Υδατικό Θεσσαλίας : Χαμένη κυβερνητική τετραετία με διπλή υπουργική πιστοποίηση..- (Κ. Γιαννακός - Κ. Γκούμας - Τ. Μπαρμπούτης)*

 

Ότι πήγε χαμένη η κυβερνητική τετραετία της ΝΔ και του Κυρ. Μητσοτάκη, σε ότι αφορά συνολικά στο υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας, αποτελεί  πλέον μια διαπίστωση κοινά αποδεκτή.

Και επειδή οι θεσσαλοί το έχουν συνειδητοποιήσει, πληθαίνουν οι  επικοινωνιακές πρωτοβουλίες κυβερνητικών στελεχών (με την συνδρομή και στήριξη φίλα προσκείμενων αυτοδιοικητικών), με μοναδικό σκοπό να αμβλύνουν τις αρνητικές εντυπώσεις  από την αθέτηση των υποσχέσεων τους, να διαχειριστούν την απογοήτευση από τις χαμένες προσδοκίες του κόσμου, να διασπείρουν τις «δέουσες» συγχύσεις ενόψει και των επερχόμενων εκλογών.

Αυτή τη φορά οι πρωταγωνιστές μιας ανούσιας εκδήλωσης, με την παρουσία βουλευτών της περιοχής και πολλών αυτοδιοικητικών, ήταν οι υφυπουργοί κ.κ. Τριαντόπουλος και Αμυράς, οι οποίοι δίπλα στις όχθες του Αχελώου (γέφυρα Κοράκου, Σάββατο 4 Ιουνίου), αόριστα και γενικά, αναφέρθηκαν στα εγκαταλειμμένα έργα Αχελώου, χωρίς την παραμικρή δέσμευση για κάτι συγκεκριμένο, χωρίς την παραμικρή εξήγηση για την επί τρία χρόνια εμφατική τους απραξία.

Ο κ. Τριαντόπουλος περιορίστηκε σε απλές «επισημάνσεις», παρότι (υποτίθεται ότι) συμμετέχει σε συντονιστικό κυβερνητικό  όργανο (;) για τα έργα Αχελώου. «Η συνέχιση των έργων του Αχελώου απαιτεί προσεκτικά βήματα, ολιστική και επαρκή μελέτη και κυρίως συντονισμό. Ωστόσο δυο νέες συνθήκες, η κλιματική και ενεργειακή κρίση λειτουργούν ως επιταχυντές των εξελίξεων, γι’ αυτό και ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΝΑ ΚΙΝΗΘΟΥΜΕ ΓΡΗΓΟΡΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ» [(οι επισημάνσεις δικές μας) - Νέος Αγών Καρδίτσας, 5 Ιουνίου].

Και εμείς με πικρία παρατηρούμε ότι εφόσον χρειάστηκε να περάσουν τρία χρόνια για να περιοριστεί σε τέτοιες αυτονόητες επισημάνσεις ένας υπουργός, πράγματι δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάτι καλύτερο...

Όσον αφορά στον άλλο υφυπουργό που συμμετείχε, (Γ. Αμυράς, αρμόδιος για το περιβάλλον), εκείνος δεν αναφέρθηκε καν στα κρίσιμα ζητήματα, αλλά, ανταποκρινόμενος σε σχετικό αίτημα τοπικής βουλευτίνας της ΝΔ, μας υποσχέθηκε πως «..τα Άγραφα θα ενταχθούν στα "απάτητα βουνά"..» (!).

Όμως, παρότι βρέθηκε μερικές μόλις εκατοντάδες μέτρα μακριά από  τα εγκαταλειμμένα  προ φράγματα  πάνω στον ρου του Αχελώου, δεν έκανε την παραμικρή αναφορά στο θέμα αυτό, ούτε καν τον κόπο να ρίξει έστω και μια φευγαλέα ματιά, για να διαπιστώσει «ιδίοις όμμασι» το οικολογικό έγκλημα στο οικοσύστημα του ποταμού, το οποίο επί πολλά χρόνια  εξελίσσεται στην περιοχή λόγω της πολιτικής της κυβέρνησης του, που με την απραξία της έρχεται να «δικαιώσει» τους προηγούμενους ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς του εγκλήματος, που και εκείνοι συνειδητά είχαν εγκαταλείψει τα έργα στο έλεος τους.... 

Αλλά και τα άλλα παριστάμενα στην εκδήλωση των Αγράφων πολιτικά και αυτοδιοικητικά στελέχη απέφυγαν να αναφερθούν στο οικολογικό θέμα επί του Αχελώου.

Ίσως, από κοινού με τους κ.κ. υπουργούς, ήθελαν να αποφύγουν  να αμαυρώσουν το  περιβαλλοντικό προφίλ του κ. Μητσοτάκη.

Φαίνεται  τελικά ότι  απομένει μόνη της η «ενοχλητική» ΕΔΥΘΕ να αναδεικνύει συστηματικά το θέμα αυτό  ως ένα από τα τρία μεγάλα οικολογικά προβλήματα της Θεσσαλίας (Πηνειός, υπόγεια νερά, Αχελώος), όπως πρόσφατα το έπραξε με το αφιέρωμα της στη Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, και να αποκαλύπτει στην κοινή γνώμη την έλλειψη οικολογικής ευαισθησίας των «αρμοδίων»....

Και μια αναφορά στον εκπρόσωπο της ΔΕΗ που συμμετείχε στην εκδήλωση και που μίλησε για όλα τα εν εξελίξει έργα της επιχείρησης, χωρίς όμως να φωτίσει το τοπίο γύρω από τα δυο βασικά ΥΗ έργα της περιοχής που (συνεχίζουν να) βρίσκονται σε ομηρία.

Για την Μεσοχώρα δεν πληροφορηθήκαμε το παραμικρό σε σχέση με το μεγάλο «αγκάθι» των αποζημιώσεων των κατοίκων του χωριού (ουσιαστικά το μοναδικό εμπόδιο που απομένει), ούτε υπήρξε οποιαδήποτε δέσμευση (υπουργοί, αυτοδιοικητικοί, ΔΕΗ)  απέναντι στο αίτημα των κατοίκων να ληφθεί άμεσα απόφαση για το ύψος των αποζημιώσεων από την Βουλή. Κάποιοι φαίνεται να νοιάζονται μόνο στα λόγια και να αρκούνται....στις φωτογραφίες !

Ούτε όμως και για το ΥΗ έργο της Συκιάς υπήρξαν κάποιες δεσμεύσεις.

Ενώ υποτίθεται ότι όλοι όσοι συμμετείχαν στην «επίσκεψη» στα ιστορικά Άγραφα ενδιαφέρονται για την «επιτάχυνση» των διαδικασιών επανέναρξης του έργου αυτού, κανείς τους δεν ανέφερε (ούτε η ΔΕΗ) ποιος  θα είναι ο ενεργειακός «εταίρος», ο οποίος, από κοινού με  το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών,  θα επανασχεδιάσει το έργο, ώστε αυτό, όταν λειτουργήσει, να ανταποκριθεί στους πολλαπλούς σκοπούς αξιοποίησης του (κάλυψη αναγκών επανατροφοδοσίας υπόγειων υδροφορέων, αποθέματα ασφαλείας από την ξηρασία, υδροηλεκτρική παραγωγή, αρδεύσεις κλπ.).

Κατά τα άλλα όλοι τους είναι «υπέρ» των έργων Αχελώου (!), που κάποιοι νομίζουν ότι με αυτό το  «εργαλείο» μπορούν ακόμη να παραμυθιάζουν, χωρίς κόστος,  τους θεσσαλούς.....

Επίσης για την προτεινόμενη, εδώ και χρόνια, από επιστήμονες και ειδικούς, εγκατάσταση συστήματος Άντλησης - Ταμίευσης προς Μουζάκι για «αποθήκευση» της ηλεκτρικής ενέργειας, δεν έγινε ούτε καν η παραμικρή αναφορά, πιστοποιώντας με σαφήνεια ότι ο ενεργειακός σχεδιασμός των έργων εκτροπής Αχελώου απουσιάζει και κατ’ επέκταση κάθε συζήτηση για τους άλλους σκοπούς των έργων (αρδευτικά κλπ.) βρίσκεται στο αέρα !

Από την επικοινωνιακή παράσταση που έλαβε χώρα στην γέφυρα Κοράκου, οφείλουμε να εξαιρέσουμε τις σημαντικές τοποθετήσεις των επιστημόνων - μελετητών που είχαν κληθεί και οι οποίοι ανέδειξαν τεκμηριωμένα  τις καταστροφικές επιπτώσεις από το τεράστιο υδατικό έλλειμμα, τις δυνατότητες αξιοποίησης των έργων Αχελώου, την οικολογική και οικονομική βιωσιμότητα του εγχειρήματος, την σημασία των έργων σε μια αειφορική διαχείριση των υδάτων του υδατικού διαμερίσματος Θεσσαλίας, το οποίο  ως γνωστόν, χωρίς την ολοκλήρωση των έργων, δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθεί στις υδατικές ανάγκες που ανεύθυνα, πολιτικοί και κυβερνήσεις, «υπόσχονται» ότι θα καλύψουν.

[Και σε εμάς παραμένει και μια  απορία : εφόσον βρίσκεται ακόμη σε ισχύ η υπουργική απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η οποία χάρις στις δημοκρατικές διαδικασίες του τότε υπουργού κ. Φάμελλου «απαγορεύει» την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου (σημ. φράγμα Συκιάς και σήραγγα μεταφοράς) και βεβαίως δεσμεύει ακόμη και σήμερα τους μελετητές του νέου (υπό εκπόνηση) Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων, άραγε υπάρχει μια νέα, σαφής και έγγραφη πολιτική κατευθυντήρια απόφαση που θα παρακάμπτει τα όσα μας κληροδότησε ο ΣΥΡΙΖΑ ;

Η μήπως οι κατά τα άλλα ευρηματικοί υπουργοί της σημερινής κυβέρνησης επιτρέπουν μεν την εκπόνηση των μελετών, όμως  τα  θέματα ουσίας τα αφήνουν για το μέλλον, ίσως για μετά τις εκλογές ;].

Επιπλέον οι επιστήμονες – ομιλητές ανέδειξαν και τους μεγάλους κίνδυνους από ισχυρά πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή Αχελώου, κάτι που, εάν υπήρχε στοιχειώδης αίσθηση ευθύνης από τους παριστάμενους υπουργούς, θα τους είχε οδηγήσει αφενός να αποφύγουν τα ευχολόγια  και τις γενικόλογες «επισημάνσεις», αφετέρου να θέσουν  το  επείγον αυτό ζήτημα  υπόψιν του πρωθυπουργού και να  ζητήσουν την χωρίς άλλη καθυστέρηση ολοκλήρωση των ημιτελών έργων.

Όλα όσα προαναφέραμε οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η πολιτική βούληση της κυβέρνησης της ΝΔ παραμένει θολή και αδιευκρίνιστη και ότι την απραξία και την εγκληματική εγκατάλειψη των «άχρηστων και επιβλαβών» έργων Αχελώου που βιώσαμε επί ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, την ξαναζούμε τώρα, υπό νέα έκδοση, ως έργων «χρήσιμων και αναγκαίων», που όμως η σημερινή κυβέρνηση τα «προφυλάσσει» σαν μουσειακό αξιοθέατο.....

Όσο για την συζήτηση του θέματος στη Βουλή, την οποία ανέκαθεν θεωρούσαν αναγκαία    στελέχη της κυβέρνησης (πχ. Γεραπετρίτης «θα υπάρξει συνέχεια στη Βουλή» - Αθήνα, σύσκεψη 16 Ιαν 2020), βουλευτές (σε πολλές εκδηλώσεις και δηλώσεις τους), η/και αυτοδιοικητικοί (πχ. Νασιακόπουλος Φεβρ. 2022), φαίνεται ότι σκοντάφτει στην απαιτούμενη (λόγω επικείμενων εκλογών) προστασία της αξιοπιστίας του κ Μητσοτάκη, την  οποία όντως θα εξέθετε σε κίνδυνο μια συζήτηση για τον Αχελώο στη Βουλή.

*Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Η σύνεση και η ευαισθησία παλαιότερων γενεών δημιούργησαν το "νέο" οικοσύστημα της Κάρλας - Ε.Δ.Υ.ΘΕ*

ΕΡΩΤΗΣΗ :

Η χθεσινή ημέρα (5η Ιουνίου), όπως κάθε χρόνο, ήταν αφιερωμένη στο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος).

Θα μπορούσατε να μας αναφέρετε κάποιο χαρακτηριστικό ή εμβληματικό για τη Θεσσαλία  θέμα ή έργο που συνδέεται με την ημέρα αυτή ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ :

Χωρίς δισταγμό, επιλέγουμε ως ένα τέτοιο έργο την τεχνητή λίμνη (ταμιευτήρα) που δημιουργήθηκε στη θέση της παλιάς λίμνης - έλους της ΚΑΡΛΑΣ.

Τρεις είναι οι λόγοι που μας οδήγησαν σε αυτή την επιλογή.

Ο πρώτος επειδή μας δίνεται η ευκαιρία να ανασύρουμε από το παρελθόν τις θέσεις  ενός σημαντικού ανθρώπου, θεσσαλού και επιστήμονα, του αείμνηστου Γιώργου Χατζηλάκου (ΓΧ).

Ο δεύτερος λόγος συνδέεται με αυτό καθαυτό τον οικολογικό χαρακτήρα, την ιστορία του συγκεκριμένου έργου και τα μηνύματα που αυτή «εκπέμπει».

