που επίσημα έχει κατατεθεί (ΣΥΡΙΖΑ και κάποιοι ανεύθυνοι οικολόγοι) είναι η «ακύρωση» των έργων (εκτροπής) Αχελώου, δηλαδή η κατεδάφιση του φράγματος Συκιάς και της σήραγγας μεταφοράς προς Μουζάκι, με παράλληλη αποκατάσταση του «μπαζωμένου» σήμερα ποταμού Αχελώου.

Άραγε τίθεται κάτι τέτοιο προς συζήτηση στη σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ;

Κρίνουμε λοιπόν πως στο θέμα αυτό ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης, που ο ίδιος είχε «μπλοκάρει» το θέμα την περασμένη τετραετία και  «κρατάει το κλειδί» έτσι και αλλιώς για να το «ξεμπλοκάρει», ΟΦΕΙΛΕΙ πλέον ΑΜΕΣΑ, ΕΝΤΙΜΑ και ΚΑΘΑΡΑ να κάνει γνωστές τις προθέσεις του στο θέμα αυτό.

2. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ

Κοινή συνείδηση αποτελούν πλέον οι απειλές πλημμυρών στην Θεσσαλία.

Η δημιουργία  ταμιευτήρων αξιόλογης χωρητικότητας για συγκράτηση χειμερινών υδάτων περιφερειακά του κάμπου (ενδεικτικά : Πύλη, Νεοχώρι, Μουζάκι, Ελασσόνα, Ενιπέας κα) αποτελεί την πιο σημαντική προτεραιότητα.

Ταυτόχρονα  οι ταμιευτήρες αυτοί αναμένεται να εξυπηρετήσουν και πολλές άλλες ανάγκες, όπως οι υδρεύσεις οικισμών, αρδεύσεις καλλιεργειών στις γύρω περιοχές, την  οικολογική αποκατάσταση και λειτουργία υδροφορέων, την παραγωγή «πράσινης» υδροηλεκτρικής ενέργειας, την ήπια  τουριστική ανάπτυξη κοκ.

Δυστυχώς, πλην του Σμοκόβου που λειτούργησε πριν τριάντα χρόνια, άλλο έργο με παρόμοια χαρακτηριστικά και μέγεθος, απόλυτα συμβατό με όσα περιέγραφε στα προηγούμενα ο κ. Γ. Οικονόμου, δεν πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλία.

Η νέα κυβέρνηση οφείλει να εκπονήσει άμεσα ένα ολοκληρωμένο πλάνο δράσεων και έργων (masterplan) για τη Θεσσαλία, με βάση τις υποδείξεις του νέου ΣΔΛΑΠ και αντικειμενικά στοιχεία προτεραιότητας (μακριά από πελατειακές επιλογές…), να υλοποιήσει μέρος αυτού κατά την τρέχουσα θητεία της και να αφήσει στην διάθεση και των επομένων κυβερνήσεων ένα κοστολογημένο και επαρκώς επεξεργασμένο εργαλείο πολιτικής στον υδατικό τομέα.

Έτσι εκλαμβάνουμε εμείς τις έννοιες της «σοβαρότητας» στην διακυβέρνηση και φυσικά της «συνέχειας» του κράτους που επιβάλλει η δεοντολογία και η πολιτική ηθική.

Σε όλα τα παραπάνω ας λάβουμε υπόψη και την πολύ κακή κατάσταση στην διαχείριση των υδάτων που χαρακτηρίζει τη χώρα μας.

Όλοι  μιλούν για μεταρρυθμίσεις, εκσυγχρονισμό, ψηφιακή εποχή κ.α, και πράγματι σε κάποιους τομείς καταγράφονται σημαντικές βελτιώσεις.

Στον τομέα όμως τον υδάτων, χωρίς υπερβολή, παραμένουμε δεκάδες χρόνια πίσω, με ένα ξεπερασμένο θεσμικό πλαίσιο, με παντελή έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στους διάφορους χρήστες (ΟΤΑ, αγρότες, βιομηχανία κλπ.), με αδύνατη διοίκηση, χωρίς κατάλληλη επάνδρωση εκσυγχρονισμό και επαρκή χρηματοδότηση.

Παρότι (και) αυτό το θέμα απουσίασε από τον προεκλογικό διάλογο, τα οξυμένα προβλήματα σε σχέση με τις οποίες κλιματικές αναταραχές, τις επαναλαμβανόμενες καταστροφές από πλημμυρικά φαινόμενα και ειδικά με το αυξημένο κόστος παραγωγής στην πρωτογενή παραγωγή επιβάλλουν άμεση επανεξέταση και αποφάσεις για τα παραπάνω.

Προτάσεις υπάρχουν. Η πολιτική βούληση και αποτελεσματικότητα από  την νέα κυβέρνηση μένει να κριθεί.

3. ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΥΗΕ)

Είναι γνωστές οι σημαντικές δυνατότητες παραγωγής ΥΗΕ στη Θεσσαλία και της ενεργειακής  της αυτονομίας μέσα από αυτήν.

Δυστυχώς παραμένουν οι εκκρεμότητες περασμένων δεκαετιών, με σοβαρές τις ευθύνες (και) της ΝΔ.

Τρία βασικά τεχνικά έργα είναι αυτά που ορίζουν την προοπτική διεξόδου από αυτή την απαράδεκτη στασιμότητα.

Το πρώτο είναι το σχεδόν ολοκληρωμένο εδώ και 22 χρόνια (!!) ΥΗΕ της ΔΕΗ στην  Μεσοχώρα Τρικάλων επί του Άνω ρου του Αχελώου, όπου μια ασήμαντη αλλά μαχητική μειοψηφία των κατοίκων του χωριού, με την συνδρομή οικολογικών οργανώσεων και φορέων της Αιτωλοακαρνανίας, επέτυχαν μέσω αποφάσεων του ΣτΕ να καθηλώσουν για πολλά χρόνια το έργο στην ακινησία.

Τελικά στα μέσα της περασμένης δεκαετίας κάμφθηκαν μερικώς οι (ομολογουμένως ακατανόητες) αντιδράσεις του ΣτΕ και το έργο «αποδεσμεύτηκε» οριστικά.

Η κυβέρνηση Κυρ. Μητσοτάκη προχώρησε τις διαδικασίες, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να έχει επιλύσει το κρίσιμο θέμα των αποζημιώσεων στους δικαιούχους, κάτι που θα έδινε σημαντική ώθηση στην  ταχεία ολοκλήρωση και λειτουργία του έργου.

Η παραπομπή της υπόθεσης στις δικαστικές διαδικασίες μόνο καθυστερήσεις και αναζωπύρωση των αντιδράσεων θα επιφέρει.

Μια απόφαση της Βουλής για καθορισμό του ύψους των αποζημιώσεων, όπως επιτυχώς λειτούργησε και στο παρελθόν, είναι η μόνη ενδεδειγμένη διέξοδος στην υπόθεσή αυτή.

Το δεύτερο σημαντικό έργο είναι ο υπό κατασκευή ταμιευτήρας (φράγμα) στη Συκιά για παραγωγή ΥΗ ενέργειας κατά τον ρου του Αχελώου, που αναμένεται να συνδυαστεί και με την μεταφορά νερού για τους σκοπούς που προαναφέραμε.

Επιπλέον η ύπαρξη της σήραγγας για την μεταφορά προσφέρει την δυνατότητα αφενός δημιουργίας μιας ΥΗ μονάδας άντλησης - ταμίευσης, δηλαδή «αποθήκευσης» της παραγόμενης ΑΠΕ, αφετέρου την ΥΗ αξιοποίηση των υδάτων μετά την έξοδο τους από την σήραγγα, πάνω από το Μουζάκι.

Και από εδώ προκύπτει και το τρίτο σημαντικού ενδιαφέροντος ΥΗ συγκρότημα στην Δυτική Θεσσαλία, αυτό του ταμιευτήρα Μουζακίου, στον σχεδιασμό του οποίου πρέπει οπωσδήποτε να ληφθούν υπόψη οι δυνατότητες συνδυαστικής παραγωγής ενέργειας με τα (μεταφερόμενα) νερά του Αχελώου, καθώς και εκείνων του (μελλοντικού) ταμιευτήρα της Πύλης.

Γι’ αυτό, όσο καθυστερούν οι σχετικές αποφάσεις (και για την οριστικοποίηση της εκτροπής και για την ΥΗ ενέργεια), οι υποσχέσεις για κατασκευή του φράγματος Μουζακίου δεν έχουν αντίκρισμα και ένα τόσο σημαντικό αυτό έργο για την κάλυψη αναγκών της λεκάνης Πηνειού βρίσκεται (και αυτό) στον αέρα….

*Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog :

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb