Εφιαλτικές προβλέψεις για λειψυδρία και πυρκαγιές

 

Τριπλό «χτύπημα» στην Ελλάδα επιφυλάσσει η κλιματική αλλαγή για το επόμενο καλοκαίρι. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας κ. Χρήστος Ζερεφός, ο παρατεταμένα καλός καιρός – παρά την πρόσφατη κακοκαιρία – προμηνύει λειψυδρία, αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιών κατά τους θερινούς μήνες αλλά και μειωμένη αγροτική παραγωγή.

Με τον μισό χειμώνα να έχει ήδη χαθεί, ακόμη κι αν ο υπόλοιπος συνεχιστεί με κρύα και χιονιάδες, η ζημιά έχει γίνει. «Ο καιρός στην Ελλάδα ήταν καλός αλλά άνομβρος, κυρίως στην Ανατολική Ελλάδα, η οποία θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της λειψυδρίας που συνεπάγεται προβλήματα στην αγροτική παραγωγή, αλλά και στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, γεγονός που θα οδηγήσει και στην επιδείνωση της ερημοποίησης στις ηπειρωτικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Ελλάδας, δηλαδή από τον κάμπο της Λάρισας έως την κοιλάδα της Αργολίδος και της Μάνης, αλλά και σε νησιά του Αιγαίου» επισημαίνει ο ακαδημαϊκός. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, η χαμηλή σχετική υγρασία της επιφάνειας του εδάφους θα ενισχύσει τον κίνδυνο των δασικών πυρκαγιών.

Μπερδεμένη η φύση

Ετσι, ο ασυνήθιστα θερμός καιρός, τον οποίο καλοδέχθηκε όλη η Ευρώπη καθώς περιόρισε την ενεργειακή ζήτηση και οδήγησε σε πτώση τις τιμές αερίου και ηλεκτρισμού, ανακουφίζοντας τους καταναλωτές, προκαλεί παράλληλα τεράστια διαταραχή στα οικοσυστήματα, όπως τονίζει ο κ. Ζερεφός. «Η φύση δεν μπορεί να ξεχωρίσει εάν είναι φθινόπωρο ή άνοιξη. Ανάλογα με την εξέλιξη του χειμώνα που απομένει, μπορεί να αναπληρωθεί ένα μικρό μέρος από τις αναγκαίες χιονοπτώσεις και βροχοπτώσεις, αλλά οι συνέπειες στην αγροτική παραγωγή θα έχουν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Η ζημιά έχει γίνει» σημειώνει ο κ. Ζερεφός, επισημαίνοντας ότι οι χειμώνες τα τελευταία χρόνια είναι από τους θερμότερους που έχουν ποτέ καταγραφεί, με τις επιπτώσεις της διαταραχής του κλιματικού συστήματος του πλανήτη να αποτυπώνονται ήδη στην περιοχή μας.

Από την τελευταία αστάθεια τού εδώ και δεκαετίες διαταραγμένου κλίματος έχουν ήδη διαφανεί ορισμένες βραχυπρόθεσμες συνέπειες στην αγροτική παραγωγή. Αγρότες από κάθε σημείο της χώρας καταγράφουν πρωτοφανή φαινόμενα. Στις ελαιοκαλλιέργειες, σε Δυτική Ελλάδα, Μεσσηνία, Ηλεία και αλλού, προέκυψαν αυξημένα προβλήματα με τον δάκο, αλλά και με έναν μύκητα (γλοιοσπόριο) που ευνοήθηκαν από τις υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες του τελευταίου ενάμιση μήνα. Οι ελιές που προσβάλλονται πέφτουν πρόωρα από τα δέντρα μειώνοντας την απόδοση της συγκομιδής, ενώ παράγουν ελαιόλαδο χαμηλής ποιότητας, με υψηλό βαθμό οξύτητας. Ετσι διαφαίνεται μείωση της διαθεσιμότητας για ποιοτικό ελαιόλαδο, αλλά και οικονομική καταστροφή των παραγωγών.

Επιδρομές τρωκτικών

Επίσης, στη Θεσσαλία (με επίκεντρο τους δήμους της Περιφέρειας Λαρίσης) και στη Στερεά Ελλάδα καταγράφονται επιδρομές τρωκτικών σε σιτηρά και ψυχανθή (τριφύλλι κ.λπ.), αλλά και εντόμων τα οποία ευνοήθηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες. Η παρατεταμένη καλοκαιρία ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις και στη Βόρεια Ελλάδα σε δενδροκαλλιέργειες (ροδακινιές, αχλαδιές, μηλιές κ.ά.) καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες βοηθούν στην καρποφορία και στην απόδοση των δένδρων καθώς και σε αμπέλια. Στην Κρήτη οι αμυγδαλιές έχουν ανθίσει ή είναι έτοιμοι οι οφθαλμοί να ανοίξουν, το ίδιο και οι ελιές, γεγονός που ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα και στις παραγωγές της επόμενης χρονιάς.

Οι επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή μάλιστα από την αποσταθεροποίηση του κλίματος θα συνεχιστούν εάν δεν ληφθούν συνολικά μέτρα ανάσχεσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό, πρώην πρύτανη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Ανδρέα Ι. Καραμάνο, τη φυτική παραγωγή της Ανατολικής Μεσογείου έως τα μέσα του αιώνα θα επηρεάσουν η μείωση στο ετήσιο ύψος βροχής καθώς και η αύξηση μιας σειράς παραμέτρων όπως της θερμοκρασίας του αέρα, των απωλειών νερού λόγω εξάτμισης και διαπνοής, της συγκέντρωσης CO2 (διοξειδίου του άνθρακα), της συχνότητας ακραίων φαινομένων, της ερημοποίησης των εδαφών.

Η μελέτη κα οι προβλέψεις της

Τα φαινόμενα που πλέον είναι ορατά και επηρεάζουν την οικονομία της χώρας μας είχαν προβλεφθεί προ δεκαετίας από τη μελέτη της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), η οποία όπως υπογραμμίζει ο κ. Καραμάνος, επικαιροποιείται και θα είναι έτοιμη την επόμενη χρονιά.

Σύμφωνα με τη μελέτη της ΤτΕ, οι αυξήσεις της μέσης ημερήσιας θερμοκρασίας του αέρα (μέγιστης και ελάχιστης) θα φτάσουν τη δεκαετία 2041-2050 (σε σύγκριση με την περίοδο 1981-2000) τους 2 βαθμούς Κελσίου, μία εκτίμηση συντηρητική, αφού νεότερα στοιχεία την ανεβάζουν στους 2,5 βαθμούς. Η μέση ετήσια βροχόπτωση αναμένεται να μειωθεί κατά 15% και η εξάτμιση να αυξηθεί κατά 8%-10%. Η συχνότητα εμφάνισης ακραίων φαινομένων (πλημμυρών, ξηρασιών, θερμικών επεισοδίων) εκτιμάται ότι θα αυξηθεί.

• 5%-10% θα μειωθούν οι βροχοπτώσεις στην Ελλάδα έως το 2050, σύμφωνα με την έκθεση του 2011 από την ΤτΕ. Μάλιστα αναμένεται περαιτέρω μείωση ως το τέλος του αιώνα.
• 8-15 λιγότερες ημέρες βροχής ανά έτος έως το 2050 και από 10 έως και 25 λιγότερες ημέρες βροχής έως το 2100 προβλέπει η ίδια μελέτη.
• 40% της ελληνικής επικράτειας, ιδίως στα ανατολικά και νότια τμήματα, κινδυνεύει έως το 2100 να ερημοποιηθεί, ως αποτέλεσμα των μειωμένων βροχοπτώσεων και των αυξημένων θερμοκρασιών.

Ερημοποίηση και απώλεια καλλιεργήσιμων γαιών

Η αλλαγή του κλίματος δεν αναμένεται να επηρεάσει μόνο τις αποδόσεις των καλλιεργειών, αλλά όπως τονίζει στο «Βήμα» ο Ανδρέας Καραμάνος, θα δράσει αρνητικά στους εδαφικούς πόρους αυξάνοντας τις πιθανότητες ερημοποίησης και ουσιαστικής απώλειας καλλιεργήσιμων γαιών λόγω αυξημένης διάβρωσης και αλάτωσης. «Από πρόσφατη μελέτη που ολοκληρώσαμε για την περιφέρεια της Θεσσαλίας προέκυψε ότι έως το 2050 περίπου το 24% των εδαφών σε λοφώδεις περιοχές θα καταστεί ακατάλληλο για καλλιέργεια λόγω διάβρωσης και το 7% λόγω αλάτωσης. Η απώλεια εδάφους θα έχει αναπόφευκτα αρνητικό αντίκτυπο στη συνολική γεωργική παραγωγή» υπογραμμίζει ο κ. Καραμάνος.

Πάντως, επισημαίνει και μια θετική παράμετρο. «Απέναντι στις αρνητικές επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή που θα επιφέρουν αυτές οι μεταβολές, η αναμενόμενη αύξηση στη συγκέντρωση του CO2 αποτελεί ίσως το μοναδικό παρήγορο σημείο, αφού υπολογίζεται ότι θα έχει θετική επίδραση στις αποδόσεις και αναμένεται να ισοσκελίσει έως έναν ορισμένο βαθμό τις δυσμενείς επιδράσεις σε ορισμένες κατηγορίες καλλιεργειών» αναφέρει.

Παράλληλα, από τη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος εκτιμάται ότι έως το 2050 οι επιδράσεις της αλλαγής του κλίματος στη φυτική παραγωγή θα διαφέρουν ανάλογα με το τοπικό κλίμα και το είδος της καλλιέργειας. «Με οικονομικούς όρους, η ετήσια επίπτωση της μείωσης της φυτικής παραγωγής στο ΑΕΠ υπολογίζεται από -0,72% έως -0,97%» σημειώνει ο κ. Καραμάνος.

Τέλος, έχει υπολογισθεί ότι η εφαρμογή μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα (δημιουργία νέων ανεκτικών ποικιλιών, εισαγωγή εναλλακτικών καλλιεργητικών τεχνικών, αειφορική διαχείριση φυσικών πόρων κ.ά.), παρά το γεγονός ότι συνεπάγεται κόστος, θα μειώσει το ύψος της ζημιάς από την αλλαγή του κλίματος κατά 123 δισ. ευρώ σωρευτικά έως το 2100.

ΠΗΓΗ : ΤΟ ΒΗΜΑ (Τράτσα Μάχη)

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb

Το «περιβάλλον» στοιχείο διεκδίκησης δράσεων - έργων και όχι εργαλείο εξυπηρέτησης ιδεοληψιών και συμφερόντων - (Κώστας Γκούμας - Τάσος Μπαρμπούτης)*

 

Η στασιμότητα που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στο μείζον (για την Θεσσαλία) υδατικό πρόβλημα και οι σοβαρές επιπτώσεις στο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, αποτελούν αντικείμενο πολλών από τις διεκδικήσεις της Επιτροπής Διεκδίκησης επίλυσης Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ).

Για να γίνει όμως ευρύτερα αντιληπτό ποιες είναι αυτές οι επιπτώσεις, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα  ειδικότερα και να περιγράψουμε τι ακριβώς συμβαίνει στη Θεσσαλία, που οφείλεται η δημιουργία των προβλημάτων αυτών, ποιος ο ρόλος των οικολογικών οργανώσεων και ποιες είναι οι προσδοκίες  από τα κόμματα εξουσίας για την επίλυσή τους.

 

Α. Τι συμβαίνει στη Θεσσαλία

Είναι κοινά αποδεκτό πως η κατάσταση στα οικοσυστήματα που συνδέονται με τα νερά (ποταμοί, λίμνες, υπόγειοι υδροφορείς) είναι σε γενικές γραμμές δραματική, κάτι που πιστοποιείται και από τις Υπουργικές Αποφάσεις με τις οποίες οι τρεις (τουλάχιστον) τελευταίες κυβερνήσεις (Σαμαρά, Τσίπρα, Μητσοτάκη) [στα πλαίσια της οδηγίας 2000/60 της ΕΕ για τα νερά] έχουν εγκρίνει  η/και εφαρμόζουν τα  αντίστοιχα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ).

Από τις αποφάσεις αυτές προκύπτει πως τα περιβαλλοντικά προβλήματα δημιουργούνται από την υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση των υδάτων (κυρίως στην γεωργία) υπερβαίνοντας τα όρια των υδάτινων οικοσυστημάτων, από την σημαντική υστέρηση στην  ανάπτυξη των αναγκαίων έργων εξοικονόμησης (κυρίως στην μεταφορά / διανομή του νερού), από την  αργή ανάπτυξη σύγχρονων αρδευτικών δικτύων, από την έλλειψη πρόσθετων έργων  ταμίευσης νερού, και όλα αυτά σε συνδυασμό με την κακή και αναποτελεσματική διαχείριση  που ασκείται στον τομέα των υδάτων.

Στις συνθήκες που περιγράψαμε τα ελλείμματα νερού πολλαπλασιάζονται, η κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται και οι κίνδυνοι κατάρρευσης των οικοσυστημάτων  αυξάνονται.

Συνοπτικά, στη Θεσσαλία έχει συσσωρευθεί ένα τεράστιο φορτίο άλυτων προβλημάτων και εκκρεμοτήτων (σε πολιτικές  και σε έργα) που είναι πλέον αδύνατο να αγνοείται από τις κυβερνήσεις και τους αρμοδίους.

[Σημειώνεται πως έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα  εμφανίζονται ΚΑΙ για τις δυο λεκάνες απορροής (ΛΑΠ)  που αφορούν στη Θεσσαλία, δηλαδή στην ΛΑΠ Αχελώου στη Δυτική Θεσσαλία και στην ΛΑΠ Πηνειού στο Κεντρικό / Ανατολικό τμήμα της, με  διαφορετικά όμως χαρακτηριστικά στην κάθε περιοχή].

Β. Το περιβάλλον, το ΣτΕ και οι πρακτικές κάποιων «οικολόγων»

Το βέβαιο είναι πως σε σημαντικές επιλογές για έργα  υδάτων στη Θεσσαλία  το «περιβάλλον» χρησιμοποιήθηκε αρκετές φορές  ως εργαλείο πολιτικής και όχι ως αντικείμενο εντοπισμού και αντιμετώπισης των πραγματικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στα διάφορα έργα.

Τυπική εφαρμογή αυτής της λογικής είναι η υπόθεση των έργων Αχελώου.

Τις ημέρες αυτές συμπληρώνονται εννέα (9) χρόνια από την βασική απόφαση του ΣτΕ (αριθμός 26, Ιανουάριος 2014), η οποία ακύρωσε τις σχετικές διοικητικές αποφάσεις με βάση τις οποίες έως το 2010 εκτελούνταν τα έργα «εκτροπής Αχελώου» [ο ταμιευτήρας Συκιάς και η σήραγγα μεταφοράς του νερού προς Μουζάκι].

Οι προσφυγές που οδήγησαν στην απόφαση αυτή του Δικαστηρίου είχαν υποβληθεί από το 2006 (!!) και στηρίχθηκαν κυρίως σε   περιβαλλοντικές αιτιάσεις.

Εξάλλου οι προσφυγές αυτές ήταν ήδη γνωστό ότι θα τύγχαναν ευνοϊκής υποδοχής από αρκετούς δικαστές του ΣτΕ που, σχεδόν ανοικτά, είχαν ταχθεί από την δεκαετία 80 κατά των έργων και είχαν και παλαιοτέρα παρεμβάλλει με τις αποφάσεις τους εμπόδια σε  επιλογές πολλών διαφορετικών κυβερνήσεων [σημ. : για τον ρόλο των δικαστών θα αναφερθούμε σε επόμενο σημείωμα μας].

Ανάμεσα σε εκείνους  που υπέβαλαν τις σχετικές προσφυγές, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξαν και  τρεις «οικολογικές» οργανώσεις και συγκεκριμένα :

α) Παγκόσμιο Ταμείο για τη φύση - WWF Ελλάς, β) Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και γ) Ελληνική Εταιρεία για την προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής κληρονομιάς.

Όλες ζητούσαν από κοινού την ακύρωση των έργων εκτροπής, ώστε να αποφευχθούν (υποτίθεται) οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αφενός στην περιοχή των υπό κατασκευή έργων, αφετέρου στα οικοσυστήματα της Θεσσαλίας από την εντατική γεωργία.

Όπως προαναφέραμε η προσφυγή τους, με καθυστέρηση οκτώ ετών, έγινε δεκτή  από το Δικαστήριο.

Με την επίτευξη του στόχου τους αυτές οι «ευαίσθητες» για το περιβάλλον της Θεσσαλίας οργανώσεις, που τόσο κόπο και χρήματα ξόδεψαν για το «ιερό» τους σκοπό, θα περίμενε κανείς  πως θα συνέχιζαν την προσπάθεια τους έτσι ώστε οι κίνδυνοι που επικαλέστηκαν στις προσφυγές τους να εξαλειφθούν οριστικά.

Με αυτή τη λογική, όσον αφορά  στα έργα στην ΛΑΠ Αχελώου, θα έπρεπε να απαιτήσουν την ΑΜΕΣΗ καθαίρεση (κατεδάφιση) τους, την διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής του ποταμού που εδώ και πολλά χρόνια έχει διακοπεί (με ανυπολόγιστες οικολογικές επιπτώσεις) και τέλος την αποκατάσταση του τοπίου που παραμένει για 12 χρόνια «πληγωμένο» από  σκυροδέματα, από χωματισμούς και κάθε είδους «μπάζα» στα εγκαταλειμμένα  έργα.

Και επειδή η «ευαισθησία» τους (λογικά) επεκτείνεται και στην ασφάλεια των ανθρώπων της περιοχής, θα έπρεπε να εγκαλούν τις κυβερνήσεις που τόσο ανεύθυνα έχουν εγκαταλείψει στην τύχη τους τα ημιτελή έργα, παραγνωρίζοντας τους κινδύνους από τυχόν καταρρεύσεις, κάτι που οι ειδικοί έχουν από χρόνια επισημάνει.

Ανάλογη δραστηριοποίηση  τους θα περίμενε κανείς και στα οξυμένα περιβαλλοντικά προβλήματα της ΛΑΠ Πηνειού.

Για παράδειγμα θα ήταν λογικό να επισκεφθούν την Θεσσαλία, να συνομιλήσουν με τους αγρότες και τις τοπικές οργανώσεις, να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στον δραστικό περιορισμό των καταστροφικών υπεραντλήσεων (κατάργηση αντίστοιχων γεωτρήσεων), στην (επίσης δραστική) μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων και των υδροβόρων καλλιεργειών, στην ανάκαμψη των υπόγειων οικοσυστημάτων, στην απαγόρευση αντλήσεων από τον Πηνειό που κάθε καλοκαίρι (και όχι μόνο) «πεθαίνει», στις παρενέργειες της λίμνης Κάρλας (αδυναμία πλήρωσης, μεταφερόμενη ρύπανση, υψηλό κόστος λειτουργίας).

Παράλληλα θα ήταν συμβατό, στον αγώνα τους για  εξάλειψη των καταστροφικών ελλειμμάτων, να πρωτοστατούν στην δημιουργία των ταμιευτήρων και των αντίστοιχων αρδευτικών δικτύων που προβλέπονται στα ΣΔΛΑΠ (Μουζάκι, Πύλη, Ελασσόνα κλπ.)  για τη Θεσσαλία.

Τότε μόνο το όραμα τους για  «οικολογική» γεωργία και «βιώσιμη» λειτουργία των οικοσυστημάτων θα μπορούσε να βρει περιθώρια εφαρμογής.

Τότε μόνο  το «ενδιαφέρον» τους για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της Θεσσαλίας θα μπορούσε να θεωρηθεί ειλικρινές.

Τότε μόνο τα χρήματα που ξόδεψαν για τις προσφυγές τους και τις πανάκριβες επικοινωνιακές τους καμπάνιες θα μπορούσαν να πιάσουν τόπο.

Γ. Μετατόπιση «ενδιαφέροντος» μετά την απόφαση του ΣτΕ

Περιέργως όμως, μετά την «νίκη» τους με την απόφαση του ΣτΕ το 2014, οι οργανώσεις αυτές  ουσιαστικά «αποχωρήσαν» από την υπόθεση Αχελώου και από τη Θεσσαλία, ενώ πλέον εμφανίζονται  προβάλλοντας απλώς την αντίθεση τους για τα έργα εκτροπής, χωρίς όμως κάποια συγκεκριμένη προοπτική η κάποια διεκδίκηση (σαν αυτές που αναφέραμε) για την υλοποίηση ενός οράματος αναβάθμισης του περιβάλλοντος στην περιοχή μας.

Θα έλεγε κανείς πως ο στρατηγικός τους στοίχος ήταν η  διακοπή  εργασιών στα έργα και πως η  στασιμότητα  που ακολούθησε όλα αυτά τα χρόνια τους είναι αρκετή !

Αυτό ακριβώς συμβαίνει !

Οι οργανώσεις αυτές ελάχιστα ενδιαφέρονται για τη Θεσσαλία, για την πορεία του διατροφικού τομέα και της γεωργίας, για την στήριξη των μικρομεσαίων αγροτικών νοικοκυριών που αποτελούν την πλειοψηφία στον κάμπο, για την εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού εισοδήματος και  τις προοπτικές απασχόλησης της νέας γενιάς αγροτών, για τις σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από την (σχεδόν βέβαιη) αποχώρηση ενεργού πληθυσμού από την γεωργία και την μετατροπή της αγροτικής γης σε προνομιακό πεδίο επενδύσεων «πράσινης» ενέργειας (φωτοβολταϊκά).

Οι οργανώσεις αυτές δεν αναμένεται να πιέσουν τις κυβερνήσεις για την δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου Διαχείρισης των Υδάτων και μιας αποτελεσματικής διοίκησης στον τομέα αυτό.

Ακόμη και οι μεγάλες απειλές για την Θεσσαλία από την προϊούσα ερημοποίηση, την ξηρασία, καθώς και η  οικολογική καταστροφή των υπόγειων υδροφορέων  αποτελούν γι’ αυτούς μάλλον ένα θεωρητικό ζήτημα που το προβάλλουν με ευχολόγια, χωρίς ουσιαστικά να απαιτούν την  εφαρμογή ρεαλιστικών μέτρων, την υλοποίηση κρίσιμων έργων ταμίευσης κλπ.

Όλη τους η προσπάθεια εξαντλήθηκε στην επίτευξη ενός τακτικού στόχου εναντίον ενός εμβληματικού για αυτούς έργου, όπως είναι η μεταφορά (εκτροπή) νερού από τον Αχελώο και κατά των αντίστοιχων έργων, συμπεριλαμβανομένου και του Υδροηλεκτρικού έργου Μεσοχώρας που ανέκαθεν ζητούσαν την κατεδάφιση του και το «πάλεψαν» μέχρι τέλους στο ΣτΕ, χωρείς τελικά επιτυχία…..[σημ.: η «οικολογική» τους δράση ως γνωστόν, επεκτείνεται σταθερά και εναντίον των υδροηλεκτρικών έργων, εξυπηρετώντας (αντικειμενικά) ανταγωνιστικά ενεργειακά συμφέροντα, όπως πχ. φυσικό αέριο, φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες].

Δ. Τα κόμματα εξουσίας και τα  οικολογικά τους «εξαρτήματα»

Όλες αυτές οι πρακτικές των οικολόγων αποτελούν  ένα καλό διαβατήριο για την δημιουργία μιας οικολογικής «ταυτότητας» που γενικά ανοίγει δρόμους, είτε σε χρυσοφόρα Ευρωπαϊκά προγράμματα, σε σύμπραξη με μεγάλα ιδιωτικά και τραπεζικά συστήματα, αλλά και σε προνομιακή μεταχείριση των οργανώσεων αυτών από το πολιτικό σύστημα, όπως με την τοποθέτηση στελεχών σε αμειβόμενες κυβερνητικές θέσεις  ή στην διοίκηση «φορέων διαχείρισης» κάθε είδους ή  ακόμη και συμμετοχή κάποιων από τα στελέχη τους σε υπουργικές θέσεις δεδομένου ότι κάτι τέτοιο  ενισχύει το περιβαλλοντικό «προφίλ» της ηγεσίας κάποιων κομμάτων και κυβερνήσεων !

Έτσι αυτή η θαλπωρή στην «αγκαλιά» της εξουσίας και οι προσβάσεις που τους προσφέρει δεν τους επιτρέπει να προβάλλουν «ενοχλητικές» για τις κυβερνήσεις (και όχι μόνο) διεκδικήσεις, όπως για παράδειγμα θα ήταν για τη Θεσσαλία η επώδυνη προσαρμογή της γεωργίας σε πολύ λιγότερα νερά (λόγω μη ενίσχυσης με νερά από τον Αχελώο) και βεβαίως η κατεδάφιση των έργων Αχελώου που πλέον δεν «χρειάζονται» !

Φυσικά θέσεις σαν αυτές   χρειάζονται «κότσια» να τις προβάλλει κάποιος και  - προφανώς - θα έχουν σημαντικό κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος.

Γι’ αυτό όλοι τους έχουν επιλέξει την «πάση θυσία» διατήρηση της καταστροφικής για τη Θεσσαλία (βολικής όμως για τους ίδιους….)  στασιμότητας στα θέματα που προαναφέραμε.

Με απλά λόγια, τα αδιέξοδα των πολιτικών τους επιλογών  τα πληρώνει ο λαός  με την απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ επενδύσεων σε ημιτελή έργα που δεν αξιοποιούνται, αλλά τα πληρώνει και το περιβάλλον στις  δυο θεσσαλικές λεκάνες (ΛΑΠ), στις οποίες, λόγω της απραξίας, η κατάσταση επιδεινώνεται με ταχείς ρυθμούς !

Να λοιπόν γιατί η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης δεν αποτελεί για εμάς κάποια έκπληξη.

Πριν εκλεγεί ο κ. Μητσοτάκης είχε υποσχεθεί ολοκλήρωση των έργων Αχελώου. Έως τον Ιανουάριο του 2020 η ΝΔ ακολουθήσε αυτή τη γραμμή (σύσκεψη υπό τον κ. Γεραπετρίτη / 16 Ιανουάριου, θριαμβευτική τοποθέτηση Κ. Καραμανλή στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ανάπτυξης / 27 Ιανουάριου).

Έκτοτε σιγή, υπεκφυγές, προσχηματικές δηλώσεις (πχ. θα το ξαναδούμε όταν ολοκληρωθούν οι ….μελέτες του ΣΔΛΑΠ !), αμφίσημες δηλώσεις του πρωθυπουργού για «συνταγματικές» δυσκολίες, αποχή από επαφές με φορείς κοκ.

Μια τακτική γνωστή σε εμάς από την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ.

Τελικά πάλι καλά που κατά την τρέχουσα τετραετία, σε συνδυασμό με τις πλημμύρες του Ιανού (2020), προέκυψε για τη Θεσσαλία  η ένταξη δυο σημαντικών  έργων στη Σκοπιά Φαρσάλων και στο ΤΟΕΒ Ταυρωπού στην Καρδίτσα, ενώ όλες οι άλλες υποσχέσεις «ξεχάστηκαν».

Και φυσικά στο διάστημα των δυο συνεχόμενων κυβερνήσεων (2015 -2023) δεν έγινε πράξη ούτε η αυτονόητη υποχρέωση τους  να φέρουν τα θέματα στη Βουλή για ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΕΣ αποφάσεις, ούτε η επανέναρξη των έργων Αχελώου, ούτε η εκπόνηση ενός καθόλα αναγκαίου εφαρμοστικού προγράμματος έργων και δράσεων (master plan), ούτε η ωρίμανση νέων αναγκαίων έργων για την επόμενη κυβερνητική θητεία, ούτε ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου Διαχείρισης Υδάτων, ούτε η ενίσχυση σε προσωπικό και τεχνικά μέσα των σχετικών διοικητικών δομών, προκαλώντας με όλα αυτά την απογοήτευση στον κόσμο και ειδικά στους αγρότες.

Οι επερχόμενες εκλογές θα διεξαχθούν σε μια κρίσιμη φάση για τη Θεσσαλία και το μέλλον της.

Και οι πολίτες, μαζί με τις οργανώσεις τους, οφείλουν να επιβάλλουν το δικό τους στίγμα, «κόντρα» στις πρακτικές των κατ’ επάγγελμα  «ευαίσθητων» και στην υποκρισία κάποιων πολιτικών, που με τόση ευκολία δίνουν τις υποσχέσεις τους αλλά, όταν έρθει η ώρα, δυσκολεύονται πολύ να τις «θυμηθούν»…..

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Η αύξηση της οργανικής ουσίας στο έδαφος και πώς μπορεί να επιτευχθεί (Μέρος 2ο) - Του Φάνη Γέμτου*

 

Συνεχίζοντας από την προηγούμενη Δευτέρα το δεύτερο πρόβλημα είναι η περιεκτικότητα σε οργανική ουσία των εδαφών μας. 

Η μακροχρόνια καλλιέργεια των εδαφών, σε συνδυασμό με τις πρακτικές που ακολουθήθηκαν για πολλά χρόνια όπως η συνεχής αναμόχλευση του εδάφους με όργωμα, η καύση της καλαμιάς ή η απομάκρυνση των φυτικών υπολειμμάτων, η μη χρήση κοπριάς, και η διατήρηση των εδαφών γυμνών από βλάστηση για μεγάλες περιόδους του χρόνου συνέβαλαν στη μειωμένη οργανική ουσία του εδάφους, αλλά και στη μειωμένη βιοποικιλότητα όπως μείωση σκουληκιών κ.λπ.

Φαίνεται ότι τα ίδια μέτρα που περιορίζουν τη διάβρωση των εδαφών αυξάνουν και την οργανική ουσία των εδαφών. Μείωση κατεργασίας, διατήρηση της βλάστησης όλο τον χρόνο, αμειψισπορές, προσθήκη οργανικής ύλης όπως κοπριές ή υπολείμματα μεθανικής ζύμωσης και κόμποστ μπορούν να αυξήσουν την οργανική ουσία των εδαφών και να αυξήσουν τη γονιμότητά τους και την υγεία τους. 

Η αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους έχει και ευεργετικές επιπτώσεις στη σταθερότητα των συσσωματωμάτων του εδάφους που μειώνουν τη διάβρωση, αλλά και τη συμπίεση του εδάφους, ενώ δημιουργούν μια καλύτερη δομή του που ευνοεί την ανάπτυξη των ριζών και των φυτών.
Χρήση οργανικών υλικών για λίπανση των εδαφών. 

Είναι ένα στοιχείο που μπορεί να αυξήσει την οργανική ουσία των εδαφών και να αντικαταστήσει την εφαρμογή χημικών λιπασμάτων. 

Η δυνατότητα ανάπτυξης μιας κυκλικής οικονομίας με ανακύκλωση υλικών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ένα σημαντικό πρόβλημα που φαίνεται να υπάρχει είναι η έλλειψη ορισμένων θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος που μεταφέρεται και στα φυτά που παράγουν τρόφιμα με ελλείψεις στα αντίστοιχα στοιχεία. 

Η ανακύκλωση των στοιχείων με επαναφορά των αποβλήτων της διαβίωσής μας και των ζώων μπορεί να συμβάλλει στην αποτροπή αυτής της μορφής ασφάλειας τροφίμων. 

Η επέκταση των μονάδων μεθανικής ζύμωσης με ανακύκλωση όλων των οργανικών αποβλήτων είναι πολύ σημαντική. 

Βέβαια εκτός από τις μονάδες που θα μειώσουν τις χωματερές των σκουπιδιών και τη ρύπανση γενικότερα, χρειαζόμαστε και ορθές μεθόδους εφαρμογής των υπολειμμάτων της ζύμωσης στα χωράφια με έκχυση ή άμεση ενσωμάτωση του υλικού για περιορισμό των απωλειών κυρίως αμμωνίας., αλλά και κομποστοποίηση των αποβλήτων μπορεί να ανακυκλώσει στοιχεία και να αυξήσει την οργανική ουσία των εδαφών.

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΖΗΜΙΩΝ ΑΠΟ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΝΕΡΑ

Το πρόβλημα της ποιότητας του νερού άρδευσης είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, καθώς σε πολλές περιοχές της Θεσσαλίας η άρδευση στηρίζεται σε υπόγειους υδροφορείς που έχουν υπεραντληθεί και η στάθμη του νερού βρίσκεται πολύ κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. 

Ο κίνδυνος εισόδου θαλασσινού νερού είναι υπαρκτός και πρέπει να αποτραπεί με παροχή καλής ποιότητας και φθηνού αρδευτικού νερού από ταμιεύσεις στους γύρω από τη πεδιάδα ορεινούς όγκους. 

Η Θεσσαλία ποτίζεται κατά 70% από υπόγειους υδροφορείς και η υπεράντλησή τους ενέχει κινδύνους καταστροφής τους. Από όσα γνωρίζω δεν υπάρχει κανείς που να ελέγχει την ποιότητα των νερών άρδευσης. 

Επομένως θα αργήσουμε να το καταλάβουμε όταν συμβεί. Η καταστροφή των εδαφών από άρδευση με ακατάλληλα νερά είναι σταδιακή και δεν φαίνεται άμεσα. Κινδυνεύουμε επομένως να βρεθούμε προ εκπλήξεων που θα προκαλέσουν ερημοποίηση περιοχών της Θεσσαλίας.
Η συμπίεση του εδάφους γίνεται από τα βαριά μηχανήματα που κινούνται συνεχώς στα χωράφια μας. 

Η μείωση των εργατικών χεριών αυξάνει το μέγεθος των μηχανημάτων για να λυθεί το πρόβλημα. Έχει μετρηθεί ότι κάθε χρόνο η κίνηση των μηχανημάτων συμπιέζει το 80% της επιφάνειας των χωραφιών. 

Επομένως η χαλάρωση του εδάφους που κάνουμε με το όργωμα ή άλλη κατεργασία του εδάφους επανέρχεται στην αρχική συμπιεσμένη κατάσταση με τις επόμενες εργασίες όπως λίπανση, ψεκασμοί, προετοιμασία εδάφους κ.λπ. 

Επιπλέον το όργωμα δημιουργεί συμπιεσμένο ορίζοντα στο βάθος οργώματος που περιορίζει τόσο τη διήθηση του νερού όσο και την ανάπτυξη των ριζών. 

Η αποφυγή εκτέλεσης εργασιών σε υγρές συνθήκες, η χρήση κατάλληλης ισχύος τρακτέρ για κάθε εργασία, η χρήση σωστών ελαστικών με σωστή πίεση και η ελεγχόμενη κυκλοφορία των μηχανημάτων μέσω συστημάτων πλοήγησης μπορούν να μειώσουν τη συμπίεση των εδαφών. 

Είναι ένα στοιχείο που δεν έχει αναδειχθεί και πρέπει να αρχίσουμε να το συζητάμε.
Τα προβλήματα οξίνισης εδαφών και ρύπανσης από βαριά μέταλλα είναι γενικά περιορισμένα στη χώρα. Τα υποστρώματα του εδάφους που είναι πολλές φορές ασβεστούχα αποτρέπουν τα προβλήματα οξίνισης. Στη χώρα δεν έχουμε βιομηχανία που να εκπέμπει βαριά μέταλλα που να ρυπαίνουν το έδαφος.
Η κάλυψη εδαφών από τεχνικά έργα είναι εκτεταμένη και μειώνει κάθε χρόνο τις καλλιεργούμενες εκτάσεις. 

Είναι ένα αναγκαίο κακό, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τεχνικά έργα. Κατάλληλοι σχεδιασμοί που να ελαχιστοποιούν τις απώλειες γόνιμου εδάφους είναι ιδιαίτερα χρήσιμες. 

Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός των δρόμων από τις παρυφές των βουνών ή λόφων μειώνει την απώλεια εδαφών. 

Και φυσικά η κατασκευή των ΦΒ πάρκων σε άγονες εκτάσεις αντί να χάνουμε γόνιμα εδάφη έπρεπε να επισύρει την προσοχή όλων μας. Ακόμα και η υπερύψωση των πάνελ ώστε από κάτω να βόσκουν πρόβατα θα επέτρεπε την κοινή χρήση εδαφών. Θα πρέπει να το συζητήσουμε άμεσα και να πάρουμε τα μέτρα που πρέπει.
Από όλα τα πιο πάνω φαίνεται ότι το έδαφος που στηρίζει τη ζωή στον Πλανήτη δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Ιδιαίτερα τα επικλινή εδάφη κινδυνεύουν από διάβρωση. Ακόμα και εδάφη με μικρές κλίσεις έχουν απώλειες εδάφους από διάβρωση μεγαλύτερες από τη δυνατότητα παραγωγής νέου εδάφους. 

Αυτό έδειξαν πειράματα που έγιναν στη Αβερώφειο ΓΣ και στο παλιό ΤΕΙ. Έδειξαν επίσης ότι η διακοπή της κατεργασίας και η συνεχής φυτοκάλυψη μείωσαν τις απώλειες εδάφους σε ανακτά επίπεδα, κάτι που πρέπει να διαδοθεί στους αγρότες. Πώς θα διαδοθεί είναι ένα ερώτημα που βάζω πάντα, αλλά δεν υπάρχει καμία ανταπόκριση από την πολιτεία. 

Με τη νέα ΚΑΠ οι αγρότες θα βρεθούν στην ανάγκη να εφαρμόσουν μέτρα χωρίς καμία καθοδήγηση και θα έχουν σημαντικές δυσκολίες. Οι σύμβουλοι των αγροτών έχουν αναλάβει ουσιαστικά την ενημέρωση, αλλά φοβάμαι ότι αυτή περιορίζεται σε θεωρητικές παρουσιάσεις. 

Ποιος θα πάει στο χωράφι να συμβουλέψει τους αγρότες ; 

Ένα ερώτημα για το πολιτικό σύστημα της χώρας που μάλλον δεν βλέπει το πρόβλημα για να βρει λύσεις.

*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

https://www.facebook.com/theswater

https://www.facebook.com/groups/878937666245989/

Το Χρέος των αγροτών για την καλή υγεία του εδάφους (Μέρος 1ο) - Του Φάνη Γέμτου*

 

Ποσοστό 45% των εδαφών έχει μείωση της οργανικής ουσίας χάρη στις εφαρμοζόμενες καλλιεργητικές πρακτικές - Η κατάσταση στη Θεσσαλία - Τι μπορεί να γίνει

Στις 5 Δεκεμβρίου γιορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα του εδάφους που έχει οριστεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών και του FAO. 

Ο τίτλος του φετινού εορτασμού ήταν : 

Εδάφη : Εκεί που αρχίζει η παραγωγή της τροφής μας. 

Ο εορτασμός μάς δίνει την ευκαιρία να σκεφτούμε τη σημασία του εδάφους για τη ζωή στον Πλανήτη.

Διότι το έδαφος, εκτός από τη βάση στην οποία πατάμε και την παραγωγή τροφίμων και πρώτων υλών απαραίτητων για τη ζωή μας, προσφέρει και μια σειρά υπηρεσιών, όπως το καθάρισμα των υδάτων που φιλτράρονται από αυτό, τη ρύθμιση των στοιχείων της ατμόσφαιρας με την ανταλλαγή αερίων και περιέχει ένα μεγάλο μέρος της βιοποικιλότητας του πλανήτη. 

Εκτιμάται ότι 1,5 εκατομμύριο είδη βακτηρίων και αλλά τόσα είδη μυκήτων ζουν στο έδαφος. Μια κουταλιά εδάφους περιέχει δισεκατομμύρια μικροοργανισμούς. Επιπλέον, εκεί ζουν και πολλά ανώτερα ζώα χρήσιμα για την υγεία του εδάφους και τη ζωή των φυτών όπως οι γεωσκώληκες. 

Φυσικά και αρκετά παράσιτα, σπόροι ζιζανίων κ.λπ. Επομένως, η διατήρησή του σε καλή κατάσταση από πλευράς υγείας και γονιμότητας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ζωής στον Πλανήτη. 

Αυτό το καθήκον η κοινωνία, έχει αναθέσει στους αγρότες. Είναι αυτοί που διαχειρίζονται το έδαφος και πρέπει να φροντίζουν για τη διατήρηση της υγείας του ώστε να παράγει προϊόντα που να καλύπτουν τις σημερινές ανάγκες μας, αλλά και να εξασφαλίζουν στις επόμενες γενιές τη δυνατότητα να καλύπτουν τις ανάγκες τους. 

Το κοινωνικό σύνολο πληρώνει στους αγρότες σημαντικά χρήματα σε μορφή επιδοτήσεων για τις υπηρεσίες που προσφέρουν ή καλύτερα που πρέπει να προσφέρουν. 

Αυτό πρέπει να το έχουμε στο μυαλό μας όταν διεκδικούμε τις επιδοτήσεις. Δεν είναι ελεημοσύνη στους φτωχούς, αλλά αμοιβή για υπηρεσίες που προσφέρουμε, όπως η επισιτιστική ασφάλεια, η συντήρηση του εδάφους και της βιοποικιλότητας, η συντήρηση του τοπίου, η εξασφάλιση καθαρού νερού και αέρα, η συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 

Η σωστή διαχείριση του εδάφους είναι η βάση όλων αυτών των υπηρεσιών.

Ας δούμε σε πρώτη φάση από τι κινδυνεύει το έδαφος. Πρώτα από όλα από τη διάβρωση των εδαφών από νερό (κυρίως στη χώρα μας) και από αέρα. Η μείωση της οργανικής ουσίας των εδαφών και η ανισορροπία των θρεπτικών στοιχείων από κακή διαχείριση. Η αλάτωση και η νατρίωση των εδαφών από κακής ποιότητας νερό άρδευσης και κακή στράγγιση. Οξίνιση. Ρύπανση από βαριά μέταλλα και άλλες επιβλαβείς ουσίες. Μείωση της βιοποικιλότητας. Συμπίεση του εδάφους και μείωση της διηθητικότητας του νερού. Σφράγιση της επιφάνειας και απώλεια γης από τεχνικά έργα και άλλες δράσεις μας.

Ποια είναι η κατάσταση των εδαφών του Πλανήτη ; Σύμφωνα με το FAO, το ένα τρίτο των εδαφών του Πλανήτη είναι υποβαθμισμένα. Στην Ε.Ε. η κατάσταση των εδαφών δεν είναι καλή. Εκτιμάται ότι το 17% των καλλιεργούμενων εδαφών είναι υποβαθμισμένα, ένα 35% έχει πρόβλημα συμπίεσης, ενώ ένα ποσοστό 45% των εδαφών έχει μείωση της οργανικής ουσίας χάρη στις εφαρμοζόμενες καλλιεργητικές πρακτικές. 

Μεγάλες εκτάσεις στην Ε.Ε. αντιμετωπίζουν πρόβλημα διάβρωσης είτε από νερό είτε από αέρα. Επομένως, πρέπει να αναπτύξουμε δράσεις επαναφοράς του εδάφους σε καλή υγεία και γονιμότητα.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Ποια είναι η κατάσταση στη χώρα μας και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία ; 

Είναι βέβαιο ότι έχουμε ένα σημαντικό πρόβλημα καταστροφής των εδαφών μας από διάβρωση από νερό. 

Το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων είναι επικλινείς με σημαντικό πρόβλημα διάβρωσης που δρα δυστυχώς για πολλά χρόνια χωρίς καμία προσπάθεια μείωσης του φαινομένου. 

Πολλά επικλινή εδάφη έχουν μειωμένη γονιμότητα, αλλά για την ώρα το πρόβλημα καλύπτεται από την κατεργασία εδάφους (όργωμα που καλύπτει τις «νεροφαγιές») και τη χρήση χημικών κυρίως λιπασμάτων. 

Αυτό αυξάνει το κόστος της καλλιέργειας που θα φανεί τα επόμενα χρόνια. Μπορούμε να προστατεύσουμε τα εδάφη μας από τη διάβρωση ; Σήμερα διαθέτουμε σημαντική γνώση για το φαινόμενο και γνωρίζουμε ότι εδάφη με συνεχή κάλυψη της επιφάνειας από φυτικά υπολείμματα ή/και καλλιεργούμενα φυτά μειώνει την απώλεια εδάφους. 

Η αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών επίσης περιορίζει τις απώλειες. Μείωση της αναμόχλευσης ή διατάραξης του εδάφους με την κατεργασία, κατεργασία και καλλιέργεια κατά τις ισοϋψείς, δημιουργία ζωνών ανάσχεσης της ροής του νερού σε επικλινείς εκτάσεις, κατασκευή αναβαθμίδων είναι μέτρα που περιορίζουν τη διάβρωση. 

Και όλα αυτά είναι γνωστά. Κάνουμε τίποτα για να τα εφαρμόσουμε ; Μέχρι τώρα όχι. Ευτυχώς η νέα ΚΑΠ προβλέπει επιδότηση για συνεχή κάλυψη του εδάφους σε δενδρώδεις καλλιέργειες κάτι που θα βοηθήσει στη μείωση της διάβρωσης σε οπωρώνες σε επικλινή εδάφη (επιδότηση 10-15 €/στρ.). 

Αντίστοιχα για τις μεγάλες καλλιέργειες η επιδότηση είναι 5 €/στρ., μάλλον μικρή για να κινητοποιήσει τους αγρότες προς την κατεύθυνση των καλλιεργειών συνεχούς φυτοκάλυψης που θα προστάτευαν τα εδάφη από τη διάβρωση, αλλά και θα αύξαναν την οργανική ουσία και την υγεία των εδαφών. Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική η συνεχής φυτοκάλυψη τουλάχιστον στις επικλινείς εκτάσεις.

Η κίνηση μηχανημάτων κατά τις ισοϋψείς δεν κάτι απλό, καθώς μειώνεται η ευστάθειά τους. Μηχανήματα με διπλούς τροχούς είναι μια δυνατή λύση που θα πρέπει κάπως να προωθηθεί. Τρακτέρ με χαμηλό κέντρο βάρους, όπως π.χ. τα ερπυστριοφόρα είναι μια άλλη πρόταση. 

Θα πρέπει να συνδυαστούν με τα σχέδια βελτίωσης για να προωθηθούν αν πραγματικά θέλουμε να αλλάξουμε καλλιεργητικές πρακτικές. Η νέα ΚΑΠ προβλέπει και μέτρα προστασίας με καλλιέργεια κατά τις ισοϋψείς και δημιουργία ζωνών ανάσχεσης της ροής του νερού. 

Τίποτα σε πρώτη τουλάχιστον ανάγνωση για μείωση της διατάραξης του εδάφους. Η νέα ΚΑΠ έχει πολλά μέτρα που δεν συζητούνται ιδιαίτερα, καθώς η συζήτηση περιορίζεται στις επιδοτήσεις. 

Ελπίζω ότι με τις υπουργικές αποφάσεις για εξειδίκευση των μέτρων θα επικοινωνηθούν και συζητηθούν περισσότερο.

*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb 

Ζοφερό σενάριο για την θεσσαλική γη – Μείωση βαμβακιού και σιτηρών κατά 70%

 

«Η ερημοποίηση της θεσσαλικής πεδιάδας οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην έλλειψη αρδεύσιμου νερού», λέει ο καθηγητής.

Άλλη μια φωνή από τον επιστημονικό χώρο προστίθεται σε εκείνες που εκφράζουν την αγωνία για την δραματική πορεία υποβάθμισης του θεσσαλικού κάμπου, με τεράστιες συνέπειες στο περιβάλλον, στην παραγωγή, στην οικονομία συνολικά της περιοχής και στην κοινωνία (ιδιαίτερα) των αγροτών.

Ο καθηγητής στο τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος σε συνέντευξη του στο CNN Greece, προειδοποιεί για την διαμορφούμενη τάση εγκατάλειψης μεγάλων τμημάτων του θεσσαλικού κάμπου, την προοδευτική ερημοποίηση και τα ελλείμματα σε σιτηρά, βαμβάκι κλπ.

Άραγε πως αξιοποιούν αυτές τις, επί της ουσίας, πολιτικές επισημάνσεις οι κυβερνώντες ;

Ή μήπως, στα «κλειστά» τους γραφεία, με γνώμονα τα εκλογικά οφέλη, επεξεργάζονται την  «βέλτιστη» πολιτική διαχείρισης των  επιδοτήσεων, αποζημιώσεων και επιδομάτων, που χρόνια τώρα αποδείχθηκε ότι, από μόνα τους, δεν επιφέρουν μια ουσιαστική αλλαγή πορείας και  αναβάθμιση του πρωτογενούς τομέα ;

Και από κοντά οι συνήθεις χειροκροτητές αυτοδιοικητικοί - στελέχη των εκάστοτε κυβερνώντων, που προσδοκούν και αυτοί μικροοφέλη από την διαχείριση των βοηθημάτων, ξεχνώντας πως η βασική τους αποστολή θα έπρεπε να είναι η πίεση για την  υλοποίηση των τεκμηριωμένων διεκδικήσεων φορέων και επιστημόνων στην περιοχή μας.... 

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

28 Ιουλίου : Η μέρα που η χρήση φυσικών πόρων ξεπερνά τις δυνατότητες του πλανήτη - Του Φάνη Γέμτου*

 

Τι είναι αυτή η ημερομηνία ; Είναι ο χρόνος που η κατανάλωση της ανθρωπότητας σε οικολογικούς ή βιολογικούς πόρους και υπηρεσίες ξεπερνούν τη δυνατότητα της Γης να τις ανακτήσει και ξαναδημιουργήσει μέσα σε αυτόν τον χρόνο.

Διατηρούμε αυτό το έλλειμμα χρησιμοποιώντας οικολογικούς πόρους και σωρεύοντας απόβλητα στο περιβάλλον, όπως για παράδειγμα τα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Ουσιαστικά ο Πλανήτης έχει τη δυνατότητα να αναπαράγει και αποκαθιστά τα στοιχεία που καταναλώνονται από τη διαβίωση των ανθρώπων. Οι δυνατότητες αυτές δεν είναι απεριόριστες. Γι’ αυτό ο αυξημένος πληθυσμός της Γης και η αυξημένη χρήση πόρων καταναλώνουν τις δυνατότητες αυτές πολύ ταχύτερα από την ταχύτητα αναπαραγωγής τους.

Η ημερομηνία αυτή σημαίνει ότι σχεδόν για πέντε μήνες τον χρόνο καταναλώνουμε βιολογικούς πόρους που δεν θα αποκατασταθούν και επομένως δεν θα υπάρχουν για τις επόμενες γενιές. Είναι ουσιαστικά ένα σήμα κινδύνου για τη διατήρηση της ζωής στον Πλανήτη, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Μας επισημαίνει ότι πρέπει να βελτιώσουμε τον τρόπο διαβίωσής μας για να προστατεύσουμε τον Πλανήτη, αλλά και να εξασφαλίσουμε συνθήκες επιβίωσης των επόμενων γενεών.

Πώς εκτιμάται αυτή η ημέρα ; Την εκτιμά η ερευνητική ΜΚΟ (Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση) Global Footprint Network (Παγκόσμιο Δίκτυο Αποτυπώματος).

Στηρίζεται σε δεδομένα που συνδυάζονται με λογικές υποθέσεις για να εκτιμηθεί η επίπτωση της διαβίωσης της ανθρωπότητας στο περιβάλλον.

Στο διάγραμμα φαίνεται η ημερομηνία του έτους που ξεπερνούμε τα όρια από το 1970 μέχρι σήμερα. Μπορούμε να δούμε ότι το 1970 η Γη μπορούσε να καλύψει την κατανάλωση και τη διαβίωση των κατοίκων του Πλανήτη. 

Από τότε η κατάσταση χειροτερεύει κάθε χρόνο και πλέον χρειαζόμαστε περισσότερο από έναν και μισό πλανήτη για να καλύψει τις ανάγκες μας με τον τρόπο που ζούμε. 

Τονίζω ιδιαίτερα τον τρόπο που ζούμε, γιατί αυτό έχει άμεση σχέση με την επιβάρυνση του Πλανήτη. Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, το 2021 η μέρα υπέρβασης ήταν η 29η Ιουλίου, ενώ το 2020 με την πανδημία του Covid στα τέλη Αυγούστου. Ο περιορισμός της ζωής μας (μείωση κινήσεων, κατανάλωσης κ.λπ.) είχε θετικές επιπτώσεις. Κάτι καλό έκανε και αυτός ο ιός, αλλά καλά είναι να μη μας ξαναέρθει.

Ας δούμε πώς εκτιμάται αυτή η ημέρα. Ο υπολογισμός στηρίζεται στην εκτίμηση του οικολογικού αποτυπώματος. Έχω γράψει παλαιότερα για τους δείκτες εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των καλλιεργειών με τα αποτυπώματα άνθρακα, νερού και το οικολογικό. 

Είχα κάνει τη σύγκριση των μεθόδων αειφορικής παραγωγής στο σκληρό σιτάρι, όπως ακατεργασία και εφαρμογή των προτάσεων του granoduro.net για σπορά, λίπανση, ψεκασμούς κ.λπ., που έδωσαν σημαντικά μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Θυμίζω ότι το οικολογικό αποτύπωμα είναι ένας σύνθετος δείκτης που συνδυάζει διάφορα αποτυπώματα. Το οικολογικό αποτύπωμα ορίζεται ως μέτρο της κατανάλωσης φυσικών πόρων από μια κοινωνία για την κάλυψη των αναγκών της (γη, νερό κ.λπ.) και συγκρίνει την ανθρώπινη κατανάλωση πόρων και την παραγωγή απορριμμάτων με την ικανότητα της γης να αναγεννάται, να παράγει πόρους και να απορροφά τα απόβλητα. 

Βασίζεται σε ένα μοντέλο που «μετατρέπει» τις διάφορες καταναλωτικές ανάγκες σε έκταση βιο-παραγωγικής γης, δηλαδή πόση παραγωγική γη σε εκτάρια χρειάζονται (globalhectare, gha) για να καλύψει τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ουσιαστικά, εκτιμάται η οικολογική – βιολογική ικανότητα της Γης που διαιρείται με το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας. Το πηλίκο πολλαπλασιάζεται με τις μέρες του έτους και έτσι προκύπτει η μέρα του έτους που ξεπερνάμε το όριο. Ο υπολογισμός γίνεται για κάθε χώρα ή περιοχή της Γης, αλλά μπορεί να γίνει και για τον κάθε έναν από εμάς.

Στο διάγραμμα που παρήγαγε η ΜΚΟ δείχνει τις χώρες με τις μεγαλύτερες καταναλώσεις πόρων. Το Κατάρ φαίνεται να είναι ο πρωταθλητής με ημέρα υπέρβασης του ορίου τον Φεβρουάριο. Η.Π.Α. και Καναδάς τον Μάρτιο. Οι ευρωπαϊκές χώρες και η χώρα μας υπερβαίνουμε το όριο τον Μάιο. Η Κίνα είναι και αυτή στην περιοχή μας. Φτωχότερες χώρες της Αφρικής, Νότιας Αμερικής και Ασίας βρίσκονται προς το τέλος του έτους και υπάρχουν κάποιες που έχουν πολύ μικρή κατανάλωση πόρων.
Πώς γίνεται ο υπολογισμός ; Ουσιαστικά γίνεται ένα ισοζύγιο ανάμεσα στους διαθέσιμους και καταναλισκόμενους πόρους. Στους διαθέσιμους πόρους εκτιμάται η βιο-ικανότητα κάθε περιοχής που μελετάται (κράτος, πόλη κ.λπ.) που περιλαμβάνει τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και λιβάδια, τα δάση, τα αλιευτικά αποθέματα και τις κτισμένες περιοχές. Η εκτίμηση του οικολογικού αποτυπώματος περιλαμβάνει τη ζήτηση τροφίμων και πρώτων υλών από τη γεωργία, τη ζωική και αλιευτική παραγωγή, την ξυλεία και άλλα προϊόντα του δάσους, χώρους για τις τεχνικές υποδομές, αλλά και τα δάση που απορροφούν του διοξείδιο του άνθρακα.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι να δούμε λίγο αναλυτικότερα πώς γίνονται οι υπολογισμοί για να καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε για να μειώσουμε το αποτύπωμα της ζωής μας και τις επιπτώσεις στον Πλανήτη. Μπορεί να γίνουν συνολικοί υπολογισμοί, αλλά και υπολογισμοί για τον κάθε έναν από εμάς με ένα υπολογιστικό εργαλείο που θα αναφερθώ στο επόμενο σημείωμα.

*Ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb