Η εξοικονόμηση και η μείωση της σπατάλης νερού δεν είναι τεχνικό, αλλά κυρίως πολιτικό πρόβλημα - Ε.Δ.Υ.ΘΕ*

 

ΕΡΩΤΗΣΗ : Όπως κάθε χρόνο κατά την αρδευτική περίοδο, η ζήτηση νερού βρίσκεται σε έξαρση, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η  ανεπάρκεια υδατικών πόρων στο Υδατικό Διαμέρισμα (ΥΔ) Θεσσαλίας.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την Διαχείριση της Ζήτησης ή την «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ» νερού (όπως κωδικοποιείται ο στόχος  της  μείωσης των καταναλώσεων και της σπατάλης).

Έχει καταγραφεί πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή ;

Ποιοι  στόχοι έχουν τεθεί από τους αρμόδιους και ποιες οι προοπτικές υλοποίησης τους ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Β΄ ΜΕΡΟΣ) :

Η ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ   ΔΕΝ  ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟ  ΑΛΛΑ (ΚΥΡΙΩΣ) ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 

Όπως προκύπτει και από όσα εκθέσαμε στο Α μέρος του σημειώματος μας, η εξοικονόμηση νερού απαιτεί την θεσμοθέτηση απλών και ρεαλιστικών στην εφαρμογή κανόνων διαχείρισης υδάτων (ΔΥ), έλεγχο τήρησης αυτών των κανόνων, επιστημονικά άρτιο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ τεχνικών  έργων, μέτρων και δράσεων, δημόσιες  επενδύσεις και υλοποίηση αυτών των έργων (πχ. σύγχρονα κλειστά δίκτυα μεταφοράς και διανομής), συγκρότηση φορέα διαχείρισης νερού με ουσιαστικό λόγο από όλους τους χρήστες νερού (άρδευση, ύδρευση, βιομηχανία κλπ.), ισχυρό διοικητικό μηχανισμό κατάλληλα επανδρωμένο (επιστήμονες, εξοπλισμός, μετρήσεις,  έλεγχοι κλπ. και όχι μόνο γραφειοκρατία και διαδικασία αδειοδοτήσεων, όπως συμβαίνει σήμερα...), συστηματική καλλιέργεια μιας άλλης αντίληψης και ευαισθητοποίησης στην ΔΥ από τους χρήστες (και όχι μόνο).

Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, τα παραπάνω σε γενικές γραμμές «απουσιάζουν», τα προβλήματα γιγαντώνονται και οι επιπτώσεις, περιβαλλοντικές και οικονομικές  (πχ. κόστος παραγωγής), συσσωρεύονται διαρκώς, δημιουργώντας  εντελώς άδικα ένα μεγάλο φορτίο στις σημερινές και κυρίως στις επόμενες γενιές, χωρίς να διαφαίνεται κάποια προοπτική εξεύρεσης πιο υπεύθυνων πολιτικών - διαχειριστών στο άμεσο μέλλον.

Και ενόσω η εξοικονόμηση νερού δεν πραγματοποιείται και σε αντιδιαστολή οι ανάγκες διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, οι προοπτικές επίλυσης του υδατικού προβλήματος, με βάση και τις επιλογές των τελευταίων κυβερνήσεων, είναι  δυσοίωνες (ενόψει και της κλιματικής κρίσης).

Για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, δυστυχώς κάποιοι ανεύθυνοι «οικολόγοι» και ένα μέρος του πολιτικού συστήματος, αντί να επικεντρώνουν σε πραγματικές λύσεις, επιλέγουν να «φορτώνουν» τις ευθύνες στους «ασυνείδητους» αγρότες !

Ήδη έχουμε αποδείξει πως η κύρια ευθύνη για την δυστοπική πραγματικότητα που βιώνουμε πολύ λιγότερο έχει να κάνει με τους χρήστες και πολύ περισσότερο με τους κυβερνώντες και τις επιλογές τους.

Εκείνοι όμως επιμένουν στην προπαγάνδα τους (η οποία σημειωτέο, έχοντας στοιχεία λαϊκισμού, εύκολα διεισδύει στην κοινή γνώμη), με προφανή στόχο να προσελκύσουν άλλους πολίτες, ευαίσθητους γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος, κάτι για το οποίο, εκτός από περιγραφή των κινδύνων, τους είναι απαραίτητος και ένας «εχθρός», εν προκειμένω οι αγρότες....

Ας μην ξεχνάμε επίσης πως, ειδικά στη Θεσσαλία, για όλους αυτούς (ψευτο -οικολόγοι, ΣΥΡΙΖΑ, νεόκοποι φίλοι της οικολογίας τύπου Κυρ. Μητσοτάκη κλπ.) υπάρχει μεγάλη ανησυχία επειδή  παραμένει στο τραπέζι η πρόταση της ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ από τα εμβληματικά έργα στον Αχελώο.

Συνεπώς, στην προσπάθεια τους να πείσουν ότι δήθεν «νερά υπάρχουν» και να αποκρούσουν τις πιέσεις για ολοκλήρωση των έργων, η σπατάλη νερού και οι «κακοί» αγρότες τους  εξυπηρετούν θαυμάσια !

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι, παρά την δραματική εικόνα του τομέα των αρδεύσεων και τις εξ αρχής υπονομευμένες προσπάθειες εξοικονόμησης, ο διοικητικός τομέας παραμένει υποβαθμισμένος.

Επίσης,  παρά την  προφανή ανάγκη αναμόρφωσης  του θεσμικού πλαισίου και την ενίσχυση (διοικητική, επιστημονική, οικονομική κλπ.) των βασικών διαχειριστών της άρδευσης, δηλαδή των ΤΟΕΒ, οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ ούτε καν  προσπάθησαν να προσεγγίσουν τα ζητήματα αυτά (που δεν προϋποθέτουν και σοβαρούς οικονομικούς πόρους).

Αλλά και η αναγκαία  καθιέρωση επιτυχημένων μοντέλων ΔΥ πολλών άλλων χωρών στην Ευρώπη και τον κόσμο ούτε καν συζητήθηκε, ακόμη και από αυτούς που  με μεγάλα λόγια διαφημίζουν την δήθεν  εκσυγχρονιστική  και «προοδευτική» τους  αντίληψη, κάτι όμως που, τουλάχιστον  στον τομέα των υδάτων, δεν την αισθανθήκαμε.

Και να σκεφθεί κάνεις ότι ακόμη και χρήσιμα εργαλεία υδατικής πολιτικής που θα είχαν την δυνατότητα να υποβοηθήσουν ή/και να χρηματοδοτήσουν  μέσα από Ευρωπαϊκούς πόρους μια πολιτική υπέρβασης της στασιμότητας, όπως πχ. το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ), οι δυο τελευταίες κυβερνήσεις το χρησιμοποίησαν με μια μίζερη, κοντόφθαλμη και μικροπολιτική λογική.

Έτσι τα ΣΔΥ (2014, 2017) απλώς περιορίστηκαν στην καταγραφή της «κακής» κατάστασης σε μεγάλο αριθμό υδατικών οικοσυστημάτων στη Θεσσαλία (υπόγειοι υδροφορείς, ποταμοί κλπ.), στην γενική  παράθεση νέων έργων (ταμιευτήρες κα), στην εκπόνηση ενός αμφισβητούμενου ετήσιου ισοζυγίου υδάτων στο ΥΔΘ.

Επίσης δεν υπήρξε  περαιτέρω εμβάθυνση (πχ. προϋπολογισμοί έργων, κριτήρια προτεραιότητας κλπ.) και τελικά η συμβολή του ΣΔΥ υπήρξε πολύ περιορισμένη, αφενός στον στόχο της εξοικονόμησης (σημ. : το 2017 τέθηκε στόχος μείωσης 185 εκ κ. μ. νερού ετησίως....), αφετέρου στον παράλληλο στόχο της αύξησης των προσφερόμενων για χρήση υδάτων, που και σε αυτόν, για την ώρα, δεν υπάρχει πρόοδος.

Καταλήξαμε λοιπόν να διαθέτουμε μεν «σχέδιο» που να ανταποκρίνεται στις προδιάγραφες της οδηγίας 2000/60 και να έχουμε αποκρούσει τις ισχυρές πιέσεις από την ευρωπαϊκή επιτροπή για την καθυστέρηση εφαρμογής της οδηγίας, δεν καταφέραμε όμως να έχουμε ένα εφαρμοστικό σχέδιο (masterplan) που θα μας έδινε τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, να κάνουμε πρόοδο και στον τομέα της εξοικονόμησης (που σήμερα εξετάζουμε) και τελικά να υλοποιούμε …«ασκήσεις επί χάρτου» !

[Όσο για τα έργα, αν και καταγράφονται στα θετικά της σημερινής κυβέρνησης η σχετικά γρήγορη ωρίμανση και τελικά η ένταξη σε χρηματοδοτικά προγράμματα κάποιων αξιόλογων έργων (νέο σύγχρονο δίκτυο του ΤΟΕΒ Ταυρωπού / Καρδίτσα, ταμιευτήρας επί του Ενιπέα / Φάρσαλα και άλλα μικρότερα), οι συνθήκες που καθορίζουν την αρνητική πορεία του υδατικού προβλήματος στη Θεσσαλία, παραμένουν αναλλοίωτες].

Να λοιπόν πως απεμπολήθηκαν ορισμένα βασικά εργαλεία πολιτικής ΔΥ και εξοικονόμησης νερού, που θυσιάστηκαν στον βωμό άλλων σκοπιμοτήτων.

Κλείνοντας το σημείωμα μας για την ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ και την ανάγκη περιορισμού της σπατάλης στο αρδευτικό νερό, θα επαναλάβουμε πως το θέμα είναι κυρίαρχα πολιτικό, δεν αντιμετωπίζεται με ευχολόγια, απαιτεί σχέδιο, οικονομικούς πόρους, οργάνωση, διοίκηση και πολλή δουλειά.

Και εφόσον η εξοικονόμηση αποτελεί τον ένα από τους δυο παράλληλους στόχους εξισορρόπησης του υδατικού ισοζυγίου (ο άλλος είναι η αύξηση της «προσφοράς», δηλαδή έργα με νέες ταμιεύσεις νερού) και την εξάλειψη των καταστροφικών ελλειμμάτων στην Θεσσαλία, σκόπιμο είναι οι φορείς του πολιτικού συστήματος και οι αυτοδιοικητικοί μας εκπρόσωποι, να δούνε κατάματα την πραγματικότητα, να εγκαταλείψουν τις ψεύτικες υποσχέσεις και τα..... παραμύθια και να εργασθούν με σοβαρότητα για την επίλυση του υδατικού προβλήματος.

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Όλες τις ερωτήσεις της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ της Δευτέρας («Ε.τ.Δ.»), από 20/9/2021 μέχρι σήμερα, με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Η ξηρασία στην Ευρώπη, καμπανάκι για τη Θεσσαλία - Του Φάνη Γέμτου*

 

Πηνειός 

Κάθε μέρα διαβάζουμε στις εφημερίδες και ακούμε από τα δελτία ειδήσεων για τα μεγάλα προβλήματα από την ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη.

Ο Τάμεσης στερεύει στην Αγγλία, γίνονται εγκλήσεις στους πολίτες να μειώσουν την κατανάλωση και ετοιμάζουν δελτίο για τη χρήση του νερού. Ο Ρήνος και ο Δούναβης έχουν μειωμένη ροή νερού και οι μεταφορές που γίνονταν από τα νερά τους δυσκολεύουν και ακριβαίνουν.

Η Νορβηγία σταματά τις εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη, γιατί τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια έχουν μειωμένα αποθέματα νερού.

Τα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού δεν μπορούν να ψυχθούν, λόγω μειωμένων ροών νερού και μειώνουν την παραγωγή. Πολλές καλλιέργειες έχουν μειωμένες αποδόσεις (περιοχή Πάδου στη Β. Ιταλία), ενώ άλλες, όπως το καλαμπόκι, έχουν καταστραφεί σε πολλές χώρες.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη και πολλές χώρες αντιμετωπίζουν κίνδυνο να μην έχουν νερό για κάλυψη βασικών αναγκών. Η αναμονή βροχής είναι ένα άγνωστο στοιχείο. Εάν όμως ακολουθήσουν έντονες βροχοπτώσεις, θα έχουν αμφίβολα αποτελέσματα και ίσως πλημμύρες.

Στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ της 12ης/8/22 μεταδόθηκε ρεπορτάζ για τα προβλήματα ξηρασίας. Εκεί παρουσιάστηκε και ένας χάρτης της Ευρώπης. Είχε με κόκκινο χρώμα τις περιοχές με έντονο πρόβλημα ξηρασίας και με κίτρινο τις περιοχές με μικρότερο πρόβλημα. Όλος ο χάρτης της Ευρώπης ήταν κίτρινος και κόκκινος. Υπήρχε και μια περιοχή, η Ελλάδα, που ήταν σχεδόν όλη άσπρη.

Δηλαδή δεν είχε πρόβλημα λειψυδρίας. Κάτι που είναι πραγματικό, καθώς φέτος είχαμε αρκετές βροχές όλον τον χρόνο. Μάλιστα πολλές φορές είχαμε προβλήματα με πλημμυρικά φαινόμενα. Την ίδια μέρα το Τrikki Press δημοσίευε φωτογραφίες του Πηνειού ποταμού που ήταν ξερός στον Νομό Τρικάλων, ενώ λίγες μέρες νωρίτερα οι αγρότες στον Ερμίτση διαμαρτύρονταν για έλλειψη νερού και μειωμένη τροφοδοσία.
Ένα ερώτημα που τίθεται είναι τι θα γίνει αν τα επόμενα χρόνια μια αντίστοιχη ξηρασία σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες πλήξει και τη χώρα μας.

Τι θα συμβεί στη Θεσσαλία ; Έχει η Θεσσαλία αποθέματα νερού για να καλύψει μία ή περισσότερες δύσκολες χρονιές ;

Τα αποθέματα νερού της Θεσσαλίας, δηλαδή ταμιεύσεις νερών χειμερινών βροχοπτώσεων, περιορίζονται σε τρεις ταμιευτήρες : Τους ταμιευτήρες της λίμνης Πλαστήρα, της λίμνης Σμοκόβου και της Κάρλας. Μικρότεροι ταμιευτήρες παίζουν βοηθητικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών. Ο τελευταίος (Κάρλα) γεμίζει κάθε χρόνο από νερά του Πηνειού ποταμού κοντά στη Λάρισα (Φράγμα Γυρτώνης). Ένα μεγάλο μέρος εκτάσεων ποτίζεται από τον ταμιευτήρα Πλαστήρα. Όλο το καλοκαίρι λειτουργεί το ΥΗ για να τροφοδοτεί με νερό εκτός από τις εκτάσεις στον Ν. Καρδίτσας και τις περιοχές δεξιά του παλαιού αυτοκινητόδρομου Λάρισας - Βόλου. Συνήθως στο τέλος της αρδευτικής περιόδου η στάθμη της λίμνης είναι στο οικολογικό όριο και κάθε χειμώνα γεμίζει με τις βροχές για να καλύψει τις ανάγκες της επόμενης περιόδου.

Κάτι αντίστοιχο γίνεται με τον ταμιευτήρα Σμοκόβου. Τι θα γίνει αν τον χειμώνα έχουμε ελάχιστες βροχές ;

Δεν θα μπορέσει να ποτίσει ούτε ο ΤΟΕΒ Ταυρωπού. Πολύ περισσότερο περιοχές πιο κάτω στη ροή του Πηνειού.

Τι θα συμβεί τότε ; Καλλιέργειες θα καταστραφούν με αντίστοιχη ζημιά των αγροτών της περιοχής, αλλά και κινδύνους για την επισιτιστική ασφάλεια της περιοχής. Η ζημιά για τη χώρα θα είναι τεράστια και το πρόβλημα δεν θα λυθεί με αποζημιώσεις που το πολιτικό σύστημα της χώρας θα μοιράσει για να καλύψει τις ζημιές. Να μην ξεχνάμε ότι στο παρελθόν (πριν λίγα χρόνια) στη Θεσσαλία είχαμε φαινόμενα ξηρασίας μέτρια έως σοβαρά (κάθε 3 - 5 χρόνια) και έντονα (κάθε 7 χρόνια, συχνά και με συνεχόμενες 2 χρονιές) με τον Πηνειό να γίνεται ρυάκι!
Αν είχαμε μια λογική διακυβέρνηση της χώρας θα είχαμε φροντίσει να δημιουργήσουμε αποθέματα νερού για αυτές της καταστάσεις. Με τα μεγάλα φράγματα περιφερειακά της Θεσσαλίας (Ενιπέα, Μουζακίου, Πύλης, Ελασσωνίτη, Νεοχωρίτη) θα είχαμε ένα απόθεμα τουλάχιστον 250 εκατομμυρίων κ.μ. νερού για να καλύψουμε τις ανάγκες του πληθυσμού και των καλλιεργειών.

Το φράγμα της Συκιάς με χωρητικότητα κοντά στα 500 εκατομμύρια κ. μ. νερού θα μπορούσε σε περίπτωση ανάγκης να περιορίσει τα προβλήματα. Εμείς τι κάνουμε; Κάτω από μια οικο-τρομοκρατία αρνούμαστε να δημιουργήσουμε υποδομές ταμίευσης νερού, που, όπως έχω αναφέρει πολλές φορές, θα μας δώσουν ΑΣΦΑΛΕΙΑ: από πλημύρες, φθηνή και πράσινη ΥΗ ενέργεια, φθηνό και καλής ποιότητας νερό για ύδρευση και άρδευση και αποθέματα για περιόδους ξηρασίας. Η άρδευση με επιφανειακά νερά θα περιορίσει την άντληση νερού από τα υπόγεια αποθέματα που θα αποκατασταθούν σταδιακά και θα τα έχουμε ως αποθέματα για περιόδους ξηρασίας που πρέπει να αναμένουμε με την κλιματική αλλαγή. Φυσικά θα αλλοιωθεί το περιβάλλον, όπως γίνεται από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα (δρόμοι, γέφυρες, κατοικίες, μεταφορά ενέργειας, ανεμογεννήτριες, Φ/Β κ.λπ.), θα δημιουργηθούν όμως νέα περιβάλλοντα (βλέπε λίμνη Πλαστήρα), όπου θα αναπτυχθούν σημαντικές δραστηριότητες που θα κρατήσουν τους πληθυσμούς της χώρας στις εστίες τους και δεν θα καταλήξουμε όλοι στην Αττική.

Και φυσικά δεν ακολουθούμε το παράδειγμα των έξυπνων χωρών. Και δεν αναφέρομαι στην Ελβετία ή τη Νορβηγία, αλλά σε χώρες όπως η Πορτογαλία, αλλά κυρίως τους γείτονές μας Τούρκους.

Εκεί ο κ. Ερντογάν δήλωσε στα εγκαίνια 34 υδροηλεκτρικών σταθμών που κατασκευάστηκαν πρόσφατα με εκτιμώμενη ετήσια παραγωγή 2,3 TWh συνολικά ότι η ΥΗ είναι από του σημαντικούς τομείς για επενδύσεις. Η Τουρκία πρόσθεσε 605 υδροηλεκτρικά συστήματα τις τελευταίες δύο δεκαετίες και υπάρχουν άλλα 125 έργα σε εξέλιξη. Η Τουρκία έχει ένα ανάγλυφο με πολλά βουνά που επιτρέπουν την ανάπτυξη έργων ταμίευσης και ΥΗ, ενώ αρδεύει με επιφανειακά νερά πεδιάδες, όπως της Θεσσαλίας. Μεταξύ των ποταμών Σεϊχάν και Τσεϊχάν υπάρχει μια πεδιάδα 5.000.000 στρ. που ποτίζεται ολόκληρη από έναν ταμιευτήρα στα Άδανα που είναι δίπλα στο Πανεπιστήμιο της Τσουκούροβα.

Μια από τις εξηγήσεις γιατί οι Τούρκοι πάνε μπροστά και εμείς τους κοιτάμε με έκπληξη.

Θα ξυπνήσει το πολιτικό μας σύστημα ; Μήπως πρέπει να τους ξυπνήσουμε ενόψει εκλογών ; Στο χέρι μας είναι.

 * Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

 

Η πραγματική εικόνα του τομέα των αρδεύσεων στη Θεσσαλία και οι προοπτικές εξοικονόμησης νερού - Ε.Δ.Υ.ΘΕ

 

ΕΡΩΤΗΣΗ : Όπως κάθε χρόνο κατά την αρδευτική περίοδο, η ζήτηση νερού βρίσκεται σε έξαρση, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η  ανεπάρκεια υδατικών πόρων στο Υδατικό Διαμέρισμα (ΥΔ) Θεσσαλίας.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την Διαχείριση της Ζήτησης ή την «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ» νερού (όπως κωδικοποιείται ο στόχος  της  μείωσης των καταναλώσεων και της σπατάλης).

Έχει καταγραφεί πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή ;

Ποιοι  στόχοι έχουν τεθεί από τους αρμόδιους και ποιες οι προοπτικές υλοποίησης τους ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (Α΄ ΜΕΡΟΣ) :

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Μια πρώτη αναγκαία παρατήρηση  είναι  πως το βασικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί ο τομέας των αρδεύσεων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) έχει διαμορφωθεί διαχρονικά με πολιτικές αποφάσεις  και ευθύνη όλων των κυβερνήσεων.

Η κάλυψη των αναγκών άρδευσης (έως 2,5 εκ στρέμματα) των αγροτικών καλλιεργειών  είναι «θεσμοθετημένη» με την  Υπουργική Απόφαση - Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ, Σεπτέμβριος 2017) και άλλες ανάλογες κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Εκτός από  τα   έργα υποδομής (ταμιευτήρες, λιμνοδεξαμενές, κανάλια -αγωγοί  μεταφοράς  και διανομής νερού κλπ.) που εξυπηρετούν ένα μέρος αυτών των αναγκών, υπάρχουν διάσπαρτες στον κάμπο και   οι περίπου 33.000 γεωτρήσεις, που  (και αυτές) είναι νόμιμες η (έστω) «τακτοποιημένες» με διοικητικές αποφάσεις και στο σύνολο τους ηλεκτροδοτημένες από την ΔΕΗ. Επίσης,  τα καταστροφικά για το οικοσύστημα  «πρόχειρα» φράγματα  που κάθε χρόνο κατασκευάζονται  στα ποτάμια για συγκράτηση του λιγοστής παροχής νερού (τα οποία   μετά τις αρδεύσεις «καθαιρούνται») και αυτά είναι  «νόμιμα», αναδεικνύοντας (ειδικά αυτά τα έργα), αφενός την απόγνωση των αρδευτών, αφετέρου την εγκληματική διαχρονική  απουσία σχεδιασμού και σύγχρονων υποδομών από την πλευρά των πολιτικών και των κυβερνήσεων, καθώς και των συμβιβασμένων με την κεντρική εξουσία αυτοδιοικητικών παραγόντων, που αναλαμβάνουν και την ευθύνη υλοποίησης τέτοιων έργων και συχνά τα «πουλάνε»  σαν προσφορά τους στο λαό και τους αγρότες....

Μια άλλη χρήσιμη επισήμανση είναι πως κανείς «αρμόδιος» δεν γνωρίζει (αφού δεν επιχείρησε καν να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις προσέγγισης της πραγματικής κατανάλωσης αρδευτικού νερού) το πραγματικό μέγεθος των απωλειών νερού για το σύνολο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τις αρδεύσεις, ούτε φυσικά κατά κατηγορία προέλευσης του νερού (πχ. γεωτρήσεις, μεταφορά από ταμιευτήρες, αντλήσεις από ποταμούς κ.ο.κ).

[Και να σκεφθεί κανείς πως οι ίδιοι ακριβώς παράγοντες, όταν θέλουν να προβάλλουν κάποιο  τεχνικό έργο που υλοποιείται επί των ημερών τους, ειδικά φωτοβολταϊκα, ανεμογεννήτριες κλπ., μας βομβαρδίζουν με  το.... «θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα» της παρέμβασης τους, χρησιμοποιώντας ακριβέστατα (!) στοιχεία πχ. για τις ποσότητες  διοξειδίου του άνθρακα  που θα  μειωθούν στην ατμόσφαιρα  προστατεύοντας το περιβάλλον, λες και οι αντίστοιχες ποσότητες νερού, που με δική τους ευθύνη χάνονται από την κακή διαχείριση, έχουν μικρότερη ή ασήμαντη περιβαλλοντική αξία....].

Συνέπεια της έλλειψης οργάνωσης, διοικητικού μηχανισμού, μετρήσεων και στοιχείων στην κατανάλωση νερού και γενικότερα συγκεκριμένων μέτρων για την Διαχείριση της Ζήτησης των Υδάτων,  είναι ότι οι ΣΤΟΧΟΙ που τίθενται  για την ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ νερού από τα διάφορα ΣΔΥ είναι  θεωρητικοί και χωρίς αξία.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά  το θέμα κατά κατηγορία αρδεύσεων, αρχίζοντας από τις γεωτρήσεις, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των αρδευτικών αναγκών  (στα επίπεδα του 70%!) της Θεσσαλίας καλύπτεται από υπόγεια νερά. Σημαντικό λοιπόν μέρος της προσπάθειας εξοικονόμησης νερού, θα έπρεπε λογικά να επικεντρωθεί στις γεωτρήσεις, στον έλεγχο των αρδευόμενων εκτάσεων, της ποσότητας του νερού που αντλείται και στα μέτρα που θα έπρεπε να εφαρμοστούν.

Είναι σε όλους (πολιτεία και χρήστες νερού) γνωστό ότι οι περισσότερες αντλήσεις γίνονται χωρίς έλεγχο και μετρήσεις, δεδομένου  ότι οι γεωτρήσεις, στην μεγάλη πλειοψηφία τους είναι ιδιωτικές, δεν υπάρχει αξιόπιστος διοικητικός μηχανισμός ελέγχου και οι αρμόδιοι «διαχειριστές», για ευνόητους λόγους, αδυνατούν ή/και αποφεύγουν να  επιβάλλουν σε αυτές μετρήσεις ή/και αυστηρούς περιορισμούς.

Ούτε καν μεριμνούν να ενημερώσουν τους χρήστες ότι το νερό  (ανεξάρτητα  από την ιδιοκτησία της γης και του εξοπλισμού άντλησης) είναι φυσικός πόρος που ανήκει σε ΟΛΟΥΣ και οφείλουμε τον μέγιστο σεβασμό σε αυτό.

Και με την διάχυτη έλλειψη ευθύνης που επικρατεί, οι αρμόδιοι ελάχιστα ενδιαφέρονται να καλλιεργήσουν συστηματικά την αναγκαία ευαισθησία στους χρήστες (σημαντικό στοιχείο για επίτευξη της εξοικονόμησης), ώστε όλοι  να αντιληφθούν  πως η χρήση του νερού υπόκειται σε κανόνες βιώσιμης διαχείρισης, τους οποίους θέτουν (και ελέγχουν υποτίθεται) τα όργανα της πολιτείας και όλοι οφείλουμε να τηρούμε.

Η πραγματικότητα λοιπόν που έχει διαμορφωθεί έχει σαν αποτέλεσμα να αντλούνται σε μεγάλο βαθμό νερά από μόνιμα (και μη ανανεώσιμα) αποθέματα των υπόγειων υδροφορέων, με καταστρεπτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πάντοτε υπό την «ανοχή» (επί της ουσίας συγκάλυψη) των κατά τα αλλά ευαίσθητων για το περιβάλλον πολιτικών και αυτοδιοικητικών μας εκπροσώπων.

Και όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, όσο διατηρούνται οι συνθήκες που προαναφέραμε,  η όποια εξοικονόμηση νερού από τις υπόγειες αντλήσεις  δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί και, κατά μείζονα λόγο, να πραγματοποιηθεί.

[Σημ. : Να γιατί η εξοικονόμηση νερού και η προσθήκη μερικών ακόμη μικρών ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών τοπικής σημασίας (που για να φθάσει από αυτές το νερό στο χωράφι απαιτούνται διπλές ή/και τριπλές αντλήσεις !)  ΔΕΝ είναι αρκετά για την ανατροπή αυτής της δυστοπίας.

Μόνη διέξοδος είναι η σταδιακή ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ μεγάλου μέρους των γεωτρήσεων με νερά που θα μεταφερθούν από τον Αχελώο και κάποιους νέους αξιολόγου όγκου ταμιευτήρες - φράγματα, όπως πχ. ο πρόσφατα δρομολογημένος επί του Ενιπέα Φαρσάλων και άλλοι στο Μουζάκι την Ελάσσονα κ.ο.κ, αλλά και σύγχρονα έργα μεταφοράς - διανομής νερού όπως αυτό που δημοπρατείται σύντομα του  ΤΟΕΒ Ταυρωπού].

Ανάλογες παρατηρήσεις  σχετικά με τις απώλειες μεγάλων συλλογικών αρδευτικών έργων, μπορούν να γίνουν και για τα ανοικτά δίκτυα και τους κύριους αγωγούς μεταφοράς και διανομής νερού (πχ. ΤΟΕΒ Ταυρωπού, Πηνειού κ.α.) από φράγματα, ταμιευτήρες ή ποταμούς (στα διάφορα αντλιοστάσια κατά μήκος τους) και άλλων σημείων συγκέντρωσης και διανομής του νερού.

Η παλαιότητα των δικτύων (μερικές φορές πρόκειται για έργα που κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο του μεσοπολέμου !), η ελλιπής συντήρηση, η  αλλαγή της χρήσης για την οποία κατασκευάστηκαν (πχ. από στραγγιστικά - συλλεκτήρες μετατρέπονται σε αρδευτικά), συχνά οδηγούν σε μεγάλες απώλειες του νερού  και αυξάνουν το κόστος  λειτουργίας.

Και σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την μη ολοκλήρωση κάποιων επί μέρους (αλλά αναγκαίων και κρίσιμων) τεχνικών εργασιών  σε έργα που ήδη λειτουργούν, καθώς επίσης την μη ολοκλήρωση διοικητικών διαδικασιών  η επίλογων, όπως πχ. ποιος είναι ο φορέας ή ο υπεύθυνος για την διαχείριση ενός έργου !

Δείτε δυο τελείως ενδεικτικά  τέτοια παραδείγματα στη Θεσσαλία.

Το πρώτο αφορά στην νέα τεχνητή λίμνη (ταμιευτήρα) της Κάρλας που εγκαινιάστηκε το 2018.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η κύρια τροφοδοσία της Κάρλας με νερό (σημ. : υπάρχουν και εισροές νερού από τις γειτονικές λεκάνες απορροής) θα έπρεπε να γίνεται από τα νερά του Πηνειού, που θα συγκεντρώνονται στον «ρουφράκτη» (θυρόφραγμα) Γυρτώνης και στην συνέχεια, θα μεταφέρονται με βαρύτητα (και όχι με ΑΝΤΛΗΣΗ όπως γίνεται σήμερα από κεντρικό αντλιοστάσιο στο Πηνειό) μέσω αγωγού, στο βόρειο μέρος της τεχνητής λίμνης.

Για λόγους που δεν είναι της παρούσης (σημ. : σύντομα θα επανέλθουμε με ειδικό σημείωμα για την Κάρλα) το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε (με ευθύνη του Υπουργείου και όχι της Περιφέρειας που παρέλαβε και ολοκλήρωσε το ημιτελές έργο), παραμένει  σε εκκρεμότητα και εξ ανάγκης η τροφοδοσία της Κάρλας γίνεται όχι δια βαρύτητας, αλλά με ΑΝΤΛΗΣΗ  των υδάτων από τον Πηνειό. Αυτά τα νερά μεταφέρονται με μεγάλες απώλειες (μέσα από υφιστάμενες τάφρους και ανοικτές διώρυγες) ακριβώς έξω από την τεχνητή λίμνη και τελικά, ΜΕ ΝΕΑ ΑΝΤΛΗΣΗ και με μεγάλο ενεργειακό και περιβαλλοντικό κόστος, εισέρχονται τελικά στην Κάρλα !

(Ας σημειωθεί επίσης ότι το αντλιοστάσιο επί του Πηνειού «αναζητά» τον υπεύθυνο ιδιοκτήτη και υπόχρεο της δαπάνης λειτουργίας του).

Άραγε τι συζήτηση θα μπορούσε να γίνει για ...εξοικονόμηση νερού ;

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ρουφράκτης (θυρόφραγμα) Γυρτώνης που προαναφέραμε.

Και εδώ δεν έχει ακόμη βρεθεί ο φορέας (σχεδόν δέκα και πλέον χρόνια) που θα τον διαχειρίζεται (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας, 10/5/22).

Το Υπουργείο «καλεί» τον ΤΟΕΒ Πηνειού να το παραλάβει και να το λειτουργήσει, όμως υπάρχει έντονος προβληματισμός για τις δαπάνες λειτουργίας, συντήρησης, φύλαξης κλπ. και όλοι καταφεύγουν σε προσωρινές – «εμβαλωματικές» λύσεις.

Στο μεταξύ ένα μέρος του περιμετρικού αναχώματος (ανάντη του θυροφράγματος), όπου συγκεντρώνεται και το νερό, δεν είχε επισκευαστεί με συνέπεια να μην αποθηκεύεται η προβλεπόμενη ποσότητα των 6 εκατ. κ. μ. νερού, μεγάλες ποσότητες νερού να χάνονται ή (συχνά) να πλημμυρίζουν τις γύρω καλλιεργούμενες εκτάσεις !

Τέλος, η έλλειψη υπεύθυνου φορέα έχει σαν συνέπεια την αδυναμία συντήρησης και απομάκρυνσης των φερτών υλικών του Πηνειού (μεταξύ των οποίων και ογκώδεις κορμούς), το θυρόφραγμα δεν μπορεί να λειτουργήσει και με ανοικτά τα θυροφράγματα τα νερά να «φεύγουν» ανεκμετάλλευτα προς την θάλασσα (όπως ακριβώς περιγράφεται στο δημοσίευμα της εφημερίδας).

[Ανάλογα προβλήματα διαχείρισης έργων παρατηρούνται και σε άλλους ΤΟΕΒ, με αποτέλεσμα (μεταξύ άλλων) μεγάλες απώλειες νερού].

Στο επόμενο σημείωμα μας (Β΄ ΜΕΡΟΣ) θα δούμε τις δυνατότητες βελτίωσης και διεξόδου από την υφιστάμενη νοσηρή κατάσταση.

Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,

Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

Όλες τις ερωτήσεις της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ της Δευτέρας («Ε.τ.Δ.»), από 20/9/2021 μέχρι σήμερα, με τις σχετικές απαντήσεις της Επιτροπής για την Διεκδίκηση επίλυσης  Υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ.) μπορείτε να βρείτε εδώ

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Η λήξη της αρδευτικής περιόδου στην Καρδίτσα και οι αβεβαιότητες για το μέλλον των αρδεύσεων στη Θεσσαλία

 

Με την λήξη της αρδευτικής περιόδου στην Καρδίτσα (σύμφωνα με τις δηλώσεις του αντιπεριφερειάρχη Καρδίτσας κ. Νούσιου), επιβεβαιώνεται για μια ακόμη χρονιά πως για τις αρδεύσεις στη Θεσσαλία (οι οποίες στηρίζονται κατά 70% περίπου στα υπόγεια νερά γεωτρήσεων, με σταθερή την διαχρονική πορεία περιβαλλοντικής υποβάθμισης και καταστροφής των υπόγειων υδροφορέων),  σημαντική και αναντικατάστατη είναι η ενίσχυση της λεκάνης απορροής του Πηνειού με νερά από την λεκάνη απορροής του Αχελώου, που για την ώρα περιορίζονται στα 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού του ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα (φράγμα Ταυρωπού) στην Καρδίτσα (εκκρεμεί η μεταφορά υδάτων από το ημιτελές φράγμα της Συκιάς).

Να σημειώσουμε όμως πως αυτά τα 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού  περίπου, που διατίθενται κάθε χρόνο για τις αρδεύσεις από τον ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα, αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό (10-12%) των συνολικών ετήσιων καταναλώσεων νερού στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας και φυσικά είναι απολύτως ανεπαρκή για να λειτουργήσουν σαν αποθέματα ΞΗΡΑΣΙΑΣ στις δύσκολες συνθήκες που προδιαγράφονται για την Θεσσαλία στο άμεσο μέλλον (όπως δείχνει και η πρόσφατη ξηρασία σε πολλές χώρες της Ευρώπης).

Είναι επίσης  αδύνατο τα νερά αυτά να «θυσιαστούν» ως «ενεργητικά» αποθέματα νερού για την αποκατάσταση των ελλειμματικών υπόγειων υδροφορέων (συσσωρευμένο επί δεκαετίες έλλειμμα ύψους 3 δις εκατ. κ. μ. νερού).

Η πρόβλεψη του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (2017) να εξασφαλιστούν πρόσθετα νερά με οικονομία στις αρδεύσεις και με νέα έργα ταμίευσης, για την αποφυγή μιας ανυπολόγιστης οικολογικής καταστροφής (και αποκατάστασης του ελλείμματος σε .. 60 χρόνια) ώστε να επανέλθουν σταδιακά στη φυσική τους κατάσταση, αποδεικνύεται  ανεδαφική και ανεφάρμοστη (πρόκειται για «άσκηση επί χάρτου»).

Με όλο το σεβασμό λοιπόν στον εκπρόσωπο της Περιφέρειας Θεσσαλίας και τις καθησυχαστικές του δηλώσεις, ο «πόλεμος» και για τις αρδεύσεις και για την οικολογική αποκατάσταση συνεχίζεται αμείωτος, τα «όπλα» (εν προκειμένω νέα έργα και πολιτικές εξοικονόμησης υδάτων) που θα φέρουν την «νίκη» είναι γνωστά και σκόπιμο είναι να ενημερώνουν τον κόσμο για την αδιαφορία και τις τεράστιες διαχρονικές πολιτικές ευθύνες των κυβερνήσεων (μετά το 2010) και, όπως οφείλουν, να ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ως αυτοδιοικητικοί μας εκπρόσωποι το αυτονόητο σχετικά με τις μεγάλες απειλές που υπάρχουν για τη Θεσσαλία (πχ. ξηρασία).

Μάλλον είναι η ώρα να υπερβούν τα στενά κομματικά τους όρια  και να μιλήσουν με παρρησία στον θεσσαλικό λαό.

Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb  

Εξοικονόμηση νερού κατά την εφαρμογή στο χωράφι : Αναγκαία η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για να αποφευχθεί η ερημοποίηση - Του Φάνη Γέμτου*

 

Το επιφανειακό νερό Θεσσαλίας μεταφέρεται από παλιά δίκτυα ανοιχτών αγωγών, είτε χωμάτινα είτε επενδυμένα με τσιμέντο που από την κακή συντήρηση έχουν τεράστιες απώλειες, τόσο στο έδαφος όσο και από εξάτμιση, αλλά και από τα φυτά που αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Εκτιμάται ότι το 25% του νερού χάνεται από τα δίκτυα διανομής. Η Περιφέρεια και το ΥΠΑΑΤ χρηματοδοτούν κατά διαστήματα τη δημιουργία δικτύων κλειστών αγωγών διανομής του νερού που είναι αναμφίβολα χρήσιμα και εξοικονομούν νερό. Τεράστια εξοικονόμηση νερού θα έχουμε από το έργο υπογείωσης του δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού. Αναμφίβολα θα ήταν χρησιμότερα αν υπήρχε ένα σχέδιο κατασκευής τους με μελετημένες προτεραιότητες, εκτός πελατειακού συστήματος. Αλλά κάθε προσθήκη είναι θετική. Ένα στοιχείο που πρέπει να προσεχθεί είναι η συντήρηση όλων αυτών των έργων που αν δεν γίνει σωστά μετά από λίγα χρόνια θα καταρρεύσουν. Οι ΤΟΕΒ έχουν σημαντικό έργο να κάνουν, αρκεί να βοηθηθούν με εξειδικευμένο προσωπικό για να ανταποκριθούν.
Η εφαρμογή του νερού στα χωράφια γίνεται με διάφορα συστήματα όπως:
Επιφανειακή άρδευση (κατάκλιση, αυλάκια) που έχει μεγάλες απώλειες. Εκτιμάται ότι από το νερό που εφαρμόζεται μόνο το μισό καταλήγει στα φυτά (βαθμός απόδοσης 50%). Η ενέργεια εφαρμογής είναι πολύ μικρή, αλλά προϋποθέτει χωράφια ισοπεδωμένα, με μικρές κλίσεις και δίκτυο μεταφοράς σε όλο το χωράφι.

Άρδευση με καταιονισμό (τεχνητή βροχή) με μικρά ή μεγάλα ακροφύσια, με σταθερούς σωλήνες ή με αυτοκινούμενους αρδευτές. Εδώ ο βαθμός απόδοσης εκτιμάται σε περίπου 75%. Η κατανάλωση ενέργειας είναι ιδιαίτερα υψηλή. Τα μικρά ακροφύσια χρειάζονται 3,5 ατμόσφαιρες για να λειτουργήσουν συν τις απώλειες στους σωλήνες μεταφοράς. Τα μεγάλα ακροφύσια θέλουν πίεση 5 ατμοσφαιρών, ενώ οι «ράμπες» λειτουργούν με τη μισή πίεση. Οι αυτοκινούμενοι αρδευτές θέλουν 1,5 – 2 ατμόσφαιρες για να λειτουργήσουν.

Άρδευση με σύστημα στάγδην που είναι το πιο αποδοτικό. Ο βαθμός απόδοσης του νερού εκτιμάται στο 90%. Χρειάζονται μικρή πίεση λειτουργίας 2-2,5 ατμοσφαιρών, επομένως μικρή κατανάλωση ενέργειας. Χρειάζονται σημαντική επένδυση για τους σωλήνες με τους σταλαχτές, εργασία για το άπλωμα και μάζεμα των σωλήνων, αλλά πολύ μικρή εργασία στη διάρκεια της περιόδου, καθώς πρέπει να ανοίγουμε ή να κλείνουμε τις βάνες. Ένα πρόβλημα που έχει το σύστημα είναι ότι δεν μπορεί να καλύψει το πότισμα φυτρώματος. Οπότε ο παραγωγός πρέπει να έχει ένα σύστημα με καταϊονισμό για το φύτρωμα και ένα σύστημα στάγδην που αυξάνει το κόστος.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα συστήματα στάγδην έχουν τις καλύτερες αποδόσεις. Γι’ αυτό ο αγρότες της Ανατολικής Θεσσαλίας που έχουν το μεγάλο έλλειμμα νερού (ποτίζουν από βαθιές γεωτρήσεις) χρησιμοποιούν κατά κανόνα στάγδην και επομένως κάνουν τη δική τους εξοικονόμηση. Θα πρέπει προφανώς να επεκταθούν όσο περισσότερο μπορούμε. Υπάρχουν και συστήματα υπόγειας στάγδην άρδευσης που είναι περισσότερο αποδοτικά, αλλά αυτά έχουν τα δικά τους προβλήματα εγκατάστασης, κατεργασίας εδάφους κ.λπ.

Ένα στοιχείο που μπορούμε να βελτιώσουμε είναι οι ποσότητες νερού και ο χρόνος εφαρμογής. Για την ώρα οι αγρότες στηρίζονται στην εμπειρία τους. Το χρώμα του βαμβακιού μάς κατευθύνει συνήθως για το πότε θα ποτίσουμε. Στο καλαμπόκι συνήθως ποτίζουμε με πρόγραμμα κάθε ορισμένες μέρες. Η ποσότητα νερού καθορίζεται συνήθως εμπειρικά. Είναι όμως σωστά αυτά που εφαρμόζουμε ; Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης.

Οι νέες τεχνολογίες μάς δίνουν νέες δυνατότητες να ελέγξουμε το στοιχείο αυτό. Μοντέλα ανάπτυξης καλλιεργειών σε συνδυασμό με στοιχεία Μετεωρολογικών Σταθμών μπορούν να μας δώσουν συμβουλές και το πότε και πόσο νερό πρέπει να εφαρμόσουμε. Υπάρχουν μοντέλα, όπως του FAO, το cropwat, που με βάση στοιχεία του καιρού, του εδάφους και της καλλιέργειας, μας υπολογίζουν χρόνο και ποσότητα εφαρμογής. Οι αγρότες μπορούν να το βρουν στο διαδίκτυο και να το χρησιμοποιήσουν. Το διάγραμμα δείχνει τα στοιχεία ενός χωραφιού με μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία, ώρες ηλιοφάνειας, υγρασία % για όλο το έτος.
Μια δεύτερη ιδέα είναι η χρήση αισθητήρων υγρασίας στο έδαφος που μας δίνουν την περιεκτικότητα του νερού στο έδαφος και μας ειδοποιούν πότε φτάνουμε στα όρια για να ποτίσουμε, καθώς και να εκτιμήσουμε την ποσότητα νερού που χρειαζόμαστε.

Συνήθως ορίζουμε μια περιεκτικότητα σε υγρασία του εδάφους πάνω από το σημείο μονίμου μαράνσεως (περιεκτικότητα σε νερό που το φυτό μαραίνεται και χάνεται) και την υδατοϊκανότητα του εδάφους (το νερό που συγκρατεί το έδαφος με τη δράση της βαρύτητας, δηλαδή το νερό που συγκρατείται από το έδαφος αφού στραγγίσει). Στην πρώτη υγρασία αρχίζουμε το πότισμα και στη δεύτερη το σταματάμε, ελαχιστοποιώντας τη στράγγιση σε κατώτερα στρώματα. Έτσι εξασφαλίζουμε συνεχώς τη διαθέσιμη υγρασία στο έδαφος, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες από βάθεμα διήθηση.

Υπάρχουν συστήματα με χρήση του Διαδικτύου των Πραγμάτων ή των Μηχανών (IoT) που αυτοματοποιούν τη μέτρηση υγρασίας εδάφους, στοιχεία των Μετεωρολογικών Σταθμών και της καλλιέργειας, τα επεξεργάζονται και κάνουν αυτόματα το πότισμα ή συμβουλεύουν τον αγρότη.

Το σύστημα αποτελείται από μια κεντρική μονάδα που επικοινωνεί με το λογισμικό στο «σύννεφο». Πάνω στη μονάδα συνδέονται Μετεωρολογικούς Σταθμούς και αισθητήρες που μπορούν να βαθμονομούνται από το λογισμικό. Όλα τα δεδομένα μεταφέρονται στο «σύννεφο», επεξεργάζονται και μεταφέρουν αποφάσεις για την εφαρμογή του νερού.

Όλα μπορούν να αυτοματοποιηθούν.

Προφανώς μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση νερού και πρέπει να το κάνουμε για να εξασφαλίσουμε επάρκεια και να μειώσουμε το κόστος παραγωγής.

Πώς θα καθοδηγηθούν οι αγρότες ; Πώς θα εκπαιδευτούν να εφαρμόσουν όλες τις νέες τεχνολογίες ;

Τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων και οι κανονισμοί της Ε.Ε. επιβάλλουν εξοικονόμηση νερού.

Για το ΥΠΑΑΤ και τη Διεύθυνση Γεωργικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας δεν υπάρχει καμία προσπάθεια προώθησης τέτοιων ιδεών. Για το ΥΠΑΑΤ οι δράσεις περιορίζονται στη διανομή επιδοτήσεων χωρίς πρόγραμμα.

Η ΔΓΑ της Περιφέρειας παραμένει στα γραφεία της.

Η Θεσσαλία ακολουθεί τον δρόμο προς την ερημοποίηση.

*Ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Eνημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb

​- Από την ομάδα μας στο fb