Ο τρίτος λόγος είναι η επιδίωξη μας να συνειδητοποιήσουν οι συμπολίτες μας (και ιδιαίτερα οι νεότερες γενιές) την αξία της ιστορικής αλήθειας για τα έργα του τόπου τους, αλλά και το όνειδος της ιστορικής στρέβλωσης σχετικά με την «αποξήρανση» της Κάρλας   και την  επιχείρηση  κατασυκοφάντησης που πριν πολλά χρόνια επιχείρησαν (μερικοί συνεχίζουν ακόμη....) κάποιοι ημιμαθείς λαϊκιστές, οδηγημένοι από έναν ανεξέλεγκτο ψευδό - ιδεολογικό δογματισμό, χωρίς κανέναν σεβασμό στα ιστορικά στοιχεία αλλά και στα βιώματα και τους αγώνες των προπάππων μας στη Θεσσαλία.

Ας δούμε μερικά αποσπάσματα από τις θέσεις του ΓΧ στο θέμα αυτό, μέσα από το έργο του «Η ΔΗΘΕΝ ΔΙΚΗ» (2002).

Γράφει ο ΓΧ : 

«Η αποξήρανση της Κάρλας...ήταν ένα έργο θεμελιώδες (και) αφορούσε την αντιπλημμυρική προστασία της ανατολικής λεκάνης του θεσσαλικού λεκανοπέδιου και την εξυγίανση του χώρου που ζούσαν 300.000 ψυχές, στη συντριπτική πλειοψηφία τους αγρότες, που τους θέριζε η ελονοσία, και κοντά σε αυτήν και η φυματίωση.

Τα έργα (γιατί πρόκειται για σειρά έργων) απασχόλησαν όλες τις κυβερνήσεις μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας......Σχεδόν όλοι οι κυβερνήτες ....βασανίστηκαν με το πρόβλημα της Θεσσαλίας στην ταραχώδη περίοδο των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα...».

«Σύμφωνα με την αρχική - ολοκληρωμένη  μελέτη (Nobile 1913) τα Παρακάρλια, μια γονιμότατη έκταση .... με περιοδική κατάκλιση, έπρεπε να προστατευθούν από τις πλημμύρες, να αποξηρανθούν, να αποστραγγιστούν - υποστραγγιστούν και μετά την φυσική απόπλυση των εδαφών και την απομάκρυνση των υδατοδιαλυτών αλάτων, να αξιοποιηθούν γεωργικά.

Κοντολογίς, εκτάσεις ανεκμετάλλευτες τελείως ή φτωχές βοσκές που ήταν, να καλλιεργηθούν εναλλάξ (διετής ή τριετής αμειψισπορά) με σιτηρά – αρδευόμενα - σκαλιστικά.

Αναγκαία προϋπόθεση για την επιτυχία του στόχου αυτού ήταν....να γίνει η κένωση της λίμνης (αυτά τα 45.000 στρέμματα περίπου με μόνιμη κατάκλιση ...) και η δημιουργία μετά πάροδο 3-4 ετών μιας άλλης λίμνης, ενός ταμιευτήρα, μικρότερου σε εμβαδό...., αλλά μεγαλύτερης χωρητικότητας σε νερό στην ίδια περίπου θέση.....Μια λίμνη με καθαρά νερά και όχι υφάλμυρα που ήταν τα της Κάρλας πριν γίνει η κένωση της, ακατάλληλα όχι μόνο για ύδρευση αλλά  και άρδευση.... Αυτή είναι η αλήθεια (και όχι) τα όσα οι αμαθείς και κακόβουλοι υποβάλλουν έντεχνα περί Κάρλας.»

Στο ίδιο έργο του ο ΓΧ αναφέρεται και στις επιφυλάξεις που διατυπωθήκαν «ως προς το οικονομικό μέρος του έργου», το κόστος της σήραγγας εκκένωσης κλπ.

Όμως, όπως γράφει ο ΓΧ, με «...την ραγδαία πρόοδο της τεχνολογίας στα εκ σκαπτικά - χωματουργικά μηχανήματα και τα λοιπά τεχνικά μέσα (αεροσυμπιεστές, αεραγωγοί, γεωτρύπανα κ.α.) οι συντελεστές οικονομικής ευστάθειας του έργου αλλάξαν θεαματικά προς το καλύτερο. Σ’ αυτό θα μπορούσε να προστεθεί και η πρόοδος που έγινε στην 25ετια αυτή στο ιδιοκτησιακό με την αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών και τον περιορισμό σε μέγεθος και αριθμό των τσιφλικιών. Έτσι η γενιά των τεχνικών του 50 ενθαρρύνθηκε προς την κατασκευή».

Και συνεχίζει για το έργο της Κάρλας ο ΓΧ : «Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα έργων, στα οποία συμφωνήσαν όλοι οι δυνάμενοι να έχουν γνώμη επιστήμονες -τεχνικοί - γεωτεχνικοί από το 1913 μέχρι σήμερα. Κανένας, μα απολύτως κανένας, δεν μίλησε για ανωφελές ή επιζήμιο έργο. Εκείνο που λέγεται και επιζητείται από όλους μας είναι η ολοκλήρωση του, δηλαδή η κατασκευή και των υπόλοιπων έργων, όπου περιλαμβάνεται και ο ταμιευτήρας, για να μην είναι μισοτελειωμένο. Η ολοκλήρωση του θα μπορούσε να έχει γίνει από το 1966-67 και εντεύθεν (το 1966 είχε ολοκληρωθεί η εξυγίανση των εδαφών)...»

Επίσης ο ΓΧ αναφέρει πως «Το περιβάλλον του βιοτόπου που καταλάμβανε 180.000 στρέμματα περίπου (σημ. δηλαδή η πρώην λίμνη - έλη της Κάρλας), με την ολοκλήρωση του έργου θα είχε μια αλλαγή προς το καλύτερο....Θα είχαμε στην Κάρλα κάτι ανάλογο με την Κερκίνη και τον Ταυρωπού ....εάν το έργο δεν έμενε μισοτελειωμένο» (σημ. : το έργο ολοκληρώθηκε μερικά χρόνια αργότερα και εγκαινιάστηκε το 2018, όταν ο αείμνηστος ΓΧ είχε ήδη φύγει από τη ζωή).

Κλείνοντας σχετικά με  το βιβλίο του ΓΧ, παραθέτουμε ένα απόσπασμα με την πικρία που εκδηλώνει  για τις συγχύσεις που καλλιεργήθηκαν για την Κάρλα και τις συνειδήτες στρεβλώσεις κάποιων ανιστόρητων δήθεν οικολόγων :

«Είναι αναληθές .....πως δήθεν έγινε η σήραγγα (σημ. : εκκένωσης) για να δοθούν καλλιεργήσιμα στρέμματα στους Θεσσαλούς. Είναι αναληθές ......πως δήθεν (η κένωση της Κάρλας) αφαίρεσε υδατικούς πόρους από το θεσσαλικό κάμπο. Το αληθές είναι πως εξυγίανε τους υδατικούς πόρους, απομακρυνθήκαν τα υφάλμυρα νερά .....εξυγίανε τα παθογενή εδάφη που....ήταν αλατούχα και αλκαλιωμένα, εξυγίανε την περιοχή από τις εστίες των κουνουπιών και απάλλαξε τη Θεσσαλία από τη μάστιγα της ελονοσίας και της φυματίωσης».

Σήμερα οι νεότερες γενιές έχουν την τύχη να απολαμβάνουν τα αγαθά και τις τεράστιας σημασίας θετικές επιπτώσεις από τα έργα Κάρλας, που, έστω με καθυστέρηση περίπου τριάντα ετών, κατασκευάσθηκαν και παραδοθήκαν σε λειτουργία, με βάση το όραμα, τον σχεδιασμό και την επίπονη προσπάθεια φωτισμένων ανθρώπων μιας άλλης εποχής.

Με το σημερινό μας αφιέρωμα θα θέλαμε να τιμήσουμε την προσφορά τους. Θα θέλαμε επίσης να θυμίσουμε σε όλους πως αυτό το επίτευγμα του ταμιευτήρα Κάρλας δεν θα είναι εύκολο να το προστατέψουμε εάν δεν λάβουμε υπόψη ότι η βασική τροφοδοσία του νέου οικοσυστήματος γίνεται από τον Πηνειό ποταμό, με ότι κίνδυνους αυτό συνεπάγεται λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκεται σήμερα ο ποταμός και την απειλή παγίωσης της  λειψυδρίας.

Τέλος,  με οδηγό τους αγώνες των προηγουμένων γενεών που συνέβαλαν στην Κάρλα, να συνεχίσουμε  ανυποχώρητα την δική μας προσπάθεια για την ολιστική αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας, για  την απόκρουση των κινδύνων ζωής και  ασφάλειας (πλημμύρες, ξηρασία) καθώς και της  οικολογικής καταστροφής από την κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων και την υποβάθμιση των παραγωγικών δυνατοτήτων  του τόπου μας.

Προσδοκούμε βεβαίως  στην συμβολή των νεότερων γενιών για την ολοκλήρωση της αναγκαίας ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού, ένα ζήτημα που δυστυχώς τυγχάνει συχνά να βρίσκεται υπό την ευθύνη πολίτικων παραγόντων περιορισμένης  υπευθυνότητας και αξιοπιστίας.

Στο θέμα αυτό όμως  θα επανέλθουμε με άλλη ευκαιρία.....

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Όλες τις ερωτήσεις της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ της Δευτέρας («Ε.τ.Δ.»), από 20/9/2021 μέχρι σήμερα, με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Οι θέσεις της Επιτροπής Διεκδίκησης επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ) για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2022

Για μια ακόμη χρονιά, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος  (ΠΗΠ) στην Θεσσαλία θα εορταστεί σε συνθήκες έντονης ανησυχίας και απογοήτευσης από τις εξελίξεις στην περιοχή μας, κυρίως λόγω της δραματικής κατάστασης που βιώνουμε στον τομέα των υδάτων, τα οποία αποτελούσαν ανέκαθεν το καθοριστικό στοιχείο για την ασφάλεια  των κατοίκων της, για την ισορροπία των οικοσυστημάτων της και για τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή μας.

Και όσο το πρόβλημα των υδάτων της Θεσσαλίας παραμένει άλυτο, οδηγούμαστε χωρίς αμφιβολία σε μια ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ  ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ.

Ειδικά κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η κατάσταση επιδεινώνεται με ταχείς ρυθμούς, σε πλήρη δυσαναλογία με τις, έστω περιορισμένης κλίμακας, παρεμβάσεις (τεχνικά έργα).

Συνεχίζεται η ανεπαρκής έως καταστροφική διαχείριση των υδάτων, διατηρείται η/και επαυξάνεται η κακή κατάσταση μεγάλου αριθμού υδάτινων οικοσυστημάτων, ενώ παραμένει ως κύριο χαρακτηριστικό το μονίμως ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο στο ΥΔ Θεσσαλίας που έχει άμεση επίδραση στη γεωργική παραγωγή, κρίσιμο στοιχείο της οικονομίας της περιοχής.

Τα παραπάνω όχι μόνο δεν αμφισβητούνται αλλά, με την έγκριση των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων (υπουργικές αποφάσεις) που θεσμοθετήθηκαν σε εφαρμογή ευρωπαϊκών οδηγιών, είναι πλέον γνωστά και κοινώς παραδεκτά από τις Κυβερνήσεις, την αυτοδιοίκηση και τους πολίτες της Θεσσαλίας.

Η ΕΔΥΘΕ επιλέγει για την σημερινή ημέρα να επικεντρωθεί σε τρία κορυφαία περιβαλλοντικά προβλήματα της Θεσσαλίας, που όλα συνδέονται ευθέως με το υδατικό της πρόβλημα.

v Ο Πηνειός και οι παραπόταμοι του

Η κλιματική κρίση αναμφισβήτητα διαμορφώνει νέες συνθήκες αβεβαιότητας  και απειλών, που εντελώς συνοπτικά συνίστανται σε αύξηση της θερμοκρασίας, λιγότερες βροχοπτώσεις, ακραία φαινόμενα, πολλές πλημύρες, μικρότερες αξιοποιήσιμες ποσότητες νερού ακόμη και για το ίδιο ύψος βροχοπτώσεων (μειωμένη απορρόφηση από το έδαφος), αποδυνάμωση κύκλου νερού, διαδοχικά έτη ξηρασίας, καθιστώντας την Θεσσαλία ιδιαίτερα επιρρεπή στην κλιματική απορρύθμιση. Σε αυτές τις συνθήκες, ο Πηνειός και οι παραπόταμοι του αποτελούν το πιο παλιό, το πιο γνωστό και το πιο οικείο στους πολίτες  «αποτύπωμα» όλων των παραπάνω μεταβολών.

Μια  βασική ιδιαιτερότητα του Πηνειού, η οποία (σύμφωνα με τον περιβαλλοντολόγο  Ζήση Αργυρόπουλο) τον καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο στην κλιματική κρίση, είναι ότι ο ποταμός έχει «μικρή ορεινή διαδρομή» και συνεπώς περιορισμένο εμπλουτισμό (αναλογικά με το μήκος του), καθώς και  μικρή σχετικά συμβολή στην τροφοδοσία του από πηγαία νερά,  που σε συνδυασμό με τις ανεξέλεγκτες υπεραντλήσεις κατά την αρδευτική περίοδο, ανατρέπουν ουσιαστικά την ισορροπία του οικοσυστήματος  και στην πράξη καθιστούν τον Πηνειό ένα ποτάμι «μη συνεχούς ροής», παρεμποδίζουν την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων, θέτουν  εν αμφιβόλω την διατήρηση της ελάχιστης οικολογικής του παροχής και εν τέλει την ίδια του την ύπαρξη.

Και να προσθέσουμε σε όλα αυτά τους κινδύνους για την λειτουργία του τόσο σημαντικού για τη Θεσσαλία υδρόβιου οικοσυστήματος που δημιουργήθηκε από την κατασκευή του τεχνητού ταμιευτήρα της Κάρλας, δεδομένου ότι ο Πηνειός αποτελεί την μοναδική (επί της ουσίας) πηγή τροφοδοσίας  της. 

v Οι υπόγειοι υδροφορείς στην Λεκάνη Απορροής (ΛΑΠ) Πηνειού.

Πρόκειται για την «αφανή» οικολογική καταστροφή που συντελείται κατά τις τελευταίες δεκαετίες και που, δυστυχώς, δεν ευαισθητοποίησε όσο θα έπρεπε ούτε τους φορείς της περιοχής ούτε τις κυβερνήσεις.

Ως γνωστόν στη Θεσσαλία, με τις διακυμάνσεις που παρατηρούνται την κάθε υδρολογική χρονιά, καταναλώνονται ετησίως (υδατικό «ΑΕΠ») 1.100 έως 1.400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, από τα οποία το 95% αφορούν στην Γεωργία.

Από τις ποσότητες αυτές, συνήθως το 70% προέρχεται από υπόγεια ύδατα που αντλούνται μέσω 33.000 (περίπου) κατασκευασμένων γεωτρήσεων. Σημαντικό μέρος από αυτές τις ποσότητες, αντλείται από μόνιμα (μη ανανεούμενα) υδατικά αποθέματα, τα οποία εκ των πραγμάτων μειώνονται διαρκώς.

Η μελέτη του  Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας τεκμηριώνει επιστημονικά και αναμφισβήτητα ότι το συσσωρευμένο επί δεκαετίες υδατικό έλλειμμα υπόγειων υδάτων, ανέρχεται στην εκπληκτική ποσότητα των  3.000 εκατ. κ. μ. νερού, κάτι που απειλεί – κυριολεκτικά – με κατάρρευση τα υπόγεια υδατικά οικοσυστήματα.

Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις «επιβάλλουν» την αναπλήρωση των υδάτων αυτών και την σταδιακή αποκατάσταση της ισορροπίας στα οικοσυστήματα, με παροχή επιφανειακών υδάτων που θα υποκαταστήσουν τις αντλήσεις και με την υποχρέωση της Πολιτείας να επανατροφοδοτήσει (τεχνητός εμπλουτισμός) τους υδροφορείς, μειώνοντας σταδιακά το έλλειμμα έως την πλήρη αποκατάστασή του και απομακρύνοντας τους κινδύνους υφαλμύρυνσης από είσοδο θαλασσινού νερού που απειλούν πολλές περιοχές.

Δυστυχώς, τίποτε απολύτως δεν κινείται στην κατεύθυνση αυτή, αντίθετα το έλλειμμα διευρύνεται ενώ την ίδια στιγμή η Θεσσαλία αντιμετωπίζει εμφανώς σοβαρούς κινδύνους ερημοποίησης.

Επισημαίνουμε επίσης την σημαντική πτώση του υδροφόρου ορίζοντα που, μεταξύ άλλων, αποτελεί  και την αιτία των σημαντικών καθιζήσεων που δημιουργούν τις ρηγματώσεις του εδάφους και των κατασκευών, οδηγώντας σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση.

Τα προβλήματα που περιγράψαμε μπορούν μεσοπρόθεσμα να αντιμετωπισθούν με ταυτόχρονες δράσεις προς δύο κατευθύνσεις : Αφενός με την επίμονη εφαρμογή ενός προγράμματος εξοικονόμησης νερού,  αφετέρου με την σταδιακή υποκατάσταση των αντλήσεων, αξιοποιώντας συνδυαστικά όλες τις προσφερόμενες δυνατότητες ταμίευσης και παροχέτευσης καλής ποιότητας και χαμηλού κόστους επιφανειακών υδάτων, ώστε να ανατραπεί η  αναλογία χρήσης υπόγειων έναντι επιφανειακών υδάτων. 

Επιβάλλεται επίσης η θέσπιση κανόνων ελέγχου, μετρήσεις κατανάλωσης νερού, αξιόπιστο διοικητικό μηχανισμό παρακολούθησης - ελέγχου κ.α.

Για όλα αυτά δυστυχώς δεν έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες, η κατάσταση παραμένει στάσιμη, ενώ κάποιοι συνειδητά  προσπαθούν να «φορτώσουν» τα προβλήματα αποκλειστικά στους αγρότες που «καταναλώνουν χωρίς περίσκεψη το νερό» κάτι που σε μεγάλο ποσοστό δεν είναι αληθές.

Παράλληλα με την εξοικονόμηση, θα πρέπει να εξαντλήσουμε ΟΛΕΣ ΑΔΙΑΚΡΙΤΩΣ και χωρίς εξαιρέσεις, τις δυνατότητες που μας προσφέρονται  στο σκέλος της ταμίευσης των υδάτων.

Σε αντίθετη περίπτωση οδηγούμαστε  αντικειμενικά σε περαιτέρω υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδροφορέων, τους οποίους (υποτίθεται) η ισχύουσα υπουργική απόφαση  στοχεύει να «ανατάξει» (!).

Στην πραγματικότητα μια εν δυνάμει  οικολογική καταστροφή συντελείται στην Θεσσαλία, δίπλα μας και «κάτω από τα πόδια μας», χωρίς όμως να γίνεται ορατή με άμεσο τρόπο από τους πολίτες.

v Το οικολογικό έγκλημα στην περιοχή των εγκαταλειμμένων έργων Άνω Αχελώου.

Ως γνωστόν, η εγκατάλειψη του ημιτελούς φράγματος στη θέση Συκιά επί  του Άνω Αχελώου, δημιούργησε σοβαρότατες οικολογικές επιπτώσεις στην λειτουργία των οικοσυστημάτων των ποταμών Αχελώου και Κουμπουργιανίτη, οι  οποίοι «συναντώνται» στη θέση Συκιά.

Ο βασικός λόγος είναι η ύπαρξη των κατασκευασμένων προφραγμάτων, τα οποία όλα αυτά τα χρόνια έχουν διακόψει την ροή  των ποταμών (ώστε να εξυπηρετηθούν οι απαραίτητες τεχνικές εργασίες)  και η διέλευση των υδάτων εξυπηρετείται «προσωρινά» από σήραγγες εκτροπής (bypass) πλευρικά της κοίτης τους. Δυστυχώς, με την διακοπή των έργων (από το 2010) η κατάσταση καθημερινά επιδεινώνεται.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτό το οικολογικό έγκλημα ελάχιστοι (ίσως μόνο η ΕΔΥΘΕ ;) το έχουν αναδείξει.

Ας σημειωθεί ότι οι κατά τα άλλα λαλίστατοι και  ευαίσθητοι «οικολόγοι», οι οποίοι πρωτοστατούν στα ΜΜΕ  και συχνά μετέχουν και σε κυβερνητικά σχήματα (όπως συμβαίνει και με τις δυο τουλάχιστον  τελευταίες κυβερνήσεις), ΟΥΔΕΠΟΤΕ αισθάνθηκαν την ανάγκη να αναδείξουν το πρόβλημα και να απαιτήσουν άμεσα μέτρα για την επίλυση του. Και αυτό προφανώς έχει να κάνει με την γνωστή δογματική άποψη ορισμένων που αντιμάχονται μεν την ολοκλήρωση των έργων, χωρίς όμως να ξεκαθαρίζουν ποια είναι η πρόταση τους για την διαχείριση  των εγκαταλειμμένων κατασκευών, με  τους τεράστιους όγκους χωματισμών και σκυροδεμάτων που έχουν «μπαζώσει» την κοίτη του ποταμού !

Ανάλογη φυσικά είναι και η στάση όσων θεωρητικά «στηρίζουν» την ολοκλήρωση των έργων, όπως συμβαίνει με την σημερινή κυβέρνηση, που όμως  αποφεύγουν  να αγγίξουν το μέιζον περιβαλλοντικό θέμα που έχει δημιουργηθεί, έτσι ώστε να μην αποκαλυφθούν οι κοντόφθαλμοι πολιτικοί υπολογισμοί που τους ωθούν σε μια τόσο καταστροφική για τον τόπο στασιμότητα, επιτρέποντας να  περάσουν τρία χρόνια διακυβέρνησης χωρίς αποτέλεσμα.

 

Τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα που αναδείξαμε στην εφετινή ΠΗΠ απαιτούν υπέρβαση της επί χρόνια στασιμότητας γύρω από το υδατικό της Θεσσαλίας.  

Το προβλήματα αυτά έχουν άμεσο αντίκτυπο τόσο στη παραγωγικότητα της γεωργίας, στις καταστροφές που προκαλούνται από τις πλημμύρες (άμεσα στις καλλιέργειες) και στην ένταση της καταστροφικής διάβρωσης των εδαφών, όσο και στο ισοζύγιο ενέργειας.

Η Γεωργία αποτελεί τη βάση της οικονομίας της περιοχής.  Η έλλειψή φθηνού καλής ποιότητας αρδευτικού νερού ή/και το ακριβό κόστος ενέργειας για την άντληση από τους υπόγειους υδροφορείς οδηγούν σε μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων.

Σημειώνουμε ότι οι ξηρικές καλλιέργειες παράγουν ποσοστό μόνο της συνολικής παραγωγής της Θεσσαλίας. Με τη σημερινή επισιτιστική ανασφάλεια η ανάγκη άμεσου προγραμματισμού δημιουργίας ταμιευτήρων νερού περιφερειακά της πεδιάδας θα εξασφάλιζε  καλής ποιότητας νερό για την αύξηση της παραγωγικότητας της Γεωργίας.  Οι ταμιευτήρες νερού θα μπορούσαν ταυτόχρονα να παράγουν σημαντικές ποσότητες καθαρής, με εθνικές πρώτες ύλες υδροηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η μείωση των αντλήσεων νερού θα εξοικονομούσε μεγάλο μέρος των 700 GWh που καταναλώνουν οι 33.000 γεωτρήσεις κάθε χρόνο στη Θεσσαλία.

Επιβάλλεται επειγόντως να υπάρξει αποφασιστική πολιτική βούληση, σχέδιο, διοικητικός συντονισμός στην κατεύθυνση μιας υγιούς και ορθολογικής διαχείρισης των υδάτων, παράλληλα με τον αναγκαίο  θεσμικό εκσυγχρονισμό και βελτίωση της λειτουργίας του τομέα διαχείρισης υδάτων καθώς και την δημιουργία σύγχρονου κρατικού φορέα διαχείρισης με συμμετοχή των χρηστών (ύδρευση, άρδευσή βιομηχανία κλπ.), όπως συμβαίνει σε πλήθος άλλων χωρών στην ΕΕ και στον κόσμο ολόκληρο,  ώστε η Ελλάδα, στον τομέα της διαχείρισης υδάτων να γίνει επιτέλους μία φυσιολογική χώρα.

Μόνο έτσι θα αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο και οι μελέτες που εκπονούνται για το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων, που, όπως είπε πρόσφατα στη Βουλή η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής κατά της Ερημοποίησης, στη χώρα «έχουμε σχέδια διαχείρισης υδατικών διαμερισμάτων, έχουμε τις μελέτες, αλλά προφανώς έχουμε μείνει στο σχέδιο».

Συμπερασματικά, σχετικά  με το μέιζον περιβαλλοντικό και ιδιαίτερα ευαίσθητο πρόβλημα των υδατικών πόρων στη Θεσσαλία, η Πολιτεία δεν έχει ακόμη αποκτήσει τον κατάλληλο βηματισμό, δρα και κινείται αποσπασματικά, χωρίς να «διαβάζει» συνολικά την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή, ενώ αντίθετα, πολλές φορές ενεργεί με σχεδιασμούς και στερεότυπα που ανάγονται σε διλήμματα παλαιοτέρων εποχών. 

2 Ιουνίου 2022

 

Για την Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 

Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

Γιαννακός Κώστας, Πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

Κοτσιμπογεώργος Ηλίας, Πρόεδρος Οικονομικού Επιμελητηρίου Θεσσαλίας,

Ντογκούλης Δημήτρης, Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας 

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Ημερίδα «Βιώσιμη ανάπτυξη υδάτων Πίνδου, Υποδομές, Ανάπτυξη, Περιβάλλον» : Ερωτήματα που περιμένουν απαντήσεις...

 

Με αφορμή την ημερίδα που  διοργανώνει η Περιφέρεια και η ΠΕΔ Θεσσαλίας στις 4/6/2022, στη Συκιά Πετρωτού του Δήμου Αργιθέας (σε πολύ μικρή απόσταση  από το εγκαταλειμμένο ημιτελές φράγμα Συκιάς επί του Άνω Αχελώου και δίπλα από τα εγκαταλειμμένα εργοτάξια των έργων) με θέμα «Βιώσιμη ανάπτυξη υδάτων Πίνδου, Υποδομές, Ανάπτυξη, Περιβάλλον» και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ομιλητές είναι κυβερνητικά στελέχη (με αρμοδιότητα στα θέματα αυτά),  επικεφαλής της αυτοδιοίκησης της Θεσσαλίας, αλλά και έγκριτοι επιστήμονες – μελετητές, διατυπώνω δημόσια ορισμένα ερωτήματα στα οποία νομίζω ότι θα πρέπει δοθούν απαντήσεις από τους συμμετέχοντες, προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες της Θεσσαλίας τόσο για την τύχη των σημαντικών αυτών έργων όσο και γενικότερα για το πως θα αντιμετωπίσει στο μέλλον η Θεσσαλία τις επικείμενες κρίσεις (κλιματική, ενεργειακή, διατροφική) που απειλούν ευθέως την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών της :

 

1.           Η παρουσία στην Ημερίδα του Υφυπουργού κ. Τριαντόπουλου, με αρμοδιότητα στις φυσικές καταστροφές και (άτυπου) συντονιστή των εμπλεκόμενων στην υπόθεση των έργων Αχελώου, καθώς  και η συμμετοχή ειδικού ομιλητή για τους κινδύνους από πλημμυρικά φαινόμενα στον Αχελώο,  θέτουν επί τάπητος το μεγάλο αυτό θέμα που έντονα και συστηματικά ανέδειξαν τα τελευταία χρόνια οι φορείς της Θεσσαλίας και η ΕΔΥΘΕ, χωρίς όμως μέχρι σήμερα ΚΑΜΜΙΑ από τις δυο τουλάχιστον τελευταίες κυβερνήσεις (Τσίπρα και Μητσοτάκη) να έχει υπάρξει η παραμικρή αντίδραση η έστω κάποια  υπεύθυνη ενημέρωση των πολιτών.

Το ερώτημα είναι εάν η κυβέρνηση  είναι έτοιμη να υπερβεί την επί τρία έτη καταστροφική της αδράνεια στην υπόθεση αυτή, εάν ισχύουν οι παλαιότερες δηλώσεις του κ. πρωθυπουργού και της ΝΔ για ολοκλήρωση και λειτουργία των έργων και, τέλος, πως θα χειριστεί στο εξής τα ημιτελή έργα στον Αχελώο.

2.           Η παρουσία του Υφυπουργού κ. Αμυρά, αρμόδιου για το περιβάλλον, οδηγεί  στο ερώτημα εάν γνωρίζει τα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα στο οικοσύστημα του Αχελώου (ο οποίος εδώ και χρόνια παραμένει «μπαζωμένος» από τα υφιστάμενα προ φράγματα του ημιτελούς και εγκαταλειμμένου έργου του φράγματος στη Συκιά) και τι μέτρα προτίθεται να λάβει.

Επίσης ποια είναι η θέση του για τα άλλα δυο μείζονα περιβαλλοντικά προβλήματα της Θεσσαλίας, αφενός για τα καταστρεφόμενα οικοσυστήματα του Πηνειού και των παραπόταμων  του καθώς και την προστασία και αποκατάσταση των υπό κατάρρευση υπόγειων υδροφορέων, δεδομένου ότι τρία χρόνια τώρα, ουδεμία πρωτοβουλία υπήρξε για υλοποίηση των μέτρων που προβλέπονται για αυτά στο ισχύον σχέδιο διαχείρισης υδάτων του ΥΔ Θεσσαλίας (ΣΔΛΑΠ, 2017).

3.           Για τον πρόεδρο της ΠΕΔ/Θεσσαλίας κ. Νασιακόπουλο τίθεται το ερώτημα εάν ανελήφθη κάποια πρωτοβουλία για συζήτηση του υδατικού προβλήματος στη Βουλή (με βάση και τις προσωπικές του δεσμεύσεις κατά την ημερίδα του εφετινού Φεβρουάριου στη Λάρισα ότι "το υδατικό της Θεσσαλίας θα το πάμε σε υψηλότερα κλιμάκια") και εάν υπήρξε κάποια ανταπόκριση από το προεδρείο της Βουλής και, κυρίως, από την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό.

4.     Για τον εκπρόσωπο της ΔΕΗ, που επίσης θα ομιλήσει κατά την εκδήλωση, υπάρχουν  τρία εξίσου κρίσιμα ερωτήματα :

α) Εάν προτίθεται ή εάν έχει προταθεί στην ΔΕΗ να εμπλακεί στο υπό κατασκευή ΥΗΕ Συκιάς και να συμβάλλει στην οριστικοποίηση των τεχνικών χαρακτηριστικών του έργου (το οποίο ως  γνωστόν, ανήκει στο υπουργείο Υποδομών),

β) Ομοίως, εάν ο ταμιευτήρας  Συκιάς θα αξιοποιηθεί για παραγωγή επιπλέον ενέργειας ΚΑΙ προς την πλευρά του Μουζακίου (σύστημα άντλησης - ταμίευσης) και

γ) Εάν η ΔΕΗ έχει προτείνει ή εάν βρίσκεται σε συνεννόηση με την κυβέρνηση για τον προσδιορισμό (με νομοθετική ρύθμιση στη Βουλή), των αποζημιώσεων των κατοίκων Μεσοχώρας, κάτι που ουσιαστικά αποτελεί το πιο σημαντικό (στην πράξη το μοναδικό) εμπόδιο για την ταχεία και ασφαλή πορεία στην γνωστή υπόθεση του ομώνυμου υδροηλεκτρικού έργου. 

Λάρισα 2 Ιουνίου 2022

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

 

Σκέψεις για τα φράγματα Λογγά και Ληθαίου - Του Φάνη Γέμτου*

 

Συνεχίζοντας τη διαδρομή προς το Φράγμα Λογγά που είναι στον Νομό Τρικάλων συναντήσαμε και άλλους μικρούς ταμιευτήρες. 

Ένας φαίνεται από ψηλά στη φωτογραφία. Σημειώνω ότι μελέτη της δεκαετίας του 1980 είχε προσδιορίσει 50 θέσεις στην περιοχή Ελασσόνας για δημιουργία μικρών τοπικών ταμιευτήρων.

Φράγμα Λογγά

Το φράγμα Λογγά και η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε έχει όγκο 350.000 κ.μ. νερού περίπου. Χρησιμοποιείται για άρδευση γύρω καλλιεργειών, ενώ είναι μια πολύ όμορφη περιοχή για αναψυχή. Μια ξύλινη κατασκευή που υποθέτω έγινε γι’ αυτόν τον σκοπό είναι εγκαταλελειμμένη και σε αποσύνθεση (φωτογραφία).

Το κόστος κατασκευής του έφτασε τα 1.850 εκατομμύρια δραχμές ή περίπου 5 εκατομμύρια ευρώ ή περίπου 14 ευρώ/κ.μ. νερού που αποθηκεύει. Αυτό δίνει μια σαφή εικόνα του υψηλού κόστους των μικρών ταμιευτήρων που τόσο συχνά προβάλλουν οι διάφοροι «οικολόγοι» αντί για τα μεγάλα «φαραωνικά», όπως τα αποκαλούν, φράγματα και ταμιευτήρες που το κόστος τους είναι κοντά στο 1 ευρώ/κ.μ. νερού που αποθηκεύουν.

Φράγμα Ληθαίου

Η πορεία μάς οδήγησε στο φράγμα Ληθαίου, στον Νομό Τρικάλων. 

Ένα φράγμα με μεγάλη ιστορία, καθώς ξεκίνησε και σταμάτησε πολλές φορές στο παρελθόν. Στην πρώτη εικόνα φαίνεται το φράγμα από μακριά. Φαίνεται το ήδη κατασκευασμένο τμήμα μήκους 260 μ., από «σκληρό επίχωμα», δηλαδή επίχωμα από αμμοχαλικώδη υλικά αναμεμειγμένα με τσιμέντο, ενώ το άλλο, μήκους 266 μ., είναι υπό κατασκευή από γαιώδη υλικά και αργιλικό πυρήνα με επικάλυψη με πέτρες για προστασία του πυρήνα. Στη δεύτερη εικόνα φαίνεται ο όγκος της Θεόπετρας, όπου και το ομώνυμο σπήλαιο. 

Στην τρίτη εικόνα φαίνεται η επίστρωση και συμπύκνωση του αργιλικού πυρήνα του κατασκεπαζόμενου φράγματος, ενώ στην τέταρτη φαίνεται η επίστρωση με πέτρες της εξωτερικής επιφάνειας. Η χωρητικότητα του ταμιευτήρα είναι περίπου 3 εκατομμύρια κ.μ. και μόνο το τελευταίο τμήμα του έργου που ανακοίνωσε ο Περιφερειάρχης για να τελειώσει έχει προϋπολογισμό κοντά στα 2.000.000 ευρώ. Η Περιφέρεια προκήρυξε και τη δημιουργία δικτύου κλειστών αγωγών διανομής του νερού για την άρδευση των καλλιεργειών από το νερό του ταμιευτήρα. Το συνολικό κόστος του έργου μέχρι τη λειτουργία του φαίνεται να φτάνει τα 15.000.000 ευρώ, δηλαδή κοντά στα 5 ευρώ/κ.μ. νερού που αποθηκεύει. Φαίνεται ότι το φράγμα θα τελειώσει και είναι μια μικρή προσθήκη στις δυνατότητες αποθήκευσης νερού στη Θεσσαλία.

Από την επίσκεψη προέκυψαν μια σειρά από σκέψεις που θέλω να εκφράσω.

Αρχικά η κατάρα του ελληνικού δημοσίου να ξεκινά έργα, να ξοδεύει χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων και να τα αφήνει ημιτελή.

Όλη η χώρα είναι γεμάτη από κουφάρια τέτοιων έργων που βρίσκονται εγκαταλελειμμένα, γιατί κάποιος τα ξεκίνησε συνήθως με πελατειακά κριτήρια και ο επόμενος στη διοίκηση τα σταμάτησε για να ξεκινήσει κάποια άλλα, δυστυχώς με τα ίδια κριτήρια και αποτελέσματα.

Στο θέμα των ταμιευτήρων είναι προφανές ότι το πρόβλημα αρχίζει από την αδυναμία της Πολιτείας να οργανώσει μια αξιολόγηση και κατάταξη προτεραιότητας των απαραίτητων έργων ταμίευσης νερού με βάση μια ανάλυση του κόστους και της ωφέλειας από το κάθε ένα.

Αυτό δημιουργεί προβλήματα, καθώς ο κάθε πολιτικός με δικά του κριτήρια (συνήθως συλλογής ψήφων) προτάσσει έργα που δεν πληρούν τα σωστά κριτήρια. Είναι προφανές ότι πρέπει να προηγηθούν οι μεγάλοι ταμιευτήρες που έχουν ένα κόστος κοντά στο 1 ευρώ/κ.μ. νερού, που αποθηκεύουν μεγάλους όγκους νερού για περιόδους ξηρασίας, ενώ μπορούν να παράγουν και φθηνή και καθαρή υδροηλεκτρική ενέργεια.

Το Φράγμα στη Σκοπιά εκτιμάται ότι θα κοστίσει 100.000.000 ευρώ με χωρητικότητα 60.000.000 κ.μ., δηλαδή 1,6 ευρώ/κ.μ.

Η ωφέλεια για τον κάμπο των Φαρσάλων ιδιαίτερα μεγάλη, καθώς οι γεωτρήσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα γίνονται όλο και βαθύτερες και στερεύουν, ενώ τα Φάρσαλα πίνουν εμφιαλωμένο νερό. Το φράγμα της Συκιάς εκτιμάται ότι θα κοστίσει 500.000.000 ευρώ για χωρητικότητα περίπου 500.000.000 κ.μ. νερού (δεν είναι ακόμη σήμερα ξεκάθαρο ποιος θα είναι ο όγκος του, γιατί δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη το έργο). Η ωφέλεια για τη Θεσσαλία τεράστια, καθώς θα εξασφαλίσει φθηνό, καλής ποιότητας, επιφανειακό αρδευτικό νερό και θα αντικαταστήσει τη συνεχή άντληση νερού από τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, που εξαντλούνται, με πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος.

Η Θεσσαλία από την πλευρά εκτέλεσης έργων υποδομής για τη διαχείριση νερού είναι απόλυτα αδικημένη.

Με δύο ουσιαστικά ταμιευτήρες στις ορεινές περιοχές (Ταμιευτήρες Πλαστήρα και Σμοκόβου) και έναν μεγάλο ταμιευτήρα στην πεδιάδα (στη θέση της Λίμνης Κάρλας) και πολλούς μικρούς στα ορεινά ή στη πεδιάδα έχει αφεθεί να καλύπτει της υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες με άντληση υπόγειων υδάτων.

Το κόστος άντλησης είναι ιδιαίτερα υψηλό, με τις σημερινές τιμές ενέργειας απαγορευτικό. Η αύξηση του κόστους παραγωγής (ενέργεια, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, αλλά και εξοπλισμού που θα ακολουθήσει) οδηγεί τους αγρότες να μειώσουν τις αρδευόμενες καλλιέργειές τους και να μειώσουν τις εισροές, προφανώς μειώνοντας την παραγωγή σε μια περίοδο που λόγω το πολέμου στην Ουκρανία πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την αυξήσουμε.

Πέρα από τις επιδοτήσεις που μοιράζει η Κυβέρνηση και υπερθεματίζει για περισσότερες η Αντιπολίτευση, η διαχείριση του νερού είναι κρίσιμη και πρέπει άμεσα το πολιτικό σύστημα της χώρας να ασχοληθεί σοβαρά και να δρομολογήσει λύσεις με ορθολογισμό και όχι με πελατειακά κριτήρια.

Υ.Γ.: Μαθαίνω ότι ο βουλευτής Λάρισας κ. Κόκκαλης έκανε ερώτηση προς την Κυβέρνηση σχετικά με την τύχη του φράγματος Αγιονερίου. Ευχάριστο, μετά την αδράνεια των τελευταίων σχεδόν οκτώ ετών, κάποιος πολιτικός που θα μπορούσε να έχει προωθήσει το έργο στη θητεία του στην Κυβέρνηση να πιέζει τους σημερινούς Υπουργούς.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb