Στο προηγούμενο σημείωμα αναφέρθηκα σε μια μηχανή για ακατεργασία. Σε επόμενο σημείωμα θα αναφερθώ σε στοιχεία χρήσης και κόστους. Ένα από τα πλεονεκτήματά της είναι η μειωμένη αναμόχλευση του εδάφους που μειώνει την αποδόμηση της οργανικής ουσίας του εδάφους και την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα που είναι ένα από τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή.
Όλοι γνωρίζουμε πλέον ότι η κλιματική κρίση είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών
δράσεων που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου (ΑτΘ), που είναι το διοξείδιο του
άνθρακα, το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου. Τα αέρια αυτά εγκλωβίζουν την
ηλιακή ακτινοβολία και προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Να
ξεκαθαρίσουμε ότι χάρη στο φαινόμενο του θερμοκηπίου ο πλανήτης διατηρεί τις
θερμοκρασίες που κάνουν δυνατή την επιβίωσή μας. Το πρόβλημα είναι ότι η
κατάσταση ξέφυγε από τα όρια ομαλής λειτουργίας του συστήματος. Το φαινόμενο
άρχισε με τη βιομηχανική επανάσταση και τη χρήση ορυκτών καυσίμων, που αύξησαν
το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Στο ίδιο διάστημα πολλαπλασιάστηκαν τα εκτρεφόμενα ζώα που παράγουν μεθάνιο
(κυρίως μηρυκαστικά), ενώ πολλές διαδικασίες, όπως οι μηχανές εσωτερικής
καύσης, αλλά και τα αζωτούχα λιπάσματα που εφαρμόζουμε σε μεγάλες ποσότητες
παράγουν οξείδια του αζώτου. Μέχρι σήμερα τα ΑτΘ έχουν αυξηθεί σημαντικά και
εκτιμάται ότι η θερμοκρασία έχει ήδη ανεβεί κατά 1,1οC από τα επίπεδα πριν από
τη βιομηχανική επανάσταση.
Στη διάσκεψη του Παρισιού πριν λίγα χρόνια συμφωνήθηκε να μειωθούν οι
εκπομπές ΑτΘ σε επίπεδα που δεν θα επιτρέψουν τη θερμοκρασία να ανεβεί
περισσότερο από 1,5οC ή το πολύ 2οC.
Με βάση μοντέλα πρόβλεψης καθορίστηκαν τα όρια εκπομπών για να αποτρέψουμε
μεγαλύτερη αύξηση. Η συμφωνία επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη διάσκεψη στη
Σκωτία. Για να επιτευχθεί ο περιορισμός της ανόδου της θερμοκρασίας, πρέπει να
μειώσουμε τις εκπομπές ΑτΘ και μέχρι το 2050 να πετύχουμε μηδενικές εκπομπές.
Τι σημαίνει μηδενικές εκπομπές ; Ουσιαστικά δεν σημαίνει να σταματήσουμε να
παράγουμε ΑτΘ, αλλά όσα παράγουμε να μπορούμε να τα αφαιρέσουμε από την
ατμόσφαιρα με κάποια μέθοδο. Επομένως ένα μέρος της επιτυχίας του στόχου θα
προέλθει από τη μείωση των εκπομπών, π.χ. παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από
ΑΠΕ, χρήση του παραγόμενου ηλεκτρισμού για τις μεταφορές ή για παραγωγή
υδρογόνου, μόνωση κτιρίων για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, ανάπτυξη μιας
κυκλικής οικονομίας που αξιοποιεί όλα τα υπολείμματα δράσεών μας κ.λπ. Ένα
μέρος θα προέλθει από μεθόδους αφαίρεσης αερίων του Θερμοκηπίου από την
ατμόσφαιρα και είτε αποθήκευσης, είτε χρήσης για παραγωγή χρήσιμων υλικών.
Ερευνώνται διάφορες ιδέες για την αφαίρεση αυτή. Μία από αυτές αφορά την
ευρύτερη διαχείριση των χρήσεων γης, δηλαδή τα δάση, τη διαχείριση εδαφών με
τύρφη, τη διαχείριση υγροτόπων και την καλλιέργεια εδαφών.
Σε μια μελέτη που έκανε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ σε συνεργασία με τη
McKinsley προτείνουν «φυσικές λύσεις για το κλίμα» (Natural Climate Solutions
(NCS)). Τι είναι αυτές ; Είναι μέθοδοι διαχείρισης και χρήσεων γης με
συντήρηση, αποκατάσταση και γενικότερα μεθόδους που από τη μία πλευρά αυξάνουν
την αποθήκευση άνθρακα, είτε σε μορφή βλάστησης, είτε στο έδαφος ως οργανική
ουσία και από την άλλη αποφεύγουν ή μειώνουν τις εκπομπές ΑτΘ. Η μελέτη τονίζει
ότι οι χρήσεις γης συμβάλλουν στο 1/4 των εκπομπών ΑτΘ ενώ μπορούν να
συμβάλλουν με την αποθήκευση άνθρακα στο 1/3 της απαιτούμενης ποσότητας μέχρι
το 2030 ώστε να μην αυξηθεί η θερμοκρασία πάνω από 1,5 ή το πολύ 2οC. Εκτιμούν
ότι για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές κατά 23
δισ. τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα κάθε έτος από το επίπεδο του
2019. Από αυτά τα 6,7 δισ. εκτιμάται ότι μπορούν να επιτευχθούν από φυσικές
διεργασίες. Όπως δείχνει το διάγραμμα (με πράσινο χρώμα παριστάνονται μειώσεις
ή ενσωματώσεις σε δάση, με μπλε σε υγροτόπους και με κόκκινο στη γεωργία) 3,6
δισ. θα προέλθουν από την αποτροπή καταστροφής δασών (βλέπε Αμαζόνιος,
περιορισμός πυρκαγιών), 1 δισ. από αναδασώσεις (εκτός από τη βλάστηση
υπολογίζεται και η δημιουργία στρώματος οργανικού υλικού στο έδαφος από τα
φύλλα κ.λπ.), 1,3 δισ. από διαχείριση υγροτόπων, τα 0,8 δισ. από τη γεωργία,
0,5, από καλλιέργειες φυτοκάλυψης και 0,3 δισ. από φύτευση δέντρων (οπωροφόρων
ή άλλων).
Όπως φαίνεται οι εκτιμήσεις της μελέτης δεν περιλαμβάνουν ενσωμάτωση του
άνθρακα στο έδαφος, αλλά αναφέρεται κυρίως στην ενσωμάτωση στη βλάστηση. Σε
κάθε περίπτωση οι αγρότες μπορούν να επωφεληθούν, καθώς θα χρησιμοποιούν
καλλιέργειες φυτοκάλυψης είτε θα φυτέψουν δέντρα (οπωροφόρα ή μη), που όπως θα
αναπτύσσονται θα ενσωματώνουν άνθρακα. Οι ποσότητες αυτές θα πρέπει να
πιστοποιηθούν και να πιστωθούν στον αγρότη.
Στη συνέχεια μπορούν να πωληθούν σε εταιρείες που θέλουν να μειώσουν τις
εκπομπές ΑτΘ και να πληρωθούν. Η όλη ιδέα δημιουργεί ένα παγκόσμιο πλαίσιο
ενσωμάτωσης άνθρακα με φυσικές διεργασίες που ήδη έχει αρχίσει να εφαρμόζεται
με αναδασώσεις σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Παράλληλα υπάρχουν προσπάθειες
για περιορισμό της καταστροφής δασών.
Αλλά σε πολλές περιοχές υπάρχουν προγράμματα ενσωμάτωσης άνθρακα στο έδαφος
με έναν συνδυασμό μειωμένης διατάραξης του εδάφους, χρήση καλλιεργειών
φυτοκάλυψης, ανακύκλωση οργανικών υλικών, αλλά σε αυτά θα αναφερθώ σε επόμενα
σημειώματα.
*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :
- Από την σελίδα μας στο fb
- Από την ομάδα μας στο fb