Συνέπειες από τον δριμύ παγετό της 17ης Φεβρουαρίου 2021 - (Του Γιώργου Νάνου)*

 

Οι προηγούμενοι του Φεβρουαρίου 2021 μήνες ήταν ιδιαίτερα ακραίοι. Στην Θεσσαλία είχαμε σημαντικές έως καταστροφικές βροχοπτώσεις, αλλά το χαρακτηριστικότερο του καιρού ήταν οι πολύ πιο υψηλές από το κανονικό θερμοκρασίες που επικράτησαν τον Δεκέμβριο και Ιανουάριο. Παρά τις ανάγκες των φυλλοβόλων δέντρων για πολλές ώρες χαμηλών θερμοκρασιών (0-7 ^◦C) ώστε να προχωρήσει κανονικά η ανάπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών και να έχουμε μια κανονική ανθοφορία, τελικά κάπως (δύσκολο να εξηγηθεί και δεν έχουμε δει ακόμα όλα τα αποτελέσματα του θερμού χειμώνα) πολλά φυλλοβόλα βγήκαν από τον λήθαργο πιο νωρίς από το κανονικό. Έτσι προχώρησε η ανάπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών και ακόμα, σε μερικές ποικιλίες αμυγδαλιάς, βερικοκιάς, ροδακινιάς τουλάχιστον, να βρισκόμαστε σε διάφορες φάσεις της ανθοφορίας στα μέσα Φεβρουαρίου, δηλ. τουλάχιστον 20-25 ημέρες πιο πρώιμα του κανονικού.

Στις 14 Φεβρουαρίου 2021 ενέσκηψε ψύχος από τον βορρά και σε συνδυασμό με τη διαθέσιμη υγρασία στην ατμόσφαιρα είχαμε χιονόπτωση με διαφορετική ένταση σε διαφορετικές περιοχές της χώρας. Την Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2021 είχαμε ακόμα συμπαγείς νεφώσεις στις περισσότερες περιοχές της Θεσσαλίας και, σε αρκετές περιπτώσεις, όλες τις βραδινές ώρες άνεμο. Αυτό προκάλεσε πτώση της θερμοκρασίας βάσει μετεωρολογικών σταθμών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έως -5 ^◦C στον Τύρναβο και πιο ψηλές θερμοκρασίες στην Αγιά και Βελεστίνο. Αυτές οι θερμοκρασίες θεωρήθηκαν ακίνδυνες για τα περισσότερα φυλλοβόλα είδη δέντρων. Στην Κεντρική Μακεδονία λόγω παγωμένου αέρα σε κάποιες περιοχές η θερμοκρασία είχε πέσει έως και -7 ^◦C.

Δυστυχώς, την επομένη ημέρα, Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2021 η νέφωση έλλειψε, ο άνεμος κόπασε και λόγω της χιονόστρωσης και των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών τις προηγούμενες ημέρες είχαμε δριμύ παγετό ακτινοβολίας. Οι θερμοκρασίες νωρίς το πρωί της 17^ης Φεβρουαρίου έφτασαν στους -6,7 ^◦C στο Βελεστίνο, στους -8 ^◦C και πιο κάτω στην Π.Ε. Λάρισας και σε όλη την Θεσσαλία (στους δικούς μας σταθμούς Τύρναβο και Αγιά μετρήσαμε έως -10 ^◦C). Επίσης, στην Κεντρική Μακεδονία καταγράψαμε -8 ^◦C και πιο κάτω σε διάφορες περιοχές με δικούς μας μετεωρολογικούς σταθμούς.

Η αντοχή των ανθοφόρων οφθαλμών των φυλλοβόλων δέντρων είναι υψηλή όσο αυτοί βρίσκονται σε λήθαργο (αντοχή έως και <-20 ^◦C). Αλλά σε όλα τα φυλλοβόλα είδη οι ανθοφόροι οφθαλμοί είχαν βγει από τον λήθαργο στις 17 Φεβρουαρίου βάσει παρατηρήσεων μας και βάσει τουλάχιστον της έναρξης φουσκώματος των οφθαλμών εκείνη τη στιγμή. Όταν οι οφθαλμοί έχουν βγει από τον λήθαργο, ακόμα και αν δεν έχουν ‘φουσκώσει’, η βιβλιογραφία δίνει αντοχή κοντά στους -8 ^◦C. Άρα, κατ’ αρχήν, όλα τα φυλλοβόλα είδη με τις συγκεκριμένες θερμοκρασίες στη Θεσσαλία και Κεντρική Μακεδονία κινδύνευαν να υποστούν ζημιά. Είδη και ποικιλίες στις οποίες οι ανθοφόροι οφθαλμοί είχαν εκπτυχθεί σε διάφορα στάδια έως και την άνθιση στις 17 Φεβρουαρίου, δεν αντέχουν σε θερμοκρασίες -8 ^◦C.

Στον εκπαιδευτικό δενδρώνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βελεστίνο (όπου η θερμοκρασία έπεσε στους -6,7 ^◦C) οι αμυγδαλιές βρίσκονταν στην έναρξη άνθισης. Όλα τα άνθη και οι οφθαλμοί από το στάδιο της εμφάνισης των κορυφών των πετάλων έως την άνθιση νεκρώθηκαν. Πολλοί οφθαλμοί που βρίσκονταν (διαφορετικές ποικιλίες ή οι ίδιες ποικιλίες) στο στάδιο φουσκώματος (χωρίς να φαίνονται τα πέταλα) επέζησαν. Μεγάλη ζημιά βρέθηκε και στις βερικοκιές (που βρίσκονταν στο φούσκωμα – εμφάνιση πετάλων) και στις δαμασκηνιές (που βρίσκονταν μόνο στο διαχωρισμό ανθέων !) στο Βελεστίνο. Ζημιές δεν παρατηρήθηκαν στον εκπαιδευτικό δενδρώνα σε κερασιές, μηλιές, αχλαδιές, κυδωνιές και ροδακινιές. Δεν ήταν ξεκάθαρη η εικόνα στους οφθαλμούς της φιστικιάς και καρυδιάς.

Στις υπόλοιπες όμως περιοχές της Θεσσαλίας, πέραν του Βελεστίνου και της περιοχής Ριζόμυλου-Στεφανοβικείου που ελήφθησαν παρατηρήσεις, οι θερμοκρασίες ήταν πιο χαμηλές και αμυγδαλιές και άλλα είδη και ποικιλίες δέντρων στα οποία είχε προχωρήσει η ανάπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών αναμένεται να έχουν πάθει πολύ μεγάλη ζημιά. Λόγω κορωνοϊού οι μόνες παρατηρήσεις εκτός Μαγνησίας που έχω διαθέσιμες είναι από έμπειρο συνεργάτη μου σε διάφορες περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας, όπου οι κανονικής περιόδου ανθοφορίας ποικιλίες ροδακινιάς δεν έχουν ουσιαστική ζημιά από παγετό που θα μείωνε την παραγωγή των αγρών. Και από κάποιες φωτογραφίες που μου διατέθηκαν είναι πιθανή ζημιά στους οφθαλμούς της ακτινιδιάς στην Ημαθία.

Θεωρώ ότι σε όσες ποικιλίες ή είδη είχε προχωρήσει η ανάπτυξη των ανθέων προς την άνθιση έχουν πάθει καθολική ζημιά, ενώ για τις ποικιλίες ή είδη που οι ανθοφόροι οφθαλμοί τους δεν είχαν αναπτυχθεί αρκετά η ζημιά μπορεί να είναι από πολύ μεγάλη έως ελάχιστη. Ελάχιστες ημέρες μετά τον παγετό μπορούσε να ελεγχθεί η ζημιά από τους κατά τόπους γεωπόνους και παραγωγούς ή λοιπούς ενδιαφερόμενους κόβοντας κατά μήκος τον ανθοφόρο οφθαλμό και παρατηρώντας το χρώμα ή την εμφάνιση του υπέρου. Αν είναι λευκός-πρασινωπός και υδαρής είναι ζωντανός και αναπτύσσεται κανονικά. Αν είναι καστανός-μαύρος ή τώρα έχει «σβήσει» πια, τότε ο ανθοφόρος οφθαλμός μπορεί ακόμα και να ανθίσει αλλά δεν θα δώσει καρπό.

* Ο Γιώργος Νάνος είναι Καθηγητής Δενδροκομίας, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​
- Από την ομάδα μας στο fb

Κλιματική αλλαγή και διάβρωση φέρνουν φτώχεια στον κάμπο - Του Χρ. Τσαντήλα*

 

Άλλη μια τεκμηριωμένη φωνή απόκρουσης μιας πολιτικής, η οποία, με έλλειψη οικολογικής ευαισθησίας και επιλογές χωρίς περίσκεψη, «θυσιάζει», πολύτιμη αγροτική γη για πρόσκαιρα πολιτικά και οικονομικά μικροοφέλη, είτε κάποιων «επενδυτών», είτε ακόμη και αγροτών - ιδιοκτητών γης, που αποκομίζουν ένα μικρό εισόδημα για μια χρονική περίοδο.

Αποσπάσματα της συνέντευξης του κ. Χρ. Τσαντήλα στην εκπομπή ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΓΗ  εδώ και ολόκληρη η συνέντευξη εδώ.

Πηγή : thessaliatv.gr

*Ο Χρήστος Τσαντήλας είναι πρώην διευθυντής ΕΘΙΑΓΕ Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

ΑΠΕ με κριτήρια κοινωνικού οφέλους και όχι για εφήμερους επικοινωνιακούς ή άλλους στόχους - (Των Κώστα Γκούμα – Τάσου Μπαρμπούτη)*

 

Η συνεχής εξάπλωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) απασχολεί όλο και πιο συχνά την κοινή γνώμη, προκαλώντας έντονο προβληματισμό, ενίοτε και σοβαρές αντιδράσεις.

Για να συμβάλλουμε και εμείς στην συζήτηση, θα αναφερθούμε στις πιο βασικές από τις ΑΠΕ, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στην (ελλειμματική ενεργειακά) Θεσσαλία.

Η πιο βασική και αξιόπιστη ΑΠΕ είναι το νερό (όσο θα υπάρχει ήλιος), δεδομένου ότι  ο υδρολογικός κύκλος είναι αέναος.

Ειδικά στην Θεσσαλία, που η δυτική της περιοχή καλύπτεται από την, πλούσια σε νερά, λεκάνη απορροής του Άνω Αχελώου, το νερό προσφέρει σημαντικές δυνατότητες «πράσινης» ενέργειας. Τόσο από τον ταμιευτήρα Ν. Πλαστήρα (Μέγδοβας, παραπόταμος Αχελώου), όσο και από ένα δεύτερο σημαντικής ισχύος ενεργειακό εργοστάσιο στη θέση Γλύστρα, με ύδατα  που προέρχονται από τον ταμιευτήρα Μεσοχώρας. 

Το Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας είναι έτοιμο να τεθεί σε λειτουργία, αφού όμως ξεπεραστούν τα νομικά κ.α εμπόδια, που με επιμονή  «έσπερναν» επί δεκαετίες ανεύθυνες συλλογικότητες ή κόμματα, προκαλώντας απίστευτη βλάβη στα συμφέροντα της δημόσιας ΔΕΗ, στην εθνική οικονομία και στον αγώνα όλης της κοινωνίας για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ένα τρίτο σύμπλεγμα ΥΗ έργων σημαντικής ισχύος και με δυνατότητα αποθήκευσης  της ενέργειας θα μπορούσε να δημιουργηθεί στην περιοχή του (ημιτελούς) ταμιευτήρα Συκιάς, και πάλι επί του Άνω Αχελώου, που όμως για την ώρα δεν έχει δρομολογηθεί.

Εννοείται ότι η μορφολογία της Θεσσαλίας προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες και για μικρότερα υδροηλεκτρικά έργα, όπως κάποια που έχουν ήδη κατασκευαστεί (π.χ. Σμόκοβο).

Γιατί εμείς προτάσσουμε την Υδροηλεκτρική Ενέργεια (ΥΗΕ) ;

Πρώτον, γιατί παράγεται ακριβώς την ώρα που η ζήτηση το απαιτεί, καλύπτοντας τις «αιχμές» της. Η ΥΗΕ είναι η «χαρά» και η «ανακούφιση» των δικτύων μεταφοράς και διανομής ενέργειας και ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος «εχθρός» των μπλακάουτ και λειτουργεί στον αντίποδα των άλλων ΑΠΕ (άνεμος – αιολικά, ήλιος – φωτοβολταϊκά), οι οποίες δυστυχώς προσφέρονται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και (προφανώς) ανεξάρτητα από τις απαιτήσεις της κατανάλωσης, αδυνατώντας να παρακολουθήσουν τις διακυμάνσεις της ζήτησης.

Δεύτερον, η ΥΗΕ θεωρείται ιδιαίτερα οικονομική. Ειδικά στην γεωμορφολογία της χώρας μας (με εναλλαγές ορεινών όγκων και μεγάλων πεδινών εκτάσεων), η ταμίευση του νερού, πέραν της παραγωγής ενέργειας, συνδυάζεται με πολλαπλές χρήσεις (άρδευση, ύδρευση, περιοχές αναψυχής κλπ.).

Η τεχνητή λίμνη Ν. Πλαστήρα, η άρδευση του ΤΟΕΒ Ταυρωπού και η ύδρευση της Καρδίτσας αποτελούν ένα ζωντανό αξιοθαύμαστο παράδειγμα.

Τρίτον, γιατί επιβαρύνει ελάχιστα το εμπορικό μας ισοζύγιο  δεδομένου ότι,  κατά μέσο όρο, σε ένα ΥΗ έργο μόνο το 20% της επένδυσης αντιστοιχεί σε (εισαγόμενο) εξοπλισμό, ενώ το 80% αντιστοιχεί σε τεχνογνωσία, πόρους και εργασία εντός της χώρας μας.

Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με τις άλλες βασικές ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά), όπου το 80% (περίπου) αντιστοιχεί στον εισαγόμενο εξοπλισμό.

(Σημείωση : υπάρχουν πολλά άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά της ΥΗ ενέργειας, που όμως ο χώρος δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν).

Σχετικά με τα αιολικά πάρκα, για τα οποία γίνεται πολλή συζήτηση τον τελευταίο καιρό, είναι και αυτά χρήσιμα στον κοινό αγώνα της παγκόσμιας κοινότητας για την μείωση της κλιματικής αστάθειας, μέσω της μείωσης των βλαπτικών αερίων του θερμοκηπίου. 

Πέραν της γενικά θετικής συνεισφοράς τους, η συμβολή των αιολικών μεγιστοποιείται με την κατάλληλη χωροταξική επιλογή (μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε ευαίσθητες περιοχές) και την χωροθέτησή τους (εγγύτητα προς  τα δίκτυα μεταφοράς).

Η χρησιμότητα τους όμως «απογειώνεται», όταν χρησιμοποιούνται συνδυαστικά με την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, όπου με το σύστημα άντλησης – ταμίευσης εξασφαλίζουν τον πιο ενδεδειγμένο και οικολογικό τρόπο αποθήκευσης ενέργειας, στοιχείο που αποτελεί «κλειδί» για την αντιμετώπιση της μεταβλητότητας των ΑΠΕ (άνεμος, ήλιος).

Ομοίως, τα φωτοβολταϊκά πάρκα, με κατάλληλη χωροθέτηση, μπορούν και αυτά να συμβάλλουν στον κοινό στόχο, αξιοποιώντας την μεγάλη ηλιοφάνεια της χώρας μας.

Δυστυχώς όμως, σε κάποιες περιπτώσεις, η παρατηρούμενη εγκατάσταση τους σε γόνιμες καλλιεργούμενες εκτάσεις, στερεί από τις επόμενες γενιές γη υψηλής παραγωγικότητας, κάτι που τα τελευταία χρόνια πήρε μεγάλες διαστάσεις και πρέπει άμεσα να σταματήσει.

Με βάση τα παραπάνω ανακύπτουν ορισμένα ερωτήματα.

Άραγε  είναι δυνατόν στα επόμενα χρόνια να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες κατά 100% από αιολικά/φωτοβολταϊκά, όπως επιχειρούν να πείσουν την κοινή γνώμη διάφορες πολιτικές και οικονομικές ελίτ ;

Η απάντηση είναι ότι θεωρητικά είναι εφικτό, στην πράξη όμως θα πρέπει να υπάρξουν προϋποθέσεις που πάρα πολύ δύσκολα θα πληρούνται ταυτόχρονα (ενδεικτικά : τεράστιες επενδύσεις σε νέα δίκτυα μεταφοράς, πλήθος μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, μεγάλα πρόσθετα κόστη κλπ.).

Ας σημειωθεί εδώ ότι η προπαγάνδα για «φθηνή» ενέργεια από ήλιο/άνεμο, πολύ συχνά «αγνοεί» τα σημαντικά πρόσθετα κόστη που προαναφέραμε.

Ένα άλλο προφανές ερώτημα είναι για ποιο λόγο  τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας παρατηρείται αυτή η φρενίτιδα για αιολικά – φωτοβολταϊκά, στα οποία μάλιστα, τελείως αντιεπιστημονικά, κάποιοι περιορίζουν τον όρο «ΑΠΕ» ;

Η απάντηση είναι ότι οι δύο τελευταίες κυβερνήσεις της χώρας (Τσίπρα και Μητσοτάκη), με την έγκριση ενός σχεδόν πανομοιότυπου Εθνικού Σχεδίου για την ενέργεια (ΕΣΕΚ, 2018 και 2020), επέλεξαν αφενός την λανθασμένη ταχεία και εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση - όπως αποδεικνύεται και με το πρόσφατο μπλακάουτ Αττικής - και αφετέρου τον αποκλεισμό (στο εξής) των ΥΗ έργων, με παράλληλη ενίσχυση των αιολικών – φωτοβολταϊκών.

Με τον τρόπο αυτό επέτειναν το προβλήματα αστάθειας που εδώ και χρόνια χαρακτηρίζουν το σύστημα μεταφοράς ενέργειας και τελικά, εκείνο που έμεινε, είναι η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος κερδοφορίας σε πολύ συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, με εξασφαλισμένες αποδοτικές τιμές εξαγοράς της παραγόμενης ενέργειας και με ελάχιστο επιχειρηματικό ρίσκο.

Έξαλλου δεν είναι τυχαίο που οι αιτήσεις για επενδύσεις, πχ. στα αιολικά, ξεπέρασαν ήδη κατά πέντε (5) φορές (!!!) τον στόχο εγκατεστημένης ισχύος που ορίζεται  από τα «ΕΣΕΚ» τους ! Ένα πραγματικό «Ελντοράντο» του ανέμου ….

Έτσι φθάνουμε σε αδειοδοτήσεις μονάδων που ελάχιστα θα ενδιαφερθούν  για τα δάση μας, τα προστατευμένα τοπία μας, τα νησιά μας. Γι’ αυτό και οι αντιδράσεις.

Συνοπτικά λέμε ΝΑΙ στα αιολικά και στα φωτοβολταϊκά, όμως με θέσπιση κανόνων, με σοβαρά κριτήρια, με πολύ προσεκτικές χωροθετικές επιλογές, μετά από διάλογο με τοπικές κοινωνίες και επιστημονικούς φορείς και φυσικά χωρίς «φούρια» να γίνουν επενδύσεις όπως – όπως, για να κερδίσουν άκοπα όσοι προλάβουν…

Σημειώνουμε πως ένας καλοσχεδιασμένος συνδυασμός της υδροηλεκτρικής ενέργειας και των άλλων χρήσιμων ΑΠΕ, μπορεί υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει σε ένα αξιόπιστο ενεργειακό μείγμα, περιορίζοντας, πέραν των άλλων, και την ιδιαίτερα αυξημένη ενεργειακή εξάρτηση της χώρας μας, η οποία έχει εκτιναχθεί στα ύψη λόγω της (απερίσκεπτα ραγδαίας) απολιγνιτοποίησης και της συνεχούς ενίσχυσης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω εισαγόμενου φυσικού αερίου, από ολιγοπωλιακούς ομίλους, όπως προαναφέραμε.

Η παραπάνω οπτική μας για το ενεργειακό ζήτημα της Θεσσαλίας εξηγεί σε ένα βαθμό και τις δυσκολίες που υπάρχουν για σύγκλιση απόψεων και κοινή δράση, είτε με πρόσωπα ή φορείς που επιλέγουν την άκριτη υπεράσπιση των κυβερνητικών επιλογών, είτε  με κάποιες πολιτικές ή αυτοδιοικητικές κινήσεις της περιοχής μας, οι οποίες πρόσφατα επέλεξαν  να ξεσηκώσουν δυσανάλογα έντονες αντιδράσεις (δημοσιεύματα, μικροσυγκεντρώσεις, φωτογραφίες κλπ.) που αφορούν στην χωροθέτηση ενός φωτοβολταϊκού πάρκου (ενδεχομένως σωστά, αν και δεν διαθέτουμε τα στοιχεία για να πάρουμε μια υπεύθυνη θέση).

Όμως οι ίδιες ακριβώς συλλογικότητες, σε μια  κρίσιμη στιγμή (πχ. στο Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας), όπου θα μπορούσαν να δείξουν την μαχητικότητα τους για τις ανανεώσιμες πήγες, αρνήθηκαν να ψηφίσουν θετικά στην έγκριση της λειτουργίας ενός έργου ΑΠΕ, όπως  το ΥΗ έργο  Μεσοχώρας !

Κάποιοι μάλιστα από αυτούς ζητούν ανεύθυνα την κατεδάφιση του έργου (αξίας περίπου 600 εκατ. ευρώ !) προς ικανοποίηση των δικών τους ιδεολογημάτων  και την, χωρίς αιτιολόγηση, κάθετα αρνητική στάση τους απέναντι στην υδροηλεκτρική ενέργεια.

Μάλιστα  έφθασαν έως το Ευρωκοινοβούλιο για να «πείσουν» (;) ότι αυτή η μορφή ενέργειας δεν συγκαταλέγεται στις ΑΠΕ (!) και φυσικά εισέπραξαν την δέουσα απάντηση….

Κατά τα άλλα,  η κοινή προσπάθεια για μείωση των εκπομπών αέριων του θερμοκηπίου και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μπροστά στα δόγματα και τις ιδεολογικές προκαταλήψεις, πάνε περίπατο……

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρώην Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων Λάρισας, πρώην πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ΚΕ 
*Μπαρμπούτης Τάσος, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρώην γεν. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Το «μπλάκαουτ» και τα …Καλάβρυτα

Να λοιπόν που δεν είμαστε μόνο εμείς εδώ στη Θεσσαλία !

Δεν έχουμε μόνο εμείς το «προνόμιο» να ζούμε σε ένα κόσμο παραλογισμού, με πέντε – δέκα ανθρώπους να σταματούν ένα κοινωφελές έργο (υδροηλεκτρικό Μεσοχώρας), αξίας σχεδόν 600 εκατομμυρίων ευρώ, κάποιοι δικαστές να «επιβραβεύουν» στην πράξη την πρωτοβουλία τους και κάποιοι «υπεύθυνοι», και «ενεργοί» πολίτες να καραδοκούν για μια ευκαιρία να κατεδαφίσουν το έργο !

Διαβάζουμε για το πολύ πρόσφατο «μπλάκαουτ» στην Αττική (δες ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,22/2/2021) ότι, κατά ένα μέρος, οφείλεται στα δίκτυα μεταφορών υψηλής τάσης, τα οποία είναι παλαιά, είτε δεν τυγχάνουν επαρκούς συντήρησης.

Έγινε πάντως μια προσπάθεια εδώ και χρόνια για δημιουργία νέων σύγχρονων υποδομών, που όμως «για μια δεκαετία βρίσκονται υπό την ομηρία αντιδράσεων και δικαστικών προσφυγών» !

Πιο συγκεκριμένα [..σε εκκρεμότητα παραμένει ….η σύνδεση ….Πελοποννήσου με την Αττική ….. έργο που εντάχθηκε ….στον σχεδιασμό ΑΔΜΗΕ το 2006. Ενώ έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 98% και απομένουν δύο κολώνες για να λειτουργήσει, μια προσφυγή της Ιεράς Μονής Αγίων Θεοδώρων στα Καλάβρυτα… επικαλείται «οπτική όχληση» και «προσβολή του ησυχαστικού χαρακτήρα της», κρατά το έργο «παγωμένο», παρότι είναι πλήρως αδειοδοτημένο…].

Πάλι καλά θα πει κάποιος. Αυτοί εκεί από το 2006, εμείς εδώ από το 2001 !

Αυτοί σταματάνε το έργο, σε εμάς εδώ έχουν και σωματείο που στους «σκοπούς» του καταστατικού του περιέχεται η «αποξήλωση» του τεχνικού έργου και κάποιοι υπεύθυνοι (;) δικαστές τους αναγνωρίζουν το δικαίωμα να εκπροσωπούνται «νομίμως», υποβάλλοντας σχετική προσφυγή !!

Και κατά πως βλέπω τα πράγματα, οι καλόγριες στα Καλάβρυτα και οι «αμύντορες του περιβάλλοντος», μαζί με κάποιες δήθεν «οικολογικές» οργανώσεις που αντιδρούν  στη Μεσοχώρα, θα ενώσουν τις δυνάμεις τους για τον κοινό «ιερό» σκοπό τους……

Ο αιρετικός 

 Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb  

 

«Όχι» στην άλωση της κοινής λογικής - Μέρος 3ο - Του Φάνη Γέμτου*

 

Στο φύλλο της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας (20/2/21) δημοσιεύτηκε επιστολή από την Πολιτική Κίνηση Οικολόγων Πράσινων του Ν. Λάρισας. 

Είναι προσπάθεια  απάντησης σε ένα κείμενο μου που αναρτήθηκε στον ιστότοπο «Νερά- Γεωργία- Περιβάλλον»  με τίτλο «Όχι στην άλωση της κοινής λογικής» στις 15-2-21. Αυτό είναι το πρώτο μέρος καθώς στις 18-2-21 (προφανώς δεν το διάβασαν οι συντάκτες) δημοσιεύτηκε και δεύτερο μέρος ως απάντηση σε αντιρρήσεις του φίλου Πάνου και εξηγούσα αναλυτικά τις απόψεις μου. Στο πρώτο μέρος κατέληγα:

«Στη χώρα είναι δύσκολη μια συζήτηση αλλά πρέπει να βρεθεί τρόπος να την κάνουμε. Για να συμφωνήσουμε στα βασικά στοιχεία ώστε να αναπτυχθούμε με μια παραγωγική οικονομία και όχι με επιδόματα και επιδοτήσεις που πληρώνουμε με δανεικά που όταν θα έρθει ο λογαριασμός θα γυρίσουμε στα μνημόνια.»

Επομένως χαίρομαι που υπάρχουν απαντήσεις που δίνουν ευκαιρίες για ανάπτυξη ενός διαλόγου.

Θα αρχίσω την απάντησή μου από το τέλος της επιστολής. Σε ένα επώνυμο κείμενο απαντά μια απρόσωπη ομάδα. Δεν υπάρχουν επώνυμοι συντάκτες;  Το δεύτερο είναι η δήλωση ότι δεν θα επανέλθουν. Προφανώς έχουν τόσο απόλυτα επιχειρήματα που κάθε επί πλέον συζήτηση  είναι περιττή.  Θα μπορούσα να κάνω και εγώ το ίδιο και να μην ασχοληθώ μαζί τους. Βοηθάει αυτό στη δημόσια συζήτηση τόσο σημαντικών θεμάτων όπως οι ΑΠΕ και η εγκατάσταση τους στη χώρα; Κατά τη γνώμη μου μάλλον όχι εκτός αν το θέμα έχει εξαντληθεί που δεν το πιστεύω. 

Ας δούμε τώρα τα επιχειρήματα της επιστολής που υποστηρίζει ότι οι συντάκτες είναι υπέρ των ΑΠΕ και της αντικατάστασης των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά δεν συμφωνούν να εγκατασταθούν Φ/Β στο Γεντίκι. Η χρήση του «οικολόγοι» στο άρθρο μου δεν αναφέρονταν στο κόμμα  τους αλλά σε όσους παριστάνουν τους ενδιαφερόμενους για το περιβάλλον λέγοντας όχι σε όλα. Το να υποστηρίζεις τις ΑΠΕ αλλά όταν είναι να εγκατασταθούν οπουδήποτε εσύ να αντιδράς χωρίς να προτείνεις μια άλλη περιοχή ή κάτι άλλο αυτό θεωρώ ότι σε κάνει «οικολόγο». Είναι ρομαντικό να υποστηρίζεις ότι δεν πρέπει να θίγουμε το περιβάλλον αλλά πρέπει να εξηγήσεις ταυτόχρονα πως  θα ζήσουν  τα 7 δισεκατομμύρια  ανθρώπων στον πλανήτη.  Διαφορετικά υποστηρίζεις μια ουτοπία που το μόνο που κάνει είναι να χειροτερεύει τη κατάσταση. Το ίδιο ισχύει για τη χώρα μας. Αν δεν αξιοποιήσουμε όποια πηγή πλούτου έχουμε τότε δεν μπορούμε να διατηρήσουμε το επίπεδο ζωής που έχουμε σήμερα με δανεικά.  Κατά τη γνώμη μου πρέπει να συζητήσουμε πως θα πετύχουμε αυτή την αξιοποίηση.

Στην επιστολή αναφέρεται ότι το κόμμα τους ανήκει στο Ευρωπαϊκό  Πράσινο Κόμμα. Ομολογώ ότι το αγνοώ αλλά δεν γνωρίζω αν αυτό δίνει μεγαλύτερη ισχύ στα επιχειρήματα.  Αναφέρεται επίσης στο ιδιοκτησιακό καθεστώς που δεν γνωρίζω ούτε με απασχολεί. Ίσως θέμα για κάποιο νομικό. Η απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από το ιστορικό  λατομείο   έγχρωμου μαρμάρου δεν μπορώ να καταλάβω σε τι ενοχλεί. Όπως έγραψα στο δεύτερο μέρος του άρθρου όλη η χώρα είναι γεμάτη από αρχαία ιστορικά  και θρησκευτικά μνημεία.  Μέχρι τώρα σταματάμε και  σωστά κάθε φορά που τα βρίσκουμε όταν κάνουμε ένα τεχνικό έργο, τα μελετάμε και αν δεν είναι σημαντικά τα καλύπτουμε αν είναι, βρίσκουμε κάποια λύση (παράκαμψη του έργου, μεταφορά και διατήρηση των μνημείων κλπ.). Αν αρχίσουμε να σταματάμε και κάθε φορά που περνάμε κοντά από αυτά τότε θα αναστείλουμε κάθε δραστηριότητα στη χώρα.

Ας  δούμε όμως το επιχείρημα για την γονιμοποίηση των αμυγδαλιών της περιοχής. Νόμιζα ότι  μόνο οι ανεμογεννήτριες επηρέαζαν το γάλα και τις γεννήσεις των προβάτων. Λάθος μου.

Υποθέτω ότι υποστηρίζουν ότι θα περιοριστούν οι μέλισσες αν τα 8.000 στρέμματα καθαριστούν από τη βλάστηση.  Δεν το αναλύουν και ελπίζω να μην  ερμηνεύω λάθος.  Από όσα γνωρίζω όμως το πρόβλημα της κακής γονιμοποίησης των αμυγδάλων οφείλεται στη μη εγκατάσταση επαρκών επικονιαστών (δηλαδή δένδρων ποικιλιών  που η γύρη τους επικονιάζει  μέσω μελισσών τη καλλιεργούμενη ποικιλία).  Αυτό είναι το πρώτο και βασικό πρόβλημα. Αν δεχτούμε ότι οι μέλισσες που βόσκουν  στη περιοχή και είναι διαθέσιμες για την επικονίαση τότε όλη η πλαγιά του Κίσσαβου είναι δική τους. Δεν πιστεύω ότι η μείωση του χώρου βόσκησης κατά 8.000 στρέμματα να κάνει τη διαφορά ;  Επί πλέον οι παραγωγοί δεν φροντίζουν να φέρνουν μελίσσια στα χωράφια τους για να γίνει καλή επικονίαση, κάτι που κάνουν πχ. στην Καλιφόρνια.  Επομένως το επιχείρημα είναι κατά τη γνώμη μου  αδύναμο. Το ίδιο ισχύει για τη κτηνοτροφία. Από όσα γνωρίζω δεν υπάρχουν πλέον πρόβατα να βόσκουν εκεί.

Η κύρια όμως αντίθεσή μου είναι ότι αν τα ηλιακά πάρκα δεν γίνουν σε άγονες εκτάσεις τότε θα γίνουν (όπως ήδη γίνονται δυστυχώς)  σε γόνιμες καλλιεργούμενες εκτάσεις. Αλλά από τους «οικολόγους» δεν άκουσα κάποια διαμαρτυρία. Έτσι μειώνεται η παραγόμενη τροφή μας (και επιδοτήσεις πολύ μεγαλύτερες από των βοσκοτόπων) και αυτό είναι που θεωρώ έγκλημα και το έχω γράψει πολλές φορές. Βέβαια οι πολιτικοί μας αρνούνται να πάρουν θέση καθώς κάποιοι (προφανώς ψηφοφόροι)  εξασφαλίζουν ένα υψηλό εισόδημα  άκοπα. Τι κόστος θα έχει αυτό για τη χώρα ή τη διατροφή των κατοίκων της ας μην το συζητούμε. Το επιχείρημα για τη μη ύπαρξη χωροταξικού σχεδιασμού είναι σωστό. Αλλά αν περιμένουμε να γίνουν για να προχωρήσουμε τα τεχνικά έργα φοβάμαι ότι θα περιμένουμε χρόνια. Υποστηρίζω και  ελπίζω να γίνουν άμεσα αλλά μέχρι τότε πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε τις ΑΠΕ.

Παραμένει επομένως το ερώτημα.  Εφ’ όσον οι συντάκτες είναι υπέρ των ΑΠΕ. Που προτείνουν να εγκατασταθούν τα Φ/Β ή οι ανεμογεννήτριες ή  παραγωγή βιομάζας ή οι μονάδες παραγωγής Υδροηλεκτρικής ενέργειας ;

Αυτό θα συμπλήρωνε ίσως την επιστολή τους με τις θέσεις τους για το θέμα κάτι που αποφεύγουν να κάνουν. Γιατί παραμένουν στο όχι ; Δεν έχουν θέσεις ;

Μήπως για αυτό δεν συνεχίζουν τη συζήτηση ;

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

Ο πρόσφατος παγετός και οι παραλείψεις των αρμοδίων - Του Φάνη Γέμτου*

Σε μια σειρά σημειώματα (θα δημοσιευτούν τις επόμενες εβδομάδες) έγραψα για τα προβλήματα που υπάρχουν στον πρωτογενή τομέα, την αδιαφορία των Αθηναϊκών ΜΜΕ, την υποβάθμισή του από τις κυβερνήσεις, αλλά και από τους ίδιους τους αγρότες. Φαίνεται όμως ότι η υποβάθμιση του πρωτογενούς τομέα επεκτείνεται και στη δική μας Περιφερειακή Διοίκηση. Αυτές τις σκέψεις μού προκάλεσε η αντίδραση στην πρόσφατη επέλαση του χιονιά και της παγωνιάς.

Την Τετάρτη, 11/2, βρέθηκα καλεσμένος στη μεσημεριανή εκπομπή του Θεσσαλία TV. Ένας τηλεθεατής ρώτησε για τις πιθανές ζημιές σε δενδροκαλλιέργειες από την παγωνιά που προβλέπονταν να φτάσει στους – 12οC. Δήλωσα άγνοια, καθώς δεν είμαι δενδροκόμος, αλλά και δεν πίστευα ότι τα δέντρα είχαν βγει από τον χειμερινό λήθαργο και κυκλοφορούσαν οι χυμοί ή ότι είχαν αρχίσει να ανθίζουν εκτός από κάποιες παλιές ποικιλίες αμυγδαλιάς. Φαίνεται ότι το κλείσιμο στην πόλη δεν μου επέτρεψε να δω τις επιπτώσεις του ανοιξιάτικου χειμώνα στα δέντρα. Έτσι δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία. Το βράδυ όμως μου τηλεφώνησε ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Δελερίων. Μου εξήγησε ότι τα δέντρα έχουν βγει από τον λήθαργο και μάλιστα τα νεκταρίνια του είναι σε πλήρη ανθοφορία. 23 μέρες νωρίτερα από την περσινή επίσης ζεστή χρονιά. Μου έστειλε και την υπέροχη φωτογραφία που φαίνεται η ανθοφορία. Φαίνεται ότι η κλιματική κρίση αρχίζει να δαγκώνει. Μου ζήτησε τη γνώμη μου για το πώς θα μπορούσε να προστατεύσει τα δέντρα του. Φυσικά δεν μπορούσα να έχω έγκυρη γνώμη, καθώς η δουλειά μου είναι η εκμηχάνιση της γεωργίας. Αλλά από όσα θυμάμαι ακόμη από τις σπουδές μου πριν 50 χρόνια οι μέθοδοι προστασίας είναι κυρίως για παγετούς της άνοιξης που η θερμοκρασία πέφτει λίγο κάτω από το μηδέν. Το φαινόμενο αυτό δημιουργείται από τη μεγαλύτερη απώλεια θερμότητας από το έδαφος, τις βραδιές με ξαστεριά, που ψύχει τις αέριες μάζες κοντά του. Φυσιολογικά ο αέρας κρυώνει, καθώς απομακρυνόμαστε από την επιφάνεια του εδάφους. Όταν όμως ψύχεται περισσότερο ο αέρας κοντά στο έδαφος, δημιουργείται μια αντιστροφή της θερμοκρασίας και μια θερμοροφή που εγκλωβίζει τον ψυχρό αέρα και κατεβάζει περισσότερο τη θερμοκρασία. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ανάδευση του αέρα είτε με ανεμομίκτες (και με ελικόπτερα που κινούνται πάνω από τους οπωρώνες, όπως μου είπε ο φίλος μου ο Πτέραρχος), είτε με καύση άχυρου ή ελαστικών ή θερμάστρες, είτε με άρδευση, αλλά και καταϊονισμό νερού στα δέντρα τα προστατεύει. Σημειώνω ότι το νερό γεωτρήσεων έχει σταθερή θερμοκρασία 15-20 βαθμών οπότε ανεβάζει τη θερμοκρασία του εδάφους και περιορίζει το πρόβλημα. Το τωρινό φαινόμενο όμως φαίνεται να μην είναι το ίδιο γιατί η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή και προκαλείται μάλλον από ψυχρούς ανέμους που ίσως να μην επηρεάζονται από τα μέτρα αυτά. Ίσως όμως και κάποια από αυτά να έχουν αποτέλεσμα.

Αυτά συζητήσαμε με τον Πρόεδρο που φαίνεται να τα γνώριζε καλά. Για να βοηθήσω περισσότερο επικοινώνησα με τον Γιώργο Νάνο, καθηγητή Δενδροκομίας του Π.Θ. που ανταποκρίθηκε άμεσα και έγραψε το βράδυ ένα σχετικό κείμενο που μου έστειλε. Τον ευχαριστώ πολύ για αυτό. Μόλις το πήρα το έστειλα σε μερικά μέσα ενημέρωσης που το ανάρτησαν άμεσα στους ιστότοπους, το ανάρτησα στο "Νερά-Γεωργία - Περιβάλλον". Το έστειλα και στη Δ/νση Γεωργίας που έκανε αμέσως σχετικό δελτίο Τύπου.

Εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα. Τι έκανε η Περιφέρεια Θεσσαλίας για να βοηθήσει τους αγρότες ; Έβγαλε κάποια ανακοίνωση ; Έδωσε κάποιες οδηγίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν ; Η πολιτική προστασία μόλις δημοσιοποιήθηκαν οι μετεωρολογικές προειδοποιήσεις έβγαλε τα εκχιονιστικά, τα έβαλε μπροστά, έβγαλε το αλάτι από τις αποθήκες. Οι εταιρείες φυσικού αερίου μάς έστειλαν μήνυμα να λειτουργήσουμε τη θέρμανση το βράδυ, κ.λπ. 

Η Περιφέρεια τι έκανε για τους αγρότες ; Ο φίλος αντιπεριφερειάρχης Γεωργίας έκανε κάτι να βοηθήσει τους αγρότες ; Έγινε κάποια σύσκεψη με τους υπηρεσιακούς παράγοντες να βοηθήσουν δίνοντας κάποιες οδηγίες στους αγρότες; Επικοινώνησαν με τους ειδικούς (δενδροκόμους, ζωοτέχνες, αγρομετεωρολόγους, φυσιολόγους φυτών που υπάρχουν πολλοί σε όλη τη χώρα) να μάθουν κάτι και να το μεταφέρουν ; Ο ΕΛΓΑ έχει κάποιες εμπειρίες στο θέμα ;

Και για τους αγρότες : Οι συνεταιρισμοί τους έκαναν κάτι αντίστοιχο για να βοηθήσουν τα μέλη τους ;

Μια και τα «έβαλα» με την Περιφέρεια είναι ευκαιρία να θίξω και ένα άλλο θέμα που αφορά την «ωρίμανση» των υδατικών έργων. Ο βουλευτής κ. Χαρακόπουλος, σε τηλεοπτική του εμφάνιση δήλωσε ότι αν υπήρχαν μελέτες για ταμιεύσεις νερού όταν ήταν υφυπουργός Γεωργίας θα μπορούσε να βάλει την κατασκευή φράγματος στο Πρόγραμμα Γεωργικής Ανάπτυξης. 

Παρακολουθώ στο τοπικό Τύπο ότι η Περιφέρεια προκηρύσσει μελέτες για οδικά έργα. Πρόσφατα παρείχε σχεδόν ένα εκατομμύριο ευρώ για τον δρόμο από τον κόμβο Συκουρίου μέχρι την ΠΑΘΕ. Δε θα μπορούσε να προκηρύξει και μία μελέτη για να ιεραρχήσει τα έργα ταμίευσης υδάτων στη λεκάνη του Πηνειού (είναι γνωστά ποια είναι από τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων του 2014 και 2017) και να ετοιμάσει μερικές μελέτες να έχει στο συρτάρι ώριμα έργα για χρηματοδότηση μόλις βρεθούν τα χρήματα; Ξεκαθαρίζω ότι δεν είμαι αντίθετος με τους δρόμους που είναι σημαντικά έργα υποδομής και η Περιφέρεια έχει σημαντικές επιτυχίες σε όλη τη Θεσσαλία. Παράλληλα όμως θα μπορούσαν να προχωρήσουν έργα διαχείρισης υδάτων.

Φαίνεται ότι η υποβάθμιση του πρωτογενούς τομέα δεν είναι μόνο φαινόμενο της Αθηναϊκής διοίκησης. Οι αγρότες και οι φορείς της περιοχής θα ξυπνήσουν όταν δυστυχώς θα είναι πολύ αργά και θα καταρρεύσει το εισόδημα του πρωτογενούς τομέα.

Πηγή : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

«Όχι» στην άλωση της κοινής λογικής - Μέρος 2ο - Του Φάνη Γέμτου*

 

Το πρόσφατο άρθρο μου (17/2/2021) με τον ίδιο τίτλο, προκάλεσε ορισμένες αντιδράσεις ή/και σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένα από τα σχόλια αυτά, που έγινε στην ομάδα του blog στο fb, προήλθε από τον φίλο μου Πάνο και θεωρώ ότι έχει ιδιαίτερη σημασία, όταν κάποιος  προσπαθεί με επιχειρήματα να υποστηρίξει τις θέσεις του.

Καλή ευκαιρία για μια καλή συζήτηση χωρίς μόνο όχι.

Χαίρομαι που και οι δύο συμφωνούμε ότι μας χρειάζονται οι ΑΠΕ. Ότι είναι σημαντικό να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για να σώσουμε τη ζωή στο Πλανήτη. Συμφωνούμε ότι είναι απαραίτητα και τα αιολικά και τα ηλιακά πάρκα. Το ερώτημα είναι που πρέπει να γίνουν. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.

Προφανώς τα αιολικά πρέπει να γίνουν σε περιοχές με υψηλό αιολικό δυναμικό. Αυτές είναι οι κορυφές των βουνών, οι ακτογραμμές και τα νησιά μας.  Δυστυχώς στο κάμπο δεν φυσά αέρας και δεν μπορούν να εγκατασταθούν εκεί ανεμογεννήτριες. 

Αν πούμε ότι δεν πρέπει να τα κάνουμε στα όμορφα βουνά ή ακτές ή νησιά μας γιατί αλλοιώνουν το περιβάλλον τότε είναι σαν να λέμε ότι δεν θα εγκαταστήσουμε ανεμογεννήτριες.

Μπορούμε να επιλέξουμε να διατηρήσουμε κάποια από αυτά ;

Φυσικά μπορούμε εφ’ όσον είναι περιορισμένα. Διαφορετικά ας ξεχάσουμε την αιολική ενέργεια. Αλλά η συζήτηση αυτή είναι υποκριτική.  Γιατί κάθε τεχνικό έργο (συμπεριλαμβανομένων των σπιτιών μας) αλλοιώνει το περιβάλλον αλλά εκεί έχουμε επιλεκτικές διαθέσεις.

Με την άμεση ηλιακή ενέργεια τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο ήλιος υπάρχει παντού και επομένως μπορούμε να εγκαταστήσουμε Φ/Β παντού. Πρέπει όμως να επιλέξουμε. Θα τα βάλουμε στις οροφές των σπιτιών, των αποθηκών, των εργοστασίων κλπ. που δεν καλύπτουν γη ;

Προφανής απάντηση ναι ενδεχομένως με λίγο μεγαλύτερο κόστος. Όταν όμως  αποφασίζουμε να τα εγκαταστήσουμε σε γόνιμη καλλιεργούμενη γη  τότε αρχίζει μια συζήτηση.

Ως γνωστό, κάθε χρόνο χάνονται από την καλλιέργεια εκατομμύρια στρέμματα γης από τη κάλυψή τους από τεχνητά έργα. Επέκταση πόλεων που εντείνεται από την αστυφιλία, δρόμοι, αεροδρόμια κλπ. καλύπτουν κάθε χρόνο και μεγαλύτερες εκτάσεις.

Αν σε αυτά προσθέσουμε και τα ηλιακά πάρκα τότε το πρόβλημα θα ενταθεί. Αν δε με την αύξηση του πληθυσμού της γης χρειαστούμε αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας μας κατά 70% τα επόμενα έτη, είναι σαφές ότι δεν θα το πετύχουμε αν περιορίσουμε τις καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Στη χώρα μας διαδοχικές κυβερνήσεις έδωσαν τη δυνατότητα χρήσης γόνιμης γεωργικής γης μέχρι 1% για Φ/Β.  Για τη Θεσσαλία αυτό σημαίνει 50.000 στρέμματα που παράγουν κάθε χρόνο 70.000 τόνους καλαμπόκι ή  20.000 τόνους σιτάρι αξίας μερικών εκατομμυρίων €. Για να μην αναφερθώ σε καλλιέργειες υψηλής αξίας. 

Η άποψη μου είναι ότι θα πρέπει να εγκαταστήσουμε τα Φ/Β σε άγονες εκτάσεις, σε «πετροβούνια», εγκαταλειμμένα λατομεία κλπ.  Ακόμα και εκτάσεις που έχουν χάσει το έδαφος από διάβρωση θα μπορούσαν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν αν δεν τα αναδασώσουμε για να τα επαναφέρουμε. Πιστεύω ότι συμφωνεί απόλυτα μαζί μου και φίλος μου Πάνος.

Ας έρθουμε όμως σε ένα θέμα που ταλανίζει κάθε έργο που γίνεται σε αυτή τη χώρα. Είμαστε προικισμένοι με πάρα πολλά αρχαία μνημεία. Από νεολιθικούς οικισμούς,  αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, οθωμανικά μέχρι κάθε μορφής μνημεία τα θρησκείας μας. Όπου να   βρεθείς θα συναντήσεις κάτι από όλα αυτά. Οι μεγαλύτεροι από εμάς έχουν ζήσει  τόσο στη πόλη της Λάρισας όσο και στο κάμπο ανακαλύψεις θέσεων μνημείων (στη ΠΑΘΕ, στο στραγγιστικό κανάλι στη Μαυροβούνι που θα οδηγούσε τα νερά στο ταμιευτήρα της Κάρλας κλπ.).

Όλα αυτά δημιουργούσαν προβλήματα στα έργα. Σε κάποιες περιπτώσεις έγιναν παρακάμψεις σε άλλες μεταφέρθηκαν σε άλλες  καλύφθηκαν.

Όλα αυτά με σημαντικό κόστος και καθυστερήσεις των έργων,  αλλά τα προβλήματα λύθηκαν και τα έργα προχώρησαν.  Σε  άλλες περιπτώσεις είχαμε αλλαγές των έργων επιζήμιες για τη μακροχρόνια αποδοτικότητά τους. Για παράδειγμα στο φράγμα Ιλαρίωνα στον Αλιάκμονα  ένα κελί μοναχού μείωσε τη χωρητικότητα της λίμνης κατά 100.000.000 κυβικά μέτρα νερού,  που θα μπορούσαν να στηρίξουν μια ακόμα  μονάδα 75 MW και θα πότιζαν  200.000 στρέμματα.

Στο φράγμα της Συκιάς (επί του Άνω Αχελώου), το ενδεχόμενο κατάκλισης με  νερά του Μοναστηριού Αγίου Γεωργίου στο Μυρόφυλλο, ήταν η αιτία ακύρωσης του έργου από το ΣτΕ.

Σήμερα υπάρχουν σκέψεις  για ταπείνωση της στάθμης του νερού της λίμνης που θα μειώσει τον όγκο του νερού κατά 150.000.000 κ. μ., ποσότητα  που θα λείψει τόσο από τη παραγωγή ΥΗ ενέργειας όσο και από το απόθεμα νερού ασφαλείας, αναγκαίου για την   Θεσσαλία σε περιόδους ξηρασίας, που αναμένονται να συμβούν με τη κλιματική κρίση. 

Φυσικά και εδώ υπάρχει η λύση της μεταφοράς του Μοναστηριού λίγο πιο πάνω. Επομένως και εδώ  πρέπει να γίνει μια συζήτηση τι πρέπει να διατηρήσουμε και με ποιο κόστος που προφανώς θα πληρώσει το κοινωνικό σύνολο.

Ας έρθουμε τώρα στο Γεντίκι. Σύμφωνα με το δημοσίευμα ο χώρος εξόρυξης του έγχρωμου μαρμάρου είναι λίγα χιλιόμετρα  έξω από την έκταση των 8.000 στρεμμάτων.  Αλλά και μέσα να είναι η περιοχή αυτή των λίγων στρεμμάτων πρέπει να αποφασίσουμε τι να διατηρήσουμε και τι να αξιοποιήσουμε. Για την έκταση ρώτησα κάποιον κάτοικο της περιοχής και μου είπε ότι παλαιότερα εκεί βοσκούσαν πρόβατα και τώρα είναι εγκαταλειμμένη.   

Δεν αμφιβάλλω ότι πολλοί από όσους κατάγονται από την περιοχή, θυμούνται τις εποχές αυτές που τώρα τελείωσαν,  με νοσταλγία. Αν είναι χώρος με σπάνια βιοποικιλότητα μπορεί φυσικά να διατηρηθεί  ένα μέρος. Εάν έχει κάποια αρχαιολογική αξία να αξιολογηθεί.  Μπορεί  να γίνει το πάρκο πιο ψηλά στο βουνό. ‘Η να διατηρηθούν κάποια μονοπάτια. Για αυτό άλλωστε γίνονται οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα έπρεπε να αγωνιστούμε να γίνονται ποιο ουσιαστικές και όχι τυπικές.  Για τον κάθε ένα από μας  υπάρχουν συναισθηματικοί δεσμοί με διάφορες καταστάσεις. Αυτό όμως δεν μπορεί να σταματήσει τη πρόοδο. Επομένως θα συνεχίσω να πιστεύω ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε άγονη γη ή «πετροβούνια»  για τη δημιουργία Φ/Β πάρκων και να σωθούν αντίστοιχα στρέμματα γόνιμης γης που διαφορετικά θα φύγουν από τη παραγωγή τροφίμων.  

Είναι ένα θέμα αξιολόγησης που πρέπει να κάνουμε για το μέλλον μας.

Με τον φίλο μου Πάνο θα τα πούμε καλύτερα το καλοκαίρι, ...κορωνοϊού επιτρέποντος.

*Ο Φάνης Γέμτος, είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb

«Διερεύνηση της οικονομικής βιωσιμότητας των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανά είδος παραγωγικής εξειδίκευσης»* - Σχόλια του Αθανασίου Νικάκη**

 

 

Στο άρθρο της κας Ιωάννας Ρεζίτη* με τίτλο «Διερεύνηση της οικονομικής βιωσιμότητας των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανά είδος παραγωγικής εξειδίκευσης» - (ΚΕΠΕ, Οικονομικές Εξελίξεις, τεύχος 43, 2020, σσ. 88-99), εξετάζεται η οικονομική βιωσιμότητα των Ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανά κατηγορία ΤΟΠ (1) και σε συνολικό επίπεδο ανά είδος παραγωγικής εξειδίκευσης χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων FAND (Farm Accounting Data Network) ή Rica (Réseau  d'information sur la comptabilité Agricole) ή ΔΙΓΕΛΠ (Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφορήσης) της περιόδου 2015-2018 (2).

Από τα στοιχεία της βάσης δεδομένων προσδιορίζονται, εκτός των άλλων, οι δείκτες :

α) κερδοφορίας και β) παραγωγικότητας

Για τον πρώτο δείκτη, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μόνο οι εκμεταλλεύσεις  των καρποφάγων και των βοοειδών αύξησαν την κερδοφορία τους κατά την εξεταζόμενη περίοδο.

Τέσσερις από τις δώδεκα εκμεταλλεύσεις παρουσιάζουν ζημία, ενώ συνολικά παρατηρείται μείωση του περιθωρίου κέρδους κατά 20%.

Για τον δεύτερο δείκτη, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η παραγωγικότητα φθίνει σε όλες τις εκμεταλλεύσεις, εκτός από τις εκμεταλλεύσεις καρποφάγων.

Ας δούμε τα συμπεράσματα της κας Ρετζίτη :

[Η ανάλυση DuPont που ακολουθήσαμε μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε και να αξιολογήσουμε τους βασικούς παράγοντες που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις οικονομικές δραστηριότητες των ελληνικών εκμεταλλεύσεων κατά την περίοδο 2015- 2018. Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες (ανάλυση κερδοφορίας) απόδοση ιδίων κεφαλαίων, απόδοση χρησιμοποιούμενου κεφαλαίου και η παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της οικονομικής βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων.

Οι περισσότερες εκμεταλλεύσεις έρχονται αντιμέτωπες με δυσμενείς αλλαγές ως προς την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων, όπου κυρίως όλες οι αλλαγές της απόδοσης των ιδίων κεφαλαίων επηρεάζονται από τις μεταβολές στην κυκλοφοριακή ταχύτητα ενεργητικού και στο περιθώριο κέρδους, ενώ η επίδραση των ξένων κεφαλαίων είναι μηδενική λόγω της κάλυψης των υποχρεώσεων με ίδια κεφάλαια.

Πολλές εκμεταλλεύσεις παρουσιάζουν ζημία που οφείλεται είτε σε χαμηλές τιμές εκροών λόγω αυξημένου ανταγωνισμού είτε λόγω μείωσης παραγωγής. Συνολικά, οι εκμεταλλεύσεις μείωσαν το περιθώριο κέρδους (συνολικά κατά 20%). Φαίνεται ότι η οργάνωση σε Ομάδες Παραγωγών θα μπορούσε να συμβάλει σε αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των αγροτών και στη μείωση του κόστους παραγωγής πετυχαίνοντας υψηλότερες τιμές.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις, εκτός από από  αυτές των κηπευτικών και καρποφάγων, δεν χρησιμοποιούν τα περιουσιακά στοιχεία τους αποτελεσματικά. Η συμβουλευτική για καλύτερη διαχείριση της εκμετάλλευσης (αξιοποίηση του συστήματος γεωργικών συμβούλων της ΚΑΠ) είναι απαραίτητη. Η μειωμένη απόδοση ιδίων κεφαλαίων δείχνει ότι οι παραγωγοί είτε υπερεπένδυσαν κεφάλαια, τα οποία δεν απασχολήθηκαν πλήρως παραγωγικά, είτε είχαν μειωμένα κέρδη λόγω δυσμενών συνθηκών (οικονομική κρίση).

Η αρνητική τάση της απόδοσης απασχολουμένου κεφαλαίου για όλες τις εκμεταλλεύσεις (εκτός των καρποφάγων) επηρεάστηκε κυρίως από την αρνητική μεταβολή του χρησιμοποιηθέντος κεφαλαίου. Το 2018 χαρακτηρίζεται ως έτος με μειούμενη αποδοτικότητα ενεργητικού σε σχέση με το 2015.

Η μείωση της παραγωγικότητας σε όλες σχεδόν τις εκμεταλλεύσεις επιβάλλει τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συντελεστών παραγωγής μέσω της διάχυσης νέων τεχνολογιών και καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία. Προς αυτή την κατεύθυνση η βέλτιστη αξιοποίηση των μέτρων του Πυλώνα ΙΙ της ΚΑΠ είναι απαραίτητη. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα μέτρα: δράσεις μετάδοσης γνώσης και ενημέρωσης, επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού, σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, γεωργοπεριβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα, συνεργασία και τεχνική υποστήριξη. Η παρούσα εργασία αποτελεί μία πρώτη προσέγγιση της διερεύνησης της οικονομικής βιωσιμότητας και ίσως τα αποτελέσματά της να βοηθήσουν τους αρμόδιους σχετικούς φορείς να στοχεύσουν σε εξειδικευμένη άσκηση πολιτικής. Παράλληλα, τα αποτελέσματα μπορούν να ωφελήσουν τους ίδιους τους παραγωγούς στη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων για τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων.

Περίληψη Ο σκοπός του άρθρου είναι να εξετάσει την οικονομική βιωσιμότητα των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, σε συνολικό επίπεδο ανά είδος παραγωγικής εξειδίκευσης, χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων FADN (Farm Accounting Data Network), για την περίοδο 2015- 2018. Η εμπειρική εφαρμογή εστιάζεται στον υπολογισμό των δεικτών κερδοφορίας και παραγωγικότητας. Για τον πρώτο δείκτη, η εξίσωση DuPont χρησιμοποιείται για να προσδιορίσουμε την απόδοση των εκμεταλλεύσεων, αλλά και τους παράγοντες που επηρεάζουν την κερδοφορία τους. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μόνο οι εκμεταλλεύσεις των καρποφάγων και των βοοειδών αύξησαν την κερδοφορία τους κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Τέσσερις από τις δώδεκα εκμεταλλεύσεις παρουσιάζουν ζημία, ενώ συνολικά παρατηρείται μείωση του περιθωρίου κέρδους κατά 20%. Εκτός από τις εκμεταλλεύσεις των καρποφάγων, η παραγωγικότητα φθίνει σε όλες τις υπόλοιπες εκμεταλλεύσεις.]

* Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). E-mail: ireziti@kepe.gr

Ολόκληρο το άρθρο της κας Ιωάννας Ρεζίτη θα βρείτε εδώ

Σχόλια από τον Αθανάσιο Νικάκη**

Η "Γεωργική εκμετάλλευση" του αγροτικού τομέα της οικονομίας είναι μια "οικονομοτεχνική μονάδα" ( επιχείρηση).
Η παραγωγική διαδικασία ολοκληρώνεται στο χωράφι ή το σταύλο. Η επιχειρηματική διαδικασία ολοκληρώνεται στο Ταμείο. Ένας αρχηγός γεωργικής εκμετάλλευσης μπορεί να είναι άριστος τεχνικός παραγωγής, αλλά όχι και τόσο επιτυχημένος επιχειρηματίας.
Ένα εξαιρετικά ποιοτικό αγροτικό προϊόν (παραγωγική διαδικασία) έχει " οικονομική αξία" αν πωληθεί.
Ένα εξαιρετικά ποιοτικό αγροτικό προϊόν αν δεν πωληθεί έχει μηδενική αξία, η οποία καταγράφεται στο Ταμείο ως ζημία.
Στον αγροτικό χώρο επικρατεί " ολιγοψωνιο" (πολλοί πωλητές αγρότες λίγοι αγοραστές έμποροι-μεταποιητές) και οι τιμές διαμορφώνονται από τους αγοραστές σε βάρος των πωλητών αγροτών.
Η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπισθεί από τους αγρότες :
1) Με τη δημιουργία συλλογικών μορφών δράσης :
Όπως οι Ομάδες παραγωγών &  Γεωργικοί Συνεταιρισμοί 
στη λογική της ιδιωτικής πρωτοβουλίας συλλογικής μορφής (με κρατική βοήθεια μεν, αλλά όχι με κρατική κηδεμόνευση), έτσι ώστε οι αγρότες να πετύχουν : Ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη  & Οικονομίες μεγέθους.
 Η θεωρία της διαπραγματευτικής δύναμης διατυπώνεται ως εξής :
"Όταν δύο μέρη συναλλάσσονται, τότε αυτός που έχει δομή μονοπωλίου/ μονοψωνίου ή έστω ολιγοπωλίου/ολιγοψωνίου, έχει την δύναμη να προσδιορίσει την τιμή ενός προϊόντος σε όποιο ύψος θέλει, όταν το άλλο συναλλασσόμενο μέρος έχει δομή τέλειου ανταγωνισμού." - John Galbraith
Το άλλο σκέλος της θεωρίας αναφέρεται στις οικονομίες μεγέθους (π.χ. μαζική προμήθεια σπόρων, φαρμάκων, λιπασμάτων, ζωοτροφών κ.ά.), που πραγματοποιούν οι ομάδες παραγωγών και οι συνεταιρισμοί κατά την εκτέλεση διαφόρων δραστηριοτήτων (παραγωγή, μεταποίηση, εμπορία αγροτικών προϊόντων κλπ.).
 2) Με καθετοποίηση της παραγωγής :
Ώστε να διαθέτουν στην αγορά "τελικό προϊόν"   για τον καταναλωτή και όχι πρώτη ύλη για περαιτέρω επεξεργασία.
Σε μια ελεύθερη οικονομία οι τιμές διαμορφώνονται με διαπραγμάτευση πωλητών και αγοραστών (Τιμές Αγοράς)
Το κράτος νομοθετεί το πλαίσιο λειτουργείας της Αγοράς. Σε μια κεντρικά σχεδιαζόμενη οικονομία οι τιμές καθορίζονται από το κράτος ( Διοικητικές Τιμές ).
 ** Ο Αθανάσιος Νικάκης είναι γεωπόνος. Υπηρέτησε κατά καιρούς τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης του ΥΠΑΑΤ : Rica, ΟΔΓΕ,Leader, Σχέδια Βελτίωσης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων κ.α.

(1) ΤΟΠ Εφαρμόζεται, όσον αφορά το Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης της ΕΕ - ΤΟΠ Καρποφάγα : χοιροτροφικές, πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις ή και συνδυασμοί αυτών. 
(2) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ αριθμός 79/65 ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 15ης Ιουνίου 1965 : 
"περί δημιουργίας δικτύου γεωργικής λογιστικής πληροφορήσεως επί εισοδημάτων και της οικονομικής λειτουργίας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα" - https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008R1242&from=EN

  Ενημερωθείτε για τα νέα του blog "Νερά - Γεωργία - Περιβάλλον" :

- Από την σελίδα μας στο fb​

- Από την ομάδα μας στο fb