Ο ΤΟΕΒ Ταυρώπου : Ένα πρότυπο οργανισμού διαχείρισης του νερού και η χρήση των νερών της λίμνης Ν. Πλαστήρα - Του Φάνη Γέμτου*

 

Ο ΤΟΕΒ Ταυρωπού είναι ο οργανισμός που διαχειρίζεται την άρδευση από τα νερά του ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα. Σημειώνω ότι από την αρχή ο ιδιοκτήτης του έργου, η ΔΕΗ, ήθελε περιορισμένη χρήση των νερών, ώστε να λειτουργεί το ΥΗ όταν θέλει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια και όχι όταν οι αγρότες θέλουν να ποτίσουν. Όταν έγινε ο Ταμιευτήρας τα νερά του από την αναρρυθμιστική λίμνη θα κάλυπταν την άρδευση του αγροκτήματος 115.000 στρεμμάτων. Από την αρχή το δίκτυο έγινε με ανοιχτούς αγωγούς. Υπήρχε ένας ανοιχτός κεντρικός αγωγός που οδηγεί το νερό σε τσιμενταύλακες που αποτελούν το δευτερεύον και τριτεύον δίκτυο που με μήκος πάνω από 800 χιλιόμετρα καλύπτει όλο το αγρόκτημα. Από την αρχή τα αγροτεμάχια είχαν μήκος 200 μέτρων και ποτίζονταν με κατάκλυση. Στη μια άκρη του τεμαχίου είναι ο τσιμενταύλακας που φέρνει το νερό και στην άλλη υπάρχει στραγγιστικός αύλακας.

Από την αρχή δημιουργίας του δικτύου υπήρχε στον κανονισμό λειτουργίας όρος για μη παρεμβάσεις στο δίκτυο που τότε ερμηνεύτηκε ότι δεν επιτρέπει την ηλεκτροδότηση αντλιοστασίων από το πρόγραμμα εξηλεκτρισμού. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχει ηλεκτρικό δίκτυο στην έκταση του δικτύου. Αργότερα όταν αποφασίστηκε ότι η ερμηνεία ήταν λανθασμένη, το κόστος σύνδεσης με το δίκτυο ήταν απαγορευτικό γιατί ο κάθε αγρότης έπρεπε να πληρώσει μερικές χιλιάδες ευρώ για τις κολώνες που χρειάζονταν για τη σύνδεση.

Γι’ αυτό σήμερα οι αγρότες του ΤΟΕΒ έχουν ένα σημαντικό πρόβλημα. Ενώ η άρδευση των καλλιεργειών το καλοκαίρι γίνεται με κατάκλυση με κόστος 8-10 €/στρ. οι αρδεύσεις φυτρώματος και ανάπτυξης των καλλιεργειών γίνονται με αυτοκινούμενους αρδευτές με χρήση τρακτέρ και αντλιών. Το κόστος αυτών των αρδεύσεων με χρήση πετρελαίου είναι ιδιαίτερα υψηλό που μειώνει την ωφέλεια των αγροτών από το φθηνό τέλος που πληρώνουν στον ΤΟΕΒ. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΟΕΒ, Θανάση Μαρκινό, το κόστος φτάνει στα 50 €/στρ. που ουσιαστικά ακυρώνει το πλεονέκτημα του φθηνού καλοκαιρινού νερού. Σημειώνω ότι μέρος των χωραφιών του δικτύου είναι όξινα (σε ένα χωράφι που μελετήσαμε πριν χρόνια για εφαρμογή γεωργίας ακριβείας ένα μέρος του είχε pH 5,5) και «σφίγκουν».

Γι’ αυτό χρειάζονται ποτίσματα και για το φύτρωμα, αλλά και την αρχική ανάπτυξη που κάνουν το κόστος δυσβάσταχτο. Η χρήση της κατάκλυσης για την άρδευση για πάνω από 50 χρόνια του δικτύου δημιουργεί και άλλα προβλήματα, όπως μια διάβρωση των εδαφών από τη ροή του νερού που μειώνει σταδιακά τη γονιμότητα των εδαφών.

Ο ΤΟΕΒ Ταυρωπού λειτουργεί υποδειγματικά χωρίς χρέη και με επενδύσεις σε εξοπλισμό για καθάρισμα των στραγγιστικών αυλακιών και για στρώσιμο των δρόμων. Έχει εισάγει νέες τεχνολογίες στην παρακολούθηση της λειτουργίας του δικτύου και επιτυγχάνει καλή διαχείριση του δικτύου, ενώ βοηθά και τις γύρω περιοχές να ποτίσουν.
Ο ταμιευτήρας Ν. Πλαστήρα έχει μια χωρητικότητα περίπου 350.000.000 κ.μ. νερού και προέρχεται από τον παραπόταμο του Αχελώου τον Ταυρωπό. Είναι η πρώτη μεταφορά μέρους υδάτων του Αχελώου. 

Το νερό του ταμιευτήρα που αρχικά προορίζονταν για το δίκτυο του ΤΕΟΒ Ταυρωπού, με την έλλειψη νερού και έργων στη Θεσσαλία εξελίχθηκε και τροφοδοτεί με νερό την ύδρευση της Καρδίτσας, την άρδευση χωραφιών γύρω από τον ΤΟΕΒ σε έκταση που φτάνει και τα 200.000 στρέμματα και μια ποσότητα γίνεται προσπάθεια να φτάσει μέσω του Πηνειού στην Ανατολική Θεσσαλία. 

Για να φτάσει μια ποσότητα περίπου 10.000.000 κ.μ. νερού στην Ανατολική Θεσσαλία, πρέπει να περάσει διάφορα εμπόδια, όπως πρόχειρα φράγματα που κατασκευάζουν οι ενδιάμεσοι χρήστες για να κρατήσουν το νερό για τα χωράφια τους. Είναι αυτά που πολλές φορές «ξεχνούν» να τα αφαιρέσουν και με τις έντονες βροχοπτώσεις δημιουργούνται υπερχειλίσεις των ρεμάτων και των ποταμών προκαλώντας καταστροφές. 

Σε χρονιές, όπως η φετινή με την ανομβρία και τον παρατεταμένο καύσωνα που αύξησε τις ανάγκες για άρδευση, η ΔΕΗ υποχρεώθηκε να λειτουργήσει σχεδόν συνεχώς όλο το καλοκαίρι το ΗΥ εργοστάσιο, ώστε να δώσει το νερό που χρειάζεται. Σημειώνω ότι η αρχή της χρονιάς ήταν ιδιαίτερα καλή για τη λίμνη, καθώς μετά τις πλημύρες του «Ιανού» ήταν πλήρης. Θεωρητικά με όλο το δυναμικό αποθήκευσης του νερού, με κάποιες αμφιβολίες όμως, καθώς τα φερτά που έχουν φτάσει στη λίμνη τα χρόνια λειτουργίας και ιδιαίτερα με τον «Ιανό» είναι πολύ πιθανό να μείωσαν τη χωρητικότητα.
Η λίμνη Πλαστήρα έχει ένα ανώτατο όριο, οπότε το νερό αφήνεται να φύγει από τον υπερχειλιστή (συνήθως λειτουργεί το ΥΗ εργοστάσιο πριν φτάσουμε στο όριο χωρίς πάντα επιτυχία), αλλά και ένα κατώτατο τόσο για τη λίμνη όσο και για τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων της περιοχής. 

Φέτος, με τις αυξημένες ανάγκες έγινε υπερβολική χρήση του νερού, κάτι που βόλεψε περιοχές της Καρδίτσας και την Ανατολική Θεσσαλία (πριν λίγες μέρες ο Πρόεδρος του ΤΟΕΒ Πηνειού δήλωνε ότι φέτος η αρδευτική περίοδος πήγε καλά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα), αλλά κατέβασε τη στάθμη της λίμνης 30 εκατοστά κάτω από το οικολογικό όριο. 

Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί η διοχέτευση νερού θα συνεχιστεί με μικρούς ρυθμούς για τις ανάγκες της ύδρευσης, οπότε η στάθμη θα κατεβεί και άλλο. 

Εάν η επόμενη χρονιά έχει αρκετές βροχές και χιόνια, τότε η λίμνη θα αποκατασταθεί και η ζωή θα συνεχιστεί. 

Δεν θέλω να πω τι θα γίνει αν η επόμενη χρονιά είναι ξηρή.

*Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πενεπιστημίου Θεσσαλίας

ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

 Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Η οικολογική καταστροφή και οι κίνδυνοι ξηρασίας «σφραγίζουν» την λύση του υδατικού προβλήματος κύριε Τσίπρα ! (Κώστας Γιαννακός – Φάνης Γέμτος – Κώστας Γκούμας)*

Πριν λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλία περιοδεία στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό κ. Αλ. Τσίπρα.

Ένα μέρος της δραστηριότητας  του κ. Τσίπρα επικεντρώθηκε στον πρωτογενή τομέα, με επισκέψεις σε συνεταιριστικές εγκαταστάσεις, επαφές με παραγωγούς κλπ.

Ειδική αναφορά έκανε από τη Λάρισα (δες εδώ την ομιλία του) στα «αγροτικά αρδευτικά έργα» και «πρότεινε την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας με τοπικά έργα ταμίευσης και εμπλουτισμού, με διατήρηση των αρδευόμενων εκτάσεων ….» (σημ. η υπογράμμιση δική μας). Στη συνέχεια αναφέρθηκε με απαξιωτικό τρόπο στους ηγέτες παλαιότερων κυβερνήσεων («κάποιοι»» όπως τους αποκάλεσε), δηλαδή τους Ανδρ. Παπανδρέου, Κων. Μητσοτάκη, Κ. Σημίτη και Κων. Καραμανλή, οι οποίοι, όπως είπε, «..επέμεναν…να παραμυθιάζουν τους Θεσσαλούς με μεγαλεπήβολα σχέδια…», εννοώντας προφανώς  τα έργα Άνω Αχελώου. Σημειώνουμε ότι όλες αυτές οι κυβερνήσεις εμπνεύστηκαν και στήριξαν πολιτικά την υλοποίηση των έργων Αχελώου, τα οποία μετά από 25 χρόνια (από το 1984 έως το 2009) και έχοντας κατασκευαστεί σημαντικό ποσοστό του φυσικού τους αντικειμένου (65-85%), παραμένουν ημιτελή και εγκαταλειμμένα, προς μεγίστη ικανοποίηση του …οραματιστή πρώην πρωθυπουργού !

Λίγες παρατηρήσεις για κατανόηση του πραγματικού υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας, το οποίο βεβαίως δεν περιορίζεται στα στενά όρια ενός πακέτου «αρδευτικών έργων», όπως προσπάθησε έντεχνα να το περιχαρακώσει ο κ. Τσίπρας. Όπως διαπιστώνει και το ισχύον Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) του 2017 (δημιούργημα του κ Φάμελου), κατά τις τελευταίες τρεις τουλάχιστον δεκαετίες, η αναζήτηση νερού από τους εξαντλημένους υπόγειους υδροφορείς οδήγησε στην συσσώρευση ελλειμμάτων υπόγειου νερού πάνω από 3 δις κ. μ.

Επίσης το ΣΔΛΑΠ προσδιορίζει την «ετήσια» επαναλαμβανόμενη υπέρ εκμετάλλευση του οικοσυστήματος του Πηνειού σε πάνω από 200 εκατ. κ. μ. επιφανειακού νερού, καθώς επίσης την έντονη διάβρωση των εδαφών, την επεκτεινόμενη υφαλμύρινση των υπόγειων υδροφορέων κ.ο.κ.

Με απλά λόγια το υδατικό κυριαρχείται από την οικολογική του διάσταση και το ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο. Και οι δηλώσεις του κ. Τσίπρα, δυστυχώς, αγνοούν επιδεικτικά το μέγιστο αυτό θέμα για την περιοχή μας.

Θα σημειώσουμε επίσης ότι στη Θεσσαλία η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια μας από την ένταση των φαινομένων και την κλιματική κρίση, είναι η συχνή εμφάνιση της ξηρασίας, θέμα στο οποίο επίσης δεν αναφέρθηκε ο κ. Τσίπρας.

Και φυσικά δεν μας παραξενεύει αυτή η επιλεκτική του αγνόηση των μεγάλων αυτών ζητημάτων, δεδομένου ότι για την  αντιμετώπιση και των δυο απαιτείται η δημιουργία υδατικών αποθεμάτων σημαντικής κλίμακας σε όλα τα μήκη και πλάτη της Θεσσαλίας, κυρίως στα ορεινά της τμήματα και φυσικά στον Αχελώο, που όμως ο κ. Τσίπρας, για λόγους επικοινωνιακούς, τοπικιστικούς (Αιτωλοακαρνανία) και για να μην κακοκαρδίσει κάποιους δογματικούς αντιπάλους αυτών των έργων που έχουν σημαντική επιρροή εντός του ΣΥΡΙΖΑ, υποχρεώνεται να περάσει «ξώφαλτσα» τις πιο βασικές παραμέτρους του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.

Αλλά και στους αρδευτές – αγρότες, που αποτέλεσαν και τους αποδέκτες των υποσχέσεών του για το «αρδευτικό», ο κ. Τσίπρας δεν είπε την αλήθεια. Ναι μεν «υποσχέθηκε» ότι με «τοπικά έργα ταμίευσης» θα διατηρήσει τις αρδευόμενες σήμερα εκτάσεις (σημ. 2,5 εκατ. στρέμματα), παρέλειψε όμως να τους πει ότι οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο είναι πολλές και κατά τη γνώμη μας  μη επιτεύξιμες.

Βασική προϋπόθεση για την άμβλυνση του ελλείματος  είναι η υλοποίηση όλων των απαιτούμενων νέων αρδευτικών δικτύων, ώστε να υπάρχει στέρεη βάση στην επίτευξη του στόχου του ΣΔΛΑΠ/2017 για εξοικονόμηση 185 εκατ. κ. μ. νερού ετησίως.

Άλλη προϋπόθεση είναι  η υλοποίηση όλων των μικρού και μεσαίου μεγέθους ταμιευτήρων που το ίδιο σχέδιο προβλέπει (Ενιπέας, Μουζάκι, λιμνοδεξαμενές κλπ.), από τους οποίους  όμως κάνεις δεν έχει έως σήμερα ξεκινήσει (και στα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τον ίδιο ούτε καν η ωρίμανση τους).

Φυσικά θα πρέπει να εξηγήσει τι έκανε για αυτά τα (και περίπου τα ίδια που προέβλεπε το ΣΔΥ του 2014 που βρήκε έτοιμο και εγκεκριμένο) η κυβέρνησή του.

Και το κυριότερο, όπως προκύπτει από το ΣΔΛΑΠ/2017, για  να μην λείψει το αρδευτικό νερό (σημ. εδώ οι αρδεύσεις έχουν προτεραιότητα σε σχέση με το περιβάλλον….), δεν θα μπορούν να διατίθενται αξιόλογες ποσότητες για εμπλουτισμό/επαναφορά υδάτων στους υπόγειους υδροφορείς. 

Γι’ αυτό και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, «γεμάτη»  από  οικολογική ευαισθησία και κοινωνική ευθύνη και (φυσικά) επειδή αλλιώς δεν θα ισορροπούσε έστω και «τραβηγμένο» το υδατικό ισοζύγιο, επέλεξε η οικολογική αποκατάσταση των υπόγειων υδροφορέων να παραπεμφθεί στα επόμενα 60 χρόνια !  Χωρίς να ληφθεί υπόψη η πρόβλεψη για μείωση των βροχοπτώσεων στα χρόνια αυτά.

Ως πολίτες έχουμε ακούσει και παλαιότερα υποσχέσεις  από τον πρώην πρωθυπουργό και έχουμε διαπιστώσει την αξιοπιστία τους. Δεν επιθυμούμε να τις επικαλεστούμε. Όμως επειδή αγωνιζόμαστε  να δρομολογηθούν λύσεις για το υδατικό της Θεσσαλίας, δεν έχουμε το δικαίωμα να μείνουμε απαθείς μπροστά σε μια τέτοια στρέβλωση της πραγματικότητας, σε μια πρωτοφανή υποβάθμιση των κινδύνων που ελλοχεύουν στην Θεσσαλία, σε μια απαξίωση πολιτικών αποφάσεων όλων των κυβερνήσεων (πριν του ΣΥΡΙΖΑ) και όλων σχεδόν των κομμάτων της Ελληνικής Βουλής έως το 2010.

Και όσο μας «παραμυθιάζει» ο κ. Τσίπρας αλλά και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ότι δήθεν έχουν «λύσεις» για το υδατικό της Θεσσαλίας, όσο η κυβέρνηση Κυρ. Μητσοτάκη στέκεται αμήχανη απέναντι στο ίδιο θέμα (αποφεύγοντας για δικούς της λόγους να τηρήσει τις υποσχέσεις της για ολοκλήρωση των έργων Αχελώου), τόσο τα χρόνια περνούν, ο ποταμός Αχελώος παραμένει μπαζωμένος από το πρόφραγμα στη θέση Συκιά και οι κίνδυνοι καταστροφών από πλημμύρες πολλαπλασιάζονται.

Γι’ αυτό διατυπώνουμε προς κάθε κατεύθυνση την πρότασή μας  : ΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Ή ΤΗΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ ΤΩΝ ΗΜΙΤΕΛΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΧΕΛΩΟΥ.

Και να θυμίσουμε στον κ. Τσίπρα και στους άλλους υποκριτές του ΣΥΡΙΖΑ που κάνουν πως «δεν ακούνε» την πρόταση αυτή, ότι η σοβαρότητά τους μετριέται όχι (κυρίως) από τις χωρίς ουσία δηλώσεις κάποιων ψευτο – ευαίσθητων ότι δήθεν «δεν συμφωνούν με την κατεδάφιση των έργων»  αλλά από το πόσο υπεύθυνα διαχειρίζονται κρίσιμα και συχνά ακανθώδη ζητήματα που «φέρνει η ζωή» προς επίλυση στις εκάστοτε κυβερνήσεις. 

Ένα τέτοιο ζήτημα είναι και  η τύχη των έργων Αχελώου, που όσο ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στην κυβέρνηση, άλλοτε κορόιδευε τον κόσμο ότι θα τα ολοκληρώσει (κ. Σπίρτζης, Δεκ. 2015/Βουλή), άλλοτε ότι δήθεν «σκέπτονται» να τα αξιοποιήσουν υδροηλεκτρικά (κ. Τσίπρας, Λάρισα, 2018) και άλλοτε (Σ. Φάμελλος) ότι τα έργα είναι «παράνομα», άρα θα κατεδαφιστούν, κάτι φυσικά που ουδέποτε είχαν την δημοκρατική ευαισθησία και υπευθυνότητα να φέρουν για διαβούλευση και για απόφαση στη Βουλή.

Ας θυμούνται : άλλο περιθώριο του «στρίβειν δια του αρραβώνος» δεν τους προσφέρει πλέον ούτε ο «πληγωμένος» ποταμός Αχελώος και οι «πληγωμένοι» υπόγειοι υδροφορείς ούτε οι σκεπτόμενοι  Θεσσαλοί πολίτες.

*Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, Πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Γέμτος Φάνης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 

*Γκούμας Κώστας, πρώην πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ

 

 Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Προς αρνητές Αχελώου : δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα… Του Γιάννη Κολλάτου*

 

Στη φύση όπως και στην οικονομία δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα…

Μία ρήση στην οικονομία αναφέρει ότι «δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα». Το ίδιο ισχύει και στη φύση και στο περιβάλλον, πολύ δε περισσότερο τώρα με την κλιματική κρίση.

Στη χώρας μας βέβαια υπάρχουν αρκετοί ημιμαθείς οικολογικά «ευαίσθητοι» και ακόμη περισσότεροι οικονομικά αναλφάβητοι, υπάρχουν επαναστάτες της οικολογίας του «γλυκού νερού» που το θέλουν αντί να κατευθύνεται για ανάπτυξη , ευημερία και οικολογική ισορροπία να χύνεται στο Ιόνιο. Υπάρχουν κι εκείνοι που τα θέλουν «όλα τσάμπα».

Και ΑΠΕ αντί του «βρώμικου» λιγνίτη, αλλά και να μην διαταραχτεί το υδατικό ισοζύγιο στον Αχελώο, έστω και από τα χειμέρια, πλημμυρικά νερά που προκαλούν καταστροφές και θα μπορούσαν να συγκεντρώνονται σε ένα φράγμα (της Συκιάς εν προκειμένω) που θα έδινε 160 GW «πράσινης» υδροηλεκτρικής ενέργειας ετησίως και θα βοηθούσε στην αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας στη θεσσαλική πεδιάδα που κινδυνεύει με ερημοποίηση.
Ας πάρουμε όμως μία – μία τις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Eνέργειας) για να δούμε ότι ισχύει η ρήση «δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα».

Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι το εισαγόμενο φυσικό αέριο που έρχεται κυρίως να αντικαταστήσει το λιγνίτη στη χώρα δεν είναι ούτε ανανεώσιμο, ούτε «αθώο» για το περιβάλλον. Είναι ορυκτό καύσιμο και εσχάτως πανάκριβο. Ασφαλώς και η καύση του δεν είναι παρά ελάχιστα επιβλαβής για την ατμόσφαιρα των πόλεων, αλλά κατά τη μεταφορά του με αγωγούς χιλιάδων χιλιομέτρων από τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη έχει απώλειες, που προσδιορίζονται στο 3 με 5%. Το εκλυόμενο από τους αγωγούς αέριο είναι το μεθάνιο που είναι 80 φορές πιο δραστικό αέριο του θερμοκηπίου σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα !
Μεθάνιο βέβαια εκλύεται λένε οι οικολόγοι και από τα υδροηλεκτρικά φράγματα και τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από υδατοπτώσεις (στην αναερόβια διαδικασία της σύνθλιψης) . Μόνο που εδώ οι εκλυόμενες ποσότητες είναι αμελητέες σε σχέση με το όφελος, ενώ οι άλλες ΑΠΕ όπως τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες είναι στοχαστικές, δηλαδή δεν παράγουν ενέργεια, οι μεν δεύτερες όταν έχει άπνοια, τα δε πρώτα όταν έχει συννεφιά ή το βράδυ.

Για την αντιστάθμιση αυτών των φορτίων λοιπόν απαιτούνται «μπαταρίες» ενέργειας και οι καλύτερες είναι τα υδροηλεκτρικά που λειτουργούν με τη μέθοδο της αντλησοταμίευσης. Ως τέτοιο έργο θα μπορούσε να λειτουργήσει ο ταμιευτήρας της Συκιάς όπου θα αποθηκεύονται 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού πολύτιμου στο μέλλον και για την ύδρευση των πόλεων της Θεσσαλίας, που λόγω της κλιματικής κρίσης, σε λίγες δεκαετίες ίσως και νωρίτερα θα είναι δυσεύρετο.

Αξίζει να τονιστεί ότι η χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικά είναι η Νορβηγία (στο 75%) ενώ η ίδια χώρα ως γνωστό εξορύσσει πετρέλαιο που το εξάγει!
Φυσικά και τα φωτοβολταϊκά όταν διατάσσονται άναρχα ακόμη και σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας και οι ανεμογεννήτριες σε βουνά φυσικού κάλλους με βαριά πολιτιστική κληρονομιά, αφενός μεν προκαλούν τις τοπικές κοινωνίες, αφετέρου δημιουργούν ζητήματα αειφόρου ανάπτυξης.

Τα μεγάλα Φ/Β πάρκα έχουν και θέματα αλλαγής μικροκλίματος από τις ανακλάσεις, δημιουργούν συνθήκες θερμοκηπίου στις γειτνιάζουσες περιοχές και κυρίως καθιστούν άγονη τη γη όπου εγκαθίστανται για δεκαετίες. Για τις δε αναμογεννήτριες ο φόβος είναι πως με τη λήξη της ζωής τους θα μείνουν σιδερένια κουφάρια στα βουνά μας.

Είπαμε δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα και η φύση αποζητά το ισοδύναμο. Το περιβάλλον είναι μια διαδικασία από την οποία δεν μπορεί να αποκλειστεί ο άνθρωπος σε περιοχές δε όπου το εγκαταλείπει έχουμε σύμφωνα με τους νόμους της θερμοδυναμικής την επιστροφή στην αταξία (εντροπία)...

Θα μπορούσαμε να επιχειρηματολογούμε και για τα 200 εκατομμύρια ευρώ ετησίως που χάνονται μόνο στον κάμπο της Λάρισας από την εγκατάλειψη αρδευόμενων δυναμικών εαρινών καλλιεργειών και τη στροφή σε χαμηλής προσόδου καλλιέργειες με χειμερινά ξηρικά σιτηρά λόγω της έλλειψης νερού που σημαίνει περί τα 2 δις ευρώ απώλεια για την τοπική οικονομία.
Αλλά ας μείνουμε στο γεγονός ότι στην επιστήμη της οικολογίας θα πρέπει όλα να εκλαμβάνονται με όρους ισορροπίας οικονομικής, περιβαλλοντικής και εντέλει αειφορίας, με όρους όμως ρεαλιστικού και όχι θεωρητικούς.

Με την αύξηση των ρύπων από την καύση βιομάζας που είναι ακόμη μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για να αναπτύξουμε στη Θεσσαλία, λησμονούμε ότι έχουμε αιθαλομίχλη στις πόλεις μας. Όσο φτωχοποιούνται τα νοικοκυριά και αδυνατούν να ανοίξουν το θερμοστάτη για τους καυστήρες αερίου, ή το κλιματιστικό για θέρμανση φοβούμενοι τους λογαριασμούς ρεύματος ή αερίου, επειδή τεράστια οικονομικά συμφέροντα αποκλείουν την παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικά στη χώρα, τόσο κάποιες πολιτικές δυνάμεις θα εκμεταλλεύονται την άγνοια ή την ημιμάθειά μας και θα στρέφουν το ενεργειακό μείγμα της χώρας σε κοίτες επωφελείς για τους ίδιους, αλλά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου….
Και πιστέψτε το γεύμα αυτό το πλουσιοπάροχο είναι για λίγους και δεν είμαστε προσκεκλημένοι σε αυτό γιατί όχι μόνο δεν είναι δωρεάν, αλλά στο τέλος βγαίνει πανάκριβο !

Ο Γιάννης Κολλάτος είναι δημοσιογράφος

Πηγή : thessaliatv.gr

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Οι πρώτες εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τον πρόσφατο διάλογο για το υδατικό της Θεσσαλίας - Του Κώστα Γκούμα*

 

Πυκνός ο διάλογος που αναπτύχθηκε τις προηγούμενες ημέρες γύρω από το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας (Ημερίδα ΠΕΔ/Θ στη Λάρισα,  συνέδριο της AgriBusiness Forum στα Τρίκαλα παρουσία του υπουργού κ. Σκρέκα, περιοδεία κ. Φάμελλου στη Θεσσαλία, αρθρογραφία πολιτικών και αυτοδιοικητικών στελεχών κλπ.).

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν έχουν σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον και αποκαλύπτουν τις θέσεις και τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και της αυτοδιοίκησης στην περιοχή μας, καθώς και τις προοπτικές που δημιουργούνται ώστε να ξεφύγει επιτέλους η Θεσσαλία από το τέλμα της απραξίας και της αναποτελεσματικότητας σε σχέση με το υδατικό πρόβλημα.

Ας αρχίσουμε με την κυβερνητική πλευρά. Ανακοινώθηκε πριν λίγες ημέρες ένα «πακέτο» αρδευτικών έργων για τα επόμενα χρόνια με χρηματοδότηση κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης, πόρους του ΥΠΑΑΤ και δημόσιες επενδύσεις. 

Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και κάποια έργα θεσσαλικού ενδιαφέροντος (δες τον σχετικό σύνδεσμο εδώ).

Πρόκειται αναμφίβολα για μια θετική εξέλιξη και κάποιες αντιπολιτευτικές μεμψιμοιρίες του Σωκράτη Φάμελλου (στο εξής ΣΦ) από την Λάρισα («μεγάλες αδικαιολόγητες καθυστερήσεις», «αδράνεια» κ.α.) προφανώς δεν αλλοιώνουν την σημασία τους.

Πρώτη βασική παρατήρηση είναι ότι πρέπει τα έργα που ανακοινώθηκαν να γίνουν πραγματικότητα. Δυστυχώς  παραμένει η αρνητική εμπειρία του παρελθόντος, όταν κυβερνήσεις είχαν επανειλημμένα ανακοινώσει μελέτες ή/και έργα, που τελικά όμως κάποια από αυτά δεν προχωρήσαν ή, για κάποια άλλα, η «επόμενη» κυβέρνηση άλλαζε τον προγραμματισμό τους, απεντάσσοντας έργα ή εγκαταλείποντας τα ανολοκλήρωτα. 

Συνεπώς, χρέος όλων των φορέων και οργανώσεων της Θεσσαλίας είναι στο εξής να παρακολουθούμε στενά την πορεία των έργων που ανακοινώθηκαν έως και την υλοποίησή τους.

Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με τους στόχους που υπηρετούν τα έργα που ανακοινώθηκαν.

Η μία κατηγορία έργων υπηρετεί την πολιτική εξοικονόμησης νερού, μειώνοντας δραστικά τις απώλειες από την μεταφορά και διανομή του νερού στους τελικούς χρήστες. Τυπικό τέτοιο έργο είναι η αναβάθμιση των αρδευτικού δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού (κλειστό δίκτυο) στην Καρδίτσα, όπου η εξοικονόμηση εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 50% των καταναλώσεων και θα περιορίσει κατά περίπου 30 εκατ. κ. μ. νερού τις απολήψεις από την τεχνητή λίμνη Ν. Πλαστήρα !

Η δεύτερη κατηγορία έργων αφορά στην ταμίευση υδάτων εντός της Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Πηνειού, με έργα, όπως ακούσαμε, στον Ενιπέα Φαρσάλων στο Μουζάκι και άλλα μικρότερα. Επειδή και ο στόχος αυτός είναι εξίσου σημαντικός με την εξοικονόμηση, σκόπιμο είναι η κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει άμεσα και υπεύθυνα, ποιοι ταμιευτήρες θα ενταχθούν καθώς και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους.

Τέλος ας μην διαφύγει της προσοχή μας η ανακοινωθείσα διαδικασία υλοποίησης κάποιων έργων μέσω ΣΔΙΤ και ας εργαστούμε ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις των κυβερνώντων πως ΔΕΝ θα επιβαρυνθούν οι χρήστες (αγρότες) με την αποπληρωμή των έργων και ότι η συμβολή των αγροτών θα παραμείνει στα επίπεδα του τέλους άρδευσης που ισχύει σήμερα.

Όμως, παρά τις θετικές εκτιμήσεις που διαπιστώσαμε στα παραπάνω, δεν πρόκειται να παρασυρθούμε από το πανηγυρικό κλίμα και να δώσουμε στον Θεσσαλικό λαό να πιστέψει ότι με τα έργα αυτά λύνεται το υδατικό πρόβλημα. 

Το μείζον πρόβλημα των ελλειμμάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) παραμένει. Τα έργα αυτά,  όταν με το καλό υλοποιηθούν, θα συμβάλλουν στην μείωση των ετήσιων ελλειμμάτων(προσφορά/ζήτηση), δεν πρόκειται όμως να ανταποκριθούν στην σταδιακή εξάλειψη του συσσωρευμένου υδατικού ελλείμματος των 3000 εκατ. κ. μ. νερού στους υπόγειους υδροφορείς (δες Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων/ΣΔΛΑΠ του 2017), ούτε βεβαίως θα δώσουν την δυνατότητα για μεγάλης κλίμακας υποκατάσταση των υφισταμένων 33.000 γεωτρήσεων στον θεσσαλικό κάμπο, πολλές από τις οποίες αντλούν από μόνιμα αποθέματα νερού των υπόγειων υδροφορέων (οικολογική καταστροφή, επέκταση της υφαλμύρινσης κλπ. ).

Για όλα αυτά, καθώς, και για την εξασφάλιση υδάτινων αποθεμάτων που θα αντιμετωπίσουν την ερημοποίηση και την ξηρασία που μας απειλούν (βλέπε ομιλίες καθηγητών κ.κ. Λέκκα, Λουκά, Δέρκα κ.α. στην ημερίδα της ΠΕΔ), είναι κρίσιμης σημασίας η ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ από τα ορεινά της Δυτικής Θεσσαλίας και συγκεκριμένα με μεταφορά από τον ταμιευτήρα Συκιάς και μέσω της σήραγγας προς Μουζάκι, τα λεγόμενα «έργα εκτροπής Αχελώου». 

Με άλλα λόγια χρήσιμα και σημαντικά τα έργα που ανακοινώθηκαν, κανένα από αυτά δεν «περισσεύει», όμως δεν επαρκούν για την επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και την απόκρουση του κινδύνου ερημοποίησης.

Η κυβέρνηση του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στο θέμα των έργων του Αχελώου έχει κηρύξει την απόλυτη σιγή !

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εκπρόσωπός της Υπουργός κ. Σκρέκας, που βρέθηκε στην Θεσσαλία (αλλά όχι στην Ημερίδα της ΠΕΔ) την προηγούμενη ημέρα, δεν είχε το θάρρος ούτε καν να αναφέρει την λέξη  «Αχελώος», λες και δεν είναι Θεσσαλός, λες και δεν είναι μέλος μιας κυβέρνησης, που είχε εξαγγείλει την ολοκλήρωση των έργων. 

Άραγε πόσο αξιόπιστοι μπορούν να θεωρηθούν ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης και οι Υπουργοί του, όταν από την μια τα «κόβουν χοντρά» στον ΣΥΡΙΖΑ για κωλοτούμπες και παλινωδίες σε διάφορα θέματα, οι ίδιοι, όμως, χρησιμοποιούν ακριβώς παρόμοιες πρακτικές, χωρίς μάλιστα να αισθάνονται την ανάγκη να δώσουν κάποιες εξηγήσεις στον Θεσσαλικό λαό ;

Το μόνο ενθαρρυντικό αυτής της ημέρας ήταν ότι στην ημερίδα της ΠΕΔ  Θεσσαλίας , όσοι βουλευτές και αυτοδιοικητικοί της ΝΔ  παραβρέθηκαν, δεν ακολούθησαν την τακτική της αποσιώπησης, αντίθετα εξέφρασαν αβίαστα την θέση τους για την ολοκλήρωση των έργων  Άνω Αχελώου και πολλοί από αυτούς ασπάστηκαν την πρόταση της Επιτροπής Διεκδίκησης  (ΕΔΥΘΕ) να συζητηθεί το θέμα στην Βουλή. 

Θα παρακολουθήσουμε άγρυπνα στο εξής, εάν οι τοποθετήσεις αυτές ήταν ειλικρινείς και κατά πόσο είναι διατεθειμένοι  να πιέσουν τον «σιωπηλό» πρωθυπουργό να ανταποκριθεί στις προεκλογικές δεσμεύσεις της ΝΔ και να πράξει το αυτονόητο.

Ας έλθουμε τώρα και στην αξιωματική αντιπολίτευση. 

Τόσα χρόνια, που ήταν στην κυβέρνηση «απουσίαζαν» κυριολεκτικά  από την υπόθεση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας επικαλούμενοι διάφορες δικαιολογίες. 

Πρόσφατα μάλιστα ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Δ. Γελαλής (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22/11) επικαλέστηκε τις  «τελείως διαφορετικές δημοσιονομικές  συνθήκες» και το «μικρότερο χρονικό διάστημα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ !

Μια παρατήρηση σε αυτά : δηλαδή 4,5 ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης επαρκούσαν ώστε να επικεντρωθούν επίμονα και παθιασμένα, για να βγουν τα έργα του Αχελώου έξω από τους θεσμικούς σχεδιασμούς (Χωροταξικό, ΣΔΛΑΠ, ΕΣΕΚ) αλλά δε ήταν αρκετά να εργαστούν για την ωρίμανση και δρομολόγηση κάποιων νέων έργων στην Θεσσαλία ;

Επίσης, ήταν τόσο στενά τα «δημοσιονομικά» περιθώρια, που δεν τους επέτρεψαν να ασχοληθούν με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης υδάτων, την ενίσχυση σε προσωπικό και  μέσα των υφισταμένων διοικητικών δομών, την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου  των ΤΟΕΒ κλπ. ;   

Προφανώς όχι, απλά δεν ήταν  προτεραιότητα για αυτούς και δεν έτυχαν της ανάλογης σημασίας, όπως επιβάλλεται σε τόσο κρίσιμα θέματα (και για να είμαστε δίκαιοι και η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει κάνε, μέχρι σήμερα, θετικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση).

Ας επανέλθουμε στο ουσιαστικό ζήτημα των έργων εκτροπής – μεταφοράς από τον Αχελώο. Τόσα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν οχυρωμένος πίσω από την ανούσια τοποθέτηση ότι είναι «κατά της εκτροπής», αποφεύγοντας, όμως, να μιλήσει με ειλικρίνεια για τις πραγματικές του προθέσεις σχετικά με την τύχη των ημιτελών έργων. 

Το τελευταίο διάστημα, όμως,  χάρις και την συστηματική προσπάθεια της ΕΔΥΘΕ, ο κόσμος άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το πραγματικό πολιτικό δίλημμα δεν είναι  «υπέρ/κατά»  της εκτροπής αλλά έχει μετατοπιστεί στο ερώτημα εάν  «θα ολοκληρωθούν ή όχι»  τα έργα   του Αχελώου.

(Σημείωση: η μετατόπιση από αυτό το δίλημμα  «υπέρ/κατά» ξεβόλεψε αναλόγως και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος νόμιζε ότι οι ανέξοδες υποσχέσεις του για τον Αχελώο θα επιτρέψουν να μείνει  αλώβητος για όλη την διάρκεια της πρωθυπουργίας του).

Μετά από αυτά στον ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να υπάρχουν «ρωγμές» στην επιχειρηματολογία του. Κάποια στελέχη του ( πχ. ΣΦ) παραμένουν δογματικά στην θέση ότι η «εκτροπή του Αχελώου έχει κλείσει με την απόφαση 26/14 του ΣτΕ» Και την ίδια ώρα οι βουλευτές Λάρισας Α. Βαγενά και Β. Κόκκαλης (ο οποίος έως το 2019 ήταν ένθερμος υποστηρικτές των έργων Αχελώου !!) στέκονται άβουλοι και αμίλητοι δίπλα του, αποδεχόμενοι προφανώς τις θέσεις του πρώην  υπουργού ότι το ΣτΕ «έκλεισε οριστικά το θέμα των έργων» …

Βεβαίως ο κ. ΣΦ απέφυγε να μας εξηγήσει γιατί, εφόσον και σε άλλα έργα υπάρχουν ακυρωτικές αποφάσεις του ΣΤΕ, όπως π.χ. για το ΥΗΕ Μεσοχώρας, στο έργο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει θετικός στο να λειτουργήσει και τα στελέχη του ψήφισαν θετικά κατά το πρόσφατο Περιφερειακό Συμβούλιο; Ή, αντίστοιχα θα ρωτήσουμε, γιατί πιέζουν την κυβέρνηση για το θέμα των αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη όπου το ΣτΕ «δικαίωσε» την άποψη του ΥΠΠΟ και απέρριψε την σχετική προσφυγή ;

Μήπως τελικά για τον Σωκράτη Φάμελλο και τον ΣΥΡΙΖΑ οι αποφάσεις του ΣτΕ γίνονται σεβαστές αλακάρτ ;

Η υποκρισία όμως συνεχίζεται, με διαφορετική μορφή, και από άλλους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ. Για παράδειγμα ο Δ. Γελαλής, αποστασιοποιούμενος από τον ΣΦ, δηλώνει ότι «δεν είμαι της λογικής …να γκρεμίζονται έργα», χωρίς όμως να απαντά στο ερώτημα τι θα γίνει με αυτά !

Σε ανάλογη κατεύθυνση, ακόμη πιο υποκριτικά, ο Δήμαρχος Λαρισαίων, ο οποίος στην ημερίδα της ΠΕΔ/Θ  δήλωσε ότι «δεν επιθυμώ να καταστραφούν» (τα έργα) θεωρώντας την πρόταση αυτή «εκτός τόπου και χρόνου», πρότεινε μάλιστα την ολοκλήρωσή τους (Συκιά και σήραγγα) και την λειτουργία υδροηλεκτρικού σταθμού ! Αλλά όπως είπε «μετά θα βάλουμε στο τραπέζι την εκτροπή Αχελώου». Παράλειψε βεβαίως να πει στους Θεσσαλούς ότι κάτι τέτοιο αποτελεί παγίδα δεδομένου πως ένα τέτοιο σενάριο αποκλείεται παντελώς από το ΣτΕ. 

Το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως προκύπτει και από την απόφαση 26/2014, επιμένει (και ορθώς κατά την άποψή μας) ότι πρέπει το σχέδιο αξιοποίησης των υδάτων του Αχελώου (ενέργεια, αρδεύσεις, ξηρασία κλπ.) να είναι σαφές, καθαρό, δεσμευτικό και χωρίς αστερίσκους. Συνεπώς αποκλείονται «εναλλακτικές» προτάσεις σαν αυτές που κάνουν τώρα οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ για να αποφύγουν την πίεση από τα ερωτήματα των προβληματισμένων για το μέλλον της Θεσσαλίας πολιτών και των αγροτών που αγωνιούν.

Με απλά λόγια : Τα έργα Αχελώου είτε ολοκληρώνονται, παράγοντας ενέργεια και παράλληλα συνεισφέρουν στην ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔ Θεσσαλίας (μέσω της μεταφοράς 250 εκατ. κ. μ. νερού), είτε/εναλλακτικά κατεδαφίζονται, γιατί δεν υπάρχει άλλο περιθώριο  στους ποταμούς Άνω  Αχελώο και  Κουμπουργιαννίτη, που παραμένουν μπαζωμένοι  για πάνω από 30 χρόνια και η ροή τους γίνεται μέσα από σήραγγες παράκαμψης, μισοβουλωμένες  από  φερτά υλικά.

Και ας μην ξεχνάμε τους κινδύνους από πλημμυρικά φαινόμενα, όπως τα εντόπισαν οι πραγματογνώμονες επί υπουργίας Χρ. Σπίρτζη, κάτι που  οδήγησε τον τότε υπουργό να ενεργοποιήσει μια μικρή χρηματοδότηση συντήρησης των εγκαταλειμμένων έργων.

Φυσικά δεν έχουμε απαίτηση από πολιτικούς, που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι η «καριέρα» τους (Σκρέκας, Φάμελλος κλπ.), ούτε φυσικά από τους Αιτωλοακαρνάνες τοπικιστικές και τους κάθε είδους λαϊκιστές - ψευτοοικολόγους να συναισθανθούν τους κινδύνους, να επιδείξουν ειλικρινή οικολογική ευαισθησία και να πράξουν αυτό που το καθήκον τους επιβάλλει.

Αυτοί οι άνθρωποι μόνο από πολιτική πίεση καταλαβαίνουν. Έτσι πχ. και πριν λίγα χρόνια πιέστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ με την επί τριάντα χρόνια ανιστόρητη επιμονή τους να κατεδαφίσουν την Μεσοχώρα, και υποχρεώθηκαν να στηρίξουν το έργο, βλέποντας ότι το πολιτικό κόστος  ήταν μεγαλύτερο από το «όφελος» (κατά σύμπτωση υπουργός Σ. Φάμελλος). Έτσι λοιπόν θα συμβεί και τώρα.

Η πίεση των Θεσσαλών, με τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο και ώριμα πολιτικά αιτήματα, όπως πχ. η πρόταση για συζήτηση στη Βουλή, θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα και θα αντικαταστήσουν τους μικροπολιτικούς υπολογισμούς, την υποκρισία, την αποσιώπηση των κινδύνων και τον λαϊκισμό, οδηγώντας στην επικράτηση της λογικής, δηλαδή την ολοκλήρωση των έργων.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

 

Απαραίτητοι οι ταμιευτήρες περιμετρικά της Θεσσαλίας - (Κώστα Γιαννακού - Φάνη Γέμτου)*

 

Πρέπει άμεσα να προετοιμαστούμε για να πετύχουμε την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε τρόφιμα λύνοντας το πρόβλημα της διαχείρισης του νερού. Πρέπει να καλύψουμε τόσο την πλευρά της διαθεσιμότητας με ταμιευτήρες περιμετρικά της πεδιάδας, αλλά και να επιτύχουμε ουσιαστική εξοικονόμηση με δημιουργία έργων μεταφοράς και διανομής του νερού με ελάχιστες απώλειες, βελτίωση των μεθόδων άρδευσης και χρήση νέων τεχνολογιών για την ορθολογική εφαρμογή του νερού και με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλλουμε στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού. Αυτό αναφέρει η ΕΔΥΘΕ απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «ΕτΔ» για τον εάν και κατά πόσο η κακή διαχείριση νερών αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη της γεωργίας στη Θεσσαλία και αν η έως τώρα, κακή, πορεία μπορεί να αντιστραφεί.

Όλες τις ερωτήσεις της «Ε.τ.Δ.» (από 20/9/2021) με τις σχετικές απαντήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ

Πιο συγκεκριμένα :

Ερώτηση «ΕτΔ» :

Στη χώρα μας και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, η κακή διαχείριση των υδάτων και η έλλειψη νερού αποτελούν τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη της γεωργίας, σε μια περίοδο που η αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη απαιτεί αύξηση της παραγωγικότητάς της. Μπορεί να αναστραφεί αυτό και με ποιον τρόπο ;

Εάν δεν συμβεί αυτό, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία της περιοχής ;

Απάντηση ΕΔΥΘΕ :

Ο πληθυσμός του πλανήτη συνεχίζει να αυξάνεται και αναμένεται να φτάσει τα 9 δισ. μέχρι τα μέσα του αιώνα.

Ταυτόχρονα, η καλλιεργούμενη γη φαίνεται να μειώνεται καθώς γόνιμες εκτάσεις καταστρέφονται από φαινόμενα όπως η διάβρωση των εδαφών, καταστροφή τους από αλατότητα ή οξύνιση, αλλά και από κάλυψη από τεχνικά έργα. Παράλληλα, παρατηρείται μείωση της γονιμότητας και της υγείας τους από τις ακολουθούμενες καλλιεργητικές πρακτικές.

Για τις διατροφικές ανάγκες του αυξημένου πληθυσμού η γεωργία μέχρι τα μέσα του αιώνα πρέπει να αυξήσει ουσιαστικά την παραγωγικότητά της.

Εκτιμάται ότι είναι απαραίτητη μια αύξηση της τάξης του 70%. Και αυτό πρέπει να γίνει στις συνθήκες που αναμένεται να δημιουργήσει η κλιματική κρίση. Η χώρα μας και η Θεσσαλία ειδικότερα πρέπει να προετοιμαστούν και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να επιτύχουν τις επιθυμητές αυξήσεις της παραγωγής για κάλυψη των αναγκών.
Το κύριο χαρακτηριστικό της θεσσαλικής γεωργίας είναι η υψηλή παραγωγικότητα που φαίνεται από τον κύκλο εργασιών ανά στρέμμα των 300€ όταν ο μ.ο. της χώρας είναι στα 200€.

Αυτό αποδίδεται σε στοιχεία όπως η δυνατότητα άρδευσης του 50% των καλλιεργειών, τα πολλά μικροκλίματα που καλύπτουν πολλές καλλιέργειες, τα μεγαλύτερα αγροκτήματα, τις ικανότητες των αγροτών της στη χρήση μηχανικού εξοπλισμού και νέων τεχνολογιών.
Ένα κρίσιμο σημείο είναι η άρδευση των καλλιεργειών. Στηρίζεται κατά 70% σε αντλήσεις νερού από υπόγειους υδροφορείς χρησιμοποιώντας νερά σε μεγάλο ποσοστό μη ανανεώσιμα.

Αυτό δημιουργεί ανασφάλεια για το μέλλον των αρδευόμενων καλλιεργειών, καθώς η στάθμη των υδροφόρων οριζόντων συνεχώς κατεβαίνει με αποτέλεσμα υψηλό ενεργειακό και οικονομικό κόστος άρδευσης, ενώ υπάρχει κίνδυνος εισόδου θαλασσινού νερού που θα κάνει ακατάλληλα τα νερά για κάθε χρήση. Παράλληλα, σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Θεσσαλίας δημιουργούνται καθιζήσεις με ρωγμές να εμφανίζονται στην επιφάνεια.

Είναι προφανές ότι η κατάσταση όπως έχει σήμερα δεν είναι βιώσιμη.

Η προτεινόμενη λύση είναι η ταμίευση υδάτων σε ταμιευτήρες που θα αποθηκεύουν νερό που θα χρησιμοποιείται για άρδευση των καλλιεργειών.
Η Θεσσαλία είναι μια πεδιάδα που περιβάλλεται από ορεινούς όγκους. Εκεί υπάρχουν αρκετές δυνατότητες δημιουργίας ταμιευτήρων που θα αποθηκεύουν τα νερά των χειμερινών βροχοπτώσεων για να μην καταλήγουν στη θάλασσα και να είναι διαθέσιμα το καλοκαίρι για την άρδευση των καλλιεργειών.

Μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστεί δύο μεγάλοι ταμιευτήρες σε ορεινές περιοχές (του Ν. Πλαστήρα και του Σμοκόβου) και ένας στην πεδιάδα γνωστός με το όνομα της πρώην λίμνης Κάρλας. Το νερό που συγκεντρώνουν προσθέτει ποσότητες νερού στο ισοζύγιο που ατυχώς μένει αρνητικό.

Εκτιμάται ότι από τους υπόγειους υδροφορείς έχουν υπεραντληθεί περισσότερα από 3 δισ. κ.μ. που σύμφωνα με τη Νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να αποκατασταθούν στο προσεχές μέλλον.

Είναι προφανές ότι η διατήρηση της σημερινής γεωργίας και η αύξηση της παραγωγικότητας στο μέλλον απαιτεί άμεσα μέτρα στήριξης του ισοζύγιου νερού με κατασκευή ταμιευτήρων, αλλά σύμφωνα με τα ΣΔΥ του 2014 και με μεταφορά 250 εκατομμυρίων κ.μ. νερού από την όμορη λεκάνη του Αχελώου.

Η αδυναμία κάλυψης του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου θα οδήγηση σε μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων και σε αντίστοιχη μείωση των αποδόσεων.

Διότι μια ξηρική καλλιέργεια αποδίδει λιγότερο από το μισό μιας αρδευόμενης. Αν στην εξίσωση προσθέσουμε τα προβλήματα της κλιματικής κρίσης οι ξηρικές καλλιέργειες γίνονται πιο επισφαλείς και ενδεχομένως να χρειάζονται και αυτές συμπληρωματική εφαρμογή νερού.
Είναι προφανές από τα πιο πάνω ότι πρέπει άμεσα να προετοιμαστούμε για να πετύχουμε την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε τρόφιμα λύνοντας το πρόβλημα της διαχείρισης του νερού.

Πρέπει να καλύψουμε τόσο την πλευρά της διαθεσιμότητας με ταμιευτήρες περιμετρικά της πεδιάδας, αλλά και να επιτύχουμε ουσιαστική εξοικονόμηση με δημιουργία έργων μεταφοράς και διανομής του νερού με ελάχιστες απώλειες, βελτίωση των μεθόδων άρδευσης και χρήση νέων τεχνολογιών για την ορθολογική εφαρμογή του νερού.

Έτσι θα συμβάλλουμε στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού.

Για την ΕΔΥΘΕ :

*Κώστας Γιαννακός, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας,

*Φάνης Γέμτος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

 

Δίκτυο τεχνητών λιμνών στον Πάμισο - Του Κων. Π. Κλοκοτάρα*

 

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί παράγοντα πίεσης στους υδατικούς πόρους της Θεσσαλίας. Το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας έχει έλλειμμα σε νερό της τάξης των 474 hm3 το έτος. Τα προβλήματα νερού αναμένεται να επιδεινωθούν στη Μεσόγειο, όπου ήδη παρατηρείται σταδιακή μείωση των συνολικών βροχοπτώσεων τις τελευταίες δεκαετίες αλλά αύξηση τις έντασης της βροχής όταν τελικά βρέχει. Παρατηρείται όλο και πιο συχνά στην περιοχή μας να αυξάνονται οι ημέρες χωρίς βροχή μέσα στον χρόνο και όταν βρέχει σε ελάχιστη ώρα να «πέφτει» ποσοστό έως 70% της ετήσιας βροχόπτωσης. Τα υδατώδη μετεωρολογικά κατακρημνίσματα του Μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός» σε δύο μέρες (18 & 19/9/2020) ξεπέρασαν τους 310 τόνους νερού ανά στρέμμα γης. Τα αποτελέσματα υπήρξαν καταστροφικά από την πλημμύρα, ενώ o υδροφόρος ορίζοντας δεν προλαβαίνει να εμπλουτιστεί, αφού το νερό της βροχής κυλάει ορμητικά προς τη θάλασσα.

Η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών στους ορεινούς χειμάρρους Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας του Πάμισου παραποτάμου Πηνειού μπορεί να συμβάλει -εκτός των άλλων- στην αειφόρο διαχείριση υδάτινων πόρων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (Λεκάνη Απορροής Πηνειού). Οι τεχνητές λίμνες Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας πρέπει να συσχετισθούν με τα έργα εκτροπής του Αχελώου δεδομένου ότι χωροθετούνται ανάντι της τεχνητής λίμνης που μπορεί να κατασκευασθεί στα στενά (Αγριοκερασιάς - Κακαβάκια) του Πάμισου στην έξοδό του προς Μουζάκι και η οποία θα δεχθεί τα νερά Αχελώου. Με δεδομένο ότι τα έργα Αχελώου έχουν ήδη υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό (Συκιά 65% και σήραγγα μεταφοράς 85%), τα πρόσθετα έργα ταμίευσης πρέπει να επιλεγούν, ώστε το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας να γίνει υδατικά αυτόνομο.
Ο Πάμισος έχει τις πηγές του στη Νότια Πίνδο σε υψόμετρο 1.600 μ. περίπου. Οι πηγές του αποτελούν έξι χειμαρρικές υπολεκάνες (υδατορέματα).

Τα έξι υδατορέματα του Πάμισου είναι :

* Τo Φλωρεσιώτικο (Ανθοχωρίτικο) ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου-Σκαφίδα.
* Τo Κερασιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της κορυφής Γκαβέλλου στον αυχένα της οροσειράς Ζυγουρολίβαδου και Κουφόλογγου.

* Τo ρέμα Οξυάς που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Φούρκα-Κουλκουτσάρι, που αναπτύσεται Ανατολικά του Όρους Σχιζοκάραβο την ψηλώτερη κορυφή της Νότιας Πίνδου στον Νομό Καρδίτσας.
* Τo Κακόρεμμα Δρακότρυπας που έχει τις πηγές του στις Βορειοανατολικές κλιτύες της οροσειράς Τυμπάνου-Αέρα-Σουβλί-Προφ. Ηλία.
* Τo Μέγα ρέμα που έχει τις πηγές του στις Νοτιοδυτικές κλιτύες της κορυφής Μπλόστιανη.

* Τo Βατσουνιώτικο ρέμα που έχει τις πηγές του Βορειοανατολικά της οροσειράς Τυμπάνου Kαραβούλας.

Τα έξι υδατορέματα έχουν κοινή περιοχή συμβολής ανάντι από στένωμα του Πάμισου που διακόπτει την οροσειρά Ίταμος στις κορυφές Αγριοκερασιά- Κακαβάκια όπου μπορεί να κατασκευασθεί φράγμα και τεχνητή λίμνη για την υποδοχή των υδάτων Αχελώου, Νοτιοδυτικά της Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη και κοντά στον οικισμό Μουζακίου.

Ο Πάμισος με τη σειρά του εκβάλλει στον Πηνειό ποταμό, στην περιοχή Μεγάλα Καλύβια Νομού Τρικάλων - Αγναντερό Νομού Καρδίτσας. Η λεκάνη απορροής του Πάμισου έχει έκταση 160.000 στρέμματα και με τα ορεινά συμπλέγματα της Νότιας Πίνδου που τη συμπεριλαμβάνουν δημιουργείται ένα φυσικό περιβάλλον, με ισχυρή και συνεχή διαμορφωτική λειτουργία του χειμαρρικού αναγλύφου. Το τραχύ κλίμα και ιδίως οι πολλές και ραγδαίες κατακρημνίσεις σε συνδυασμό και με την έντονη τοπογραφία των οροσειρών της Νότιας Πίνδου, το ευπαθές γεωυπόθεμα και η έλλειψη προστατευτικού φυτοκαλύματος σχηματίζουν ένα πολύ έντονο χειμαρρικό περιβάλλον που αναπτύσσεται στη λεκάνη απορροής Πάμισου έως την έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου. Ο Πάμισος (Πλιούρης) στην έξοδό του από τα στενά του Μουζακίου φέρνει 4 m3/sec.

Η διαχείριση υδάτινων πόρων με κατασκευή φραγμάτων σε ποτάμιες-παραποτάμιες λεκάνες απορροής κρίνεται αειφορική και σύμφωνη με την εφαρμογή σχετικών κοινοτικών μέτρων και οδηγιών, καθώς και την εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων που έχει υπογράψει η χώρα μας για την προστασία του περιβάλλοντος γενικά και εν προκειμένω του υδάτινου. Η κατασκευή τεχνητών λιμνών στα συμπλέγματα οροσειρών Νότιας Πίνδου και του ποτάμιου συστήματος Αχελώου-Ταυρωπού, Πάμισου-Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού μπορεί να συμβάλει στη χωροθέτηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων μη πληθωριστικών και σεβόμενων του περιβάλλοντος. Με τα φράγματα Μεσοχώρας - Συκιάς οι νέοι υγροβιότοποι που δημιουργούνται στις τεχνητές λίμνες Μεσοχώρας Συκιάς συντελούν σε ανάπτυξη που βασίζεται σε συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, που επιτρέπει την ανανέωσή τους και τη διατήρηση της ισορροπίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητάς του. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις τεχνητές λίμνες από τα υδροηλεκτρικά φράγματα (τεχνητές λίμνες: Πλαστήρα, Κρεμαστών, Καστρακίου κ.λπ.). Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΒΥ (Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων) του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, στις περιοχές των υδροηλεκτρικών φραγμάτων βρίσκουν καταφύγιο μερικά είδη ζώων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Εν κατακλείδι απαιτείται μια στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων. Αντί να επαυξηθεί σε 650 - 700 hm3 / έτος μεταφοράς νερού (κατά τα πρότυπα της Λίμνης Πλαστήρα) από τον άνω ρου του Αχελώου, καταργήθηκε το μέτρο της μεταφοράς νερού 250hm3 / έτος, που θα μπορούσε ανεπαρκώς να λύσει το πρόβλημα του ελλειμματικού υδατικού ισοζυγίου στη Λεκάνη Απορροής Πηνειού. Επιπρόσθετα η κατασκευή δικτύου τεχνητών λιμνών Ανθοχωρίου, Οξυάς, Δρακότρυπας Πάμισου και Πορταϊκού παραποτάμων Πηνειού συμβάλλει στη διατήρηση και επαύξηση των υδάτινων πόρων στη Θεσσαλία. Ένα Σχέδιο Αειφορικής διαχείριση υδάτων Αχελώου - Πηνειού προϋπολογισμού 2,4 δισ. ευρώ απομένει να συγκεκριμενοποιηθεί στο Σχεδιασμό νέου ΕΣΠΑ και Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2021-2027. Επιπρόσθετα για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027, αυξήθηκε 60% η χρηματοδότηση του προγράμματος LIFE που καθιερώθηκε το 2014 ώστε να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη να συμμορφωθούν με τη βασική νομοθεσία της ΕΕ για το περιβάλλον, τη φύση και το κλίμα.

* Ο Κων/νος Π. Κλοκοτάρας, είναι αγρονόμος και τοπογράφος μηχανικός

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb